Ventrikelfibrillatie: Trillen van ventrikels (hartkamers)

Het hart is een complex spierstelsel bestaande uit vier kamers. De twee onderste kamers worden ventrikels genoemd. In een gezond hart pompt het bloed gelijkmatig in en uit deze kamers, waardoor het bloed effectief door het lichaam circuleert. Ventrikelfibrillatie (V-fib) is een ernstige en levensbedreigende hartritmestoornis waarbij de hartspier trilt in plaats van normaal samen te trekken. Dit gebeurt als gevolg van een ongeorganiseerde elektrische activiteit in de ventrikels. Hierdoor kan het hart het bloed niet effectief rondpompen. Indien onbehandeld kan deze aandoening leiden tot hartstilstand, bewustzijnsverlies, een afwezigheid van de pols en uiteindelijk de dood. Snelle reanimatie en defibrillatie zijn cruciaal om het normale hartritme te herstellen en kunnen levensreddend zijn.

• Oorzaken van ventrikelfibrillatie
• Risicofactoren van hartritmestoornissen
• Ademhaling en longen
• Gifstoffen en metabolisme
• Hart
• Neurologisch
• Andere risicofactoren
• Symptomen
• Wanneer medische hulp zoeken
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van ventrikelfibrillatie
• Prognose van ventrikelfibrillatie
• Complicaties
• Preventie en levensstijl

Oorzaken van ventrikelfibrillatie

Ventrikelfibrillatie ontstaat wanneer de elektrische signalen die de hartspier aansteken, verstoord raken. Dit leidt tot willekeurige, ongecoördineerde trilling van de ventrikels, in plaats van de normale, gesynchroniseerde samentrekking. Hierdoor kunnen de ventrikels niet adequaat bloed door het lichaam pompen, wat kan resulteren in een hartstilstand.

Risicofactoren van hartritmestoornissen

De exacte oorzaak van ventrikelfibrillatie is niet altijd duidelijk, maar de aandoening kan ontstaan door diverse medische aandoeningen of uitlokkende factoren.

Ademhaling en longen

Bepaalde longproblemen kunnen bijdragen aan het ontstaan van ventrikelfibrillatie:

• Aspiratiepneumonie (longontsteking veroorzaakt door het inademen van vreemde stoffen)
• Bronchospasme (spierkrampen in de luchtpijp, wat leidt tot ademnood)
• Longembolie (afsluiting van een slagader in de longen)
• Primaire pulmonale hypertensie
• Slaapapneu
• Spanningspneumothorax (klaplong)

Gifstoffen en metabolisme

Ventrikelfibrillatie kan ook worden uitgelokt door:

• Alcoholmisbruik
• Een overmatige inname van cafeïne
• Een overdosis van cardiotoxische geneesmiddelen (medicijnen die schadelijk zijn voor het hart)

Hart

Hartgerelateerde oorzaken van ventrikelfibrillatie zijn onder andere:

• Aortadissectie (scheur in de wand van de aorta, vaak gepaard met pijn op de borst)
• Aortastenose (vernauwing van de aortaklep in het hart)
• Een aangeboren QT-afwijking of andere aangeboren hartziekten
• Een eerdere hartaanval
• Een familiegeschiedenis van plotselinge hartdood
• Een hartklepaandoening
• Hartspieraandoeningen (cardiomyopathieën) zoals myocarditis (hartspierontsteking)
• Kransslagaderziekte
• Myocarditis
• Brugada-syndroom (ernstige aandoening gekenmerkt door onregelmatige hartslagen)
• Het lange QT-syndroom
• Myocardiale ischemie of infarct

Neurologisch

Ventrikelfibrillatie kan voortkomen uit een neurologisch probleem, zoals:

• Een beroerte
• Een intracraniële bloeding (bloeding in de schedel)

Andere risicofactoren

Andere risicofactoren voor ventrikelfibrillatie zijn:

• Bijna-verdrinking
• Bloedvergiftiging
• Een elektrische schok
• Ernstig trauma
• Verstoorde elektrolytenbalans, zoals hypokaliëmie (laag kaliumgehalte in het bloed), hyperkaliëmie (hoog kaliumgehalte in het bloed), en hypomagnesiëmie (laag magnesiumgehalte in het bloed)
• Genetische afwijkingen
• Sarcoïdose, een aandoening waarbij ontstoken weefsels zich in het lichaam ontwikkelen

Symptomen

De symptomen van ventrikelfibrillatie kunnen variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Vaak voorkomende symptomen zijn: pijn op de borst, een snelle hartslag, duizeligheid, kortademigheid, misselijkheid en braken. Personen met een voorgeschiedenis van kransslagaderaandoeningen of congestief hartfalen kunnen een verergering van chronische symptomen ervaren. Bij presentatie zijn patiënten vaak bewusteloos, reageren ze niet en hebben ze geen voelbare pols. Indien onbehandeld, leidt dit vaak tot hartstilstand, waarbij de vitale organen zoals het hart onvoldoende zuurstof krijgen, wat snel dodelijk kan zijn.

