Opisthotonus: Naar achter gerichte houding (bij zuigelingen)

Opisthotonus is een symptoom waarbij een patiënt zijn lichaam krampachtig achterover strekt. Deze naar achter gerichte houding is meestal een onderdeel van een ernstige aandoening of een medisch probleem dat de hersenen of het zenuwstelsel aantast. Enkele voorbeelden hiervan zijn tetanus, epileptische aanvallen of een hersentumor. Vooral zuigelingen zijn getroffen. De patiënt zoekt bij opisthotonus zo snel mogelijk medische hulp op. Hij krijgt daar een geschikte behandeling.

• Synoniemen opisthotonus
• Oorzaken: Aandoening of medisch probleem, medicatie en alcohol
• Aandoening of medisch probleem
• Medicatie
• Alcohol
• Symptomen: Naar achter gerichte houding
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling

Synoniemen opisthotonus

Opisthotonus is ook gekend onder deze synoniemen

• Arc de cercle
• Opisthotonos

Oorzaken: Aandoening of medisch probleem, medicatie en alcohol

Sterke spierspasmen veroorzaken de vreemde lichaamshouding. Opisthotonus komt voor bij een onderliggende aandoening, door medicatie of door zuigelingen waarvan de moeder veel alcohol drinkt (alcoholmisbruik).

Aandoening of medisch probleem

Opisthotonus vindt veelal plaats bij een onderliggende aandoening of een ander medisch probleem dat vooral gerelateerd is met een verminderde hersenfunctie of een verwonding of probleem met het zenuwstelsel. Enkele voorbeelden hiervan zijn bloedingen in de hersenen zoals een subarachnoïdale bloeding (bloeding tussen hersenvliezen met hoofdpijn, stijve nek en oogproblemen), de ziekte van Gaucher (ophoping van vetten in organen), de ziekte van Krabbe (neurodegeneratieve aandoening), een ernstig hoofdletsel, epileptische aanvallen, een ernstige elektrolytenonbalans, groeihormoondeficiëntie (aandoening met tekort aan groeihormonen) (af en toe), een hersentumor, het Arnold-Chiari syndroom, het stijve persoon-syndroom, meningitis (hersenvliesontsteking met hoofdpijn, koorts en een stijve nek), tetanus (bacteriële infectieziekte met verstijvende krampen door besmetting met bacterie die (meestal) via de grond in wonden terechtkomt) en vormen van chemische vergiftiging (glutaarzuur acidurie en organische acidemie).

Medicatie

Sommige antipsychotica veroorzaken eveneens een acute dystonische reactie, in medische termen gekend als “hysterie” waarbij opisthotonus optreedt. Ook bronchodilatoren (luchtwegverwijders) die de patiënt met astma of chronische bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen) gebruikt, resulteren soms in een overdosis.

Alcohol

In zeldzame gevallen hebben baby's van vrouwen die grote hoeveelheden alcohol drinken tijdens de zwangerschap opisthotonus te wijten aan alcoholontwenning.

Symptomen: Naar achter gerichte houding

Opisthotonus komt veel vaker voor bij zuigelingen en kinderen dan bij volwassenen en daarenboven zijn de symptomen van opisthotonus ook erger bij zuigelingen. Dit komt voornamelijk omdat zuigelingen en kinderen een minder volwassen zenuwstelsel hebben. De symptomen treden vaak plots op en komen meermaals terug. De intensiteit en frequentie van de spierspasmen variëren per patiënt.

De patiënt is meestal stijf en de rug is erg gebogen met het hoofd naar achteren gekanteld. De armen en handen bewegen tevens in een stijve manier als gevolg van de spierkrampen. In liggende houding raken enkel de achterkant van het hoofd en de hielen de oppervlakte. De houding van de patiënt met opisthotonus ziet er uit als een soort achterwaartse brug (turnhouding).

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
Opisthotonus is een symptoom van een andere aandoening die veelal een medische noodsituatie is. De patiënt gaat dan ook zo snel mogelijk naar het ziekenhuis of de arts alwaar de arts zijn aandoening diagnosticeert en behandelt. Volgende zichtbare symptomen treden mogelijk op: aanhoudend huilen, een snelle hartslag (tachycardie), extreme slaperigheid, hoge koorts, misselijkheid, verwardheid en zweten.

Overdosis astmamedicatie
Bij een overdosis van astmamedicatie zijn volgende zichtbare symptomen mogelijk: blauwe lippen en nagels, braken, een hoge hartslag, krampen, misselijkheid, ademhalingsproblemen, een snelle ademhaling (tachypneu) en verwijde pupillen.

Hersenbloeding
Gevoeligheid voor licht (fotofobie), misselijkheid, problemen met het gezichtsvermogen, spierpijn in de nek en schouders, een stijve nek en een verminderde alertheid treden op bij een hersenbloeding.

Tetanus
Bij tetanusinfecties komen deze symptomen voor: een stijve kaak, stijve nek en buikspieren en slikproblemen.

Diagnostisch onderzoek
De arts voert een volledig bloedonderzoek uit. Hij neemt daarnaast een cerebrospinale vloeistof cultuur. Hij neemt met andere woorden een staaltje van het hersenvocht en laat dit onderzoeken in het laboratorium. Hiervoor is een lumbale punctie (ruggenprik: onderzoek van hersenvocht) nodig. Andere beeldvormende onderzoeken die informatie verschaffen over de onderliggende aandoening zijn een MRI-scan en een CT-scan.

Behandeling

De behandeling is afhankelijk van de oorzaak van opisthotonus. Antibiotica verhelpen de bacteriële vorm van meningitis. De virale vorm bestrijdt de patiënt met pijnstillers, rust en intraveneuze vochttoediening. Bij het Arnold-Chiari syndroom, bij een hersenbloeding en bij overtollig hersenvocht volgt een operatie. Medicatie ondersteunt en verlicht de symptomen van tetanus. Intraveneuze vochttoediening (dit dient de arts toe via een ader) is tot slot nodig bij een overdosis van astmamedicatie.