Hoge rugpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in bovenrug
De bovenrug is het gebied tussen de basis van de nek en de onderkant van de ribbenkast. De thoracale wervelkolom bestaat uit twaalf botten die de bovenrug vormen. Het eerste bot van de hogere rug begint aan de basis van de nek en het twaalfde bot eindigt net onder de ribbenkast. Hoge rugpijn kan overal tussen deze botten optreden. Pijn in de bovenrug is meestal te wijten aan een slechte houding, overmatig gebruik van spieren of een letsel, al zijn ook andere oorzaken bekend. Vaak zijn huismiddeltjes inzetbaar om de pijn te verlichten. Soms is medisch advies, een medische behandeling en een verwijzing naar een fysiotherapeut nodig.- Epidemiologie van pijn in de bovenrug
- Prevalentie van hoge rugpijn
- Oorzaken van hoge rugpijn
- Regionale verschillen
- Mechanisme
- Spier- en gewrichtsbelasting
- Degeneratieve aandoeningen
- Posturale factoren
- Aandoeningen en hoge rugpijn
- Artrose
- Beknelde zenuw
- Discushernia
- Fibromyalgie
- Galblaasaandoening
- Longkanker
- Myofasciale pijn
- Osteoporose
- Spinale infectie
- Traumatisch letsel
- Andere aandoeningen
- Omgevingsfactoren en hoge rugklachten
- Onjuiste tiltechniek
- Slechte houding
- Stress
- Risicofactoren
- Fysieke activiteit en werkgewoonten
- Leeftijd en degeneratie
- Leefstijl en gezondheidstoestand
- Risicogroepen
- Ouderen
- Mensen met een zittend beroep
- Mensen met obesitas
- Symptomen van pijn in de bovenrug
- Alarmsymptomen bij pijn in de bovenrug
- Aanhoudende of verergerende pijn
- Pijn gepaard met gevoelloosheid of tintelingen
- Pijn na trauma of ongeval
- Diagnose van pijn in de bovenrug
- Behandeling van pijn in de bovenrug
- Zelfzorg en huismiddeltjes
- Medische behandeling
- Prognose van pijn in de bovenrug
- Zelfzorg en pijnbeheersing
- Chirurgische interventie
- Langdurige pijn bij onderliggende aandoeningen
- Complicaties van pijn in de bovenrug
- Preventie van pijn in de bovenrug
- Ergonomische aanpassingen
- Regelmatige lichaamsbeweging
- Gezonde gewoonten
- Praktische tips voor het leven met / omgaan met hoge rugpijn
- Houd een goede houding aan
- Blijf in beweging om stijfheid te voorkomen
- Gebruik warmte- en koudetherapie
- Let op je slaappositie
- Pas je dagelijkse activiteiten aan
- Overweeg professionele behandelingen
- Volg een evenwichtig voedingspatroon
- Zorg voor ontspanning en stressvermindering
- Gebruik ondersteunende hulpmiddelen
- Raadpleeg je arts bij aanhoudende of verergerende klachten
- Misvattingen rond hoge rugpijn
- Hoge rugpijn wordt altijd veroorzaakt door een hernia
- Hoge rugpijn komt alleen voor bij ouderen
- Hoge rugpijn wordt altijd verergerd door beweging
- Hoge rugpijn is altijd een teken van een ernstig probleem
- Hevige rugpijn vereist altijd chirurgie
- Hoge rugpijn wordt altijd veroorzaakt door stress of psychische problemen
- Pijnstillers zijn de enige oplossing voor hoge rugpijn
Epidemiologie van pijn in de bovenrug
Circa 1 op de 10 mannen en 1 op de 5 vrouwen heeft af en toe of regelmatig last van hoge rugpijn.Prevalentie van hoge rugpijn
