Waterallergie: Allergische reactie op water met huiduitslag

Aquagenische urticaria is een zeldzame aandoening met onbekende oorzaak waarbij een persoon allergisch reageert op water. Bij contact met water ontwikkelt de huid snel een (jeukende en/of brandende) uitslag. Naast huiduitslag kunnen ook andere symptomen optreden bij deze vorm van allergie. De diagnose wordt vaak gesteld door de arts door het opwekken van een allergische reactie met water. Behandelopties voor aquagenische urticaria variëren en hebben wisselend succes. De aandoening werd voor het eerst beschreven in de medische literatuur door Shelley en Rawnsley in 1964.

• Epidemiologie van aquagenische urticaria
• Mechanisme
• Oorzaken van allergische reacties op water
• Risicofactoren voor waterallergie
• Risicogroepen
• Symptomen: Huiduitslag
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van aquagenische urticaria
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Leefstijladviezen voor patiënten met aquagenische urticaria
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met waterallergie
• Vermijd direct contact met water
• Pas je huidverzorging aan
• Houd je omgeving zo watervrij mogelijk
• Let op je voeding en gezondheid
• Gebruik beschermende kleding en hulpmiddelen
• Misvattingen rond waterallergie
• Waterallergie betekent dat je daadwerkelijk allergisch bent voor water
• Waterallergie komt alleen voor bij mensen die met water in contact komen
• Waterallergie is een levensbedreigende aandoening
• Waterallergie kan worden genezen met medicatie
• Waterallergie is een psychologische aandoening
• Waterallergie komt alleen voor in warmere klimaten
• Waterallergie wordt veroorzaakt door verontreinigingen in het water
• Waterallergie komt alleen voor bij volwassenen

Epidemiologie van aquagenische urticaria

Aquagene urticaria, ook bekend als waterallergie, is een uiterst zeldzame aandoening. Er zijn wereldwijd slechts enkele tientallen gevallen gedocumenteerd, waardoor de exacte prevalentie moeilijk te bepalen is. De aandoening lijkt vaker bij vrouwen voor te komen, en de symptomen beginnen meestal tijdens de puberteit. Door de zeldzaamheid zijn epidemiologische studies beperkt, en veel gevallen blijven mogelijk ongediagnosticeerd of verkeerd gediagnosticeerd.

Geografische spreiding
Waterallergie wordt wereldwijd gerapporteerd, zonder duidelijke clustering in specifieke regio's. Dit suggereert dat genetische predispositie of onbekende omgevingsfactoren een rol kunnen spelen.

Leeftijd en geslacht
Hoewel de aandoening in elke leeftijdsgroep kan voorkomen, wordt het vaak gerapporteerd bij adolescenten en jongvolwassenen. Vrouwen lijken een hoger risico te hebben, mogelijk door hormonale invloeden, hoewel dit niet volledig is onderzocht.

Zeldzaamheid en bewustzijn
Omdat waterallergie zo zeldzaam is, ontbreekt het vaak aan bewustzijn bij zowel patiënten als zorgverleners. Dit leidt tot vertragingen in de diagnose en beperkte epidemiologische gegevens.

Mechanisme

De exacte pathofysiologie van aquagene urticaria is nog niet volledig opgehelderd. Men vermoedt dat contact met water een chemische reactie veroorzaakt in de huid, mogelijk door interactie tussen water en endogene stoffen. Dit resulteert in de vrijmaking van histamine en andere mediatoren die urticaria veroorzaken.

Histaminereactie
De symptomen van waterallergie, zoals jeuk en huiduitslag, worden meestal toegeschreven aan de activering van mestcellen en de vrijmaking van histamine. Dit leidt tot ontsteking en zwelling in de huid.

Rol van de huidbarrière
Een verstoorde huidbarrière kan bijdragen aan de overgevoeligheid. Personen met een voorgeschiedenis van huidproblemen, zoals atopische dermatitis, kunnen vatbaarder zijn voor de aandoening.

Oorzaken van allergische reacties op water

Mogelijke verklaringen
Tot op heden (oktober 2020) is de precieze oorzaak van aquagenische urticaria nog onbekend. Het is mogelijk dat patiënten gevoelig zijn voor bepaalde chemische stoffen in het water, zoals chloor of mineralen in hard water. Deze stoffen kunnen door de huid worden opgenomen en een immuunreactie veroorzaken. In plaats van het water zelf, kan een allergeen (uitlokkende stof) in het water verantwoordelijk zijn voor de huiduitslag. Een andere theorie is dat water een chemische reactie op gang brengt met stoffen op of in de huid, waardoor toxische (giftige) stoffen ontstaan die de symptomen veroorzaken.

