Schimmelallergie: Allergische reactie op schimmels

Schimmels komen zowel binnen als buiten op veel verschillende plaatsen voor. Iedereen wordt dagelijks blootgesteld aan schimmels en doorgaans veroorzaken ze geen problemen. Echter, sommige mensen ontwikkelen een allergische reactie op schimmels. Deze reactie kan leiden tot ademhalingsproblemen, huidirritaties en symptomen aan de neus en ogen. Hoewel het onmogelijk is om schimmels volledig te vermijden, kunnen bepaalde maatregelen helpen om het risico op een allergische reactie te verminderen.

• Oorzaken van schimmelallergie
• Soorten schimmels
• Locatie en blootstelling aan schimmels
• Risicofactoren voor schimmelallergie
• Symptomen
• Milde symptomen
• Ernstige symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van schimmelallergieën
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Preventie van allergische reacties op schimmels
• Buiten
• Binnen
• Voeding

Oorzaken van schimmelallergie

De symptomen van schimmelallergie worden veroorzaakt door een overgevoelige reactie van het immuunsysteem op schimmelsporen. Schimmels verspreiden zich door het vrijgeven van kleine, lichtgewicht sporen die via de lucht worden verspreid. Wanneer deze sporen worden ingeademd, kan het immuunsysteem overmatig reageren. Het lichaam beschouwt de schimmelsporen als vreemde indringers en produceert allergie-veroorzakende antilichamen, zoals IgE, om ze te bestrijden. Na de eerste blootstelling produceert het lichaam nog steeds deze antilichamen, wat bij een volgende blootstelling leidt tot een allergische reactie, waarbij stoffen zoals histamine vrijkomen en symptomen veroorzaken.

Soorten schimmels

Enkele van de meest voorkomende schimmels die allergieën kunnen veroorzaken, zijn:

• Alternaria: Een veelvoorkomende buitenschimmel die vaak wordt aangetroffen op vochtige buitenoppervlakken; allergieën voor deze schimmel kunnen leiden tot ernstige astma-aanvallen.
• Aspergillus: Zowel binnen als buiten voorkomende schimmel, geassocieerd met aandoeningen zoals allergische bronchopulmonale aspergillose.
• Aureobasidium: Komt vaak voor op papier, hout en geverfde oppervlakken buitenshuis.
• Candida: Voorkomt voornamelijk in de lucht tijdens natte periodes, vaak in landbouwgebieden.
• Cladosporium: De meest voorkomende buitenschimmel in de lucht, vooral tijdens het koude seizoen.
• Epicoccum: Aangetroffen in graslanden en landbouwgebieden.
• Fusarium: Voorkomt op rottende planten en in de bodem.
• Helminthosporum: Vaak aanwezig in warmere klimaten en op landbouwgewassen.
• Penicillium: Veel voorkomende binnenschimmel die niets te maken heeft met allergieën voor penicilline.
• Phoma: Voorkomt vooral tijdens natte periodes buiten.
• Rhizopus en Mucor: Meestal gevonden op rottende bladeren en in vochtige binnenruimtes; minder vaak in de lucht overgedragen.

Locatie en blootstelling aan schimmels

Schimmels kunnen zich niet alleen ophopen in donkere, vochtige kelders, maar ook op badkamertegels, rond ramen en zelfs in voedsel. Buiten zijn schimmels te vinden op natte bladeren, rottend hout en andere organische materialen. Ze kunnen ook het huis binnenkomen via schoenen of andere voorwerpen.

Risicofactoren voor schimmelallergie

Enkele bekende risicofactoren voor schimmelallergieën zijn:

• beroepen met hoge blootstelling aan schimmels, zoals in de landbouw, zuivelindustrie, houtbewerking, bakkerijen, timmerwerk, serres, wijnproductie en meubelreparatie
• familiegeschiedenis van allergieën en astma
• seizoen: In koudere klimaten zijn schimmels vaak te vinden van late winter tot vroege herfst (juli tot oktober). In warmere klimaten zijn schimmelsporen het hele jaar door aanwezig, met pieken in de late zomer en vroege herfst.
• werken of wonen in een gebouw met overmatig vocht
• wonen in een huis met een luchtvochtigheid boven de 50%
• wonen in een huis met slechte ventilatie

Symptomen

Milde symptomen

Bij blootstelling aan schimmels kunnen de volgende milde symptomen optreden:

• ademhaling en longen: hoesten, wheezing (piepend geluid bij uitademing)
• huid: een huiduitslag, netelroos, droge huid of schilferige huid
• neus: een loopneus, een verstopte neus, postnasale drip (keelslijmen in de achterkant van de keel), niezen
• ogen: jeukende ogen en/of tranende ogen

Ernstige symptomen

Anafylaxie
In zeldzame gevallen kunnen patiënten een ernstige allergische reactie, anafylaxie, ervaren. Deze levensbedreigende reactie omvat een schok waarbij weefsels histamine en andere stoffen afgeven, wat leidt tot zwelling van de keel en ademhalingsproblemen. Anafylaxie kan resulteren in kortademigheid, cyanose (blauwachtige huidskleur), een zwakke pols en een verlaagde bloeddruk (hypotensie). Snelle medische behandeling met epinefrine (adrenaline) is cruciaal.

