Loopgraafmond: Bacteriële infectie met tandvleesproblemen

Een loopgraafmond, ook bekend als acute necrotiserende ulceratieve gingivitis (ANUG), is een zeldzame, maar ernstige bacteriële infectie van het tandvlees die snel kan leiden tot aanzienlijke ontsteking en necrose (afsterven) van de weefsels. De aandoening begint vaak met een milde tandvleesontsteking die plotseling verergert, resulterend in onder andere zwart, bloedend en pijnlijk tandvlees, een smaakstoornis, en een slechte adem. Een antibioticabehandeling in combinatie met medicinaal mondwater en een grondige mondreiniging is noodzakelijk. Met deze behandelingen herstellen de meeste patiënten binnen enkele weken. Indien onbehandeld, kunnen ernstige complicaties optreden, zoals misvormingen van het gezicht. Net zoals bij vele andere tand- en tandvleesaandoeningen, is loopgraafmond bijna altijd te voorkomen door het handhaven van een goede mond- en tandhygiëne. Dit was niet het geval tijdens de Eerste Wereldoorlog, waardoor soldaten veel last hadden van deze aandoening.

• Synoniemen van een loopgraafmond
• Terminologie
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Bacteriële infectie, meestal door gingivitis (tandvleesontsteking)
• Risicofactoren
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Symptomen
• Epidemiologie
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van loopgraafmond
• Levensstijl en huismiddeltjes
• Prognose van aandoening aan tandvlees
• Complicaties
• Preventie van tandvleesproblemen

Synoniemen van een loopgraafmond

De meest gebruikte medische term voor deze aandoening is ‘acute necrotiserende ulceratieve gingivitis’ (ANUG). De term ‘necrotiserende ulceratieve gingivitis’ (NUG) wordt ook vaak gebruikt.

Een loopgraafmond kent vele andere alternatieve namen zoals:

• acute vliezige gingivitis
• faginale gingivitis
• fusospirillaire gingivitis
• fusospirillose
• fusospirochetale gingivitis
• gingivitis van Vincent
• infectie van Vincent
• necrotiserende ulceratieve parodontitis (ontsteking en schade aan weefsel en bot die tanden ondersteunen)
• stomatitis van Vincent
• trench mouth
• ulceronecrotische gingivitis
• ziekte van Vincent

Terminologie

Soms bestempelen artsen een loopgraafmond ten onrechte als ‘Vincent’s angina’ (angina van Vincent). Dit is een aandoening die specifiek verwijst naar patiënten die lijden aan bacteriële tonsillitis (keelamandelontsteking) en faryngitis (keelontsteking).

Epidemiologie

De epidemiologie van loopgraafmond is sterk afhankelijk van geografische en sociaaleconomische factoren, evenals van de gezondheidstoestand van de bevolking. Hoewel de aandoening wereldwijd voorkomt, zijn er variaties in prevalentie, die vaak verband houden met toegang tot tandheelkundige zorg en mondhygiënepraktijken.

Prevalentie wereldwijd

Loopgraafmond komt wereldwijd voor, met een hogere prevalentie in landen met beperkte toegang tot tandzorg en waar slechte mondhygiëne vaker voorkomt. In ontwikkelde landen zoals de Verenigde Staten is de prevalentie lager, maar het komt nog steeds voor bij mensen met risicofactoren zoals roken of diabetes.

Regionale variaties

De prevalentie verschilt per regio. In sommige ontwikkelingslanden is de incidentie van tandvleesproblemen, waaronder loopgraafmond, veel hoger, vaak door beperkte preventieve zorg en slechte mondverzorgingsgewoonten.

Leeftijdsgebonden prevalentie

De incidentie van loopgraafmond neemt toe met de leeftijd, vooral bij mensen boven de 40 jaar. Ouderen hebben een verhoogd risico door verminderde speekselproductie en verhoogde vatbaarheid voor bacteriële infecties.

Mechanisme

Het mechanisme van loopgraafmond omvat de interactie van bacteriën met het tandvlees en de daaropvolgende ontstekingsreactie. Deze ontsteking leidt tot het verlies van weefsels en botten rondom de tanden, wat kan resulteren in ernstige mondgezondheidsproblemen.