Erfelijkheid
Aquagenische urticaria is een bijzonder zeldzame aandoening, en er zijn weinig gegevens over de erfelijkheid ervan. Vaak komt de aandoening sporadisch voor, zonder dat andere familieleden getroffen zijn. In enkele gevallen zijn er echter families waarin meerdere leden allergisch reageren op water.

Risicofactoren voor waterallergie

Enkele aandoeningen zoals polymorfe lichteruptie (huiduitslag door langdurige blootstelling aan UV-stralen), HIV-infectie, cholinergische urticaria en het Bernard-Soulier syndroom (bloedplaatjesstoornis) worden mogelijk geassocieerd met waterallergie. Personen met lactose-intolerantie hebben mogelijk een verhoogd risico op het ontwikkelen van aquagenische urticaria.

Risicogroepen

Hoewel aquagene urticaria zeldzaam is, zijn bepaalde groepen mogelijk gevoeliger.

Vrouwen in de puberteit
Zoals eerder genoemd, treft de aandoening vaker vrouwen, met een piek tijdens hormonale veranderingen in de puberteit.

Patiënten met atopische aandoeningen
Personen met een geschiedenis van allergieën, atopisch eczeem of andere overgevoeligheidsreacties lopen mogelijk een hoger risico.

Genetische factoren
Hoewel geen specifieke genetische mutatie is geïdentificeerd, wordt aangenomen dat genetische aanleg een rol speelt bij de ontwikkeling van de aandoening.

Symptomen: Huiduitslag

Netelroos
Wanneer de huid in contact komt met koud, lauw of warm water, kan de patiënt binnen één tot dertig minuten een allergische reactie ontwikkelen. Deze reactie komt vaak tot uiting als netelroos (urticaria), gekenmerkt door kleine (1-3 mm) rode of huidkleurige (jeukende) bultjes op de huid met scherp afgebakende randen. Soms kunnen er binnen het uur na contact met water zelfs (pijnlijke) blaren ontstaan. De symptomen komen het vaakst voor op de nek, de romp en de (boven)armen, maar kunnen overal op het lichaam optreden. De handpalmen en voetzolen zijn echter vaak minder getroffen door de aandoening.

Algemene symptomen
In zeldzame gevallen kunnen patiënten bijkomende systemische symptomen vertonen, zoals een piepende ademhaling (stridor), slikproblemen of kortademigheid.

Consequenties
De aandoening maakt het voor patiënten uiterst moeilijk om dagelijkse activiteiten uit te voeren. Gewone handelingen zoals een wandeling in de regen, het nemen van een bad of douche, een duik in het zwembad of zelfs het drinken van een glas water kunnen al symptomen veroorzaken. Ook zweten en huilen kunnen allergische reacties uitlokken.

Alarmsymptomen

Hoewel aquagene urticaria meestal beperkt blijft tot huidreacties, kunnen sommige symptomen wijzen op ernstigere complicaties.

Systemische reacties
Bij sommige patiënten kan waterallergie leiden tot systemische symptomen, zoals kortademigheid, duizeligheid of anafylactische reacties.

Ernstige urticaria
Extreem uitgebreide huiduitslag die niet reageert op standaardbehandelingen kan een alarmsignaal zijn.

Impact op dagelijks functioneren
Ernstige beperkingen in het dagelijks leven, zoals onvermogen om te baden of zwemmen, vereisen intensieve begeleiding en mogelijk psychosociale ondersteuning.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose aquagenische urticaria wordt gesteld door het observeren van de typische huiduitslag die direct verschijnt bij contact met water. Wanneer de diagnose onzeker is, kan de arts de huid van de patiënt blootstellen aan water om een allergische reactie uit te lokken. Dit gebeurt vaak door een kompres met water van 35°C gedurende dertig minuten op het bovenlichaam aan te brengen, omdat de symptomen hier vaak het snelst optreden. Het is belangrijk dat de patiënt enkele dagen voor het onderzoek stopt met het gebruik van antihistaminica, aangezien deze medicijnen gebruikt worden voor de behandeling van allergische reacties. In sommige gevallen kunnen de resultaten van deze test negatief zijn, zelfs als de patiënt daadwerkelijk allergisch is. In zulke gevallen kan het nodig zijn om de patiënt in een bad of douche te laten stappen om de symptomen zichtbaar te maken. Bij een voorgeschiedenis van ernstige allergische reacties bij blootstelling aan water, wordt de bad- of doucheproef echter afgeraden.

