Mediastinoscopie: Onderzoek ruimte in borstkas tussen longen

Een mediastinoscopie is een onderzoek waarbij de arts een speciaal instrument, een mediastinoscoop, plaatst in de ruimte in de borstkas tussen de longen (mediastinum). Hij is tijdens dit onderzoek tevens in staat om abnormaal groeiend weefsel of lymfeklieren weg te nemen voor verder onderzoek (biopsie). Meestal zijn reeds enkele andere diagnostische onderzoeken uitgevoerd alvorens een arts overgaat tot een mediastinoscopie. Daarom is het gebruik van dit onderzoek gedaald. Het onderzoek is onder andere handig om de stadiëring van (long)kanker te identificeren. Zo weet de arts hoe groot een tumor is, of de kanker is uitgezaaid in andere lichaamsdelen en ook weet hij of andere lymfeklieren betrokken zijn.

• Mediastinoscopie: Inzicht in de ruimte tussen de longen
• Wat is mediastinoscopie?
• Doelen en toepassingen van mediastinoscopie
• Indicatie mediastinoscopie: Onderzoek ruimte in borstkas tussen longen
• Tegenindicatie mediastinoscopie
• Voor het onderzoek: Geen voedsel nuttigen
• Tijdens het onderzoek: Arts maakt snede in mediastinum, biopsie met mediastinoscoop
• Na het onderzoek
• Resultaten onderzoek bij de patiënt
• Risico’s en bijwerkingen bij de patiënt
• Mogelijke complicaties tijdens en na de procedure
• Zeldzame complicaties
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met mediastinoscopie
• Bereid je goed voor op het onderzoek
• Zorg voor een comfortabel herstel
• Let op mogelijke complicaties
• Houd rekening met de resultaten en vervolgstappen
• Ondersteun je herstel met gezonde keuzes
• Misvattingen rond mediastinoscopie
• Mediastinoscopie is een gevaarlijke ingreep met hoge risico’s
• De ingreep vereist altijd algehele verdoving
• Mediastinoscopie is enkel bedoeld om kanker vast te stellen
• Na de ingreep moet je langdurig in het ziekenhuis blijven
• Een mediastinoscopie veroorzaakt blijvende schade aan de longen
• Er is geen andere manier om dezelfde informatie te verkrijgen
• Een mediastinoscopie verhoogt de kans op ziekenhuisinfecties

Mediastinoscopie: Inzicht in de ruimte tussen de longen

Wat is mediastinoscopie?

Mediastinoscopie is een medische procedure waarbij een arts een speciale buis, de mediastinoscoop, gebruikt om de ruimte tussen de longen, het mediastinum, te onderzoeken. Het mediastinum is een anatomisch gebied in de borstkas dat onder andere de hart, grote bloedvaten, luchtpijp, slokdarm en lymfeklieren bevat. De procedure maakt het mogelijk om te visualiseren en te onderzoeken of er afwijkingen, zoals tumoren of vergrote lymfeklieren, aanwezig zijn in dit gebied. Bij de meeste gevallen van longkanker of andere thoracale aandoeningen wordt de mediastinoscopie ingezet om informatie te verkrijgen over de uitzaaiingen van de ziekte en de mate van betrokkenheid van omliggende structuren.

Doelen en toepassingen van mediastinoscopie

Mediastinoscopie wordt voornamelijk gebruikt voor diagnostische en stadiëringsdoelen, vooral bij patiënten met longkanker of lymfeklierziekten. De procedure helpt artsen bij het verkrijgen van biopsieën van verdachte lymfeklieren en het bepalen van de omvang van de ziekte. Het kan ook nuttig zijn voor het beoordelen van infecties, granulomateuze ziekten (zoals sarcoïdose), en lymfadenopathie die niet duidelijk is bij andere beeldvormende onderzoeken. Daarnaast helpt het bij het onderscheiden van goedaardige en kwaadaardige tumoren en kan het bijdragen aan de evaluatie van de effectiviteit van behandelingen.

Indicatie mediastinoscopie: Onderzoek ruimte in borstkas tussen longen

Diagnose aandoeningen
Een arts voert dit onderzoek uit om lymfeknopen of andere abnormale groei in het voorste deel van het mediastinum, dichtbij de borstwand te bekijken. Daarnaast is hij in staat om van dit abnormaal weefsel een biopt te nemen (biopsie). Hij diagnosticeert hiermee longkanker (medische term: bronchuscarcinoom) of een andere kanker die is uitgezaaid naar deze lymfeklieren. Dit onderzoek is tevens mogelijk om bepaalde auto-immuunaandoeningen en infecties zoals tuberculose en sarcoïdose te diagnosticeren. Tot slot is dit onderzoek nuttig voor de arts opdat hij in staat is een adequate behandelingsmethode te kiezen voor longkanker (chirurgie, bestraling of chemotherapie).

Andere diagnostische onderzoeken
Veelal gebruikt een arts andere diagnostische onderzoeken zoals een CT-scan, een bronchoscopie, een longnaaldbiopsie of een echocardiografie. Wanneer deze onderzoeken niet mogelijk zijn of geen bevredigende resultaten geven, is een mediastinoscopie vereist.

Tegenindicatie mediastinoscopie

Dit onderzoek is niet mogelijk bij een patiënt die openhartchirurgie heeft gehad in het verleden. Een patiënt met een (geschiedenis van) nekklachten of een nekblessure ondergaat dit onderzoek bovendien best niet. Verder is het onderzoek niet mogelijk bij fysieke (aangeboren) problemen van de borstkas. Ook een patiënt die onlangs radiotherapie aan de nek of borstkas heeft gehad, komt niet in aanmerking voor het onderzoek. Een patiënt met het vena cava superior-syndroom (verstopping van een bloedvat door een tumor) komt evenmin in aanmerking.

Voor het onderzoek: Geen voedsel nuttigen

Voorbereidingen
De patiënte meldt de arts een (eventuele) zwangerschap, en ook geeft de patiënt de arts informatie over allergieën (allergische reactie door contact met uitlokkende stof) en (onderliggende) aandoeningen. Voorts meldt de patiënt ruim op voorhand welke vitaminen, kruiden en andere supplementen hij neemt. Ook het medicatiegebruik meldt de patiënt aan de arts, want mogelijk moet hij in overleg de dosis aanpassen of tijdelijk stoppen met de medicijnen.

Praktisch
Het onderzoek gebeurt meestal via een ziekenhuisverblijf van twee dagen, al gebeurt het onderzoek soms eveneens poliklinisch. De patiënt mag dan met andere woorden na het onderzoek naar huis. De patiënt mag niet eten of drinken vlak voor het onderzoek en moet bijgevolg nuchter naar het ziekenhuis komen. Hij doet verder ook alle sierraden uit voor het onderzoek. Ook brillen, contactlenzen en prothesen verwijdert de patiënt voor een mediastinoscopie. Dit onderzoek kent tot slot een tijdsduur tussen de zestig en negentig minuten.

Tijdens het onderzoek: Arts maakt snede in mediastinum, biopsie met mediastinoscoop

De patiënt krijgt een algemene anesthesie toegediend. Hij is met andere woorden pijnvrij en slaapt gedurende het onderzoek. Wanneer de patiënt slaapt, plaatst de arts een ademhalingsbuisje in de neus of mond. De arts wast daarna de nek en borstkas van de patiënt met een antiseptische zeep en bedekt dit met een steriel laken. De arts maakt vervolgens een kleine chirurgische snede in de nek boven het borstbeen tussen de vierde en vijfde ribben of aan de linkerkant van de borstkas richting het borstbeen. Vervolgens plaatst de arts voorzichtig via deze incisie een mediastinoscoop die hij geleidelijk aan naar het middelste gedeelte van de borstkas schuift. Hij is dankzij de mediastinoscoop in staat om weefselmonsters te nemen van de lymfeklieren rond de luchtwegen.

