Darmzweer: symptomen, oorzaken, behandeling en preventie

Darmzweren zijn zweertjes of laesies van het slijmvlies van de twaalfvingerige darm. Het gaat hierbij meestal om oppervlakkige wondjes. Een darmzweer kan echter groter en dieper worden en een bloeding veroorzaken en soms is een darmzweer zo diep dat er een gaatje in de darmwand komt. Bij een darmperforatie lekt de inhoud van de darm dan in de buikholte, waardoor het buikvlies kan gaan ontsteken. Mogelijke oorzaken zijn medicijngebruik, pijnstillers, roken en een infectie met de bacterie 'Helicobacter pylori'. Een zweer aan de twaalfvingerige darm wordt ook wel een duodenumzweer genoemd.

• Wat is een darmzweer?
• Oorzaken
• Symptomen van een darmzweer
• Verschijnselen
• Omschrijving
• Huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Complicaties
• Behandeling van darmzweren
• Medische behandeling
• Zelfzorg
• Prognose van een darmzweer
• Preventie

Wat is een darmzweer?

Een zweer treedt op als het beschermende slijmvlies van het maag-darmkanaal is aangetast, meestal betreft het een twaalfvingerige darmzweer, wat vaak ook nog gerekend wordt onder 'maagzweer'. Maagzuur tast het aangetaste gebied zodanig aan dat het resulteert in een verwonding, een darmzweer. De Helicobacter pylori-bacterie is de meest voorkomende oorzaak. Een darmzweer is te behandelen en te genezen, maar terugkerende darmzweren verhogen het risico op darmkanker. Daarom staat bij de behandeling van darmzweren altijd de detectie en eliminatie van de oorzaken op de voorgrond.

Oorzaken

De maag en twaalfvingerige darm zijn bedekt met een taai slijmvlies om ze te beschermen tegen agressief maagzuur. Als dit slijmvlies aangetast wordt, ontwikkelen zich maag- en darmzweren. Het gaat om schade aan het slijmvlies door infectie met Helicobacter pylori-bacteriën. Bepaalde medicijnen kunnen het maag- en darmslijmvlies irriteren en kwetsbaar maken, zoals NSAID's (ibuprofen, naproxen en diclofenac), sommige bloedverdunners en corticosteroïden zoals prednisolon. Andere oorzaken zijn een ongezonde levensstijl met alcohol en roken.

Symptomen van een darmzweer

Verschijnselen

Kenmerkende symptomen van darmzweren zijn

• pijn in de bovenbuik
• verlies van eetlust
• brandend maagzuur
• oprispingen
• een opgeblazen gevoel
• misselijkheid en braken
• snel een vol gevoel na het eten

Omschrijving

Een darmzweer manifesteert zich door symptomen zoals buikpijn in de bovenbuik, een vol gevoel, gevoeligheid voor bepaalde voedingsmiddelen, gebrek aan eetlust of brandend maagzuur. Als deze symptomen snel na het eten optreden, is een maagzweer waarschijnlijker en als de klachten later optreden kan er sprake zijn van een darmzweer, aangezien de voedselbrij pas iets later in de twaalfvingerige darm terechtkomt.

Pijn als gevolg van een darmzweer komt vaak 's nachts of bij een lege maag voor. Er zijn acute en chronische zweren. De acute darmzweer veroorzaakt meer ongemak, maar verdwijnt ook na verloop van tijd weer, zelfs als deze niet wordt behandeld. Chronische zweren geven vaak lichtere klachten, maar komen altijd terug. Hoewel een darmzweer weer kan genezen, mag het nooit onbehandeld worden gelaten vanwege het risico op complicaties.

Huisarts raadplegen

Aanhoudende of steeds terugkeren buikpijn of pijnlijke darmen moet door een arts worden beoordeeld. Herhaalde diarree en veranderingen in de stoelgang moeten ook aan een arts worden voorgelegd en nader worden onderzocht. Als de symptomen optreden na de maaltijd of de consumptie van bepaalde voedingsmiddelen, moet een arts worden geraadpleegd. Gevoelens van volheid of brandend maagzuur moeten met een arts worden besproken als ze zich herhaaldelijk of met regelmatige tussenpozen voordoen. Het verminderen van voedselinname, gewichtsverlies of slechte eetlust is vanuit medisch oogpunt bezien een reden tot bezorgdheid. Een bezoek aan een arts is daarom noodzakelijk om de oorzaak op te helderen. Bij een darmzweer is vroege detectie van de ziekte erg belangrijk voor het herstel en het voorkomen van complicaties.