Behandeling van aquagenische urticaria

In theorie is de beste behandeling het vermijden van het allergeen, in dit geval water. In de praktijk is dit echter vaak niet haalbaar. Er zijn weinig gegevens over de meest effectieve behandeling voor aquagenische urticaria, en behandelingen moeten vaak op individuele basis worden afgestemd. Hoewel een volledige genezing niet mogelijk is, kunnen de symptomen vaak wel worden onderdrukt. Mogelijke behandelingsopties zijn:

• Crèmes die een barrière vormen tussen water en huid
• Een bad met natriumbicarbonaat (0,1-0,5 kg per bad)
• Een lage dosis van een selectieve serotonineheropnameremmer in combinatie met cyproheptadine en methscopolamine
• H1 antihistaminica (medicijnen voor allergische reacties)
• Propranolol
• Stanozolol (een anabole steroïde)
• Ultraviolet B (UVB) lichtbehandelingen (fototherapie)

Prognose

Aquagene urticaria, hoewel zeldzaam, heeft een variabele prognose afhankelijk van de ernst van de symptomen, de respons op behandeling en de psychosociale impact. De aandoening is chronisch en kan gedurende het hele leven van de patiënt aanhouden. Behandeling kan de symptomen aanzienlijk verlichten, maar volledige genezing is zeldzaam.

Levensverwachting
De aandoening zelf heeft geen invloed op de levensverwachting, tenzij ernstige complicaties zoals anafylactische reacties optreden. Met tijdige medische interventie en goede opvolging kunnen deze risico's effectief worden beheerd.

Symptoommanagement
Bij de meeste patiënten is symptomatische controle mogelijk met antihistaminica, topische behandelingen en aanpassingen in het dagelijks leven om blootstelling aan water te minimaliseren. De effectiviteit van behandelingen varieert echter, en sommige patiënten blijven last hebben van terugkerende symptomen.

Psychosociale impact
De prognose op psychosociaal vlak hangt sterk af van de mate waarin de patiënt ondersteuning ontvangt en zich aanpast aan de beperkingen die de aandoening met zich meebrengt. Zonder voldoende begeleiding kunnen angst, depressie en sociale isolatie het welzijn van de patiënt negatief beïnvloeden.

Langetermijnvooruitzichten
Hoewel de aandoening zelden volledig verdwijnt, ervaren sommige patiënten een afname van de ernst van de symptomen naarmate ze ouder worden. Onderzoek naar nieuwe behandelingsopties, zoals biologica, biedt hoop op een betere prognose in de toekomst.

Complicaties

Onbehandelde aquagene urticaria kan aanzienlijke gevolgen hebben.

Chronische huidbeschadiging
Veelvuldig krabben door jeuk kan leiden tot littekens, pigmentveranderingen en secundaire infecties.

Psychosociale impact
De aandoening kan een aanzienlijke impact hebben op het psychosociaal welzijn, met gevoelens van isolement en angst.

Ernstige allergische reacties
Hoewel zeldzaam, kunnen ernstige reacties zoals anafylaxie levensbedreigend zijn zonder snelle medische interventie.

Preventie

Preventie van aquagene urticaria richt zich voornamelijk op het minimaliseren van blootstelling aan water en het verbeteren van de huidgezondheid.

Vermijden van triggers
Patiënten kunnen baat hebben bij het gebruik van geïsoleerde waterdichte kleding of speciale huidproducten die een barrière vormen tegen water.

Huidverzorging
Regelmatige hydratatie van de huid met hypoallergene crèmes kan helpen de huidbarrière te versterken en de gevoeligheid te verminderen.

Begeleiding en ondersteuning
Educatie over de aandoening en emotionele ondersteuning kunnen helpen bij het omgaan met de impact ervan.

Leefstijladviezen voor patiënten met aquagenische urticaria

Preventieve maatregelen
Patiënten met aquagenische urticaria kunnen baat hebben bij het nemen van bepaalde voorzorgsmaatregelen om de symptomen te verminderen. Dit kan onder meer het dragen van waterdichte kleding, het vermijden van langdurige blootstelling aan water en het gebruik van hypoallergene producten omvatten.

Ondersteuning en zelfzorg
Patiënten kunnen ook profiteren van steungroepen en therapie om met de emotionele impact van hun aandoening om te gaan. Zelfzorgstrategieën zoals het bijhouden van een symptoomdagboek en het identificeren van uitlokkende factoren kunnen helpen bij het beheren van de aandoening.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met waterallergie

Waterallergie, ook wel aquagene urticaria genoemd, is een zeldzame aandoening waarbij het lichaam een allergische reactie vertoont op contact met water. Dit kan een uitdaging zijn, vooral omdat water een alomtegenwoordig element in ons dagelijks leven is. Het begrijpen van de symptomen en het ontwikkelen van strategieën om met deze allergie om te gaan, is essentieel om het leven zo comfortabel mogelijk te maken.

