Mediastinoscopie: Onderzoek ruimte in borstkas tussen longen

Een mediastinoscopie is een onderzoek waarbij de arts een speciaal instrument, een mediastinoscoop, plaatst in de ruimte in de borstkas tussen de longen (mediastinum). Hij is tijdens dit onderzoek tevens in staat om abnormaal groeiend weefsel of lymfeklieren weg te nemen voor verder onderzoek (biopsie). Meestal zijn reeds enkele andere diagnostische onderzoeken uitgevoerd alvorens een arts overgaat tot een mediastinoscopie. Daarom is het gebruik van dit onderzoek gedaald. Het onderzoek is onder andere handig om de stadiëring van (long)kanker te identificeren. Zo weet de arts hoe groot een tumor is, of de kanker is uitgezaaid in andere lichaamsdelen en ook weet hij of andere lymfeklieren betrokken zijn.

• Indicatie mediastinoscopie: Onderzoek ruimte in borstkas tussen longen
• Tegenindicatie mediastinoscopie
• Voor het onderzoek: Geen voedsel nuttigen
• Tijdens het onderzoek: Arts maakt snede in mediastinum, biopsie met mediastinoscoop
• Na het onderzoek
• Resultaten onderzoek bij de patiënt
• Risico’s en bijwerkingen bij de patiënt
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Indicatie mediastinoscopie: Onderzoek ruimte in borstkas tussen longen

Diagnose aandoeningen

Een arts voert dit onderzoek uit om lymfeknopen of andere abnormale groei in het voorste deel van het mediastinum, dichtbij de borstwand te bekijken. Daarnaast is hij in staat om van dit abnormaal weefsel een biopt te nemen (biopsie). Hij diagnosticeert hiermee longkanker (medische term: bronchuscarcinoom) of een andere kanker die is uitgezaaid naar deze lymfeklieren. Dit onderzoek is tevens mogelijk om bepaalde auto-immuunaandoeningen en infecties zoals tuberculose en sarcoïdose te diagnosticeren. Tot slot is dit onderzoek nuttig voor de arts opdat hij in staat is een adequate behandelingsmethode te kiezen voor longkanker (chirurgie, bestraling of chemotherapie).

Andere diagnostische onderzoeken

Veelal gebruikt een arts andere diagnostische onderzoeken zoals een CT-scan, een bronchoscopie, een longnaaldbiopsie of een echocardiografie. Wanneer deze onderzoeken niet mogelijk zijn of geen bevredigende resultaten geven, is een mediastinoscopie vereist.

Tegenindicatie mediastinoscopie

Dit onderzoek is niet mogelijk bij een patiënt die openhartchirurgie heeft gehad in het verleden. Een patiënt met een (geschiedenis van) nekklachten of een nekblessure ondergaat dit onderzoek bovendien best niet. Verder is het onderzoek niet mogelijk bij fysieke (aangeboren) problemen van de borstkas. Ook een patiënt die onlangs radiotherapie aan de nek of borstkas heeft gehad, komt niet in aanmerking voor het onderzoek. Een patiënt met het vena cava superior-syndroom (verstopping van een bloedvat door een tumor) komt evenmin in aanmerking.

Voor het onderzoek: Geen voedsel nuttigen

Voorbereidingen

De patiënte meldt de arts een (eventuele) zwangerschap, en ook geeft de patiënt de arts informatie over allergieën (allergische reactie door contact met uitlokkende stof) en (onderliggende) aandoeningen. Voorts meldt de patiënt ruim op voorhand welke vitaminen, kruiden en andere supplementen hij neemt. Ook het medicatiegebruik meldt de patiënt aan de arts, want mogelijk moet hij in overleg de dosis aanpassen of tijdelijk stoppen met de medicijnen.

Praktisch

Het onderzoek gebeurt meestal via een ziekenhuisverblijf van twee dagen, al gebeurt het onderzoek soms eveneens poliklinisch. De patiënt mag dan met andere woorden na het onderzoek naar huis. De patiënt mag niet eten of drinken vlak voor het onderzoek en moet bijgevolg nuchter naar het ziekenhuis komen. Hij doet verder ook alle sierraden uit voor het onderzoek. Ook brillen, contactlenzen en prothesen verwijdert de patiënt voor een mediastinoscopie. Dit onderzoek kent tot slot een tijdsduur tussen de zestig en negentig minuten.

Tijdens het onderzoek: Arts maakt snede in mediastinum, biopsie met mediastinoscoop

De patiënt krijgt een algemene anesthesie toegediend. Hij is met andere woorden pijnvrij en slaapt gedurende het onderzoek. Wanneer de patiënt slaapt, plaatst de arts een ademhalingsbuisje in de neus of mond. De arts wast daarna de nek en borstkas van de patiënt met een antiseptische zeep en bedekt dit met een steriel laken. De arts maakt vervolgens een kleine chirurgische snede in de nek boven het borstbeen tussen de vierde en vijfde ribben of aan de linkerkant van de borstkas richting het borstbeen. Vervolgens plaatst de arts voorzichtig via deze incisie een mediastinoscoop die hij geleidelijk aan naar het middelste gedeelte van de borstkas schuift. Hij is dankzij de mediastinoscoop in staat om weefselmonsters te nemen van de lymfeklieren rond de luchtwegen.

Na het onderzoek

Na het onderzoek verwijdert de arts de mediastinoscoop en hecht hij de chirurgische snede en plaatst hij hierop een verbandje. Daarna maakt de arts een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto). De arts plaatst de patiënt op een verkoeverkamer waar een verpleegkundige hem opvolgt. De patiënt heeft soms een zere keel na het onderzoek. Meestal mag hij één dag na een mediastinoscopie het ziekenhuis verlaten of soms ook de dag zelf als het onderzoek poliklinisch gebeurt. Wel regelt hij best op voorhand een begeleider daar de reflexen van de patiënt door de narcose nog niet optimaal werken.

