Goedaardige hersentumor: symptomen, oorzaak en behandeling

Een goedaardige hersentumor is een cluster van abnormale cellen in de hersenen. Goedaardig houdt in dat de tumor beperkt blijft tot één plek in de hersenen en niet uitzaait. Dit in tegenstelling tot een kwaadaardige hersentumor. De meeste goedaardige hersentumoren groeien langzaam. Ze kunnen zich niet verspreiden naar andere delen van je lichaam zoals kwaadaardige tumoren kunnen doen. Maar ze kunnen groot genoeg worden om symptomen en klachten te veroorzaken. Er zijn veel soorten goedaardige hersentumoren. Elk heeft invloed op een ander type hersencel. Hoewel het bij een goedaardige hersentumor niet om kanker gaat, is het belangrijk dat je de behandeling opvolgt van de arts. In zeldzame gevallen kunnen deze tumoren alsnog ontaarden in kanker.

• Wat is een goedaardige hersentumor?
• Oorzaak en risicofactoren
• Levensbedreigend
• Symptomen van een goedaardige hersentumor
• Meest voorkomende soorten goedaardige hersentumoren
• Meningeoom
• Akoestisch neuroom
• Hypofyse-adenoom
• Hemangioblastoom
• Craniofaryngeoom
• Plexus papilloom
• Overige tumoren
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van goedaardige hersentumoren
• Prognose en levensverwachting

Wat is een goedaardige hersentumor?

Goedaardige hersentumoren worden meestal gedefinieerd als een groep van vergelijkbare cellen die niet de normale celdeling en celgroei volgen en uitgroeien tot een massa cellen die microscopisch gezien niet het kenmerkende uiterlijk van kanker hebben. De meeste goedaardige hersentumoren worden gedetecteerd door CT- of MRI-hersenscans. Deze tumoren groeien gewoonlijk langzaam, dringen het omliggende weefsel niet binnen (infiltratieve groei) en verspreiden zich niet naar andere organen (uitzaaiing of metastering) en hebben vaak een rand of grens die op CT-scans te zien is. Deze tumoren ontaarden zelden tot kanker, een kwaadaardige hersentumor. De meeste goedaardige hersentumoren kunnen operatief worden verwijderd; de goedaardige tumoren komen meestal niet meer terug na verwijdering.

Oorzaak en risicofactoren

De exacte oorzaak van goedaardige hersentumoren is anno 2024 nog niet bekend, maar een familiegeschiedenis van hersentumoren, blootstelling aan straling of blootstelling aan chemicaliën (bijvoorbeeld vinylchloride en formaldehyde), zijn risicofactoren.

Levensbedreigend

Goedaardige hersentumoren kunnen levensbedreigend zijn omdat ze hersenweefsel en andere structuren in de schedel kunnen samendrukken. De term 'goedaardig' kan derhalve misleidend zijn. Compressie van hersenweefsel of de andere structuren, bijvoorbeeld zenuwen, ventrikels/hersenkamers (holtes waar geen weefsel in voorkomt, maar wel hersenvocht), door een tumor is een belangrijke oorzaak van de symptomen en klachten die gezien worden bij goedaardige (alsook kwaadaardige) tumoren.

Symptomen van een goedaardige hersentumor

Symptomen van goedaardige hersentumoren zijn vaak niet specifiek, dat wil zeggen dat ze ook kunnen wijzen op andere aandoeningen. De volgende symptomen, alleen of gecombineerd, kunnen worden veroorzaakt door goedaardige hersentumoren; bedenk wel dat deze symptomen bij veel andere ziekten kunnen voorkomen:

• problemen met het gezichtsvermogen, bijvoorbeeld wazig zien door een hersentumor of dubbelzien
• gehoorproblemen
  Wazig zien / Bron: Martin Sulman
• evenwichtsproblemen
• veranderingen in mentale vermogens (bijvoorbeeld concentratie, geheugen en spraak)
• toevallen, spiertrekkingen
• verandering in reukzin
• misselijkheid en braken
• gezichtsverlamming
• hoofdpijn
• gevoelloosheid in ledematen

Meest voorkomende soorten goedaardige hersentumoren

Het merendeel van de goedaardige hersentumoren ontstaat uit hersenweefsel of andere weefsel in de hersenen, zoals zenuwweefsel en bloedvaten. De meest frequent gediagnosticeerde goedaardige hersentumoren zijn de volgende:

Meningeoom

Een meningeoom is een tumor die van het hersenvlies uitgaat. Het wordt ook wel hersenvliestumor genoemd. De hersenen worden omhuld door het hersenvlies. Deze gezwellen zijn goed voor ongeveer 20% van alle hersentumoren.