Na het onderzoek

Na het onderzoek verwijdert de arts de mediastinoscoop en hecht hij de chirurgische snede en plaatst hij hierop een verbandje. Daarna maakt de arts een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto). De arts plaatst de patiënt op een verkoeverkamer waar een verpleegkundige hem opvolgt. De patiënt heeft soms een zere keel na het onderzoek. Meestal mag hij één dag na een mediastinoscopie het ziekenhuis verlaten of soms ook de dag zelf als het onderzoek poliklinisch gebeurt. Wel regelt hij best op voorhand een begeleider daar de reflexen van de patiënt door de narcose nog niet optimaal werken.

Resultaten onderzoek bij de patiënt

Een patholoog onderzoekt microscopisch het eventuele weefselmonster. De onderzoeksresultaten van het volledige onderzoek zijn meestal binnen vijf à zeven dagen na het onderzoek bekend. Deze bespreekt de patiënt met zijn arts.

Normale resultaten
De patiënt heeft normale resultaten wanneer lymfeknoopweefsels normaal is en geen tekenen van kanker of infectie vertoont.

Abnormale resultaten
Abnormale resultaten omvatten bijvoorbeeld een Hodgkin-lymfoom (kanker van lymfesysteem met vergrote lymfeklieren, koorts en vermoeidheid), de verspreiding van een ziekte in een ander lichaamsdeel, een lymfoom, longkanker, een abces in de borstholte of het mediastinum, sarcoïdose en tuberculose.

Risico’s en bijwerkingen bij de patiënt

Aan dit onderzoek zijn enkele risico’s en bijwerkingen verbonden. Mogelijk heeft de patiënt keelpijn na het onderzoek. Verder loopt de patiënt risico op koorts, een zwelling in de nek, kortademigheid, slikproblemen, ernstige pijn op de borst, een langdurige heesheid van de stem, bloedingen uit de wonde, een perforatie van de slokdarm, de luchtpijp of de bloedvaten. In sommige gevallen leidt dit tot (levensbedreigende) bloedingen.

Mogelijke complicaties tijdens en na de procedure

Hoewel mediastinoscopie over het algemeen veilig is, zijn er enkele risico’s en complicaties die gepaard kunnen gaan met de ingreep. De meest voorkomende complicaties zijn infectie op de plaats van de incisie, bloeding, of schade aan omliggende structuren zoals bloedvaten, zenuwen of de luchtpijp. In zeldzame gevallen kan er schade ontstaan aan de hartvaten of het hart zelf. Andere risico’s kunnen kortademigheid of ademhalingsproblemen zijn, vooral als de patiënt een onderliggende longziekte heeft. Het is belangrijk dat de patiënt de arts op de hoogte stelt van eventuele ademhalingsproblemen of eerdere thoracale operaties, omdat dit de procedure kan beïnvloeden.

Zeldzame complicaties

Er zijn zeldzame maar ernstigere complicaties mogelijk, zoals pneumothorax (een luchtzak in de pleuraholte) of diepe veneuze trombose (DVT). Deze complicaties kunnen optreden als gevolg van de procedure of door de anesthesie. Zelden kan een patiënt een allergische reactie vertonen op de gebruikte anesthesie of medicijnen. De arts bespreekt meestal de risico’s en voordelen van de ingreep voorafgaand aan het onderzoek.

Epidemiologie

De frequentie van mediastinoscopie is niet exact vast te stellen, omdat het onderzoek niet altijd noodzakelijk is en vaak wordt vervangen door andere diagnostische methoden zoals CT-scans en bronchoscopieën. De procedure wordt vooral uitgevoerd bij patiënten met vermoedelijke longkanker of andere mediastinale aandoeningen. De prevalentie van het gebruik van mediastinoscopie kan variëren afhankelijk van de regio en de beschikbaarheid van alternatieve diagnostische technieken.

