Cholinerge urticaria: Netelroos (galbulten) door warmte

Sommige patiënten ervaren galbulten, ook wel bekend als netelroos, als gevolg van warmte. Dit fenomeen wordt in medische termen aangeduid als cholinerge urticaria. Deze vorm van allergische reactie leidt tot de vorming van rode, jeukende, en branderige bulten op de huid. Cholinerge urticaria komt voor bij mensen die overgevoelig zijn voor warmte of zweet. In de meeste gevallen zijn de symptomen tijdelijk en verdwijnen ze vanzelf zonder blijvende problemen. Sommige patiënten kiezen echter voor professionele medische behandeling als huismiddeltjes niet effectief blijken te zijn. In zulke gevallen kan de arts medicatie voorschrijven om de huiduitslag te verminderen. Het is ook belangrijk dat patiënten bekende uitlokkende factoren vermijden en voorzorgsmaatregelen nemen om blootstelling te minimaliseren.

• Epidemiologie van huiduitslag door warme omstandigheden
• Oorzaken van galbulten door warmte
• Risicofactoren van cholinerge urticaria
• Symptomen
• Huiduitslag
• Ernstigere tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van netelroos door warmte
• Zelfzorg
• Professionele medische behandeling
• Prognose
• Complicaties van cholinerge urticaria
• Preventie

Epidemiologie van huiduitslag door warme omstandigheden

Galbulten veroorzaakt door de warmte treedt op elke leeftijd mogelijk op, maar meestal ontstaat de huidaandoening tijdens het tweede decennium. Er is geen verschil in prevalentie tussen mannen en vrouwen, rassen of de geografische locatie. Ongeveer 15 procent van de patiënten heeft last van chronische netelroos, die vaak komt en gaat, of gewoon een keer optreedt en dan nooit meer verschijnt.

Oorzaken van galbulten door warmte

Externe temperaturen zijn niet de enige oorzaken van cholinerge urticaria. Elke activiteit die je lichaamstemperatuur verhoogt, geeft mogelijk aanleiding tot deze huiduitslag en een intens brandend gevoel. Onderzoekers hebben twee neurotransmitters gekoppeld aan heat galbulten veroorzaakt door warmte:

• Acetylcholine: Bij warme omstandigheden komt de neurotransmitter acetylcholine vrij in de zenuwuiteinden van de huid en veroorzaakt deze een reactie door de warmte.
• Histamine: Cholinerge urticaria is een allergische reactie op warmte. Zoals elke allergie, geeft het immuunsysteem, eenmaal blootgesteld aan het allergeen, histamine vrij. Hierdoor ontstaan de jeukende of stekelige sensatie op de huid en de andere symptomen.

Risicofactoren van cholinerge urticaria

Activiteiten die de lichaamstemperatuur verhogen, geven mogelijk aanleiding tot deze huiduitslag en intense brandende sensaties zoals zonnebaden, sporten, een warme douche nemen, warme klimaten, strakke kleding dragen, zich verbanden, stress of gekruid of pittig eten. Patiënten met eczeem, astma (chronische ontsteking van luchtwegen in longen) of andere allergieën zoals hooikoorts, zijn vaker aangetast door de huiduitslag. Ook bepaald voedsel, druk op de huid of koud weer zijn mogelijke risicofactoren.

Symptomen

De tekenen van galbulten die resulteren uit warmte ontstaan vaak plotseling en houden dertig minuten tot één uur aan voordat ze vervagen.

Huiduitslag

Een patiënt ervaart een rode huid, een tintelende huid, brandende gevoelens aan de huid en/of een jeukende huid door cholinerge urticaria. De huiduitslag presenteert zich als kleine rode bultjes of als verhoogde striemen of bulten met cirkels er omheen. Netelroos verschijnt mogelijk overal op het lichaam, maar meestal zijn de galbulten zichtbaar op de borst, het gezicht, de bovenrug en de armen. Vaak zijn de bultjes dicht bij elkaar gelegen. De huid heeft soms een opgezwollen en vlekkerig uiterlijk, al ervaren sommige patiënten enkel roodheid van de huid. Galbulten die het gevolg zijn van warmte verspreiden zich tot slot soms buiten het gebied dat aanvankelijk werd getroffen.

Ernstigere tekenen

Ook ernstigere symptomen gaan mogelijk vergezeld bij de huiduitslag zoals onder andere:

• buikkrampen
• diarree
• duizeligheid
• een lage bloeddruk
• een piepende ademhaling
• een snelle hartslag
• extra speeksel in de mond
• hartkloppingen
• hoofdpijn
• kortademigheid
• maagkrampen
• misselijkheid

Af en toe kampen patiënten met cholinerge urticaria met een anafylactische shock (levensbedreigende allergische reactie) waarvoor onmiddellijk medische noodhulp nodig is.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De arts luistert naar de aanwezige symptomen, bevraagt de geschiedenis en kijkt vervolgens naar de aangetaste huidgebieden.

Diagnostisch onderzoek
Soms moet de patiënt lichaamsbeweging uitvoeren of wordt hij blootgesteld aan warmte, en dan kan de arts controleren of de huidklachten optreden. De arts injecteert bij sommige patiënten ook een medicijn (methacholine) in de huid. Hij kijkt dan of de netelroos verschijnt.

Differentiële diagnose
Polymorfe lichteruptie
Een andere aandoening die veel vaker optreedt dan netelroos veroorzaakt door de warmte is polymorfe lichteruptie. De symptomen hiervan verschijnen een paar uur na het buiten zijn in de zon en houden meestal vele dagen aan na de blootstelling. De symptomen van cholinerge urticaria houden in tegenstelling tot polymorfe lichteruptie echter slechts een paar uur aan.