Resultaten onderzoek bij de patiënt

Een patholoog onderzoekt microscopisch het eventuele weefselmonster. De onderzoeksresultaten van het volledige onderzoek zijn meestal binnen vijf à zeven dagen na het onderzoek bekend. Deze bespreekt de patiënt met zijn arts.

Normale resultaten

De patiënt heeft normale resultaten wanneer lymfeknoopweefsels normaal is en geen tekenen van kanker of infectie vertoont.

Abnormale resultaten

Abnormale resultaten omvatten bijvoorbeeld een Hodgkin-lymfoom (kanker van lymfesysteem met vergrote lymfeklieren, koorts en vermoeidheid), de verspreiding van een ziekte in een ander lichaamsdeel, een lymfoom, longkanker, een abces in de borstholte of het mediastinum, sarcoïdose en tuberculose.

Risico’s en bijwerkingen bij de patiënt

Aan dit onderzoek zijn enkele risico’s en bijwerkingen verbonden. Mogelijk heeft de patiënt keelpijn na het onderzoek. Verder loopt de patiënt risico op koorts, een zwelling in de nek, kortademigheid, slikproblemen, ernstige pijn op de borst, een langdurige heesheid van de stem, bloedingen uit de wonde, een perforatie van de slokdarm, de luchtpijp of de bloedvaten. In sommige gevallen leidt dit tot (levensbedreigende) bloedingen.

Epidemiologie

De frequentie van mediastinoscopie is niet exact vast te stellen, omdat het onderzoek niet altijd noodzakelijk is en vaak wordt vervangen door andere diagnostische methoden zoals CT-scans en bronchoscopieën. De procedure wordt vooral uitgevoerd bij patiënten met vermoedelijke longkanker of andere mediastinale aandoeningen. De prevalentie van het gebruik van mediastinoscopie kan variëren afhankelijk van de regio en de beschikbaarheid van alternatieve diagnostische technieken.

Oorzaken

De noodzaak voor een mediastinoscopie ontstaat doorgaans door de aanwezigheid van symptomen of afwijkingen die wijzen op een abnormale groei of ziekte in het mediastinum. Veel voorkomende oorzaken voor het uitvoeren van een mediastinoscopie zijn de aanwezigheid van verdachte lymfeklieren op beeldvormingstechnieken, ongebruikelijke symptomen die kunnen wijzen op longkanker, en de noodzaak om de aanwezigheid van metastasen te bevestigen of uit te sluiten.

Risicofactoren

Risicofactoren voor aandoeningen die een mediastinoscopie kunnen vereisen, omvatten:

• Roken: Een belangrijke risicofactor voor longkanker en andere mediastinale ziekten.
• Blootstelling aan schadelijke stoffen: Langdurige blootstelling aan stoffen zoals asbest kan het risico verhogen.
• Familiegeschiedenis: Erfelijke predisposities voor bepaalde soorten kanker kunnen een rol spelen.
• Leeftijd: Oudere patiënten hebben een hoger risico op het ontwikkelen van longkanker en andere gerelateerde aandoeningen.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen die kunnen wijzen op de noodzaak voor een mediastinoscopie zijn onder andere:

• Aanhoudende hoest of verandering in de hoestkarakteristieken
• Bloed in het sputum
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Aanhoudende pijn op de borst
• Kortademigheid of piepende ademhaling

Diagnose en onderzoeken

Naast de mediastinoscopie kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn om een diagnose te stellen. Dit omvat:

• Beeldvorming: CT-scans en PET-scans om de omvang en locatie van de abnormale massa's te evalueren.
• Bronchoscopie: Voor directe visualisatie van de luchtwegen en het nemen van weefselmonsters.
• Echocardiografie: Voor het beoordelen van de hartstructuur en functie, vooral als er aanwijzingen zijn voor betrokkenheid van het hart.

Behandeling

De behandeling van aandoeningen ontdekt door middelastinoscopie hangt af van de diagnose en kan omvatten:

• Chirurgie: Voor het verwijderen van tumorweefsel of lymfeklieren.
• Radiotherapie: Om kanker te bestralen en te verkleinen.
• Chemotherapie: Om kanker te behandelen met medicijnen.
• Targeted therapie: Specifieke behandeling gericht op moleculaire doelwitten die betrokken zijn bij de groei van kankercellen.

Prognose

De prognose hangt af van de aard en het stadium van de aandoening. Vroege detectie en behandeling kunnen de overlevingskansen verbeteren. Het stadium van de kanker op het moment van diagnose en de respons op de behandeling spelen een belangrijke rol bij het bepalen van de prognose.

Complicaties

Complicaties van een mediastinoscopie kunnen omvatten:

• Infectie op de incisieplaats
• Pneumothorax (lucht in de pleuraholte)
• Bloeding
• Letsel aan omliggende structuren zoals de slokdarm of bloedvaten

Preventie

Preventie van de aandoeningen waarvoor een mediastinoscopie kan worden uitgevoerd omvat:

• Vermijden van risicofactoren zoals roken en blootstelling aan schadelijke stoffen.
• Regelmatige screening voor mensen met een hoge risicofactor voor longkanker.
• Gezonde levensstijl en dieet ter bevordering van algemeen welzijn en vroegtijdige opsporing van mogelijke gezondheidsproblemen.

Lees verder

• Endoscopie: Inwendig kijkonderzoek van binnenkant lichaam
• Borstkas en pleura: Aandoeningen, afwijkingen en problemen