Bacteriële infectie en ontsteking

Bacteriën zoals Porphyromonas gingivalis en Treponema denticola zijn de belangrijkste veroorzakers van de ontsteking die leidt tot loopgraafmond. Ze veroorzaken schade aan het tandvlees, wat bijdraagt aan het verlies van bindweefsel en uiteindelijk aan het terugtrekken van het tandvlees.

Immuunrespons en weefselbeschadiging

De ontsteking veroorzaakt door de infectie resulteert in een immuunrespons die het tandvlees aanvalt. Dit kan leiden tot aanzienlijke weefselbeschadiging en botverlies, vooral wanneer de aandoening niet tijdig wordt behandeld.

Verspreiding van infectie

Als de infectie niet wordt beheerd, kan deze zich verder verspreiden naar diepere weefsels en zelfs naar de kaakbotten, wat ernstige gevolgen heeft voor de mondgezondheid.

Oorzaken: Bacteriële infectie, meestal door gingivitis (tandvleesontsteking)

Gingivitis

De mond bevat normaal gesproken een reeks verschillende bacteriën, virussen en schimmels, die in een evenwichtige toestand zonder nadelige effecten verkeren. Wanneer dit evenwicht verstoord raakt, ontstaat een overgroei van sommige pathogene (ziekmakende) bacteriën die zich vermenigvuldigen en het tandvlees infecteren. Een ongezond voedingspatroon, een slechte mondhygiëne, een slaapgebrek en stress zijn enkele oorzaken die leiden tot een ophoping van bacteriën in de mond. In de mildste toestand ontstaat bacteriële tandplak en gingivitis (tandvleesontsteking) die meestal goed te behandelen is met een verbeterde mondhygiëne en een gespecialiseerde reiniging. In de meeste gevallen is gingivitis een chronische, langzaam voortschrijdende aandoening.

Acute en zeer snelle bacteriegroei door gingivitis

Bij een loopgraafmond verschijnt een acute vorm van gingivitis die snel ontstaat en zich zeer snel ontwikkelt. De bacteriële infectie bestaat uit een combinatie van zeer schadelijke bacteriën, voornamelijk anaërobe bacteriën van de soorten fusobacteriën en spirocheten. Deze veroorzaken tandvleesinfecties die necrose (de dood) van de huidcellen teweegbrengen.

Andere oorzaken

Andere infecties van de tanden, de mond of de keel zijn soms ook een voorbode van een loopgraafmond.

Risicofactoren

Een slechte mond- en tandhygiëne ligt vaak aan de basis van gingivitis of het ontstaan van een loopgraafmond. Stress en een slaapgebrek zijn daarnaast gekoppeld aan de infectie. Ondervoeding of een slechte voeding leiden verder tot een sterk verhoogd risico op deze bacteriële infectie. Een loopgraafmond komt ook veel vaker voor bij rokers dan bij niet-rokers. Andere onderliggende oorzaken zijn diabetes mellitus die schade aan het tandvlees veroorzaakt en elke aandoening die het immuunsysteem van het lichaam verzwakt, zoals hiv / aids.

Epidemiologie

De epidemiologie van loopgraafmond is sterk afhankelijk van geografische en sociaaleconomische factoren, evenals van de gezondheidstoestand van de bevolking. Hoewel de aandoening wereldwijd voorkomt, zijn er variaties in prevalentie, die vaak verband houden met toegang tot tandheelkundige zorg en mondhygiënepraktijken.

Prevalentie wereldwijd

Loopgraafmond komt wereldwijd voor, met een hogere prevalentie in landen met beperkte toegang tot tandzorg en waar slechte mondhygiëne vaker voorkomt. In ontwikkelde landen zoals de Verenigde Staten is de prevalentie lager, maar het komt nog steeds voor bij mensen met risicofactoren zoals roken of diabetes.

Regionale variaties

De prevalentie verschilt per regio. In sommige ontwikkelingslanden is de incidentie van tandvleesproblemen, waaronder loopgraafmond, veel hoger, vaak door beperkte preventieve zorg en slechte mondverzorgingsgewoonten.