Hoge rugpijn is een veelvoorkomende klacht die vaak voorkomt bij mensen tussen de 30 en 60 jaar oud, maar ook ouderen kunnen er last van hebben. De prevalentie is wereldwijd hoog, waarbij schattingen aangeven dat tussen de 10% en 20% van de volwassenen op enig moment in hun leven last krijgt van rugpijn. De prevalentie neemt toe met de leeftijd, maar kan ook worden beïnvloed door factoren zoals werkgewoonten en fysieke activiteit.Oorzaken van hoge rugpijn
De oorzaken van hoge rugpijn variëren van eenvoudige spierspanning tot complexere aandoeningen zoals hernia’s, degeneratieve aandoeningen van de wervelkolom of zelfs posturale problemen. In veel gevallen kan het worden gekoppeld aan een slechte houding of langdurige belasting van de rug door bijvoorbeeld zwaar tillen, slecht zitten of herhaalde belasting van de wervelkolom.Regionale verschillen
De prevalentie van hoge rugpijn kan variëren afhankelijk van geografische en sociaaleconomische factoren. In ontwikkelde landen, waar veel mensen in zittende beroepen werken, is het percentage mensen met rugklachten vaak hoger. In ontwikkelingslanden kunnen andere factoren, zoals zwaardere fysieke arbeid, de prevalentie beïnvloeden.Mechanisme
De mechanismen die ten grondslag liggen aan hoge rugpijn in de bovenrug zijn veelzijdig. Vaak zijn ze het gevolg van overbelasting van de spieren, gewrichten of tussenwervelschijven, maar het kan ook ontstaan door structurele problemen in de wervelkolom of zenuwcompressie.Spier- en gewrichtsbelasting
Een van de meest voorkomende oorzaken van hoge rugpijn is overbelasting van de rugspieren en gewrichten. Dit kan ontstaan door langdurige slechte houding, tillen van zware voorwerpen, of het maken van repetitieve bewegingen die de rugspieren overbelasten.Degeneratieve aandoeningen
Degeneratieve aandoeningen van de wervelkolom, zoals artrose of een hernia van de tussenwervelschijven, kunnen ook bijdragen aan pijn in de bovenrug. Deze aandoeningen veroorzaken slijtage van de wervels en kunnen zenuwen of weefsels in de buurt irriteren, wat pijn veroorzaakt.Posturale factoren
Een slechte houding kan ook een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van hoge rugpijn. Het langdurig in een verkeerde houding zitten of staan (bijvoorbeeld voor een computer) kan leiden tot stress op de spieren en gewrichten van de bovenrug, wat uiteindelijk pijn veroorzaakt.Aandoeningen en hoge rugpijn
Artrose
Het kraakbeen dat de botten beschermt, is aan slijtage onderhevig bij het verouderen. De patiënt kampt dan met artrose, de meest voorkomende vorm van artritis (gewrichtsontsteking) bij ouderen. Artrose leidt uiteindelijk tot kraakbeenslijtage tussen de botten, waardoor de botten tegen elkaar gaan wrijven. Dit oefent druk uit op de zenuwen in de wervelkolom (zenuwcompressie), waardoor een verdoofd gevoel of tintelingen in de armen en benen ontstaan. De behandeling richt zich meestal op het beheersen van pijn en het zorgen voor een goede gewrichtsgezondheid.Beknelde zenuw
Een hernia zorgt soms voor de samendrukking van een nabijgelegen zenuw. Een beknelde zenuw in de middelste rug leidt tot:- gevoelloosheid en pijn in de armen of benen
- problemen met het beheersen van het urineren (urine-incontinentie)
- zwakte of een verlies van controle in de benen
Wanneer een beknelde zenuw afkomstig is van een hernia, behandelt de arts de hernia. Een operatie is meestal niet nodig, maar soms krijgt een patiënt wel spinale steroïde-injecties.
