Lavas: gezondheidsvoordelen, toepassing, zaaien en planten

Lavas (Levisticum officinale) is een vaste plant uit de schermbloemenfamilie (Umbelliferae of Apiaceae) en is een van de belangrijkste aromatische kruiden in de Europese keuken. Het aroma van lavas is zo onderscheidend en karakteristiek dat het gemakkelijk te herkennen is in kruidentuinen. Naast de unieke smaak, bezit lavas gezondheidsbevorderende inhoudsstoffen die het sinds de oudheid tot een belangrijk geneeskrachtig kruid hebben gemaakt. De plant is ook wel bekend onder de naam maggikruid of maggiplant, aangezien de sterke en kenmerkende geur ervan doet denken aan het maggi-aroma, maar lavas is geen ingrediënt van Maggi. De smaak van lavas doet denken aan selderij. De smaakbeleving is echter veel intenser. De verse bladeren worden voornamelijk gebruikt. Maar het is ook mogelijk om het kruid te drogen.

• Wat is lavas?
• Profiel van lavas
• Voorkomen en teelt
• Oorsprong van de lavas
• Voorkomen van de lavas
• Kenmerken van de plant
• Bloeiende lavas
• Zaaien en planten
• Locatie
• Water geven
• Zaaien
• Vermeerderen
• Bemesting
• Overwinteren
• Verzorging
• Oogst
• Ziekten en plagen
• Toepassing en effect
• Gezondheidsvoordelen van lavas
• Bestrijdt het risico op nierstenen
• Ondersteuning van de longen
• Bevordert een gezonde huid
• Vergemakkelijkt de spijsvertering en verlicht gasvorming
• Ondersteunt de algehele gezondheid
• Allergie bestrijden
• Ondersteuning van de menstruatie
• Mogelijke bijwerkingen
• Bijwerking
• Contra-indicaties
• Interacties
• Recept: lavas aardappelsoep

Wat is lavas?

Lavas is een snelgroeiend kruid met een sterk aroma dat aan Maggi doet denken. De plant heeft spijsverteringseigenschappen vanwege de essentiële oliën. Lavas is een tuinkruid uit de schermbloemenfamilie.

Profiel van lavas

• Botanische naam: Levisticum officinale
• Plantenfamilie: schermbloemenfamilie (Umbelliferae of Apiaceae)
• Andere namen: maggikruid of maggiplant
• Zaai-/planttijd: maart-april
• Bloeitijd: juli-augustus
• Oogsttijd: mei-september
• Locatie: zonnig tot gedeeltelijk in de schaduw; voedselrijke, licht vochtige en kalkrijke grond
• Smaak: het is een selderij-achtig kruid en heeft een sterke en pittige smaak en geur en geeft een echte bouillonsmaak aan gerechten
• Medicinaal gebruik: maagkrampen, buikkrampen, urineweginfecties, nierproblemen, menstruatieproblemen, eczeem, puistjes, reuma
• Gebruik als keukenkruid: in soepen, vis, gevogelte, hartig eten, kaas

Voorkomen en teelt

Oorsprong van de lavas

Lavas is geen inheemse plant. Het komt waarschijnlijk uit het Nabije Oosten, waarschijnlijk zelfs uit Perzië. Er wordt aangenomen dat de plant in de oudheid een belangrijke rol speelde. De lavas wordt al genoemd in oude kruidenboeken zoals de Materia Medica (1e eeuw) en de Liber de cultura hortorum (8e eeuw), een lofzang over de studie van planten en kruiden. Lavas wordt daarin al beschreven als zowel een keukenkruid als een medicinaal kruid.

Voorkomen van de lavas

Wilde lavas komt in Nederland zelden in de vrije natuur voor. Vanwege de vrij frequente teelt in volkstuinen wordt de plant soms ook aangetroffen in sommige weiden of langs wegen.