Leeftijdsgebonden prevalentie

De incidentie van loopgraafmond neemt toe met de leeftijd, vooral bij mensen boven de 40 jaar. Ouderen hebben een verhoogd risico door verminderde speekselproductie en verhoogde vatbaarheid voor bacteriële infecties.

Mechanisme

Het mechanisme van loopgraafmond omvat de interactie van bacteriën met het tandvlees en de daaropvolgende ontstekingsreactie. Deze ontsteking leidt tot het verlies van weefsels en botten rondom de tanden, wat kan resulteren in ernstige mondgezondheidsproblemen.

Bacteriële infectie en ontsteking

Bacteriën zoals Porphyromonas gingivalis en Treponema denticola zijn de belangrijkste veroorzakers van de ontsteking die leidt tot loopgraafmond. Ze veroorzaken schade aan het tandvlees, wat bijdraagt aan het verlies van bindweefsel en uiteindelijk aan het terugtrekken van het tandvlees.

Immuunrespons en weefselbeschadiging

De ontsteking veroorzaakt door de infectie resulteert in een immuunrespons die het tandvlees aanvalt. Dit kan leiden tot aanzienlijke weefselbeschadiging en botverlies, vooral wanneer de aandoening niet tijdig wordt behandeld.

Verspreiding van infectie

Als de infectie niet wordt beheerd, kan deze zich verder verspreiden naar diepere weefsels en zelfs naar de kaakbotten, wat ernstige gevolgen heeft voor de mondgezondheid.

Symptomen

De infectie ontwikkelt zich plotseling en de klachten verergeren snel (acute presentatievorm). Een loopgraafmond kenmerkt zich door de volgende symptomen:

• bloedend tandvlees
• dode weefsellaag op het tandvlees
• een slechte smaak in de mond (smaakstoornis), vaak een metaalachtige smaak in de mond
• een stinkende adem (halitose)
• gezwollen tandvlees
• kraterachtige zweren op het tandvlees aan de rand van de tanden
• rood tandvlees, zwart tandvlees of een grijze laag op het tandvlees
• tandvleespijn, soms bijna ondraaglijk
• veel speeksel in de mond
• zichtbare openingen tussen de tanden

Verder verschijnen algemene tekenen zoals een algemeen ziek gevoel (malaise), vermoeidheid, koorts en pijnlijke en gezwollen lymfeklieren van het gezicht en de nek.

Epidemiologie

De epidemiologie van loopgraafmond is sterk afhankelijk van geografische en sociaaleconomische factoren, evenals van de gezondheidstoestand van de bevolking. Hoewel de aandoening wereldwijd voorkomt, zijn er variaties in prevalentie, die vaak verband houden met toegang tot tandheelkundige zorg en mondhygiënepraktijken.

Prevalentie wereldwijd

Loopgraafmond komt wereldwijd voor, met een hogere prevalentie in landen met beperkte toegang tot tandzorg en waar slechte mondhygiëne vaker voorkomt. In ontwikkelde landen zoals de Verenigde Staten is de prevalentie lager, maar het komt nog steeds voor bij mensen met risicofactoren zoals roken of diabetes.

Regionale variaties

De prevalentie verschilt per regio. In sommige ontwikkelingslanden is de incidentie van tandvleesproblemen, waaronder loopgraafmond, veel hoger, vaak door beperkte preventieve zorg en slechte mondverzorgingsgewoonten.

Leeftijdsgebonden prevalentie

De incidentie van loopgraafmond neemt toe met de leeftijd, vooral bij mensen boven de 40 jaar. Ouderen hebben een verhoogd risico door verminderde speekselproductie en verhoogde vatbaarheid voor bacteriële infecties.

Alarmsymptomen

Het herkennen van de alarmsymptomen van loopgraafmond is essentieel om tijdig in te grijpen en ernstige mondgezondheidsproblemen te voorkomen.

Tandvleesbloeding

Een veelvoorkomend symptoom van loopgraafmond is bloedend tandvlees, vooral tijdens het poetsen of het gebruik van tandzijde. Dit is een vroeg teken van ontsteking in het tandvlees.