Vermijd direct contact met water

Aangezien waterallergie vaak je huid beïnvloedt, is het belangrijk om direct contact met water te vermijden wanneer dat mogelijk is. Dit kan inhouden dat je douche- of badtijd verkort, of je huid beschermt met waterdichte kleding of handschoenen. Probeer te douchen met lauw water in plaats van heet water, omdat dit de huid kan irriteren en de symptomen kan verergeren. Gebruik indien nodig een zachte doek om jezelf af te vegen na het wassen, in plaats van je huid volledig onder te dompelen in water. Als je het toch nodig hebt om in contact met water te komen, overleg dan met je arts of er speciale middelen of crèmes zijn die je kunnen beschermen tegen reacties.

Pas je huidverzorging aan

Mensen met waterallergie hebben vaak een gevoelige huid die extra bescherming nodig heeft. Kies voor milde, hypoallergene huidverzorgingsproducten die geen water bevatten of alcohol, omdat deze stoffen de huid kunnen uitdrogen en irritatie kunnen verergeren. Na contact met water, ook al is het alleen met je handen of gezicht, kan het nuttig zijn om een kalmerende crème of gel aan te brengen die speciaal is ontworpen voor allergische reacties. Probeer producten te gebruiken die verzachtende ingrediënten bevatten, zoals aloë vera of calendula. Raadpleeg je arts over eventuele topische behandelingen die specifiek gericht zijn op het verminderen van de symptomen van waterallergie.

Houd je omgeving zo watervrij mogelijk

Aangezien water overal om je heen is, kan het moeilijk zijn om altijd te vermijden, maar je kunt je omgeving zo comfortabel mogelijk maken. Zorg ervoor dat je omgeving goed geventileerd is en vermijd vochtige ruimtes waar water kan condenseren, zoals badkamers. Als je bijvoorbeeld in een vochtige omgeving werkt of woont, probeer dan de luchtvochtigheid onder controle te houden met behulp van een luchtontvochtiger. Dit kan helpen om vochtophoping te voorkomen, wat je symptomen zou kunnen verergeren. Wees ook voorzichtig met zwembaden of andere waterbronnen die je kunnen blootstellen aan allergenen. Sommige mensen met waterallergie ervaren geen reactie bij contact met zoutwater, dus het kan nuttig zijn om te testen of zwemmen in zee minder effect heeft dan in zoet water.

Let op je voeding en gezondheid

Hoewel waterallergie zelf niet direct wordt beïnvloed door voeding, is het belangrijk om te zorgen voor een algehele gezonde levensstijl die kan helpen je immuunsysteem te ondersteunen. Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon met voldoende vitamines en mineralen, die je huid kunnen helpen beschermen tegen irritaties en ontstekingen. Probeer je stressniveau te beheersen, aangezien stress kan bijdragen aan de intensiteit van allergische reacties. Ook kan het nuttig zijn om een arts te raadplegen over mogelijke aanvullende behandelingen, zoals antihistaminica of andere medicijnen die helpen bij het beheersen van je symptomen.

Gebruik beschermende kleding en hulpmiddelen

In situaties waarin het onvermijdelijk is om contact met water te hebben, kun je overwegen beschermende kleding of hulpmiddelen te gebruiken. Er bestaan bijvoorbeeld handschoenen of speciale kleding die voorkomt dat je huid direct in contact komt met water. Deze kledingstukken kunnen het risico op huidreacties helpen minimaliseren, vooral wanneer je water nodig hebt voor bepaalde activiteiten zoals schoonmaken of werken in de tuin. Bespreek met je arts of deze beschermende maatregelen geschikt voor je zijn en of er andere hulpmiddelen beschikbaar zijn om je dagelijks leven te vergemakkelijken.

Misvattingen rond waterallergie

Waterallergie is een zeldzame aandoening die vaak verkeerd begrepen wordt. Veel mensen verwarren de symptomen met andere aandoeningen, wat leidt tot misvattingen over de oorzaak van hun klachten. Hoewel het lijkt alsof een persoon een allergie heeft voor water, is de werkelijke oorzaak vaak complexer dan dat. Hieronder worden enkele van de meest voorkomende misvattingen over waterallergie besproken.

