Noma: Gangreen met misvormingen aan gezicht door infectie

Noma is een ernstige vorm van gangreen die vooral voorkomt bij zieke en ondervoede kinderen in ontwikkelingslanden. Bij gangreen sterft weefsel af door een chronisch tekort aan zuurstof, wat leidt tot een zwarte kleuring van het aangedane gebied. De aandoening begint vaak als een zweer in de wang en verspreidt zich snel, wat resulteert in gangreen van het gezicht. Behandeling omvat vaak antibiotica en chirurgie. Het verbeteren van voeding, hygiëne en sanitaire voorzieningen speelt een cruciale rol bij het voorkomen van deze ziekte.

• Synoniemen noma
• Epidemiologie van de aandoening
• Oorzaken: Onbekend
• Risicofactoren
• Symptomen: Misvormingen aan het gezicht
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Antibiotica en chirurgie
• Prognose van de vorm van gangreen
• Complicaties van infectie
• Preventie

Synoniemen noma

Noma staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• cancer aquaticus
• cancrum oris
• gangreneuze stomatitis
• gezicht van de armoede
• stomatitis gangrenosa
• waterkanker

Epidemiologie van de aandoening

Noma komt voornamelijk voor in ontwikkelingslanden, vooral bij zwakke en ernstig ondervoede kinderen tussen de twee en zes jaar oud. Deze aandoening manifesteert zich vaak in regio's ten zuiden van de Sahara, zoals West-Afrika en het centrum van Soedan, waar hygiënische leefomstandigheden en sanitaire voorzieningen vaak ontbreken. Wereldwijd worden jaarlijks ongeveer 140.000 nieuwe gevallen van noma gerapporteerd. Kinderen met andere aandoeningen zoals roodvonk (bacteriële infectie met keelpijn en huiduitslag), tuberculose, kanker, mazelen (virale infectieziekte die gepaard gaat met symptomen aan de ogen, zoals oogbindvliesontsteking, en huiduitslag) of leukemie, zijn vaker getroffen. Ook kinderen met hongeroedeem, in medische termen bekend als Kwashiorkor (een vorm van ondervoeding), lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van noma. Kinderen met een verzwakt immuunsysteem zijn eveneens vatbaarder voor deze aandoening.

Oorzaken: Onbekend

Hoe noma precies ontstaat, is nog niet volledig begrepen. Vermoedelijk speelt een bepaalde soort bacterie een rol bij het veroorzaken van de aandoening.

Risicofactoren

De risicofactoren voor noma zijn onder andere:

• Ernstige ondervoeding en slechte voedingstoestand
• Hygienische omstandigheden die ver onder de maat zijn
• Gebrek aan toegang tot medische zorg en sanitaire voorzieningen
• Andere ernstige ziekten zoals tuberculose, mazelen of kanker
• Een verzwakt immuunsysteem door bijvoorbeeld hiv/aids of andere chronische aandoeningen

• Symptomen: Misvormingen aan het gezicht

• De symptomen van noma beginnen vaak met de ontwikkeling van één of meerdere zweren in de wang. Deze zweren kunnen het tandvlees en het slijmvlies van de wangen ontsteken, en de patiënt kan koorts ontwikkelen. Het pus uit deze zweren heeft een sterke, onaangename geur, wat leidt tot een vieze adem- en lichaamsgeur. De infectie verspreidt zich snel naar gangreen (afsterven van weefsel) van de hele wang, lippen, tandvlees en andere delen van het gezicht. Hierdoor worden zowel het zachte weefsel als het bot vernietigd, wat resulteert in aanzienlijke vervormingen van het gezicht en tandvlees (verminking). In sommige gevallen kan de infectie zich uitbreiden naar de geslachtsdelen, wat in medische termen bekend staat als noma pudendi.

• Alarmsymptomen

• De alarmsymptomen van noma zijn onder andere:
• Opeenhoping van pus in de mond of wang
• Snel toenemende zwelling en ontsteking van het gezicht
• Extreem onaangename geur uit de mond
• Snel voortschrijdende gezwellen of zweren die zich uitbreiden naar andere delen van het gezicht
• Significante ondervoeding of algemene zwakte die de ziekte kan verergeren



Diagnose en onderzoeken

De diagnose van noma wordt meestal gesteld door middel van een lichamelijk onderzoek waarbij de arts de ontstoken gebieden van de slijmvliezen en zweren in de mond opmerkt. De aanwezigheid van stinkend pus uit de zweren is een kenmerkend teken. Vaak is de patiënt ook ernstig ondervoed en/of ziek. De arts stelt de diagnose voornamelijk op basis van de zichtbare symptomen, waarbij patiënten vaak pas in een vergevorderd stadium naar de arts komen, wanneer de infectie reeds ver gevorderd is.



Behandeling: Antibiotica en chirurgie

De behandeling van noma omvat:

• Het gebruik van antibiotica om de bacteriële infectie te bestrijden
• Verbetering van voeding en gezonde voeding om het herstel te bevorderen
• Plastische chirurgie om het vernietigde weefsel te verwijderen en de gezichtsbotten te reconstrueren, wat helpt om de gelaatsuitdrukking en de functie van de mond en kaak te verbeteren



Prognose van de vorm van gangreen

De prognose van noma varieert per patiënt:

• In 90% van de gevallen leidt de aandoening tot de dood als er geen behandeling wordt gegeven
• Bij behandeling met antibiotica bedraagt het sterftecijfer ongeveer 8%
• Overlevenden van noma hebben vaak aanzienlijke littekens en misvormingen



Complicaties van infectie

Mogelijke complicaties van noma zijn:

• Misvormingen van het gezicht
• Moeilijkheden met spreken en kauwen
• Ongemak en sociale vervreemding



Preventie

Preventie van noma omvat:

• Verbetering van voeding en verhoging van de toegang tot voedzame voedselbronnen
• Versterking van hygiënische leefomstandigheden en sanitaire voorzieningen
• Toegang tot vroege medische zorg om infecties en andere risicofactoren te beheersen
• Onderwijs en bewustwording van de risico's en symptomen van noma, vooral in kwetsbare gemeenschappen



Lees verder

• Gangreen: Afsterven van weefsel met wijzigingen aan de huid