Pijn en gevoeligheid

Patiënten met loopgraafmond ervaren vaak pijn en gevoeligheid in het tandvlees, vooral tijdens het eten of het aanraken van het aangedane gebied. Dit kan een teken zijn van een verergerende infectie.

Slechte adem

Slechte adem (halitose) kan ook optreden bij loopgraafmond, veroorzaakt door de bacteriën die zich vermenigvuldigen in de geïnfecteerde gebieden van het tandvlees. Dit symptoom is vaak een indicator van een ernstigere infectie.

Diagnose en onderzoeken

In de meeste gevallen diagnosticeert een arts een loopgraafmond door klinisch onderzoek. Wel is een uitstrijkje van de mond en een bloedonderzoek nodig om meer informatie over de infectie te verkrijgen of om eventuele onderliggende oorzakelijke factoren te identificeren. Röntgenfoto's zijn soms nodig om de omvang van de infectie vast te stellen.

Behandeling van loopgraafmond

De tandarts behandelt de tandvleesproblemen met behulp van een speciale en grondige reiniging van de mond. De arts voert hierbij ook een debridement uit; hij verwijdert met andere woorden het dode weefsel. Daarnaast schrijft hij antibiotica voor om de bacteriële infectie te bestrijden. Ook krijgt de patiënt een voorschrift voor medicinaal mondwater met waterstofperoxide waarmee hij zijn mond moet spoelen. Producten zoals ibuprofen zijn vaak voldoende voor pijnverlichting. De patiënt moet voorts gekruid en pittig voedsel vermijden. Soms zijn voedingssupplementen noodzakelijk.

Levensstijl en huismiddeltjes

Naast professionele behandelingen zijn er ook enkele huismiddeltjes en veranderingen in de levensstijl die kunnen helpen bij het beheer van een loopgraafmond:

• Regelmatig spoelen met een zoutoplossing om het tandvlees te verzachten en bacteriën te verminderen.
• Het gebruik van een zachte tandenborstel om verdere irritatie van het tandvlees te voorkomen.
• Vermijden van voedingsmiddelen die het tandvlees kunnen irriteren, zoals pittig, zuur of zeer heet eten.
• Het drinken van voldoende water om de mond vochtig te houden en speekselproductie te stimuleren, wat helpt bij het bestrijden van bacteriën.

Prognose van aandoening aan tandvlees

De behandeling is over het algemeen eenvoudig en binnen ongeveer twee weken is de patiënt volledig hersteld. Door enkele veranderingen in de levensstijl en een verbeterde mondhygiëne te hanteren, komt een herhaalde infectie normaal gesproken niet voor.

Complicaties

Een onbehandelde loopgraafmond leidt tot de afbraak van het parodontium (de weefsels die de tanden ondersteunen), wat tot tandverlies leidt. Zeer sporadisch verspreidt de infectie zich ook naar andere weefsels zoals de wangen, de lippen en de botten van de kaak in de vorm van necrotiserende stomatitis of noma. Dit resulteert dan in ernstige misvormingen van het gelaat.

Preventie van tandvleesproblemen

De patiënt moet zorgen voor een goede mond-, tand- en tandvleeshygiëne. Door het tweemaal per dag reinigen en eenmaal per dag flossen van de tanden en het dagelijks reinigen van de tong met een tongschraper, is het mogelijk om de ophoping van bacteriën en herhaalde infecties te voorkomen. Een jaarlijks bezoek aan de tandarts is eveneens nodig want de tandarts is in staat om eventuele kleine tandproblemen in een vroeg stadium op te sporen en te behandelen. Ook stopt de patiënt best met roken. Stress vermijden is bovendien nuttig, maar niet altijd mogelijk. Een gezonde en evenwichtige voeding en voldoende voedselinname is voorts nodig. Patiënten met diabetes mellitus zorgen tot slot voor een goede controle van de aandoening.

Lees verder

• Bloedend tandvlees: Oorzaken en tips bij tandvleesbloeding
• Tandvleespijn: Oorzaken van pijnlijk tandvlees
• Gingivitis: Ontsteking van tandvlees door plaque op tanden