Eikenbast: gezondheidsvoordelen & inhoudsstoffen eikenschors

Eikenbast of eikenschors bevat veel tannines. Extracten van eikenbast verlichten jeuk en helpen bij aambeien, bijvoorbeeld als jeukverlichtend zitbad. Eiken speelden al in de middeleeuwen een rol als geneeskrachtige plant. Traditioneel gebruiken natuurgenezers de gedroogde jonge bast van de zomereik (Quercus robur). In eerste instantie lijkt de bast glad en grijsgroen, later ontwikkelt zich een gebarsten bast. Extracten van de eikenbast kunnen niet alleen uitwendig worden gebruikt als badadditieven of zalven, maar hebben ook inwendig een helende werking als thee.

• Inhoudsstoffen van eikenbast
• Catechines, tannines en flavonoïden
• Werking van tannines
• Gezondheidsvoordelen van eikenschors
• Uitwendig gebruik
• Inwendig gebruik
• Toepassingen
• Zitbad en kompres
• Tinctuur
• Voorzorgsmaatregelen
• Niet te lang gebruiken
• Contra-indicaties
• Acuut gebruik
• Zwangerschap en borstvoeding

Inhoudsstoffen van eikenbast

Catechines, tannines en flavonoïden

Eikenschors of eikenbast is een beproefd natuurgeneeskundig middel dat is gemaakt van de jonge bast van de zomereik (Quercus robur). De effectiviteit zit hem vooral in de verschillende tannines die bijzonder geconcentreerd zijn in de gedroogde bast. De bast bevat voornamelijk de zogenaamde catechines (verzamelnaam voor verschillende polyfenolen die als antioxidant in planten voorkomen) en tannines (ook wel looizuur genoemd, een verzamelnaam voor bepaalde chemische verbindingen). Tevens bevat eikenbast flavonoïden, zoals quercetine. Flavonoiden zijn antioxidanten en staan ​​bekend om hun ontstekingsremmende werking.

Werking van tannines

De tannines hebben een adstringerend of samentrekkend effect op de huid en slijmvliezen. Ze reageren ook met eiwitten die in de huid en slijmvliezen zitten en veranderen hun structuur. Het resultaat is dat de bovenste weefsellagen stollen en kleine bloedvaten worden afgesloten. Het resultaat: een hemostatisch (bloedstelpend) effect, ziekteverwekkers kunnen de huid en slijmvliezen minder binnendringen en wonden genezen sneller. Tannines verzwakken ook zenuwprikkels in de huid, wat jeuk kan verlichten.

Gezondheidsvoordelen van eikenschors

Uitwendig gebruik

Uitwendig toegepast – als voetbad, zitbad of kompres – helpen extracten van eikenbast tegen milde inflammatoire huidziekten. Dankzij het jeukwerende effect verlicht eikenbast ongemak in het genitale en anale gebied, bijvoorbeeld aambeien. Mensen die overmatig zweten, met name zweetvoeren, kunnen ook geholpen zijn met eikenbast. De toepassingen van eikenbast binnen de natuurgeneeskunde zijn:

• nattende uitslag
  Aambeien / Bron: WikipedianProlific, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• jeukende eczeem
• inflammatoire huidziekten
• ontsteking van het slijmvlies in de mond en keel
• aambeien
• jeuk in het genitale of anale gebied
• zweetvoeten

Inwendig gebruik

Eikenbastthee kan acute diarree verlichten als deze wordt veroorzaakt door bacteriën of virussen. De smaak van zo'n thee is echter onaangenaam vanwege het hoge tanninegehalte.

Toepassingen

Zitbad en kompres

Hoe kun je zelf een eikenbastbrouwsel bereiden voor baden en kompressen? Kook 100 gram eikenbast met een liter water in een grote pan gedurende 20 minuten. Zeef vervolgens het brouwsel en laat het afkoelen. Doe het brouwsel in het badwater of gebruik het als kompres. Voor een zit- of voetenbad kook je 50 gram eikenbast met een halve liter water.

Tinctuur

Een ontstekingsremmende tinctuur van eikenbast maak je als volgt:

• Meng een eetlepel eikenbast met een kwart liter dubbele graanjenever in een schone pot.
• Laat de substantie op kamertemperatuur trekken.
• Schud de pot één keer per dag goed.
• Giet de tinctuur na twee weken in een donkere fles.
• Je kunt de tinctuur gemengd met lauw water gebruiken om te gorgelen (daarna uitspugen). Of je kunt het gebruiken om een ​​kompres te maken dat je op ontstoken of jeukende delen van de huid kunt aanbrengen.

Voorzorgsmaatregelen

Niet te lang gebruiken

Eikenbast als huismiddeltje mag slechts gedurende een beperkte periode worden gebruikt:

• Eikenbast mag je maximaal twee tot drie weken gebruiken.
• Inwendig mag je eikenbast maximaal drie tot vier dagen toepassen, omdat de tannines die het bevat de lever kunnen beschadigen als ze gedurende lange tijd worden ingenomen.

Contra-indicaties

Als je last hebt van koorts, hartfalen of hoge bloeddruk, dan mag je geen volledig bad nemen met extract van eikenbast. Sowieso geldt dat mensen met hart-, lever- en nieraandoeningen geen eikenbast mogen gebruiken. In het geval van uitgebreide huidletsels wordt een bad van eikenbast ook niet aanbevolen. Als je een gevoelige maag hebt, kan eikenbastthee je misselijk maken. Kinderen mogen alleen met eikenbast worden behandeld na overleg met een arts.

Acuut gebruik

In principe is eikenbast als geneeskrachtig kruid alleen geschikt voor acuut gebruik, dus niet voor langdurige behandeling. Als je twijfelt, bespreek dan met je huisarts of natuurarts of en hoelang je het geneeskrachtige kruid moet gebruiken.

Zwangerschap en borstvoeding

Er is onvoldoende bekend over het gebruik van eikenbast tijdens zwangerschap en borstvoeding. Blijf aan de veilige kant en vermijd het gebruik ervan gedurende deze periode.

Lees verder

• Quercetine: gezondheidsvoordelen en quercetine in voeding
• Geneeskrachtige planten en kruiden: soorten en toepassingen
• Oleander: gezondheidsvoordelen, toepassingen en giftigheid
• Lucuma: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde van lucuma
• Rammenas: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde