Gezwollen oksels: Oorzaken en behandeling van okselzwelling

Een gezwollen oksel kan veroorzaakt worden door verschillende aandoeningen en infecties. Ook factoren zoals vaccinaties, letsels of huidreacties door scheren of waxen kunnen bijdragen aan een gezwollen oksel. Soms is de oorzaak eenvoudig te achterhalen en kan men de uitlokkende factor vermijden. Echter, in gevallen waarbij andere symptomen optreden, kan medische behandeling noodzakelijk zijn.

• Allergische reacties en gezwollen oksels
• Borstimplantaten
• Brucellose
• Gezwollen lymfeklieren
• Infecties
• Ingegroeide okselhaarzakjes
• Kanker
• Kattenkrabziekte
• Letsel
• Menstruatie en okselzwelling
• Suikerziekte
• Vaccinatie
• Verrekte spier
• Waxen en scheren
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Allergische reacties en gezwollen oksels

Parfums, deodoranten en ontharingsmiddelen kunnen allergische reacties of ontstekingen veroorzaken, wat kan leiden tot een gezwollen oksel. Deze reacties kunnen gepaard gaan met een vergroting van de omliggende lymfeklieren. Het is aan te raden om hypoallergene huidverzorgingsproducten te gebruiken om het risico op dergelijke reacties te minimaliseren. Allergische reacties kunnen ook optreden door stoffen zoals zwavel, penicilline of jodium, wat eveneens kan resulteren in okselzwelling.

Borstimplantaten

Vrouwen met siliconen borstimplantaten kunnen een reactie op het implantaat ervaren, wat kan leiden tot een vergroting van de lymfeklieren in de oksel. Complicaties zoals lekkende implantaten kunnen ook bijdragen aan een gezwollen borst, gevoelige borsten en borstpijn.

Brucellose

Brucellose is een acute of chronische bacteriële infectie die vaak gepaard gaat met griepachtige symptomen zoals spierpijn, gezwollen lymfeklieren en koorts. De behandeling bestaat uit bedrust en een kuur met antibiotica.

Gezwollen lymfeklieren

Onder de oksel bevinden zich meerdere lymfeklieren die bij een probleem kunnen opzwellen, wat leidt tot een gezwollen oksel. Bij infecties door virussen, bacteriën of parasieten kunnen deze lymfeklieren opzwellen. Andere aandoeningen die gezwollen lymfeklieren kunnen veroorzaken zijn kanker en auto-immuunaandoeningen zoals reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen). Mastitis, een ontsteking van het borstweefsel, kan ook leiden tot een gezwollen oksel, vaak gepaard met een rode en gezwollen borst en vergrote, pijnlijke lymfeklieren in de aangetaste oksel.

Infecties

Bacteriële infecties zoals lymfangitis (ontsteking van lymfevaten), tuberculose (infectie met longproblemen), de kattenkrabziekte en lymfadenitis (ontsteking van de lymfeklieren) kunnen een zwelling in de oksel veroorzaken. Schimmelinfecties kunnen ook de lymfeklieren aantasten, zoals bij sporotrichose (huidinfectie). Virale infecties kunnen ook leiden tot een gezwollen oksel, waaronder:

• Bof (gezwollen oorspeekselklieren)
• Cytomegalie
• Gordelroos (aandoening met huiduitslag en symptomen aan het gezicht)
• HIV / AIDS
• Klierkoorts (keelpijn)
• Mazelen (symptomen aan ogen en huid)
• Rodehond (huiduitslag op gezicht, romp, armen en benen)
• Waterpokken (algemene symptomen en huiduitslag)

De arts bepaalt de veroorzaker van de infectie en kiest de passende behandeling, die kan bestaan uit:

• Antibiotica (om bacteriën te bestrijden)
• Antivirale middelen (om virussen te bestrijden)
• Antimycotica (om schimmels te bestrijden)

Ingegroeide okselhaarzakjes

Onder de oksel bevinden zich haarfollikels die infecties kunnen oplopen. Wanneer bacteriën deze haarfollikels binnendringen, kan een ontsteking ontstaan, ook wel folliculitis genoemd. Dit gebeurt vaak door verstopte poriën door dode huidcellen, bacteriën en overtollige olie. Kenmerkende symptomen zijn pijn en jeuk aan de huid.

Kanker

Uitzaaiingen van borstkanker

Borstkanker is vaak pijnloos en kan gepaard gaan met symptomen zoals verdikte weefsels, knobbeltjes in de borsten, veranderingen in grootte en vorm van de borsten, huidwijzigingen en tepelafscheiding. Bij uitzaaiingen (metastasen) naar de lymfeklieren ontstaan vaak een gezwollen oksel, okselgezwel en okselpijn.

Uitzaaiingen van andere kankersoorten

Sommige kankersoorten verspreiden zich via de lymfeklieren naar andere lichaamsdelen. Een melanoom, een van de gevaarlijkste vormen van huidkanker, verspreidt zich vaak naar nabijgelegen lymfeklieren, inclusief die in de oksel. Dit kan leiden tot een gezwollen oksel. Uitzaaiingen van leukemie, Hodgkin-lymfoom, non-Hodgkin-lymfoom en longkanker kunnen ook leiden tot okselzwelling.

Kattenkrabziekte

De kattenkrabziekte, veroorzaakt door een krab of beet van een besmette kat, kan een gezwollen oksel veroorzaken door een lymfeklierontsteking gecombineerd met huidletsels. Deze milde bacteriële infectie verdwijnt meestal vanzelf, maar bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met HIV/AIDS of mensen die chemotherapie ondergaan, kan een behandeling met antibiotica nodig zijn.