Waterallergie betekent dat je daadwerkelijk allergisch bent voor water

Een veelvoorkomende misvatting is dat iemand daadwerkelijk allergisch is voor water als ze symptomen vertonen na contact met water. In werkelijkheid is het uiterst zeldzaam om een echte allergie voor water te hebben. Wat vaak wordt aangeduid als een waterallergie is eigenlijk een aandoening die bekend staat als aquagene urticaria. Dit is een zeldzame huidreactie die optreedt na contact met water, maar het is geen echte allergie. In plaats daarvan veroorzaakt het een tijdelijke reactie van de huid, zoals netelroos of jeuk, die wordt uitgelokt door de fysieke werking van water op de huid. Deze reactie heeft vaak niets te maken met allergieën voor stoffen in het water.

Waterallergie komt alleen voor bij mensen die met water in contact komen

Sommige mensen denken dat waterallergie alleen optreedt wanneer iemand daadwerkelijk in contact komt met water, zoals tijdens het douchen of zwemmen. Echter, aquagene urticaria kan ook optreden bij mensen die zelfs gewoon zweet produceren. Het contact met lichaamsvocht, zoals zweten, kan dezelfde reactie veroorzaken als contact met water uit de kraan. Dit komt doordat de reactie veroorzaakt wordt door de fysieke aanwezigheid van het water, niet door een allergische reactie op het water zelf.

Waterallergie is een levensbedreigende aandoening

Veel mensen geloven dat een waterallergie levensbedreigend is, maar dat is meestal niet het geval. Hoewel de symptomen, zoals jeuk of netelroos, ongemakkelijk kunnen zijn, zijn ze doorgaans niet gevaarlijk. In zeer zeldzame gevallen kunnen de symptomen ernstig zijn, zoals bij mensen met een extreme reactie, maar voor de meeste mensen is de aandoening goed te beheren met medicatie zoals antihistaminica en door te vermijden dat ze met water in contact komen.

Waterallergie kan worden genezen met medicatie

Er bestaat geen genezing voor waterallergie, aangezien het geen echte allergie is. Geneesmiddelen zoals antihistaminica kunnen de symptomen tijdelijk verlichten, maar ze behandelen de onderliggende oorzaak van de aandoening niet. Bij de meeste mensen met aquagene urticaria zijn de symptomen te beheren met eenvoudige maatregelen, zoals het vermijden van langdurig contact met water of het nemen van medicijnen om de jeuk te verlichten.

Waterallergie is een psychologische aandoening

Sommige mensen geloven dat aquagene urticaria psychologisch is en dat de symptomen volledig het gevolg zijn van angst of stress. Hoewel mentale gezondheid inderdaad een factor kan zijn die de symptomen verergert, is waterallergie geen psychologische aandoening. Het is een fysieke reactie van het lichaam op water, en hoewel stress het moeilijker kan maken om ermee om te gaan, is het geen psychologische stoornis.

Waterallergie komt alleen voor in warmere klimaten

Er is een misvatting dat mensen met waterallergie alleen in warmere klimaten last hebben van hun symptomen, omdat ze daar vaker in contact komen met water. In werkelijkheid kan aquagene urticaria in elk klimaat voorkomen, aangezien de reactie niet afhangt van de temperatuur van het water, maar van het contact met het water zelf. Dus ook in koudere klimaten kunnen mensen last hebben van waterallergie, zelfs als ze alleen in contact komen met koud water.

Waterallergie wordt veroorzaakt door verontreinigingen in het water

Sommigen denken dat waterallergie wordt veroorzaakt door verontreinigingen of chemicaliën in het water, zoals chloor in zwembaden of verontreinigingen in leidingwater. Dit is echter niet het geval. Aquagene urticaria is niet het gevolg van verontreinigingen in het water, maar van een reactie van de huid op het water zelf. Hoewel sommige mensen gevoelig kunnen zijn voor verontreinigingen in het water, zoals chloor, is dit geen waterallergie, maar eerder een irritatie of allergie voor de stoffen in het water. Dit is een ander type allergieën, maar geen echte waterallergie.

Waterallergie komt alleen voor bij volwassenen

Er wordt vaak gedacht dat waterallergie alleen voorkomt bij volwassenen, maar in werkelijkheid kan het ook bij kinderen optreden. Aquagene urticaria kan op elke leeftijd beginnen, zelfs bij zuigelingen. De aandoening kan plotseling optreden, wat het lastig maakt om te voorspellen wanneer het zich zal manifesteren. Bij kinderen kunnen de symptomen soms moeilijker te identificeren zijn, omdat ze misschien niet in staat zijn om precies aan te geven wanneer ze ongemak ervaren.

Lees verder

• Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen