Complicaties diabetes mellitus (suikerziekte): Handproblemen

Diabetes mellitus (suikerziekte) heeft een groot aantal complicaties, zoals nefropathie (nieraandoening) of neuropathie (zenuwaandoening). Ook komen handproblemen sneller voor bij patiënten met suikerziekte. De meest voorkomende handaandoeningen bij patiënten met diabetes mellitus zijn het carpaaltunnelsyndroom, een beperkte beweging van de gewrichten, een trigger finger en de ziekte van Dupuytren. Elk van deze vier aandoeningen komt ook voor bij patiënten zonder suikerziekte, maar in mindere mate. Patiënten met diabetes mellitus type 1 hebben een groter risico op deze aandoeningen dan patiënten met type 2. Hoe langer de patiënt diabetes mellitus heeft, hoe meer kans hij heeft om een handaandoening te krijgen.

• Oorzaken van handproblemen bij diabetici
• Beperkte beweging van de gewrichten
• Carpaaltunnelsyndroom: Handaandoening bij patiënten met suikerziekte
• Oorzaken
• Symptomen
• Behandeling
• Trigger finger bij patiënten met diabetes mellitus
• Oorzaken
• Symptomen
• Behandeling
• Ziekte van Dupuytren
• Oorzaken
• Symptomen
• Behandeling

Oorzaken van handproblemen bij diabetici

Wetenschappers weten anno oktober 2020 nog steeds niet waarom diabetes mellitus het risico op handproblemen verhoogt, maar er zijn enkele theorieën. De handaandoeningen komen wellicht tot stand door de overproductie van collageen, een vezelig eiwit dat pezen, gewrichten, ligamenten en andere bindweefsels in de hand en elders in het lichaam vormt. Een van de bekendste problemen bij diabetes mellitus is collageenglycatie. Bij patiënten met diabetes mellitus komen soms glucosemoleculen op het collageen terecht, waarvan sommigen een verdikking van het weefsel veroorzaken. Een verdikking van weefsel is een symptoom van veel handaandoeningen die tot stand komen bij diabetes mellitus.

Beperkte beweging van de gewrichten

Door een verbetering in de diabetesmellituszorg komt een verminderde gewrichtsmobiliteit minder voor dan vroeger. Een beperkt bewegingsbereik van de gewrichten in de hand komt vaker tot uiting bij patiënten met diabetische retinopathie (zenuwschade aan netvlies van oog) en diabetische neuropathie (zenuwschade door suikerziekte). Een veel te hoge bloedglucosespiegel (hyperglykemie) verhoogt het risico op een beperkt bewegingsbereik. Het behandelen van beperkte gewrichtsmobiliteit is mogelijk, maar is zelden nodig omdat ernstige problemen vrijwel niet tot uiting komen. Er is een operatie mogelijk, maar dit is dan nodig voor elk gewricht van elke vinger, waardoor een operatie geen goede optie is.

Carpaaltunnelsyndroom: Handaandoening bij patiënten met suikerziekte

Oorzaken

Het carpaaltunnelsyndroom is het gevolg van een overmatige druk op de middelste zenuw (mediane zenuw) in de pols. Deze zenuw zorgt voor het gevoel en de beweging in diverse handgebieden. Diabetes mellitus is verantwoordelijk voor 5 tot 16 procent van alle gevallen van het carpaaltunnelsyndroom. Collageenglycatie speelt een rol bij de totstandkoming van deze aandoening. Een andere mogelijkheid is dat diabetische neuropathie en zenuwaandoeningen de zenuwen in de hand beschadigen, waardoor ze vatbaarder worden voor het carpaaltunnelsyndroom.

Symptomen

De meeste patiënten met het carpaaltunnelsyndroom kunnen hun handen en vingers normaal gebruiken. Het kenmerk van het carpaaltunnelsyndroom bij diabetici is dat dat patiënten midden in de nacht wakker worden met gevoelloosheid of tintelingen in de vingers, een gevoel dat lijkt op wanneer een ledemaat ‘in slaap valt’. De symptomen treden 's nachts op omdat er tijdens de slaap minder bloed naar de hand stroomt en de beperkte zenuw geen voedingsstoffen krijgt. Naarmate de ziekte voortschrijdt, komen de tintelingen tot uiting bij elk type activiteit waarbij de hand gedurende lange tijd stil wordt gehouden, zoals autorijden of een gesprek voeren met een mobiele telefoon.

Behandeling

Door de hand te schudden, gaat het bloed weer stromen wat de symptomen ongedaan maakt. Rekoefeningen en spierversterkende oefeningen zijn ook nuttig. Een operatie is verder eveneens mogelijk bij het carpaaltunnelsyndroom. Als de arts de diagnose tijdig stelt, zijn steroïden en een polsspalk eveneens effectief, maar bij patiënten met diabetes mellitus zijn de standaard behandelingen doorgaans minder effectief. Zij hebben bijgevolg sneller een operatie nodig om het carpaaltunnelsyndroom te verhelpen.

Trigger finger bij patiënten met diabetes mellitus

Oorzaken

De onderliggende oorzaak van de trigger finger is een verdikking van het gewricht aan de basis van de aangetaste vinger (A1-katrol), die is gemaakt van collageen. Als de A1-katrol verdikt, heeft de pees het steeds moeilijker om er doorheen te glijden. De pees komt uiteindelijk vast te zitten met een klikkend geluid (gewrichtsgeluiden) tot gevolg.

Symptomen

Een trigger finger kenmerkt zich doordat een duim, een vinger of vingers in een gebogen positie vast komen te zitten. De vinger gaat rechtop staan met een klik, alsof een trekker wordt overgehaald. De aandoening veroorzaakt soms erg veel vingerpijn (vooral ’s morgens) en in ernstige gevallen is de patiënt niet in staat om de vinger helemaal te strekken.

Behandeling

Bij sommige patiënten is een steroïde injectie nodig om het probleem te verhelpen. Chirurgie is soms ook effectief. Het is ook mogelijk om de A1-katrol te verwijderen daar mensen deze niet echt nodig hebben. Bij sommige diabetespatiënten moet de arts de katrol van elke vinger verwijderen.

Ziekte van Dupuytren

Oorzaken

Onder de huid van de handpalm bevindt zich een laag bindweefsel. Bij de ziekte van Dupuytren (contractuur van Dupuytren) is het weefsel verdikt en blijvend samengetrokken. De verdikking houdt verband met een overproductie van collageen vanwege glycatie. Een genetische component speelt ook mee bij de totstandkoming van de ziekte, al is het aangetaste gen nog niet geïdentificeerd anno oktober 2020.

Symptomen

Het eerste teken van de ziekte van Dupuytren is een kleine voelbare knobbel in de hand. Uiteindelijk verspreidt zich een soort knobbelig koord (bindweefselstreng) tot in de vingers. De aandoening is slopend, waardoor een patiënt niet in staat is om een auto te besturen of een mes en vork te gebruiken.

Behandeling

De ziekte is erg moeilijk te behandelen. Een operatie is mogelijk maar het aantal recidieven is erg hoog.

Lees verder

• Carpaal tunnel syndroom: Tintelingen en/of zwakte in de hand
• Contractuur van Dupuytren: Pijnloze handmisvorming
• Trigger finger: Vastzittende positie van gebogen vinger
• Diabetische neuropathie: Zenuwschade door diabetes met pijn
• Complicaties diabetes mellitus: Been- en voetproblemen