Kenmerken van de plant

Ondanks zijn oorsprong is de langdurige en meerjarige lavas een relatief winterbestendige plant die bestand is tegen temperaturen tot grofweg -15°C. Bij goede verzorging en optimale standplaatsomstandigheden kan de plant 2-3 meter hoog worden. In de thuisregio van de plant, het Nabije Oosten, zijn exemplaren van (iets meer dan) 3 meter gemeld. De lavas vormt dichte bolvormige worteldelen, die wortelstokken worden genoemd. Deze wortelstokken dienen als overlevingsorganen en hebben niets te maken met de eigenlijke wortel. De meestal lichtgroene bladeren van de lavas zijn duidelijk geveerd en gekarteld. De onderste bladeren zijn veel sterker geveerd dan de bladeren die naar boven lopen. De bladeren hebben een opvallende glans. De bladeren zijn relatief groot.

Bloeiende lavas

De felgele bloemen van de lavas staan ​​samen in dubbele bloemschermen. De veelal gele tot geelgroene bloemen van de lavas groeien in dubbele bloemschermen. Er zijn maximaal elf bloemen op elk scherm. Het kruid heeft een relatief korte bloeiperiode, die tussen juli en augustus te verwachten is.

Zaaien en planten

Lavas is een niet veeleisende en gemakkelijk te telen plant. Vooral in Noord-Europa werd de plant na de introductie ervan op grote schaal verbouwd. Het kruid was al snel onmisbaar in kloostertuinen en in de middeleeuwen werd de plant ook specifiek geteeld in boerentuinen. Het cultiveren van lavas in je eigen tuin is heel eenvoudig, een kind kan de was doen.

Locatie

Lavas geeft de voorkeur aan voedselrijke, licht kalkhoudende, leemachtige en vrij vochtige grond. De plant verdraagt ​​zowel zonnige als gedeeltelijk schaduwrijke locaties, ofschoon zonnige locaties de voorkeur hebben.

Water geven

Het kruid moet regelmatig worden bewaterd. De grond moet altijd matig vochtig worden gehouden. Een overdaad aan water moet echter worden vermeden. Bovendien mag de kluit nooit helemaal uitdrogen, omdat de plant hierdoor op korte termijn enorme schade oploopt.

Zaaien

Het zaaien van lavas vindt plaats in het voorjaar (eind maart tot eind april) direct in de tuin. Geef de planten een ruim stuk grond van ten minste 50 x 50 cm. Het is ook mogelijk om vanaf februari lavas voor te kweken binnenshuis in een pot. Als lavas op het balkon wordt gekweekt, geeft het de voorkeur aan een standplaats op het zuiden, in de zon.

Vermeerderen

Het maggikruid kan eenvoudig worden vermeerderd door de plant te scheuren. Je kunt een deel van het wortelstelsel afscheuren of steken en dit planten op de plek waar je de nieuwe plant graag wilt hebben.

Bemesting

Wat compost of langdurige organische mest zijn voldoende voor bemesting. Lavas heeft over het algemeen iets meer voedingsstoffen nodig dan veel andere kruiden. Het wordt ook aanbevolen om de bodem te mulchen waar de lavas moet groeien. Mulchen kan gedaan worden met verschillende materialen, zoals houtsnippers, cacaodoppen, compost en stro. Bij goed mulchen hoeft de grond niet extra te worden bemest, omdat de afbraak van het materiaal voor uitgebreide voedingsstoffen zorgt.

Overwinteren

Lavas is winterhard en hoeft in een strenge winter niet naar binnen te worden gebracht. Lavas is echter geen groenblijvend kruid; de bladeren verdorren aan het einde van het groeiseizoen, maar ontkiemen weer in de lente.

Verzorging

Omdat lavas de neiging heeft om krachtig in de hoogte te groeien, is het raadzaam om de plant te ondersteunen met bijvoorbeeld bamboestokken. Als je het hele jaar door verse lavasbladeren wilt oogsten, is het raadzaam om de plant voor de bloei te snoeien.

Oogst

Je kunt het beste de verse en vrij jonge bladeren plukken voor de oogst. De periode vóór de bloei wordt aanbevolen als geschikte oogsttijd. De wortelstokken kunnen ook gebruikt.