Discushernia
Discushernia’s komen vaker voor in de lage rug (lage rugpijn), maar ze treffen soms ook de hoge rug. Wervelschijven zijn de zachte, rubberachtige kussens tussen elke wervel. Een discushernia komt tot stand wanneer een deel van dit kussen doorschuift en druk op de wervelkolom uitoefent. Zelfs een kleine hoeveelheid druk leidt mogelijk tot aanzienlijke pijn in het midden van de rug, evenals andere symptomen, zoals gevoelloosheid of zwakte in de armen of benen. De meeste patiënten hebben geen operatie nodig voor een discushernia en herstellen met rust of door het nemen van ontstekingsremmende medicijnen.Fibromyalgie
De chronische aandoening fibromyalgie veroorzaakt vaak lichaamspijn en vermoeidheid, maar ook pijn in de bovenrug is mogelijk.Galblaasaandoening
De galblaas is een peervormig orgaan onder de lever dat gal in de dunne darm afgeeft, waardoor het lichaam vet kan verteren. Soms verzamelt de gal zich in de kanalen die naar de dunne darm leiden. Deze verharden waardoor galstenen ontstaan. De patiënt kampt dan met galkoliek die pijn veroorzaakt in de bovenste wervelkolom, precies tussen de schouderbladen. Deze pijn staat bekend als ‘uitstralingspijn’ (gerefereerde pijn).Longkanker
Zeer zelden is rugpijn het gevolg van longkanker. Bij circa 30 tot 40 procent van de patiënten met niet-kleincellige longkanker verspreidt de kanker zich naar de botten (botmetastasen) en dan ervaart de patiënt mogelijk hogere rugpijn.Myofasciale pijn
Pijn in de bovenrug is soms het resultaat van myofasciale pijn. Dit soort pijn start na een blessure of overmatig gebruik, maar chronische myofasciale pijn houdt om onbekende redenen lang aan na de eerste verwonding. Fysiotherapie is aanbevolen om de pijn te verlichten.Osteoporose
Osteoporose is een aandoening die de botten aantast. Osteoporose doet de botten geleidelijk verzwakken, waardoor ze sneller breken en minder goed gewicht kunnen dragen. Bij osteoporose in de thoracale wervelkolom ervaart een patiënt pijn in de bovenrug. Verzwakte wervels ondersteunen het gewicht van het lichaam niet, dus de spieren, ligamenten en pezen moeten harder werken om de wervels goed te ondersteunen. Dat leidt tot spierstijfheid en spiervermoeidheid. Een patiënt met een wervelfractuur door osteoporose krijgt sneller te maken met een afgeronde rug, hetgeen een slechte houding is en ook sneller leidt tot hoge rugpijn.Spinale infectie
In zeldzame gevallen ligt een infectie aan de basis van hoge rugpijn. Een spinaal epiduraal abces is een verzameling van kiemen en pus die zich vormt tussen het ruggenmerg en de botten van de wervelkolom. Het abces gaat groeien en opzwellen, wat leidt tot pijn. Een vroegtijdige diagnose is van cruciaal belang, want een snelle behandeling voorkomt ernstige complicaties. Antibiotica en chirurgie om het abces te verwijderen zijn vaak nodig. Het duurt vaak lang om deze aandoening te diagnosticeren en daarom komen 2 tot 25 procent van de patiënten met spinale epidurale abcessen hieraan te overlijden.Traumatisch letsel
Een traumatische verwonding leidt ook tot bovenrugklachten. Dit is dan het gevolg van:- een arbeidsongeval
- een auto-ongeluk
- te hard werken
- uitglijden en vallen
- verkeerd optillen
De pijn in de bovenrug ontstaat meteen of pas later die dag of de volgende dag. De verwondingen zijn potentieel ernstig en leiden soms tot blijvende complicaties, waaronder chronische pijn, zenuwbeschadiging en verlamming. Een arts moet alle mogelijke rugblessures bekijken, omdat deze correct moeten genezen om pijnklachten op de lange termijn te voorkomen. Een verwijzing naar een fysiotherapeut is vaak nodig om spierletsels te helpen genezen. Ernstige verwondingen vereisen een operatie.
Andere aandoeningen
Specifieke aandoeningen die de wervelkolom of spieren aantasten, leiden ook tot hoge rugpijn waaronder:- problematische kyfose (achterwaartse kromming van de wervelkolom)
- scoliose (zijdelingse kromming van de wervelkolom)
- spinale misvorming
De behandeling voor elke aandoening varieert en heeft een wisselend succes.