Zweetuitslag
Galbulten die ontstaan door de warmte zijn niet hetzelfde dan een zweetuitslag. De zweetuitslag resulteert uit geblokkeerde zweetklieren die een uitslag veroorzaken met kleine rode verhoogde vlekken, meestal op lichaamsdelen die bedekt zijn met kleding. Zweetuitslag veroorzaakt eveneens een stekend of jeukend gevoel.

Behandeling van netelroos door warmte

Zelfzorg

Vrij verkrijgbare ontstekingsremmende medicijnen zoals ibuprofen kalmeren netelroos niet. Deze medicijnen verergeren namelijk de reactie dus de patiënt mag deze zeker niet nemen. Vrij verkrijgbare antihistaminica zijn inzetbaar om een allergische reactie te verminderen. Antihistaminecrèmes werken goed en houden de jeuk onder controle.

Professionele medische behandeling

Als huismiddeltjes niet helpen, is het belangrijk om de arts te raadplegen die dan mogelijk een sterker antihistaminicum voorschrijft. Dit geneesmiddel zet de arts vooral in voor incidentele opflakkeringen van cholinerge urticaria, ernstige allergische reacties of netelroos die niet verbetert wanneer de lichaamstemperatuur daalt. Ook schrijft de arts mogelijk corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) voor om het immuunsysteem te onderdrukken en netelroos te voorkomen.

Prognose

De langdurige prognose voor patiënten met cholinerge urticaria is over het algemeen goed, vooral als zij in staat zijn om bekende triggers te vermijden en passende behandelingsstrategieën te volgen. In de meeste gevallen verdwijnen de symptomen naarmate de patiënt leert hoe hij de uitlokkende factoren kan beheren. Echter, in gevallen van chronische of recidiverende netelroos kan het noodzakelijk zijn om langdurige behandeling en levensstijlveranderingen te overwegen om een goede controle over de aandoening te behouden.

Complicaties van cholinerge urticaria

Cholinerge urticaria, hoewel meestal niet levensbedreigend, kan leiden tot verschillende complicaties, vooral als de aandoening niet goed wordt beheerd. Hier zijn enkele mogelijke complicaties:

Chronische netelroos
In sommige gevallen kan cholinerge urticaria chronisch worden, waarbij de huiduitslag regelmatig terugkeert of aanhoudt over een langere periode. Dit kan de levenskwaliteit van de patiënt aanzienlijk beïnvloeden door constante ongemakken en de noodzaak voor voortdurende behandelingen.

Psychosociale impact
De zichtbare symptomen en de frequentie van uitbraken kunnen leiden tot psychosociale problemen. De onvoorspelbaarheid van de uitslag en de mogelijke uitlokkende factoren kunnen angst en stress veroorzaken. Patiënten kunnen zich schamen voor hun uiterlijk of de noodzaak om maatregelen te treffen om symptomen te beheersen, wat hun sociale interacties kan beïnvloeden.

Impact op dagelijkse activiteiten
De symptomen kunnen de deelname aan dagelijkse activiteiten belemmeren, zoals:
Activiteiten die de lichaamstemperatuur verhogen kunnen leiden tot een verergering van de symptomen. Frequentie van uitbraken of het ongemak kan ook de prestaties op het werk of op school aantasten.

Zeldzame ernstige reacties
In zeldzame gevallen kunnen ernstigere reacties optreden, zoals een anafylactische shock: Hoewel zeldzaam, kan cholinerge urticaria leiden tot een ernstige allergische reactie die onmiddellijke medische hulp vereist. Deze reactie gaat gepaard met symptomen zoals ademhalingsmoeilijkheden, een plotselinge daling van de bloeddruk en een gevoel van zwakte of bewusteloosheid.

Verergering van andere aandoeningen
Cholinerge urticaria kan ook verergeren bij patiënten met andere huid- of allergische aandoeningen, zoals:
eczeem en astma.

Onjuiste zelfmedicatie
Het gebruik van zelfmedicatie zonder professioneel advies kan leiden tot een verergering van symptomen: Vrij verkrijgbare medicijnen zoals ontstekingsremmers kunnen de symptomen van netelroos namelijk verergeren. Het gebruik van onjuist gekozen medicatie kan bovendien leiden tot extra bijwerkingen of interacties met andere medicijnen.

Onbehandelde symptomen
Het aanhoudende ongemak kan de levenskwaliteit verminderen. Herhaaldelijke wrijving of krabben kan leiden tot secundaire huidinfecties of littekens.

Het is belangrijk dat patiënten met cholinerge urticaria hun symptomen goed behandelen en regelmatig medische zorg zoeken om complicaties te voorkomen en een optimale behandeling te garanderen.

Preventie

Een patiënt vermijdt indien mogelijk bepaalde activiteiten als hij weet dat deze risicofactoren leiden tot de huiduitslag. Wil een patiënt bijvoorbeeld toch genieten van de zon of veel bewegen, dan neemt hij best voorzorgen. Hij gebruikt dan een koele handdoek of neemt medicatie voor het geval symptomen zouden optreden. Strakke kleding en warmte zijn mogelijk een broedplaats voor de netelroos veroorzaakt door warmte. Wanneer de patiënt in een warme omgeving terechtkomt, moet hij losse kleding dragen om te voorkomen dat de lichaamstemperatuur stijgt. Stress vermijden of leren beheersen is tot slot verstandig, bijvoorbeeld door het beoefenen van meditatie of yoga.

Lees verder

• Jeukende huid na het douchen: Oorzaken van jeuk na douche
• Netelroos (urticaria): Huidziekte met jeukende bultjes