Ziekten en plagen

Het maggikruid is een vrij robuust kruid. De plant wordt zelden getroffen door ziekte. Af en toe kan in de plant bladluis voorkomen. Deze komen echter meestal alleen voor als het kruid onder zware stress staat. Maggikruid is zelfs geschikt als kruid om veel soorten ongedierte weg te houden.

Toepassing en effect

Lavas is een veelzijdige smaakmaker. De verse bladeren verfijnen soepen, sauzen of salades. Het maggikruid kan een waardevolle bijdrage leveren aan een gezond (plantaardig) dieet, omdat door de intense kruidenkracht je veel minder of zelfs helemaal geen zout hoeft te gebruiken om het gerecht op smaak te brengen. De wortels van de planten bevatten ongeveer 1,5% etherische oliën. De wortels kunnen in de herfst worden opgegraven.

Als er heet water over de gedroogde wortel wordt gegoten, resulteert dit in een thee die kan helpen tegen indigestie of dyspepsie. De thee heeft een diuretisch (vochtafdrijvend) effect en kan worden toegediend bij urineweginfecties. Maggikruid in voeding zorgt ervoor dat zwaar voedsel gemakkelijker kan worden verteerd.

De wortels, bladeren en zaden kunnen voor medicinale doeleinden worden gebruikt. Lavaswijn kan niergruis voorkomen. Het kruid wordt ook gewaardeerd om zijn hartversterkende effecten. Het wordt ook aangewend voor het verlichten van verkoudheid en koorts.

Gezondheidsvoordelen van lavas

De genezende effecten van lavas zijn al sinds eeuwen bekend. Zelfs de oude Grieken zagen lavas als een soort wondermiddel.
Actieve inhoudsstoffen zoals etherische oliën, fenolcarbonzuren, zetmeel en harsen zorgen ervoor dat het maggikruid goed is voor de spijsvertering. Voedsel wordt beter verteerd zonder klachten als winderigheid. De gerechten kunnen worden gekruid met de bladeren of met de zaden. Je kan van lavas ook een thee maken. Het diuretische effect van lavas heeft een positieve werking op de urinewegen en het gehele metabolisme. Vocht in de benen en voeten kan met succesvol met lavas worden behandeld. Het kruid wordt in de plantengeneeskunde ook aanbevolen voor jicht en reuma. Het ontspannende effect van het kruid verlicht menstruatiekrampen. Uiterlijk kan een brouwsel van de lavaswortel helpen bij eczeem of wonden.

Bestrijdt het risico op nierstenen

Lavas is een soort diureticum (vochtafdrijvend middel) dat de afgifte van water door de nieren bevordert zonder verlies van elektrolyten. Het verhoogde plassen spoelt de urinewegen door en helpt zo de vorming van nierstenen voorkomen.

Ondersteuning van de longen

In de plantengeneeskunde wordt lavas gebruikt om slijm in de longen los te maken, wat op zijn beurt de luchtstroom, ademhaling en zuurstofopname verbetert. Eucalyptol is de actieve chemische stof in lavas die longirritatie vermindert.

Bevordert een gezonde huid

Lavas wordt aanbevolen als een natuurlijke manier om huidaandoeningen zoals dermatitis, eczeem en acne te bestrijden. Het exacte werkingsmechanisme is anno 2024 niet volledig bekend. Je kunt bijvoorbeeld een afkooksel van lavasbladeren in het badwater doen om de huid te zuiveren.

Vergemakkelijkt de spijsvertering en verlicht gasvorming

De lavas werkt verlichtend bij ongemak veroorzaakt door een slechte spijsvertering. De verzachtende voordelen van lavas zijn zeer effectief en het is zelfs een geweldige remedie om het spijsverteringskanaal te kalmeren, een opgeblazen gevoel te verminderen en gasvorming te verlichten.

Ondersteunt de algehele gezondheid

Het maggikruid wordt beschouwd als een natuurlijke remedie tegen gewrichtsproblemen die gepaard gaan met jicht en reumatische zwelling van de gewrichten.

