Duizendblad: gezondheidsvoordelen en inhoudsstoffen

Duizendblad (Achillea millefolium) is een plant uit de composietenfamilie en ongetwijfeld een van de bekendste wilde kruiden. De aangenaam geurende plant, met witte tot roze (en soms ook rode) bloemen, is een belangrijke medicinale plant in de natuurgeneeskunde. Daar wordt ze gebruikt tegen maagklachten en indigestie of dyspepsie. Omdat het duizendblad niet veeleisend is, kun je ze vrijwel overal aantreffen. Het groeit op weiden en langs de weg. Duizendblad kan als thee of tinctuur worden gebruikt. Bij deze bereidingsvormen is het geschikt voor zowel inwendig als uitwendig gebruik. Alleen de duizendbladbladeren en -bloemen worden gebruikt. Het kruid wordt zowel inwendig als uitwendig gebruikt in een dagelijkse dosis tot 4,5 g. Het wordt gebruikt als duizendbladthee, theemengsels, sap, tinctuur, extract, zitbad, kompressen, vol bad, stoombad of om mee te wassen.

• Wat is duizendblad?
• Profiel van duizendblad
• Voorkomen en teelt
• Inhoudsstoffen
• Toepassingen van duizendblad
• Duizendbladthee
• Vers geperst sap
• Uitwendig gebruik
• Etherische olie van duizendblad
• Duizendblad in crèmes
• Gezondheidsvoordelen
• Bereiding van duizendbladthee
• Duizendblad telen
• Het verzamelen van duizendblad

Wat is duizendblad?

Het duizendblad (Achillea millefolium) behoort tot de composietenfamilie en wordt in de volksmond ook wel 'duivelsnetel' genoemd, omdat het in vroegere tijden bij bezweringen gebruikt werd. De winterharde vaste plant is meestal 40 tot 60 cm hoog. Van juni tot september produceren de wilde planten kleine witte tot roze bloemen die bij elkaar staan ​​in bloemschermen. Door zijn fijn verdeelde, dubbel veerdelige bladeren, lijkt het of dit kruid wel duizenden blaadjes heeft en vandaar de benaming 'duizendblad'. Als je het kruid wilt verzamelen, kun je dit het beste tijdens de bloeiperiode doen, omdat de concentratie van werkzame stoffen dan het hoogst is. Je snijdt de bovengrondse delen ongeveer 10 cm boven de grond af en hangt ze ondersteboven te drogen op een schaduwrijke plek. Het kruid wordt vervolgens in kleine delen gesneden en bewaard in een donkere, afgesloten bakje, beschermd tegen licht. Als je het duizendblad wilt eten, moet je het alleen in het voorjaar verzamelen, want oudere planten smaken bitter.

Profiel van duizendblad

• Botanische naam: Achillea millefolium
• Familie: composietenfamilie
• Zaai- / planttijd: maart-april
• Bloeitijd: mei-augustus
• Oogsttijd: mei-september
• Locatie: zonnig; voedselrijke, vrij droge en doorlatende bodems
• Inhoudsstoffen: isovaleriaanzuur, salicylzuur, asparagine, sterolen, flavonoïden, bitterstoffen, tanninen en coumarinen
• Gebruik als geneeskrachtig kruid bij wondgenezing, maag-darmklachten, reuma, menopauze/overgang, hoge bloeddruk
• Gebruikte delen: de hele plant, vers of gedroogd, maar niet de wortels
• De bloem: het op smaak brengen van gerechten (verzamelen in mei-juni)
• Gebruik als aromatische kruid in wilde kruidensalades, in soepen, sausen en omeletten (verzamelen in april-mei)

Voorkomen en teelt

Het duizendblad is een niet-veeleisende plant die van oorsprong in gematigde en subtropische zones van Europa en West-Azië voorkomt. Via Europese kolonisten bereikte de plant ook Noord-Amerika en Australië. Duizendblad houdt van zonnige locaties en groeit in grasland en wegbermen op alle droge tot vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke bodems, met een uitgesproken voorkeur voor meer zandige bodems. Als je ze in je tuin wilt planten, kun je in tuincentra zelfs rassen met rode, gele of oranje bloemen kopen.

Duizendblad dient bij voorkeur gezaaid te worden in de pot. De vaste planten worden op een afstand van 30 cm geplant in een doorlatende, matig vochtige en voedselrijke grond. Ze worden in het vroege voorjaar en het late najaar bemest met compost. In de late herfst wordt het kruid dan teruggebracht tot net boven de grond. Als je je duizendblad wilt vermenigvuldigen, deel je de wortelstokken in het voorjaar of de herfst. Duizendblad is nauwelijks vatbaar voor plagen en plantenziekten.

Inhoudsstoffen

Het duizendbladkruid bevat flavonoïden, etherische oliën, sesquiterpenen, asparagine, proazulen, chamazulen, tannines, eucalyptol, bitterstoffen etc. Het heeft spijsverterings, pijnstillende, diuretische (vochtafdrijvende), hartversterkende, bloedsomloopbevorderende en zenuwversterkende effecten.

Toepassingen van duizendblad

Duizendblad kan als thee of tinctuur worden gebruikt. Bij deze bereidingsvormen is het geschikt voor zowel inwendig als uitwendig gebruik.

Duizendbladthee

Van bijzonder belang is het vermogen van het duizendblad om de terugkeer van bloed naar het hart in de aderen te bevorderen. Dit verbetert de bloedcirculatie en veneuze klachten zoals spataderen, dikke gezwollen voeten, doorbloedingsstoornissen van het hart en etalagebenen worden positief beïnvloed. Het drinken van duizendbladthee tijdens de menstruatie zorgt voor een betere doorbloeding en helpt tegen menstruatiekramp.

Vers geperst sap

Het vers geperste duizendbladensap is bijzonder waardevol. Het moet echter zeer vers zijn en mag in geen geval gisten. Je kunt dit sap driemaal daags nemen door een theelepel te mengen in een glas water en dit op te drinken.

Uitwendig gebruik

Uitwendig kan het duizendblad worden gebruikt voor (zit)baden, voor wasbeurten of kompressen. In volle baden is duizendblad bijvoorbeeld geschikt tegen neuralgie of zenuwpijn. Uitwendig gebruik is ook geschikt voor zweren, slecht genezende wonden en psoriasis. Duizendblad wordt van oudsher gebruikt voor brand- en snijwonden.

Etherische olie van duizendblad

Duizendblad etherische olie is vrij duur en wordt gewonnen door de stoomdestillatie van het gedroogde kruid. Verdund kan het worden gebruikt voor massages, kompressen, zitbaden, voetenbaden en in geurlampen. Gewreven op het voorhoofd en de nek helpt het bijvoorbeeld tegen hoofdpijn, maar ook tegen veel van de andere hierboven genoemde toepassingen.

Duizendblad in crèmes

Door zijn huidherstellende werking is het duizendblad ook zeer geschikt voor crèmes en zalven.

Gezondheidsvoordelen

Het duizendblad bevat onder meer azuleen, flavon, eucalyptol, bitterstoffen en tannines. De etherische stoffen zijn veelzijdig, bijvoorbeeld ontstekingsremmend, antibacterieel, krampstillend en hemostatisch (bloedstollend). Duizendbladthee kan worden gebruikt voor de volgende klachten:

• Maag-darmklachten: De bitterstoffen in het duizendblad stimuleren de galafscheiding in de levercellen en daarmee de spijsvertering. De thee kan ook helpen bij gebrek aan eetlust en lichte misselijkheid.
• Wonden: Vanwege het hemostatische effect van duizendbladkruid kan het bijvoorbeeld helpen bij neusbloedingen of kleinere wonden.
• Ontsteking: Duizendblad bevat stoffen die weefselhormonen kunnen remmen, wat kan leiden tot ontsteking, pijn of krampen.
• Menstruatieproblemen: Door het antispasmodische effect kan de thee ook helpen bij pijn in de onderbuik en menstruatiekrampen.
• Bloedcirculatie: Naast hemostatische eigenschappen kan duizendblad ook de bloedcirculatie stimuleren. Dit kan bijvoorbeeld worden gebruikt voor spierontspanning. Duizendbladthee wordt echter niet aanbevolen tijdens de zwangerschap, omdat dit weeën kan veroorzaken.
• Rustgevend en verkwikkend: Ook hier kan de thee in beide richtingen worden gebruikt. Net als bij kamillethee heeft duizendblad een kalmerend effect vanwege de anticonvulsieve eigenschappen, maar het kan ook een stimulerend effect hebben door de bloedcirculatie te bevorderen.

Bereiding van duizendbladthee

Duizendbladthee is gemakkelijk te bereiden. Je kunt duizendbladthee kopen in de apotheek, in drogisterijen, in de biologische supermarkt, in de theehandel en op internet. Je kunt op de volgende manier duizendbladthee klaarmaken:

• Giet 150 milliliter kokend water (een kopje) over een of twee theelepels duizendbladkruid.
• Laat het nu ongeveer 10-15 minuten afgedekt staan.
• Giet de thee door een zeef.
• Afhankelijk van je klachten, drink drie tot vier kopjes per dag tussen de maaltijden door.

Duizendblad telen

Het telen van het duizendblad dat zo vaak in het wild voorkomt, is moeilijker dan je denkt. Het duizendblad houdt van zonnige locaties. De grond kan zanderig of leemachtig zijn. Als je duizendbladzaden hebt, kun je ze in het voorjaar zaaien, bij voorkeur in kleine potten. De zaden zijn maar een jaar kiemkrachtig, dus gebruik ze snel. Zodra de jonge planten wat gegroeid zijn, kunnen ze buiten gezet worden in de volle grond. Als ze zich senang voelen op een bepaalde locatie, dan komen ze in de jaren daarna terug. Omdat het relatief laat ontspruit, overwoekert onkruid het soms van tevoren. Volwassen planten kunnen ook worden vermeerderd door de wortelstokken te stekken.

Het verzamelen van duizendblad

In de bloeiperiode wordt het kruid ongeveer een handbreedte boven de grond afgesneden. Vervolgens bind je kleine bundels planten samen en hang je ze met de bloemen naar beneden op een droge, schaduwrijke plek. Zodra de planten droog zijn versnipper je ze (liefst met een schaar) en houd je ze koel, droog en beschermd tegen licht.

Lees verder

• Geneeskrachtige planten en kruiden: soorten en toepassingen
• Valeriaan: gezondheidsvoordelen, bijwerkingen en dosering
• Sint-janskruid: gezondheidsvoordelen, effect en bijwerkingen
• Goudsbloem (calendula): gezondsheidsvoordelen & toepassingen
• Kamille: gezondheidsvoordelen en toepassingen van kamille