Complicaties diabetes mellitus: Been- en voetproblemen

De voeten en benen zijn veel voorkomende plaatsen voor complicaties bij patiënten met diabetes mellitus, en daarom is goede voetverzorging erg belangrijk. Bij diabetici ontstaat mogelijk schade aan de zenuwen en bloedvaten die de benen en voeten voeden. Hierdoor lopen de getroffen patiënten een verhoogd risico op het ontwikkelen van zweren aan de voeten en benen die geïnfecteerd kunnen raken, en in de ergste gevallen gangreen veroorzaken. Dit resulteert in weefselversterf, waardoor een amputatie noodzakelijk is. Patiënten met diabetes mellitus moeten een goede voetzorg hanteren, waarbij het eveneens belangrijk is om de voeten dagelijks te controleren. Vaak helpt een goede levensstijl in combinatie met adviezen van de arts om voet- en beenproblemen te voorkomen of te behandelen.

• Infecties aan de voeten en benen door diabetes mellitus
• Slechte bloedcirculatie en been- en voetproblemen
• Zenuwschade bij diabetes mellitus
• Voetgezondheid bij patiënten met diabetes mellitus
• Verzorging van de voeten
• Controle van de voeten
• Alarmsymptomen bij suikerziekte
• Behandeling van diabetische neuropathie en een slechte bloedsomloop

Infecties aan de voeten en benen door diabetes mellitus

Hoge bloedsuikerspiegels (hyperglykemie) verhogen het risico op infecties. Zweren aan de voeten en benen raken sneller geïnfecteerd en bij patiënten met diabetes mellitus is de wondgenezing trager (een langzame wondgenezing) in vergelijking met patiënten die geen diabetes mellitus hebben. Een infectie verspreidt zich ook sneller naar andere weefsels, inclusief de onderliggende botten.

Slechte bloedcirculatie en been- en voetproblemen

Bij patiënten met suikerziekte treden vaak verstoppingen op in de slagaders in de onderste ledematen. Als de benen of voeten gewond zijn, genezen deze gebieden slecht bij een slechte bloedsomloop. Onbehandeld leiden dergelijke verwondingen tot zweren of zelfs gangreen (afsterven van weefsel met wijzigingen aan de huid). Als de bloedtoevoer ernstig verminderd is, verschijnen zelfs zweren zonder de aanwezigheid van een letsel. Een gebrek aan bloedtoevoer naar de beenspieren leidt ook tot pijn in de benen tijdens het lopen. Meestal ontstaat deze pijn na het lopen van een bepaalde afstand en vermindert of verdwijnt deze na het nemen van rust. Dit probleem staat bekend als claudicatio intermittens (pijn in benen tijdens het wandelen). Enkele tips verbeteren de bloedsomloop.

Zenuwschade bij diabetes mellitus

Een verwonding aan de voet of het been is mogelijk pijnlijk (voetpijn), maar bij patiënten met diabetische neuropathie (zenuwbeschadiging door diabetes mellitus) zijn de gewaarwordingen afgezwakt en blijven lichte verwondingen vaak onopgemerkt. Wanneer deze letsels onbehandeld blijven, leidt dit tot meer ernstige schade. Een verlies van temperatuursensatie is ook een belangrijke risicofactor voor letsels bij patiënten met suikerziekte. Dit leidt tot problemen zoals brandwonden door het gebruik van te heet water of door te dicht bij een verwarming te staan. Diabetische neuropathie leidt eveneens tot schade aan de gewrichten, de botten, de spieren en de structuur van de voeten. Naast gevoelloosheid veroorzaakt diabetische neuropathie soms onaangename gevoelens zoals tintelingen (paresthesieën), zenuwpijn, beenkrampen en een brandend gevoel in de benen en voeten.

Voetgezondheid bij patiënten met diabetes mellitus

Een patiënt met suikerziekte moet de voeten dagelijks verzorgen, regelmatig een gezondheidswerker (arts of podotherapeut) bezoeken en diabetische neuropathie en/of slechte circulatie indien nodig laten behandelen.

Verzorging van de voeten

Een goede voetverzorging is van vitaal belang voor patiënten met suikerziekte.

• Was de voeten dagelijks in warm (niet heet) water en droog ze zorgvuldig af, ook tussen de tenen.
• Breng na het wassen en drogen een vochtinbrengende crème aan op de voeten, maar vermijd vochtinbrengende crème tussen de tenen.
• Als eeltvorming aanwezig is, mag deze voorzichtig verwijderd worden (bijvoorbeeld met een puimsteen). Als eenmaal eelt gevormd is, mag alleen een professional dit behandelen.
• Knip de teennagels recht naar beneden af en vijl eventuele scherpe randen naar beneden. Gebruik een nagelknipper in plaats van een schaar.
• Draag altijd schoenen en sokken en kies de schoenen zorgvuldig. Schoenen moeten groot genoeg zijn om comfortabel te zijn, maar niet groot genoeg om weg te glijden. Goed passende schoenen moeten veerkrachtige (maar niet te zachte) inlegzolen hebben en aan de binnenkant soepel zijn, zonder ruwe delen.
• Likdoornpleisters mogen niet worden gebruikt, omdat ze mogelijk voetzweren veroorzaken.

Controle van de voeten

Het is belangrijk om dagelijks de voeten te controleren want bij volgende symptomen is medische hulp nodig:

• blaren
• blauwheid
• een droge huid, schilferige huid, rode huid, jeukende huid of gebarsten huid
• infecties
• likdoorns of eelt
• rode, warme of gezwollen gebieden
• snijwonden of schaafwonden
• verdikte nagels of verkleurde nagels
• zwelling

Als het gezichtsvermogen slecht is, is het belangrijk om de voeten regelmatig te laten controleren.

Alarmsymptomen bij suikerziekte

Elke breuk in de huid moet een diabeticus meteen laten behandelen door de arts of podotherapeut. Als één van de voeten warm en gezwollen is, moet een patiënt dit de dag nadien controleren. Zijn de symptomen nog steeds aanwezig, dan is medisch advies nodig. Antibiotica zijn namelijk nodig wanneer sprake is van een infectie. Teennagelinfecties vereisen een onmiddellijke medische behandeling. Ook bij pijn in de voeten en benen (beenpijn) of veranderingen in de kleur of temperatuur van de voeten en benen is een bezoek aan de arts noodzakelijk. De arts, diabetesspecialist en/of podoloog moet ook regelmatig de voeten onderzoeken. De professionele zorgverlener geeft eveneens adviezen over de voetverzorging en ook over het aankopen van geschikt schoeisel.

Behandeling van diabetische neuropathie en een slechte bloedsomloop

Een specifieke behandeling is nodig bij aandoeningen die de benen en voeten aantasten bij patiënten met diabetes mellitus. Een goede hoeveelheid glucose in de bloedbaan vermindert het risico op neuropathie, vertraagt de voortgang en helpt de symptomen te verbeteren. Het verminderen van andere risicofactoren voor diabetische neuropathie en een slechte bloedsomloop naar de benen en voeten is ook nuttig.

Volgende tips zijn aanbevolen:

• afvallen bij overgewicht
• een gezond cholesterolgehalte behouden
• een hoge bloeddruk behandelen
• niet roken

Lees verder

• Voeten: Tips voor goede voethygiëne en voetgezondheid
• Diabetesvoet: Zenuwschade en minder bloedstroom bij diabetes
• Diabetische neuropathie: Zenuwschade door diabetes met pijn
• Diabetische blaren: Huidblaren bij diabetes mellitus
• Diabetische dermopathie: Ronde huidletsels door suikerziekte