Akoestisch neuroom

Een akoestisch neuroom of schwannoom is een tumor in de achtste hersenzenuw die voortkomt uit Schwann-cellen (isolerende cellen van het zenuwstelsel); dit is goed voor ongeveer 9% van alle hersentumoren.

Hypofyse-adenoom

Hypofyse-adenomen ontwikkelen zich in de loop der jaren, en zijn vrijwel altijd goedaardig. Deze vorm is goed voor ongeveer 8% van alle hersentumoren.

Hemangioblastoom

Een hemangioblastoom duidt op een goedaardige tumor van het centrale zenuwstelsel en treden meestal in de kleine hersenen, ruggenmerg of hersenstam op. In de tumor liggen heel veel kleine haarvaatjes als een kluwen bij elkaar. Deze zijn goed voor ongeveer 2% van hersentumoren.

Craniofaryngeoom

Een cranioopharyngeoom is een goedaardige, zeldzame hypofysetumor, die meestal voorkomt bij kinderen; dit is goed voor ongeveer 1% -3% van alle hersentumoren.

Plexus papilloom

Tumoren van de plexus. De plexus choroideus is een zeer bloedvatrijk gebied in de hersenkamers alwaar het hersenvocht wordt geproduceerd en ook weer wordt opgenomen. Deze tumor wordt meestal aangetroffen bij kinderen en is verantwoordelijk voor minder dan 1% van de hersentumoren.

Overige tumoren

Andere structuren zoals epidermoïde en dermoid cysten (cysten die ontstaan ​​uit epitheliale cellen, of bekledingscellen van lichaamsorganen en holten) worden door veelal als goedaardige tumoren beschouwd omdat ze een massa-effect (druk) kunnen uitoefenen op hersenweefsel vergelijkbaar met hersentumoren. Deze vorm van goedaardige hersentumoren zijn zeldzaam.

Onderzoek en diagnose

De arts zal allerlei vragen stellen om de klachten die je ervaart en die kunnen wijzen op een hersentumor, zoals toevallen, hoofdpijn of misselijkheid. Mogelijk is er vervolgonderzoek nodig in de vorm van:

• CT-scan: een krachtige röntgenfoto die gedetailleerde foto's van je hersenen maakt.
• MRI-scan: krachtige magneten en radiogolven maken foto's van je hersenen.
• Biopsie: hierbij wordt een kleine hoeveelheid cellen uit de tumor verwijderd. Het monster wordt vervolgens onder een microscoop onderzocht om te zien of het kankercellen zijn.
• Lumbaalpunctie (ook bekend als ruggenprik): dit kan worden gedaan om te controleren op abnormale cellen in het hersenvocht, het vocht dat om de hersenen en ruggenmerg heen zit.
• Bloedonderzoek en urineonderzoek: om te zoeken naar hormonen en andere stoffen die door tumoren in je lichaam vrijkomen. De arts kan deze onderzoeken ook gebruiken om te controleren hoe goed je organen werken.

Behandeling van goedaardige hersentumoren

Behandeling van goedaardige hersentumoren is vergelijkbaar met de behandelingen van kwaadaardige hersentumoren, behalve dat chemotherapie zelden wordt uitgevoerd. De behandeling hangt af van je leeftijd, de locatie en de grootte van de tumor en je algehele conditie. Hersenoperaties met chirurgische verwijdering van de tumor- en/of (allerlei vormen van) bestralingstherapie, zijn de belangrijkste behandelingen bij goedaardige hersentumoren. Vaak maken andere geneesmiddelen zoals corticosteroïden die oedeem (zwelling) verminderen en de druk verlichten, deel uit van het behandelplan. Zelden zijn goedaardige tumoren niet behandelbaar.

Prognose en levensverwachting

Het is onwaarschijnlijk dat een goedaardige hersentumor terugkomt nadat deze is verwijderd, maar je zal na een operatie regelmatig naar het ziekenhuis moeten gaan ter controle.

Mensen die herstellen na een operatie waarbij een goedaardige hersentumor is verwijderd, hebben soms een revalidatietraject nodig om de aangetaste hersenfuncties te doen herstellen. Dit kan gaan om logopedie, fysiotherapie of ergotherapie om verloren gegane vaardigheden terug te krijgen of om te leren omgaan met je beperkingen. Veel mensen met vrij grote goedaardige hersentumoren en uitgebreide operaties maken een goed herstel door en hebben een gunstige levensverwachting.

Lees verder

• Hersenaandoeningen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Hersenabces: symptomen en behandeling abces in de hersenen
• Hersentumor: symptomen, behandeling en levensverwachting