Letsel

Letsels aan de oksel, arm of hand kunnen niet alleen pijn veroorzaken maar ook leiden tot een gezwollen oksel.

Menstruatie en okselzwelling

Veel vrouwen ervaren tijdens de menstruatie gezwollen lymfeklieren met pijn in de borst (mastalgie). Deze zwelling van de lymfeklieren is vaak een reactie op hormonale veranderingen in de borsten door hormonale fluctuaties. Ondersteunende beha's, ontspanningstechnieken en pijnstillers kunnen helpen de borstpijn te verlichten en daarmee de zwelling van de lymfeklieren te verminderen.

Suikerziekte

Langdurig onbehandelde diabetes mellitus (suikerziekte) kan leiden tot complicaties zoals diabetische neuropathie (zenuwschade met pijn). Een scherpe pijn en zwelling van de rechteroksel kunnen optreden wanneer de okselzenuwen zijn aangetast.

Vaccinatie

Een vaccinatie tegen aandoeningen zoals waterpokken en tyfus (bacteriële infectie door besmette insectenbeten) kan als bijwerking een zwelling van de oksel veroorzaken.

Verrekte spier

Een verrekte of gespannen borstspier door intensieve lichaamsbeweging zonder adequate opwarming kan pijn veroorzaken onder de rechteroksel. Dit symptoom is doorgaans onschadelijk en vereist meestal geen medische behandeling.

Waxen en scheren

Het waxen en scheren van de oksels kan leiden tot pijnlijke oksels, waarbij sommige mensen een zwelling ervaren. Het gebruik van pijnstillers kan verlichting bieden, en het is belangrijk om de huid de tijd te geven om te herstellen voordat men opnieuw begint met het scheren van het okselhaar.

Diagnose en onderzoeken

Om de oorzaak van een gezwollen oksel vast te stellen, zal een arts een grondig onderzoek uitvoeren, inclusief:

• Anamnese: Het verzamelen van informatie over de medische geschiedenis, symptomen, eventuele recente verwondingen of infecties, en gebruik van medicijnen.
• Lichamelijk onderzoek: Het inspecteren van de oksel en nabijgelegen gebieden om de aard van de zwelling te beoordelen en andere symptomen te identificeren.
• Beeldvorming: Onderzoeken zoals een echografie, röntgenfoto of MRI-scan kunnen helpen bij het visualiseren van interne structuren en het vaststellen van de oorzaak van de zwelling.
• Bloedonderzoek: Tests kunnen helpen bij het identificeren van infecties, ontstekingen of andere abnormale waarden.
• Biopsie: In sommige gevallen kan een weefselmonster worden genomen voor verder onderzoek, vooral als er een vermoeden is van kanker of andere ernstige aandoeningen.

Behandeling

De behandeling van een gezwollen oksel hangt af van de onderliggende oorzaak:

• Infecties: Antibiotica, antivirale middelen of antimycotica kunnen worden voorgeschreven afhankelijk van het type infectie.
• Allergische reacties: Vermijden van het allergeen en het gebruik van antihistaminica of corticosteroïden kan helpen.
• Kanker: Behandeling kan bestaan uit chirurgie, chemotherapie, bestraling of een combinatie daarvan, afhankelijk van het type en de stadia van de kanker.
• Letsels: rust, ijscompressen en pijnstillers kunnen helpen bij het verlichten van pijn en zwelling.
• Hormonale veranderingen: Hormonale therapie of andere medicatie kan worden overwogen indien de zwelling verband houdt met menstruatiecycli of andere hormonale factoren.

Prognose

De prognose van een gezwollen oksel hangt af van de oorzaak. De meeste infecties genezen met geschikte behandeling, maar sommige kunnen terugkeren of complicaties veroorzaken. Meestal verdwijnen de symptomen zodra de blootstelling aan het allergeen stopt. De prognose varieert op basis van het type kanker, de ernst en de behandelingsreactie. Vaak verdwijnen de symptomen met rust en zelfzorg, hoewel er soms aanhoudende pijn of ongemak kan zijn. Meestal verbeteren de symptomen met de voortgang van de menstruatiecyclus of na hormonale behandeling.

Complicaties

Complicaties die kunnen optreden bij een gezwollen oksel zijn onder andere:

• Onbehandelde of ernstige infecties kunnen zich verspreiden naar andere delen van het lichaam.
• Uitzaaiingen naar andere delen van het lichaam kunnen de behandeling bemoeilijken en de prognose beïnvloeden.
• Chronische pijn kan ontstaan bij langdurige zwelling of na een letsel.
• Zwelling kan de beweging van de schouder en arm belemmeren.
• Het hebben van een onduidelijke of ernstige aandoening kan leiden tot angst en stress.

Preventie

Preventie van okselgezwellen omvat:

• Regelmatig wassen en verzorgen van de huid om infecties te voorkomen.
• Gebruik hypoallergene producten om allergische reacties te minimaliseren.
• Zorgvuldig scheren of waxen met schone, scherpe tools om huidirritatie te voorkomen.
• Regelmatige controles en zelfonderzoeken kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van borstkanker of andere aandoeningen.
• Vaccineren tegen infectieziekten kan helpen bij het voorkomen van ziekten die gezwollen lymfeklieren kunnen veroorzaken.

Lees verder

• Jeuk onder de oksels: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Tinea axillaris: Ringworm (schimmelinfectie) in oksels
• Okselgezwellen: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Okselpijn: Oorzaken en symptomen van pijn aan oksel(gebied)
• Puistjes onder oksels: Oorzaken van bultjes onder onderarmen