Allergie bestrijden

De verzachtende effecten van lavas helpen op natuurlijke wijze de symptomen van allergie te bestrijden. Maar als het gaat om allergieën, gaat lavage een beetje verder. Quercetine, een antioxidant die behoort tot de flavonoïden en in lavas aanwezig is, remt de afgifte van histamine (een stof die door je lichaam zelf geproduceerd wordt) en verlicht huidirritatie die doorgaans wordt veroorzaakt door gevoeligheid voor irriterende stoffen uit de omgeving.

Ondersteuning van de menstruatie

Lavas biedt verlichting bij menstruatiekrampen. Daarnaast stimuleert lavas de menstruatie.

Mogelijke bijwerkingen

Bijwerking

Over het algemeen zijn er maar heel weinig bekende ernstige bijwerkingen van lavas. Een veel voorkomende bijwerking is een aandoening die fotodermatitis wordt genoemd. Dit is een huidreactie nadat het kruid is gegeten of op de huid is gebruikt, waardoor de huid gevoeliger wordt voor UV (ultraviolet) licht, zoals zonlicht.

Contra-indicaties

Lavas mag niet door kinderen worden gebruikt of tijdens de zwangerschap of borstvoeding worden ingenomen. Aangezien lavas wordt beschouwd als een diureticum (een vochtafdrijvend middel die de urineproductie verhoogt), is voorzichtigheid geboden bij iedereen met hart- of nierproblemen. In feite mag lavas niet worden gebruikt door iemand met een medische aandoening zonder eerst een arts te raadplegen.

Interacties

Degenen die diuretica gebruiken mogen geen gebruik maken van lavas vanwege zijn diuretisch effect. Het gebruik van lavas tijdens diuretica kan leiden tot verlies van te veel lichaamsvocht. Verlies van te veel lichaamsvocht kan klachten veroorzaken zoals duizeligheid en lage bloeddruk.

Degenen die antistollingsmedicijnen (anticoagulantia) gebruiken, moeten het gebruik van lavas vermijden vanwege de furocoumarinen in de plant, een groep chemische verbindingen die sommige planten aanmaken om zich te beschermen tegen insectenvraat. Deze stof kan een wisselwerking hebben met anticoagulantia. Sommige furanocoumarinen blokkeren het effect van een leverenzym dat medicijnen zou kunnen deactiveren.

Recept: lavas aardappelsoep

Ingrediënten:

• 2 eetlepels olijfolie
• 1 ui, fijngehakt
• 2 teentjes knoflook, fijngehakt
• 4 middelgrote aardappelen, geschild en in stukjes gesneden
• 1 liter groentebouillon
• 2 eetlepels fijngehakte verse lavasblaadjes
• Zout en peper naar smaak

Bereidingswijze:

• Verhit de olijfolie in een soeppan op middelhoog vuur. Voeg de ui toe en bak tot deze zacht en glazig is.
• Voeg de knoflook toe en bak nog 1-2 minuten.
• Voeg de aardappelen toe en roer goed door.
• Voeg de groentebouillon toe en breng aan de kook.
• Laat sudderen tot de aardappelen gaar zijn, ongeveer 15-20 minuten.
• Voeg de fijngehakte lavasblaadjes toe en laat nog 5 minuten sudderen.
• Pureer de soep met een staafmixer tot deze glad is.
• Breng op smaak met zout en peper.
• Serveer de soep warm en garneer met extra lavasblaadjes indien gewenst.

Lavas heeft een intense smaak, dus het is belangrijk om niet te veel te gebruiken. Begin met een kleine hoeveelheid en voeg meer toe naar smaak.

Lees verder

• Peterselie: gezondheidsvoordelen, voedingswaarde en teelt
• Komijn: gezondheidsvoordelen, toepassing & effect komijnzaad
• Koriander: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde
• Dille: gezondheidsvoordelen, voedingsstoffen en bijwerkingen
• Dragon: gezondheidsvoordelen, toepassingen en inhoudsstoffen