Astma
Patiënten met astma kunnen ernstige astma-aanvallen ontwikkelen bij blootstelling aan schimmels. Dit kan leiden tot hoesten, wheezing, kortademigheid en een beklemd gevoel op de borst.

Diagnose en onderzoeken

Een allergoloog kan de diagnose van een schimmelallergie bevestigen door de patiënt te ondervragen over symptomen en een lichamelijk onderzoek uit te voeren. Om de diagnose te bevestigen, worden vaak huidpriktests uitgevoerd waarbij verdunde hoeveelheden allergenen op de huid worden aangebracht. Bij een allergische reactie verschijnt een bultje op de prikplaats. Een bloedonderzoek (radioallergosorbent-test) kan ook helpen bij het opsporen van allergie-veroorzakende antilichamen.

Behandeling van schimmelallergieën

Zelfzorg

Patiënten kunnen vaak baat hebben bij vrij verkrijgbare antihistaminica (medicijnen voor allergische reacties), oogdruppels of decongestivumneussprays (om zwelling in de neus te verminderen). Het spoelen van de neus met zout water kan ook nuttig zijn bij het verlichten van irritaties. Er zijn daarnaast speciale neussprays en -spoelingen beschikbaar die allergische klachten kunnen verlichten.

Professionele medische zorg

Medicijnen
Als vrij verkrijgbare medicijnen onvoldoende helpen, kan een arts sterkere voorgeschreven medicijnen voorschrijven, zoals nasale corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers die via de neus worden toegediend) of krachtigere antihistaminicaneussprays. In sommige gevallen kan de arts Montelukast (Singulair) voorschrijven, een tablet die de werking van leukotriënen blokkeert, stoffen die allergische symptomen veroorzaken. Dit medicijn is effectief bij de behandeling van allergisch astma en schimmelallergieën. Bij anafylaxie moet de patiënt onmiddellijk epinefrine of adrenaline krijgen.

Immunotherapie
Een allergoloog kan besluiten of immunotherapie nuttig is, aangezien deze behandeling niet voor elke schimmelallergie effectief is. Bij immunotherapie ontvangt de patiënt geleidelijk toenemende hoeveelheden schimmelsporen, zodat het immuunsysteem leert om deze allergenen te tolereren.

Preventie van allergische reacties op schimmels

Het volledig vermijden van schimmels is vaak niet mogelijk, maar het nemen van enkele preventieve maatregelen kan de blootstelling verminderen.

Buiten

Om allergieën door buitenschimmels te voorkomen, is het raadzaam om binnen te blijven wanneer het aantal schimmelsporen hoog is. Verwijder natte bladeren uit de buurt van het huis door ze met een stofmasker op te harken en houd goten schoon. Verwijder stilstaand water in de tuin en vermijd naar buiten te gaan na regen of in mistige, vochtige omstandigheden, wanneer de schimmelconcentraties hoog zijn.

Binnen

Binnen kan men schimmelallergieën verminderen door schoenen uit te trekken bij de deur. Reinig de badkamer regelmatig met bleekwater en verwijder zeepresten die schimmel kunnen bevatten. Zorg voor goede ventilatie door tijdens het douchen een raam open te zetten of een afzuigventilator te gebruiken. Repareer lekkages onmiddellijk en droog natte gebieden binnen 48 uur om schimmelgroei te voorkomen. Gebruik een luchtontvochtiger in vochtige ruimtes zoals kelders en houd ramen gesloten tijdens het slapen om schimmels buiten te houden. Kies voor een stofzuiger met een HEPA-filter.

Voeding

Om het risico op door voedsel overgedragen schimmels te verminderen, moet men zorgvuldig letten op de voedselkeuze. Controleer voedsel grondig, maar vermijd het inademen van schimmelsporen door te ruiken of het bedorven is.

Voedingsmiddelen die schimmels bevatten en het beste vermeden kunnen worden, zijn onder andere:

• azijn en voedsel dat azijn bevat, zoals slasaus, ketchup en augurken
• brood en andere gistbevattende producten
• champignons
• gedroogd fruit zoals dadels, pruimen, vijgen en rozijnen
• hotdogs, worsten
• ingeblikte sappen
• kaas
• restanten van voedsel ouder dan drie tot vier dagen
• sojasaus
• gerookt of ingeblikt vlees en vis
• zure room, zure melk en karnemelk
• zuurkool

Lees verder

• Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen
• Allergisch astma: Ontstoken luchtwegen door allergenen
• Immunotherapie: Allergie-injecties voor behandeling allergie
• Antihistaminica: Geneesmiddelen tegen allergische reacties
• Aspergillose: Schimmelinfectie met longproblemen