Wanneer medische hulp zoeken

Patiënten dienen onmiddellijk medische hulp te zoeken als ze symptomen ervaren zoals pijn op de borst, ernstige kortademigheid, duizeligheid, of als iemand in hun omgeving symptomen van ventrikelfibrillatie vertoont. Tijdige medische interventie kan cruciaal zijn voor het voorkomen van ernstige complicaties en verbeteren van de overlevingskansen.

Diagnose en onderzoeken

Bij patiënten die ventrikelfibrillatie hebben overleefd, is een grondige anamnese en lichamelijk onderzoek essentieel. De arts zal ook vragen naar een familiegeschiedenis van plotselinge hartdood. Het is belangrijk dat de arts de hartgeschiedenis van de patiënt en de ingenomen medicatie kent, omdat deze mogelijk bij kunnen dragen aan hartritmestoornissen. De diagnose van ventrikelfibrillatie wordt gesteld aan de hand van een angiografie en een elektrocardiografie (ECG: hartfilmpje), waarop onregelmatige, niet-gevormde QRS-complexen zonder duidelijke P-golven te zien zijn.

Andere nuttige onderzoeken zijn:

• Bloedonderzoek
• Coronaire katheterisatie (angiografie)
• CT-scan van het hart
• Echocardiografie
• Magnetische resonantiebeeldvorming (MRI)
• Röntgenfoto van de borstkas

Behandeling van ventrikelfibrillatie

De behandeling van ventrikelfibrillatie bestaat uit cardiopulmonale reanimatie (CPR) en defibrillatie. Indien de initiële behandelingen niet effectief zijn, kunnen medicijnen zoals epinefrine (adrenaline) of amiodaron nuttig zijn. Andere geneesmiddelen, zoals bètablokkers, en bepaalde procedures kunnen na een episode van ventrikelfibrillatie helpen om het risico op herhaling te verkleinen. Overlevenden van ventrikelfibrillatie kunnen een implanteerbare cardioverter-defibrillator krijgen. Dit apparaat kan automatisch defibrilleren bij een nieuwe episode van ventrikelfibrillatie buiten het ziekenhuis.

Prognose van ventrikelfibrillatie

De overlevingskansen van patiënten met ventrikelfibrillatie variëren afhankelijk van de snelheid van ziekenhuisbehandeling. Ongeveer 80% van de patiënten die geen ziekenhuiszorg ontvangen tijdens een episode van ventrikelfibrillatie, sterft. Van de patiënten die in het ziekenhuis worden opgenomen, overleeft ongeveer de helft de aandoening.

Complicaties

Bekende complicaties van ventrikelfibrillatie omvatten herhaalde episodes van flauwvallen of bijna flauwvallen (licht gevoel in het hoofd). Tijdens een episode van ventrikelfibrillatie is er vaak sprake van een slechte bloedcirculatie naar vitale organen. Na een langdurige episode of hartstilstand kunnen er blijvende schade optreden aan de hersenen, de lever en de nieren. Deze schade kan zowel permanent als omkeerbaar zijn. In ernstige gevallen kan ventrikelfibrillatie fataal zijn.

Preventie en levensstijl

Het verminderen van risicofactoren kan helpen om de kans op ventrikelfibrillatie te verkleinen. Dit omvat:

• Het vermijden van overmatig alcoholgebruik en cafeïne.
• Het naleven van een gezond dieet en regelmatige lichaamsbeweging.
• Het vermijden van overmatige stress en het behandelen van hypertensie (hoge bloeddruk).
• Het opvolgen van medische behandelingen voor bestaande hart- of longziekten.

Lees verder

• Hartstilstand: Plotseling stoppen van de hartfunctie
• Atriumfibrillatie: Hartritmestoornis met snelle hartslag
• Aangeboren hartafwijkingen (congenitale hartziekte) bij baby
• Cardiomyopathie (hartspieraandoening): Soorten en oorzaken
• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte