Complicaties diabetes mellitus: Been- en voetproblemen

De voeten en benen zijn veel voorkomende plaatsen voor complicaties bij patiënten met diabetes mellitus. Daarom is goede voetverzorging van cruciaal belang. Bij diabetici kan schade aan de zenuwen en bloedvaten die de benen en voeten voeden ontstaan. Dit verhoogt het risico op het ontwikkelen van zweren aan de voeten en benen, die geïnfecteerd kunnen raken en in ernstige gevallen gangreen kunnen veroorzaken. Dit kan leiden tot weefselsterfte en mogelijk een noodzakelijke amputatie. Patiënten met diabetes mellitus moeten een goede voetzorg hanteren en hun voeten dagelijks controleren. Een gezonde levensstijl in combinatie met medisch advies kan helpen om voet- en beenproblemen te voorkomen of te behandelen.

• Diabetescomplicates aan benen en/of voeten
• Infecties aan de voeten en benen door diabetes mellitus
• Slechte bloedcirculatie en been- en voetproblemen
• Zenuwschade bij diabetes mellitus
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen bij suikerziekte
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van diabetische neuropathie en een slechte bloedsomloop
• Voetgezondheid bij patiënten met diabetes mellitus
• Verzorging van de voeten
• Controle van de voeten
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het leven met complicaties van diabetes mellitus: been- en voetproblemen
• Zorg goed voor je voeten
• Houd je bloedsuikerspiegel onder controle
• Bescherm je voeten tegen verwondingen
• Zoek direct medische hulp bij problemen
• Kies voor gespecialiseerde zorg indien nodig
• Vermijd warm water bij het voetbaden
• Versterk de bloedsomloop door beweging

Diabetescomplicates aan benen en/of voeten

Infecties aan de voeten en benen door diabetes mellitus

Hoge bloedsuikerspiegels (hyperglykemie) verhogen het risico op infecties. Zweren aan de voeten en benen raken sneller geïnfecteerd, en de wondgenezing verloopt trager bij patiënten met diabetes mellitus vergeleken met niet-diabetische patiënten. Een infectie kan zich snel naar andere weefsels verspreiden, inclusief de onderliggende botten.

Slechte bloedcirculatie en been- en voetproblemen

Diabetische patiënten hebben vaak last van atherosclerose in de slagaders van de onderste ledematen. Als de benen of voeten gewond raken, genezen deze gebieden slecht bij een slechte bloedsomloop. Onbehandeld kunnen dergelijke verwondingen leiden tot zweren of zelfs gangreen (afsterven van weefsel met huidveranderingen). Bij een ernstige vermindering van de bloedtoevoer kunnen zweren ontstaan zonder zichtbaar letsel. Een verminderde bloedtoevoer naar de beenspieren kan ook leiden tot pijn tijdens het lopen, bekend als claudicatio intermittens. Deze pijn treedt meestal op na het lopen van een bepaalde afstand en vermindert of verdwijnt na rust. Tips om de bloedsomloop te verbeteren zijn waardevol.

Zenuwschade bij diabetes mellitus

Bij patiënten met diabetische neuropathie (zenuwbeschadiging door diabetes) zijn de gewaarwordingen vaak verminderd, waardoor lichte verwondingen vaak onopgemerkt blijven. Dit kan leiden tot ernstige schade als deze verwondingen onbehandeld blijven. Het verlies van temperatuursensatie is een belangrijke risicofactor voor letsels, zoals brandwonden door te heet water of door te dicht bij een verwarming te staan. Diabetische neuropathie kan ook schade veroorzaken aan de gewrichten, botten, spieren en de structuur van de voeten. Naast gevoelloosheid kan diabetische neuropathie onaangename symptomen zoals tintelingen (paresthesieën), zenuwpijn, beenkrampen en een brandend gevoel in de benen en voeten veroorzaken.

Epidemiologie

Been- en voetproblemen bij diabetes mellitus zijn een veelvoorkomend probleem en komen frequent voor bij patiënten met zowel type 1 als type 2 diabetes. Deze complicaties zijn een belangrijke oorzaak van invaliditeit en kunnen leiden tot een verminderde levenskwaliteit. Studies tonen aan dat ongeveer 15-25% van de diabetespatiënten ooit een voetprobleem zal ervaren, en de incidentie van ernstige complicaties, zoals amputaties, is significant hoger bij diabetische patiënten dan in de algemene bevolking.

