Waterallergie: Allergische reactie op water met huiduitslag

Aquagenische urticaria is een zeldzame aandoening met onbekende oorzaak waarbij een persoon allergisch reageert op water. Bij contact met water ontwikkelt de huid snel een (jeukende en/of brandende) uitslag. Naast huiduitslag kunnen ook andere symptomen optreden bij deze vorm van allergie. De diagnose wordt vaak gesteld door de arts door het opwekken van een allergische reactie met water. Behandelopties voor aquagenische urticaria variëren en hebben wisselend succes. De aandoening werd voor het eerst beschreven in de medische literatuur door Shelley en Rawnsley in 1964.

• Epidemiologie van aquagenische urticaria
• Oorzaken van allergische reacties op water
• Risicofactoren voor waterallergie
• Symptomen: Huiduitslag
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van aquagenische urticaria
• Prognose
• Leefstijladviezen voor patiënten met aquagenische urticaria

Epidemiologie van aquagenische urticaria

De meerderheid van de patiënten met aquagenische urticaria zijn vrouwen. De allergische reactie op water begint meestal rond de puberteit.

Oorzaken van allergische reacties op water

Mogelijke verklaringen

Tot op heden (oktober 2020) is de precieze oorzaak van aquagenische urticaria nog onbekend. Het is mogelijk dat patiënten gevoelig zijn voor bepaalde chemische stoffen in het water, zoals chloor of mineralen in hard water. Deze stoffen kunnen door de huid worden opgenomen en een immuunreactie veroorzaken. In plaats van het water zelf, kan een allergeen (uitlokkende stof) in het water verantwoordelijk zijn voor de huiduitslag. Een andere theorie is dat water een chemische reactie op gang brengt met stoffen op of in de huid, waardoor toxische (giftige) stoffen ontstaan die de symptomen veroorzaken.

Erfelijkheid

Aquagenische urticaria is een bijzonder zeldzame aandoening, en er zijn weinig gegevens over de erfelijkheid ervan. Vaak komt de aandoening sporadisch voor, zonder dat andere familieleden getroffen zijn. In enkele gevallen zijn er echter families waarin meerdere leden allergisch reageren op water.

Risicofactoren voor waterallergie

Enkele aandoeningen zoals polymorfe lichteruptie (huiduitslag door langdurige blootstelling aan UV-stralen), HIV-infectie, cholinergische urticaria en het Bernard-Soulier syndroom (bloedplaatjesstoornis) worden mogelijk geassocieerd met waterallergie. Personen met lactose-intolerantie hebben mogelijk een verhoogd risico op het ontwikkelen van aquagenische urticaria.

Symptomen: Huiduitslag

Netelroos

Wanneer de huid in contact komt met koud, lauw of warm water, kan de patiënt binnen één tot dertig minuten een allergische reactie ontwikkelen. Deze reactie komt vaak tot uiting als netelroos (urticaria), gekenmerkt door kleine (1-3 mm) rode of huidkleurige (jeukende) bultjes op de huid met scherp afgebakende randen. Soms kunnen er binnen het uur na contact met water zelfs (pijnlijke) blaren ontstaan. De symptomen komen het vaakst voor op de nek, de romp en de (boven)armen, maar kunnen overal op het lichaam optreden. De handpalmen en voetzolen zijn echter vaak minder getroffen door de aandoening.

Algemene symptomen

In zeldzame gevallen kunnen patiënten bijkomende systemische symptomen vertonen, zoals een piepende ademhaling (stridor), slikproblemen of kortademigheid.

Consequenties

De aandoening maakt het voor patiënten uiterst moeilijk om dagelijkse activiteiten uit te voeren. Gewone handelingen zoals een wandeling in de regen, het nemen van een bad of douche, een duik in het zwembad of zelfs het drinken van een glas water kunnen al symptomen veroorzaken. Ook zweten en huilen kunnen allergische reacties uitlokken.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose aquagenische urticaria wordt gesteld door het observeren van de typische huiduitslag die direct verschijnt bij contact met water. Wanneer de diagnose onzeker is, kan de arts de huid van de patiënt blootstellen aan water om een allergische reactie uit te lokken. Dit gebeurt vaak door een kompres met water van 35°C gedurende dertig minuten op het bovenlichaam aan te brengen, omdat de symptomen hier vaak het snelst optreden. Het is belangrijk dat de patiënt enkele dagen voor het onderzoek stopt met het gebruik van antihistaminica, aangezien deze medicijnen gebruikt worden voor de behandeling van allergische reacties. In sommige gevallen kunnen de resultaten van deze test negatief zijn, zelfs als de patiënt daadwerkelijk allergisch is. In zulke gevallen kan het nodig zijn om de patiënt in een bad of douche te laten stappen om de symptomen zichtbaar te maken. Bij een voorgeschiedenis van ernstige allergische reacties bij blootstelling aan water, wordt de bad- of doucheproef echter afgeraden.

Behandeling van aquagenische urticaria

In theorie is de beste behandeling het vermijden van het allergeen, in dit geval water. In de praktijk is dit echter vaak niet haalbaar. Er zijn weinig gegevens over de meest effectieve behandeling voor aquagenische urticaria, en behandelingen moeten vaak op individuele basis worden afgestemd. Hoewel een volledige genezing niet mogelijk is, kunnen de symptomen vaak wel worden onderdrukt. Mogelijke behandelingsopties zijn:

• Crèmes die een barrière vormen tussen water en huid
• Een bad met natriumbicarbonaat (0,1-0,5 kg per bad)
• Een lage dosis van een selectieve serotonineheropnameremmer in combinatie met cyproheptadine en methscopolamine
• H1 antihistaminica (medicijnen voor allergische reacties)
• Propranolol
• Stanozolol (een anabole steroïde)
• Ultraviolet B (UVB) lichtbehandelingen (fototherapie)

Prognose

Wanneer de blootstelling aan water wordt stopgezet, verdwijnen de symptomen van aquagenische urticaria meestal binnen tien tot honderdtwintig minuten.

Leefstijladviezen voor patiënten met aquagenische urticaria

Preventieve maatregelen

Patiënten met aquagenische urticaria kunnen baat hebben bij het nemen van bepaalde voorzorgsmaatregelen om de symptomen te verminderen. Dit kan onder meer het dragen van waterdichte kleding, het vermijden van langdurige blootstelling aan water en het gebruik van hypoallergene producten omvatten.

Ondersteuning en zelfzorg

Patiënten kunnen ook profiteren van steungroepen en counseling om met de emotionele impact van hun aandoening om te gaan. Zelfzorgstrategieën zoals het bijhouden van een symptoomdagboek en het identificeren van uitlokkende factoren kunnen helpen bij het beheren van de aandoening.

Lees verder

• Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen