Rugpijn in ochtend: Oorzaken van ontwaken met rugklachten

Ontwaken met rugpijn is vaak te het resultaat van een slechte slaaphouding. Ook enkele aandoeningen en een zwangerschap resulteren mogelijk in rugklachten in de ochtend. Zelfs veel patiënten die overdag min of meer pijnvrij zijn, ervaren 's ochtends mogelijk nog steeds aanzienlijke irritatie en stijfheid. Ochtendrugpijn is een moeilijk probleem om te behandelen, omdat dit vaak te wijten is aan een subtiele chronische oorzaak, maar er zijn enkele behandelingsmogelijkheden om de slaap te verbeteren en de pijn te verminderen of voorkomen.

• Degeneratieve discopathie
• Metabool syndroom en rugpijn in ochtend
• Inflammatoire rugpijn
• Myofasciaal pijnsyndroom en/of fibromyalgie
• Myofasciaal pijnsyndroom
• Fibromyalgie
• Onhandige slaaphoudingen met ’s morgens rugklachten
• Zwangerschap en pijnlijke rug bij het ontwaken
• Behandeling van ochtendpijn in de rug
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg

Degeneratieve discopathie

Door de veroudering treedt een natuurlijke slijtage van de wervelschijven in het ruggenmerg op, hetgeen resulteert in een vernauwing van het wervelkanaal (spinale artritis of degeneratieve discopathie). Door de vernauwing ontstaat druk op de wervelkolomzenuwen waardoor een patiënt kampt met pijn, stijfheid en een beperkt bewegingsbereik van meestal de lage rug of de nek. De milde tot ernstige pijn straalt mogelijk uit naar andere lichaamsdelen. ’s Morgens is de pijn erger; soms is de slaap hierdoor eveneens verstoord.

Andere symptomen van degeneratieve discopathie omvatten

• gevoelloosheid en tintelingen in de armen en benen
• pijn die verbetert bij het lopen, bewegen of het aannemen van een andere houding
• pijn die verergert bij het zitten, tillen of buigen
• zwakte van de beenspieren

Enkele zelfzorgmaatregelen zijn inzetbaar zoals het nemen van vrij verkrijgbare pijnstillers, het toepassen van warmte of koude en het dragen van een rugbrace. Sommige patiënten zijn gebaat met alternatieve therapieën zoals acupunctuur of chiropractische therapie. Verder is fysiotherapie een behandelingsmogelijkheid.

Metabool syndroom en rugpijn in ochtend

Ook chronische milde ontstekingen zijn mogelijk een oorzaak van een pijnlijke rug in de ochtend. Dit is bijvoorbeeld het gevolg van het metabool syndroom. Hierbij zijn risicofactoren aanwezig voor bijvoorbeeld diabetes mellitus zoals een oudere leeftijd, overgewicht, weinig fit en chronische stress. De veroudering zelf is eveneens een risicofactor voor een chronische ontsteking. Regelmatig sporten is belangrijk, al is overmatige lichaamsbeweging niet aanbevolen. Een gezonde en gevarieerde voeding is tevens belangrijk. Werken aan angst en belangrijke bronnen van chronische stress (zoals slapeloosheid) is ook aanbevolen. Stoppen met roken of stoppen met het overmatig en regelmatig drinken van alcohol is verder ook essentieel.

Inflammatoire rugpijn

Dit duidt op een relatief zeldzame ontstekingsaandoening in de rug die het gevolg is van een auto-immuunziekte. Een familiegeschiedenis van spondyloartritis of andere auto-immuunziekten is vaak aanwezig. De pijn van inflammatoire rugpijn is vaak vrij ernstig. Inflammatoire rugpijn veroorzaakt in principe 's nachts rugpijn. De ochtendpijn van inflammatoire rugpijn is eigenlijk te wijten aan overgebleven nachtelijke symptomen, die wegtrekken wanneer een patiënt ontwaakt en in beweging komt. Wanneer de symptomen milder zijn, slaapt de patiënt er meestal doorheen en merkt hij ze alleen op wanneer hij ontwaakt. Deze symptomen zullen meestal duidelijk zijn terwijl hij nog in bed ligt. Pijn die de patiënt pas opmerkt als hij daadwerkelijk opstaat en begint te bewegen, is daarentegen minder vaak het resultaat van inflammatoire rugpijn, al zijn er steeds uitzonderingen mogelijk. Een verkeerde diagnose komt vaak voor omdat dit voor artsen vrij onbekend is. Bij inflammatoire rugpijn komen vaak tekenen van een ontsteking in andere lichaamsdelen tot stand, vooral aan de pezen, de ogen, de vingers of tenen of de dikke darm. De patiënt reageert meestal goed op NSAID’s zoals aspirine en ibuprofen. Het mediterrane dieet, dat veel groenten, fruit, volle granen en zeevruchten bevat, verhoogt bovendien de antioxidanten die helpen ontstekingen te verminderen.

Myofasciaal pijnsyndroom en/of fibromyalgie

De symptomen van het myofasciaal pijnsyndroom en fibromyalgie overlappen elkaar.

Myofasciaal pijnsyndroom

Het myofasciaal pijnsyndroom is een aantasting waarbij een patiënt te veel ‘triggerpoints‘ heeft. Dit zijn spierknopen, een soort pijnlijke plekken van zacht weefsel. Door 's nachts langdurig in een ongemakkelijke slaappositie te vertoeven, flakkert de triggerpointpijn vaak op. Zelfmassage en verwarming zijn enkele goedkope en veilige manieren om aan spierknopen te werken.

Fibromyalgie

Fibromyalgie is een ziekte waarbij een patiënt een verhoogde gevoeligheid, een verlaagde pijndrempel, vermoeidheid, slaapstoornissen, het prikkelbaredarmsyndroom, neerslachtigheid, hoofdpijn, tintelingen en gevoelloosheid in de armen en benen en hersenmist (geheugenverlies en concentratieproblemen) heeft. Patiënten met fibromyalgie voelen zich zelden uitgerust. De aandoening veroorzaakt of wordt veroorzaakt door een gefragmenteerde slaap en een gebrek aan diepe herstellende slaap. Vermoeidheid verergert elk soort pijn, wat patiënten meestal 's ochtends voelen. Enkele behandelingsmogelijkheden omvatten:

• de kamertemperatuur comfortabel houden
• de rug minder belasten door gebruik te maken van kussens
• een betere slaaphouding aannemen
• gezond en gevarieerd eten
• lichaamsbeweging uitoefenen
• massagetherapie krijgen
• meteen na het opstaan een warme douche nemen om de bloedsomloop te bevorderen en de strakke spieren los te maken
• pijnstillers of ontstekingsremmers nemen
• regelmatig sporten
• voor veel licht zorgen
• zich uitrekken alvorens uit bed te komen

Onhandige slaaphoudingen met ’s morgens rugklachten

Dit is de meest voor de hand liggende reden om wakker te worden met afleveringen van acute rugpijn die zich in de eerste uren van de dag voordoen. Vooral bij patiënten met chronische rugpijn is een onhandige slaaphouding een vaak voorkomende oorzaak zijn van ochtendrugpijn. Onhandige slaapposities veroorzaken mogelijk behoorlijk wat pijnlijk. Slapen gaat vaak gepaard met ongemakkelijke posities die lang genoeg aanhouden om langdurige druk en zuurstofgebrek van weefsels te veroorzaken. De meest waarschijnlijke gebruikelijke positie om rugproblemen te ervaren in de ochtend, is met de voorkant naar beneden.

Zwangerschap en pijnlijke rug bij het ontwaken

Tijdens de zwangerschap komen regelmatig pijnen tot stand, zoals bijvoorbeeld rugpijn. Dit symptoom verschijnt mogelijk reeds vanaf de tweede zwangerschapsmaand, maar de meeste zwangere vrouwen ervaren dit teken tussen de vijfde en zevende zwangerschapsmaand. Door de zwangerschap ontstaat druk op de spieren in de lage rug. Ook een langdurige slaap verergert de lage rugpijn in de ochtend, omdat de spieren stijf en gespannen zijn na langdurige immobilisatie. Strekoefeningen verminderen de pijnklachten. Ook het gebruik van de benen om op te staan in plaats van druk te plaatsen op de rug is een goed idee. Bij aanhoudende pijn s het toepassen van een warm kompres nuttig.

Behandeling van ochtendpijn in de rug

Zelfzorg

Enkele eenvoudige tips verminderen mogelijk de rugklachten in de ochtend:

• acupunctuur of chiropractische therapie proberen
• beperkt alcohol drinken
• een andere matras of een ander slaapkussen aanschaffen (eventueel orthopedische slaaphulpmiddelen)
• een gezonde en gevarieerde voeding eten
• een rugbrace dragen
• meteen na het ontwaken een warm bad nemen
• meteen opstaan bij pijn en de rug, of eventueel ’s nachts de wekker zetten en eventjes rondlopen zodat de rug in beweging is
• niet roken
• regelmatige lichaamsbeweging uitvoeren
• stress en angst verminderen
• verkrijgbare pijnstillers nemen
• warmte of koude toepassen
• yoga beoefenen

Professionele medische zorg

Helpen de zelfzorgremedies niet, dan schrijft de arts mogelijk fysiotherapie of medicatie voor. Af en toe zijn invasievere procedures of een operatie nodig om het onderliggend probleem te verhelpen zodat de rugklachten in de ochtend verminderen.

Lees verder

• Chronische rugpijn: Behandelingen bij aanhoudende rugpijn
• Lage rugpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in onderrug
• Hoge rugpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in bovenrug
• Rugpijn: Oorzaken, symptomen & behandeling van pijnlijke rug
• Ochtendstijfheid: Oorzaken van stijve gewrichten in ochtend