Onderzoek en diagnose

In eerste instantie zal de huisarts vragen stellen over je klachten en het beloop ervan en je medische geschiedenis in ogenschouw nemen. Lichamelijk onderzoek kan gevolgd worden door echografie. Verder zal de arts waarschijnlijk bloedonderzoek laten doen en zo nodig een gastro-intestinale biopsie. Bloedonderzoek dient om andere mogelijke ziekten uit te sluiten, maar kan al enige zekerheid bieden. Definitieve zekerheid van de diagnose 'darmzweer' gebeurt door kijkonderzoek. Tijdens een gastroscopie kan de arts kleine hapjes weefsel, zogeheten 'biopten' wegnemen voor microscopisch onderzoek.

Complicaties

In de meeste gevallen veroorzaken zweren relatief ernstige pijn en ongemak in het bovenste deel van de buik. De pijn is vooral dof en brandend en leidt tot een aanzienlijke vermindering van de kwaliteit van leven. Tevens treedt een gevoel van volheid op en is er een verlies van eetlust. Als gevolg hiervan is het niet ongewoon dat je een sterk ondergewicht ontwikkelt. Je kunt ook last krijgen van een opgeblazen gevoel en braken. Niet zelden kan een darmzweer ook leiden tot mentaal ongemak, zodat je je niet langer op je gemak voelt in je lichaam of je ervoor schaamt. Bovendien kan het leiden tot bloedingen in de darm. De diagnose van deze ziekte is relatief snel en gemakkelijk te stellen, zodat een vroege behandeling kan worden gestart. De behandeling zelf veroorzaakt geen verdere complicaties.

In ernstige gevallen kan de bloeding echter leiden tot verhoogd bloedverlies en bijkomende klachten als bloedarmoede. De darmzweer wordt behandeld met behulp van medicijnen of een veranderde levensstijl. In de regel is het niet van invloed op je levensverwachting.

Behandeling van darmzweren

Medische behandeling

Chirurgische behandeling van een darmzweer is meestal niet nodig. Alleen in ernstige gevallen kan een operatie nodig zijn, bijvoorbeeld als er zich een complicatie van een maag- of darmzweer ontwikkelt zoals ernstig bloeden of een perforatie. Daarna krijg je zuuronderdrukkende medicijnen voorgeschreven. Een infectie met de Helicobacter pylori wordt behandeld met twee soorten antibiotica (meestal amoxicilline en claritromycine) samen met een maagzuurpompremmer zoals omeprazol of pantoprazol.

Zelfzorg

De behandeling van de darmzweer vereist je medewerking. Je zult over de dag verschillende kleine en vetarme maaltijden moeten nemen en je onthouden van alcohol, nicotine en koffie, evenals pittig en gekruid voedsel en je zult de inname van NSAID's tot een noodzakelijk minimum moeten beperken.

Prognose van een darmzweer

De prognose van een darmzweer is over het algemeen goed, vooral wanneer de oorzaak wordt geïdentificeerd en behandeld. De meeste darmzweren genezen met de juiste medicatie, zoals maagzuurremmers en antibiotica, indien nodig. Het genezingsproces duurt meestal enkele weken tot maanden, afhankelijk van de ernst van de zweer.

Als de oorzaak, zoals een Helicobacter pylori-infectie of het gebruik van ontstekingsremmende medicijnen (NSAID's), effectief wordt aangepakt, is de kans op terugkeer van de darmzweer klein. Zonder behandeling kunnen er echter complicaties optreden, zoals bloeding, perforatie of obstructie, die ernstiger gevolgen kunnen hebben.

In de meeste gevallen kunnen patiënten volledig herstellen na behandeling, vooral als ze zich houden aan leefstijlaanpassingen, zoals het vermijden van roken, alcohol en NSAID's, en het aanpassen van hun dieet om verdere irritatie van de maag en darmen te voorkomen.

Preventie

Een omschakeling van de levensstijl naar gezond, vetarm voedsel en de vermindering van de consumptie van alcohol, sigaretten en koffie evenals de vermindering van de consumptie van pijnstillers (NSAID's) kunnen maag- en darmzweren voorkomen. Beter is een vezelrijk dieet met veel groenten en fruit en natuurlijke voedingsmiddelen.

Lees verder

• Maagzweer klachten: maagpijn, rugpijn, misselijk en boeren
• Maagzweer: symptomen, klachten, behandeling en dieet
• Maagzweer: zeurende of brandende pijn in de bovenbuik
• Maag-darmklachten: symptomen, oorzaak en behandeling
• Darmklachten: opgezette buik, buikpijn en winderigheid