Oorzaken

De noodzaak voor een mediastinoscopie ontstaat doorgaans door de aanwezigheid van symptomen of afwijkingen die wijzen op een abnormale groei of ziekte in het mediastinum. Veel voorkomende oorzaken voor het uitvoeren van een mediastinoscopie zijn de aanwezigheid van verdachte lymfeklieren op beeldvormingstechnieken, ongebruikelijke symptomen die kunnen wijzen op longkanker, en de noodzaak om de aanwezigheid van metastasen te bevestigen of uit te sluiten.

Risicofactoren

Risicofactoren voor aandoeningen die een mediastinoscopie kunnen vereisen, omvatten:

• Roken: Een belangrijke risicofactor voor longkanker en andere mediastinale ziekten.
• Blootstelling aan schadelijke stoffen: Langdurige blootstelling aan stoffen zoals asbest kan het risico verhogen.
• Familiegeschiedenis: Erfelijke predisposities voor bepaalde soorten kanker kunnen een rol spelen.
• Leeftijd: Oudere patiënten hebben een hoger risico op het ontwikkelen van longkanker en andere gerelateerde aandoeningen.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen die kunnen wijzen op de noodzaak voor een mediastinoscopie zijn onder andere:

• Aanhoudende hoest of verandering in de hoestkarakteristieken
• Bloed in het sputum
• Onverklaarbaar gewichtsverlies
• Aanhoudende pijn op de borst
• Kortademigheid of piepende ademhaling

Diagnose en onderzoeken

Naast de mediastinoscopie kunnen aanvullende onderzoeken nodig zijn om een diagnose te stellen. Dit omvat:

• Beeldvorming: CT-scans en PET-scans om de omvang en locatie van de abnormale massa's te evalueren.
• Bronchoscopie: Voor directe visualisatie van de luchtwegen en het nemen van weefselmonsters.
• Echocardiografie: Voor het beoordelen van de hartstructuur en functie, vooral als er aanwijzingen zijn voor betrokkenheid van het hart.

Behandeling

De behandeling van aandoeningen ontdekt door middelastinoscopie hangt af van de diagnose en kan omvatten:

• Chirurgie: Voor het verwijderen van tumorweefsel of lymfeklieren.
• Radiotherapie: Om kanker te bestralen en te verkleinen.
• Chemotherapie: Om kanker te behandelen met medicijnen.
• Targeted therapie: Specifieke behandeling gericht op moleculaire doelwitten die betrokken zijn bij de groei van kankercellen.

Prognose

De prognose hangt af van de aard en het stadium van de aandoening. Vroege detectie en behandeling kunnen de overlevingskansen verbeteren. Het stadium van de kanker op het moment van diagnose en de respons op de behandeling spelen een belangrijke rol bij het bepalen van de prognose.

Complicaties

Complicaties van een mediastinoscopie kunnen omvatten:

• Infectie op de incisieplaats
• Pneumothorax (lucht in de pleuraholte)
• Bloeding
• Letsel aan omliggende structuren zoals de slokdarm of bloedvaten

Preventie

Preventie van de aandoeningen waarvoor een mediastinoscopie kan worden uitgevoerd omvat:

• Vermijden van risicofactoren zoals roken en blootstelling aan schadelijke stoffen.
• Regelmatige screening voor mensen met een hoge risicofactor voor longkanker.
• Gezonde levensstijl en dieet ter bevordering van algemeen welzijn en vroegtijdige opsporing van mogelijke gezondheidsproblemen.

Praktische tips voor het omgaan met mediastinoscopie

Een mediastinoscopie is een medisch onderzoek waarbij een arts via een kleine insnede in de hals een kijkinstrument (mediastinoscoop) inbrengt om de lymfeklieren en andere structuren in het mediastinum (de ruimte tussen de longen) te bekijken. Dit onderzoek kan helpen bij het opsporen van aandoeningen zoals longkanker of infecties. Een goede voorbereiding en nazorg zijn essentieel voor een vlot herstel.