Prevalentie van voetproblemen bij diabetes
De prevalentie van diabetische voetproblemen varieert, afhankelijk van de duur van de ziekte en de mate van bloedsuikerregulatie. Bij slecht gereguleerde diabetes is de prevalentie van neuropathie en voetwonden hoger, wat bijdraagt aan een verhoogd risico op infecties en amputaties.

Geografische verschillen in incidentie
De incidentie van voetcomplicaties bij diabetes varieert wereldwijd, waarbij ontwikkelingslanden vaak hogere cijfers laten zien door beperkte toegang tot medische zorg en preventieve behandelingen.

Risico op amputatie
Amputaties door diabetische voetproblemen komen veel voor en zijn een belangrijke oorzaak van invaliditeit bij diabetespatiënten. De kans op amputatie is aanzienlijk verhoogd bij patiënten met neuropathie, slechte bloedcirculatie en infecties.

Mechanisme

De mechanismen die ten grondslag liggen aan been- en voetproblemen bij diabetes zijn complex en omvatten een combinatie van neurologische, vasculaire en immunologische factoren. De hoge bloedsuikerspiegel bij diabetes beschadigt verschillende systemen in het lichaam, wat bijdraagt aan het ontstaan van complicaties in de voeten.

Neuropathie
Diabetische neuropathie is een belangrijke oorzaak van voetproblemen bij diabetes. Het beschadigt de zenuwen in de voeten, waardoor patiënten het gevoel in hun voeten verliezen en verwondingen niet snel opmerken. Dit vergroot het risico op infecties en zweren.

Vasculaire aandoeningen
Diabetes leidt tot schade aan de bloedvaten, wat de bloedcirculatie naar de voeten vermindert. Dit vertraagt het genezingsproces van wonden en vergroot het risico op infecties.

Verhoogde infectierisico
Door de verminderde circulatie en neuropathie hebben diabetespatiënten een verhoogd risico op infecties in de voeten. Een slecht genezende wond kan leiden tot ernstige complicaties, zoals gangreen of amputatie.

Oorzaken

De oorzaken van been- en voetproblemen bij diabetes zijn voornamelijk te wijten aan de langdurige effecten van verhoogde bloedsuikerspiegels op verschillende organen en systemen in het lichaam. Zowel genetische als omgevingsfactoren spelen hierbij een rol.

Chronisch verhoogde bloedsuikerspiegel
Chronisch hoge bloedsuikerspiegel leidt tot beschadiging van de zenuwen (neuropathie) en bloedvaten (diabetische vasculopathie), wat het risico op voetproblemen vergroot. Deze schade kan geleidelijk optreden en wordt vaak pas opgemerkt wanneer de complicaties gevorderd zijn.

Slechte bloedsuikercontrole
Slechte controle van de bloedsuikerspiegel verhoogt het risico op neuropathie, vertraagt het genezingsproces van wonden, en verergert vasculaire aandoeningen, wat bijdraagt aan een verhoogd risico op voetcomplicaties.

Infecties en verwondingen
Zelfs kleine verwondingen kunnen bij diabetespatiënten snel verergeren vanwege een verstoord genezingsproces en verhoogde gevoeligheid voor infecties, wat leidt tot ernstige voetproblemen.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van been- en voetproblemen bij diabetes verhogen. Het identificeren en beheren van deze risicofactoren is essentieel voor de preventie en behandeling van complicaties.

Langdurige diabetesduur
Hoe langer iemand diabetes heeft, hoe groter het risico op het ontwikkelen van neuropathie en vasculaire aandoeningen, wat het risico op voetproblemen vergroot.

Slechte bloedsuikercontrole
Onvoldoende beheersing van de bloedsuikerspiegel verhoogt de kans op zowel neuropathie als vasculaire schade, wat bijdraagt aan voetproblemen.

Roken
Roken vermindert de bloedcirculatie naar de voeten en verhoogt de kans op infecties. Het is een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van diabetische voetcomplicaties.

Risicogroepen

Bepaalde groepen diabetespatiënten lopen een hoger risico op het ontwikkelen van voetproblemen. Deze risicogroepen moeten extra aandacht krijgen om complicaties te voorkomen.

Patiënten met slechte bloedsuikercontrole
Patiënten die moeite hebben met het reguleren van hun bloedsuikerspiegel hebben een verhoogd risico op neuropathie en vasculaire schade, wat leidt tot een verhoogd risico op voetproblemen.