Bereid je goed voor op het onderzoek

Een goede voorbereiding kan complicaties helpen voorkomen en ervoor zorgen dat het onderzoek zo soepel mogelijk verloopt. Je arts zal je instructies geven over wat je wel en niet mag eten of drinken voorafgaand aan de ingreep. Meestal moet je enkele uren nuchter blijven, zodat je maag leeg is tijdens de verdoving. Bespreek met je arts welke medicatie je gebruikt, vooral als je bloedverdunners neemt, want mogelijk moet je deze tijdelijk stoppen. Zorg ervoor dat je vervoer naar het ziekenhuis regelt, omdat je na de ingreep niet zelf mag rijden.

Zorg voor een comfortabel herstel

Na de ingreep kun je last hebben van keelpijn en een schorre stem door de beademingsbuis die tijdens de verdoving werd gebruikt. Drink lauwe dranken en vermijd irriterend voedsel zoals pittige of zure producten. Rust voldoende uit en luister naar je lichaam. Hoesten kan pijnlijk zijn, maar probeer dit niet te onderdrukken, want het helpt slijm te verwijderen. Als je pijn hebt, bespreek dan met je arts welke pijnstillers veilig zijn. Houd de wond in je hals schoon en droog, en controleer op tekenen van infectie, zoals roodheid, zwelling of pus. Als je ademhalingsproblemen ervaart of de pijn toeneemt, neem dan onmiddellijk contact op met je arts.

Let op mogelijke complicaties

Hoewel een mediastinoscopie meestal veilig verloopt, kunnen er complicaties optreden, zoals bloedingen of infecties. Controleer je hals en borststreek op blauwe plekken of zwellingen en meld veranderingen aan je arts. Soms kunnen de luchtwegen of een groot bloedvat beschadigd raken, wat ademhalingsproblemen kan veroorzaken. Als je merkt dat je kortademig wordt of pijn op de borst krijgt, zoek dan direct medische hulp. Daarnaast kunnen problemen met het lymfesysteem ontstaan, waardoor vochtophopingen kunnen optreden. Bespreek met je arts wat je hieraan kunt doen.

Houd rekening met de resultaten en vervolgstappen

De uitslag van een mediastinoscopie kan enkele dagen op zich laten wachten. Bespreek met je arts hoe en wanneer je de resultaten krijgt en welke vervolgstappen mogelijk nodig zijn. In sommige gevallen is verdere behandeling zoals een operatie, chemotherapie of bestraling nodig. Blijf in nauw contact met je zorgverlener en zorg ervoor dat je alle controleafspraken nakomt. Heb je vragen of zorgen, aarzel dan niet om deze met je arts te bespreken.

Ondersteun je herstel met gezonde keuzes

Gezonde leefgewoonten kunnen je herstel bevorderen. Volg een evenwichtig voedingspatroon om je immuunsysteem te ondersteunen en eet voldoende eiwitten om de wondgenezing te bevorderen. Vermijd roken en alcohol, omdat deze het herstel kunnen vertragen en het risico op complicaties kunnen verhogen. Probeer geleidelijk je normale activiteiten te hervatten, maar forceer jezelf niet. Ontspanningstechnieken zoals ademhalingsoefeningen of mindfulness kunnen helpen om stress te verminderen en je herstelproces te ondersteunen.

Misvattingen rond mediastinoscopie

Mediastinoscopie is een gevaarlijke ingreep met hoge risico’s

Een mediastinoscopie is een diagnostische procedure die wordt gebruikt om de lymfeklieren in het mediastinum te onderzoeken. Hoewel elke medische ingreep bepaalde risico’s met zich meebrengt, is mediastinoscopie over het algemeen een veilige procedure wanneer deze wordt uitgevoerd door een ervaren thoraxchirurg. De meest voorkomende complicaties, zoals een abces of een bloeding, komen zelden voor en kunnen doorgaans goed worden behandeld. Dankzij geavanceerde technieken en strikte steriele protocollen zijn ernstige complicaties eerder uitzonderlijk dan de norm.

De ingreep vereist altijd algehele verdoving

Hoewel een mediastinoscopie meestal onder algehele anesthesie wordt uitgevoerd om de patiënt volledig comfortabel te houden, zijn er situaties waarin een andere vorm van anesthesie overwogen kan worden. Bij sommige patiënten, bijvoorbeeld zij met ernstige longproblemen, kan een gespecialiseerde anesthesietechniek worden toegepast om complicaties te minimaliseren. De keuze voor anesthesie hangt af van de algehele gezondheidstoestand van de patiënt en wordt zorgvuldig afgewogen door het medisch team.

Mediastinoscopie is enkel bedoeld om kanker vast te stellen

Hoewel mediastinoscopie vaak wordt ingezet om kanker te diagnosticeren, is dit niet de enige reden voor de ingreep. De procedure wordt ook gebruikt om andere aandoeningen te onderzoeken, zoals tuberculose, sarcoïdose of vergrote lymfeklieren zonder duidelijke oorzaak. In sommige gevallen helpt een mediastinoscopie bij het bepalen van de uitbreiding van een ziekte of het plannen van verdere behandeling.

Na de ingreep moet je langdurig in het ziekenhuis blijven

Veel patiënten gaan ervan uit dat ze na een mediastinoscopie dagenlang in het ziekenhuis moeten blijven, maar in de meeste gevallen is de opnameduur kort. De meeste patiënten kunnen dezelfde dag of de volgende dag alweer naar huis, afhankelijk van hun herstel en eventuele complicaties. De vooruitgang in chirurgische technieken en postoperatieve zorg heeft ervoor gezorgd dat de hersteltijd aanzienlijk is verkort. Enkel bij complicaties, zoals een bloeding of een infectie, kan een langere opname nodig zijn.

Een mediastinoscopie veroorzaakt blijvende schade aan de longen

Omdat de procedure plaatsvindt in de buurt van de luchtwegen en de longen, vrezen sommige patiënten dat hun longfunctie blijvend wordt aangetast. In werkelijkheid is het risico op ernstige schade aan de longen uiterst klein. Tijdens de ingreep worden de structuren in het mediastinum zorgvuldig omzeild om schade te voorkomen. Tijdelijke irritatie of lichte zwelling van de luchtwegen kan voorkomen, maar dit herstelt doorgaans binnen enkele dagen.

Er is geen andere manier om dezelfde informatie te verkrijgen

Hoewel mediastinoscopie een zeer betrouwbare methode is voor het verkrijgen van weefselmonsters uit het mediastinum, zijn er in sommige gevallen alternatieve technieken beschikbaar. Beeldvormende onderzoeken zoals PET-scans of MRI’s kunnen bepaalde afwijkingen zichtbaar maken zonder een invasieve procedure. Daarnaast kan een endobronchiale echografie (EBUS) in sommige gevallen een minder ingrijpend alternatief zijn voor het verkrijgen van biopten. De keuze voor een mediastinoscopie wordt gemaakt wanneer andere methoden niet voldoende informatie opleveren.

Een mediastinoscopie verhoogt de kans op ziekenhuisinfecties

Elke chirurgische ingreep brengt een minimaal risico op ziekenhuisinfecties met zich mee, maar mediastinoscopie wordt onder strikte steriele omstandigheden uitgevoerd om dit risico tot een minimum te beperken. De gebruikte instrumenten en technieken zijn ontworpen om het risico op infectie zo laag mogelijk te houden. Patiënten krijgen indien nodig preventieve antibiotica, en de wond wordt zorgvuldig gecontroleerd op tekenen van infectie. Het totale infectierisico is laag, en bij correcte nazorg is de kans op complicaties klein.

Lees verder

• Endoscopie: Inwendig kijkonderzoek van binnenkant lichaam
• Borstkas en pleura: Aandoeningen, afwijkingen en problemen