Patiënten met neuropathie
Diabetespatiënten die neuropathie hebben, lopen een veel groter risico op voetwonden, omdat ze het gevoel in hun voeten kunnen verliezen en verwondingen mogelijk niet opmerken.

Patiënten met perifere arteriële ziekte
Verminderde bloedcirculatie naar de voeten door perifere arteriële ziekte verhoogt het risico op voetproblemen, omdat het genezingsproces van wonden vertraagt.

Geassocieerde symptomen

De symptomen van been- en voetproblemen bij diabetes kunnen variëren, afhankelijk van de ernst van de aandoening en de onderliggende oorzaak. De meest voorkomende symptomen zijn vaak gerelateerd aan neuropathie, slechte bloedsomloop of infecties.

Pijn en branderigheid
Patiënten met neuropathie kunnen pijn of een branderig gevoel in hun voeten ervaren. Dit komt door beschadigde zenuwen, die abnormale signalen naar de hersenen sturen.

Verlies van gevoel
Een van de meest kenmerkende symptomen van diabetische neuropathie is het verlies van gevoel in de voeten, waardoor kleine verwondingen vaak niet opgemerkt worden.

Zweren en wonden
Diabetespatiënten met voetproblemen ontwikkelen vaak zweren of wonden die langzaam genezen en moeilijk te behandelen zijn, wat kan leiden tot infecties.

Alarmsymptomen bij suikerziekte

Elke huidbreuk moet onmiddellijk door een arts of podotherapeut worden behandeld. Als een voet warm en gezwollen is, controleer dit de volgende dag. Als de symptomen aanhouden, is medisch advies nodig. Antibiotica zijn vereist bij infecties. Teennagelinfecties vereisen onmiddellijke medische aandacht. Bij pijn in de voeten en benen (beenpijn) of veranderingen in kleur of temperatuur van de voeten en benen is ook een artsbezoek noodzakelijk. Regelmatige controle door een arts, diabetesspecialist of podoloog is essentieel. Deze professionals geven ook advies over voetverzorging en het kopen van geschikt schoeisel.

Diagnose en onderzoeken

Het stellen van de diagnose van been- en voetproblemen bij diabetes vereist een grondig onderzoek en vaak aanvullende diagnostische tests om de onderliggende oorzaak vast te stellen.

Klinisch onderzoek
Een gedetailleerd lichamelijk onderzoek van de voeten, inclusief inspectie op zweren, infecties en tekenen van neuropathie, is essentieel voor de diagnose.

Beoordeling van bloedcirculatie
Doppler-echografie en andere technieken kunnen worden gebruikt om de bloedcirculatie in de voeten te beoordelen en vasculaire aandoeningen te identificeren.

Neuropathietests
De aanwezigheid van diabetische neuropathie wordt vaak bevestigd door het testen van de gevoelservaring in de voeten, zoals het gebruik van een monofilamenttest of vibratietests.

Behandeling van diabetische neuropathie en een slechte bloedsomloop

Specifieke behandelingen zijn nodig voor aandoeningen die de benen en voeten bij diabetes mellitus aantasten. Het handhaven van een goede glucosecontrole vermindert het risico op neuropathie, vertraagt de voortgang en helpt bij het verlichten van symptomen. Het aanpakken van andere risicofactoren voor diabetische neuropathie en slechte bloedsomloop naar de benen en voeten is ook nuttig.

Aanbevolen tips:

• Afvallen bij overgewicht
• Een gezond cholesterolgehalte behouden
• Een hoge bloeddruk behandelen
• Niet roken

Voetgezondheid bij patiënten met diabetes mellitus

Patiënten met diabetes mellitus dienen dagelijks hun voeten te verzorgen, regelmatig een gezondheidswerker (arts of podotherapeut) te bezoeken en eventuele diabetische neuropathie en/of slechte circulatie te laten behandelen indien nodig.

Verzorging van de voeten

Een goede voetverzorging is essentieel voor patiënten met diabetes mellitus:

• Was de voeten dagelijks in warm (niet heet) water en droog ze zorgvuldig af, ook tussen de tenen.
• Breng na het wassen en drogen een vochtinbrengende crème aan op de voeten, maar vermijd het aanbrengen van crème tussen de tenen.
• Verwijder eelt voorzichtig, bijvoorbeeld met een puimsteen. Indien eeltvorming aanwezig is, laat een professional dit behandelen.
• Knip de teennagels recht af en vijl scherpe randen weg. Gebruik een nagelknipper in plaats van een schaar.
• Draag altijd goed passende schoenen en sokken. Schoenen moeten comfortabel zitten zonder te knellen en goed passen zonder te verschuiven. Goed passende schoenen moeten veerkrachtige (maar niet te zachte) inlegzolen hebben en aan de binnenkant soepel zijn, zonder ruwe delen.
• Vermijd het gebruik van likdoornpleisters, omdat deze mogelijk voetzweren kunnen veroorzaken.

Controle van de voeten

Het dagelijks controleren van de voeten is cruciaal. Raadpleeg een arts bij de volgende symptomen:

• Blaren
• Blauwheid
• Droge huid, schilferige huid, rode huid, jeukende huid of gebarsten huid
• Infecties
• Likdoorns of eelt
• Rode, warme of gezwollen gebieden
• Snijwonden of schaafwonden
• Verdikte nagels of verkleurde nagels
• Zwelling

Bij slecht gezichtsvermogen is het belangrijk om de voeten regelmatig te laten controleren.

Prognose

De prognose van been- en voetproblemen bij diabetes hangt sterk af van de mate van bloedsuikercontrole, het tijdig behandelen van wonden en het voorkomen van infecties.

Genezing van wonden
Patiënten met goed gecontroleerde bloedsuikerspiegels hebben doorgaans een betere prognose en snellere genezing van wonden dan patiënten met slecht gecontroleerde diabetes.

Risico op amputatie
Patiënten met ernstige voetcomplicaties, zoals gangreen of oncontroleerbare infecties, hebben een verhoogd risico op amputatie, wat aanzienlijke gevolgen heeft voor hun levenskwaliteit.

Complicaties

Complicaties van been- en voetproblemen bij diabetes kunnen variëren van infecties en gangreen tot amputaties. Het niet behandelen van voetwonden op tijd kan leiden tot ernstige gevolgen voor de gezondheid.

Infecties
Onbehandelde voetwonden kunnen snel infecteren, wat leidt tot ernstige complicaties zoals sepsis en gangreen, die levensbedreigend kunnen zijn.

Amputatie
In gevallen van ernstige infectie of necrose is amputatie vaak noodzakelijk om de verspreiding van de infectie te stoppen. Dit kan aanzienlijke gevolgen hebben voor de patiënt, zowel fysiek als psychologisch.

Preventie

Preventie van voetproblemen bij diabetes richt zich op het controleren van de bloedsuikerspiegel, regelmatige voetinspecties en het vermijden van verwondingen.

Regelmatige voetinspectie
Diabetespatiënten moeten dagelijks hun voeten inspecteren op tekenen van verwondingen, infecties of zweren en deze onmiddellijk laten behandelen als ze worden aangetroffen.

Goede bloedsuikercontrole
Een strikte controle van de bloedsuikerspiegel is essentieel om het risico op neuropathie en vasculaire aandoeningen te verminderen, die de oorzaak zijn van veel voetcomplicaties.

Bescherming tegen verwondingen
Het dragen van goed passende schoenen en het vermijden van risicovolle activiteiten kan helpen om verwondingen aan de voeten te voorkomen, wat een belangrijke stap is in de preventie van voetcomplicaties bij diabetespatiënten.

Praktische tips voor het leven met complicaties van diabetes mellitus: been- en voetproblemen

Zorg goed voor je voeten

Een van de belangrijkste aspecten van het omgaan met been- en voetproblemen als gevolg van diabetes mellitus is het goed verzorgen van je voeten. Diabetes kan de bloedsomloop en zenuwen in je benen en voeten aantasten, waardoor je minder gevoelig bent voor verwondingen en infecties. Het is essentieel om je voeten dagelijks te inspecteren op tekenen van letsel, zoals blaren, snijwonden, roodheid of zweren. Gebruik een spiegel of vraag iemand om je voeten te controleren als je moeite hebt met het zien van de onderkant. Zorg ervoor dat je schoenen goed passen en vermijd het dragen van te strakke of te losse schoenen die drukpunten kunnen veroorzaken. Let op het dragen van sokken zonder naden die kunnen schuren.

Houd je bloedsuikerspiegel onder controle

Een goede bloedsuikercontrole is van groot belang bij het voorkomen van verdere complicaties aan je voeten. Hoge bloedsuikers kunnen de zenuwen en bloedvaten in je voeten verder beschadigen, waardoor je het risico op infecties verhoogt. Het is dus cruciaal om je voedingspatroon aan te passen aan je insulinebehoeften en om regelmatig je bloedsuiker te controleren. Het volgen van de aanbevelingen van je arts voor medicatie en het aanpassen van je levensstijl kan helpen bij het behouden van stabiele bloedsuikerspiegels. Zorg ervoor dat je regelmatig controleafspraken hebt bij je arts om het verloop van je voetgezondheid in de gaten te houden.

Bescherm je voeten tegen verwondingen

Naast het inspecteren van je voeten is het ook belangrijk om te zorgen voor bescherming tegen verwondingen. Draag altijd schoenen, zelfs binnenshuis, om te voorkomen dat je scherpe voorwerpen of hitte aanraakt die je niet goed kunt voelen. Kies voor zachte, ademende materialen voor je schoenen en zorg ervoor dat ze goed passen om wrijving of druk te voorkomen. Vermijd het lopen op blote voeten, zelfs op zachte oppervlakken, en let altijd goed op je omgeving, vooral als je buiten bent. Dit kan helpen om letsel of infecties te voorkomen die moeilijk te genezen kunnen zijn door de verminderde doorbloeding van je voeten.

Zoek direct medische hulp bij problemen

Als je een wond, een blaar, een scheur in de huid of een andere afwijking aan je voeten opmerkt, aarzel dan niet om onmiddellijk medische hulp in te schakelen. In een vroeg stadium kunnen veel complicaties goed worden behandeld, maar als je te lang wacht, kunnen infecties of andere problemen zich verergeren. Zelfs kleine symptomen kunnen snel ernstiger worden, dus wees alert op veranderingen in je voeten. Je arts kan je helpen met behandeling, het voorschrijven van medicatie en het geven van adviezen voor het behoud van gezonde voeten.

Kies voor gespecialiseerde zorg indien nodig

Voor patiënten met diabetes en voetproblemen kan het nodig zijn om gespecialiseerde zorg in te schakelen. Een podotherapeut of een specialist in diabetische voetzorg kan waardevolle ondersteuning bieden door je te helpen bij het controleren en behandelen van je voeten. Regelmatige bezoeken aan een specialist kunnen helpen bij het tijdig opsporen van problemen en het ontwikkelen van een effectief zorgplan voor je voeten. Het kan ook nuttig zijn om je arts te raadplegen voor het voorschrijven van geschikte voetverzorgingsproducten, zoals speciale voetcrèmes of orthopedische inlegzolen om extra steun te bieden.

Vermijd warm water bij het voetbaden

Bij diabetes kunnen de zenuwen in je voeten verzwakken, waardoor je minder gevoel hebt voor temperatuur. Dit kan gevaarlijk zijn bij het nemen van voetbaden, omdat je het risico loopt je voeten te verbranden zonder het te merken. Gebruik altijd lauw water voor voetbaden en controleer de temperatuur met je hand voordat je je voeten onderdompelt. Het is ook aan te raden om je voeten niet te lang in het water te houden, omdat dit de huid kan uitdrogen en het risico op infecties kan vergroten.

Versterk de bloedsomloop door beweging

Regelmatige lichaamsbeweging kan de bloedsomloop in je benen en voeten bevorderen, wat essentieel is om complicaties zoals slechte doorbloeding te voorkomen. Wandelen, fietsen of andere lichte activiteiten kunnen helpen om de bloedsomloop te stimuleren en de gezondheid van je voeten te verbeteren. Probeer dagelijks een activiteit van ten minste 30 minuten te doen, uiteraard afgestemd op je mogelijkheden en gezondheidstoestand. Overleg altijd met je arts voordat je begint met een nieuw bewegingsprogramma.

Lees verder

• Voeten: Tips voor goede voethygiëne en voetgezondheid
• Diabetesvoet: Zenuwschade en minder bloedstroom bij diabetes
• Diabetische neuropathie: Zenuwschade door diabetes met pijn
• Diabetische blaren: Huidblaren bij diabetes mellitus
• Diabetische dermopathie: Ronde huidletsels door suikerziekte