Omgevingsfactoren en hoge rugklachten
Onjuiste tiltechniek
Een zwaar voorwerp optillen zonder de wervelkolom op één lijn te houden, resulteert in een onnodige druk op de bovenrug. Vooral het optillen of vasthouden van zware voorwerpen boven schouderhoogte leidt tot een grotere kans op letsel in de rug. Krachttraining zonder correcte technieken leidt ook tot hogere rugklachten.Slechte houding
Een slechte houding zoals voorovergebogen zitten voor een computer of het rijden in een voertuig zonder de juiste rugsteun kan leiden tot pijn in de bovenrug. Het continu zitten of staan in een ongezonde houding verergert deze klachten.Stress
Emotionele stress leidt tot de spanning van spieren in de bovenrug, wat kan resulteren in chronische pijn. Stress kan ook bijdragen aan andere oorzaken van pijn, zoals spiervermoeidheid.Risicofactoren
Er zijn verschillende risicofactoren die het risico op het ontwikkelen van hoge rugpijn verhogen. Deze kunnen variëren van genetische aanleg tot leefstijl- en omgevingsfactoren.Fysieke activiteit en werkgewoonten
Mensen die lichamelijk zwaar werk verrichten of repetitieve bewegingen maken, zoals tillen of buigen, lopen een groter risico op het ontwikkelen van rugpijn. Het niet nemen van pauzes, langdurig in een verkeerde houding werken, of het niet gebruiken van ergonomische werkplekken kan het risico verder verhogen.Leeftijd en degeneratie
Met de leeftijd neemt de kans op degeneratieve veranderingen in de wervelkolom toe. Hierdoor worden de tussenwervelschijven dunner en minder flexibel, wat kan leiden tot pijn in de bovenrug. Degeneratie van gewrichten kan ook bijdragen aan de verslechtering van de wervelkolomstructuur.Leefstijl en gezondheidstoestand
Factoren zoals overgewicht, roken en een sedentair (inactief) leven kunnen ook het risico op het ontwikkelen van rugklachten vergroten. Slechte voeding en een gebrek aan lichaamsbeweging kunnen bijdragen aan het verzwakken van de rugspieren, wat leidt tot een verhoogd risico op pijn.Risicogroepen
Sommige groepen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van hoge rugpijn, afhankelijk van hun gezondheidstoestand, beroep of leeftijd.Ouderen
Ouderen lopen een verhoogd risico door de natuurlijke veroudering van de wervelkolom. Degeneratie van de wervels en tussenwervelschijven kan bij hen vaker voorkomen, waardoor ze gevoeliger zijn voor rugpijn. Bovendien kunnen verminderde mobiliteit en een afname van spierkracht bijdragen aan het ontstaan van pijn.Mensen met een zittend beroep
Mensen die veel tijd achter een bureau doorbrengen of in een zittende positie werken, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van hoge rugpijn. Dit komt doordat langdurig zitten in een verkeerde houding extra druk op de wervelkolom kan uitoefenen.Mensen met obesitas
Obesitas is een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van rugpijn, omdat extra lichaamsgewicht de wervelkolom en spieren extra belast. Dit kan leiden tot een verhoogde kans op degeneratieve veranderingen en pijn in de bovenrug.Symptomen van pijn in de bovenrug
- Pijn in de bovenrug kan variëren van mild tot ernstig en komt voor als:
- zeurende pijn
- steekpijn
- doffe pijn
- schietende pijn
De pijn kan in intensiteit variëren en zijn tijdig opgemerkt. De pijn kan:
- afkomen van de schouders en uitstralen naar de armen of benen
- het gevolg zijn van een onbalans in de spieren en zorgen voor onregelmatige bewegingen
Enige symptomen die kunnen optreden samen met pijn in de bovenrug:
Alarmsymptomen bij pijn in de bovenrug
Er zijn bepaalde alarmsymptomen die aangeven dat er meer aan de hand kan zijn dan gewone rugpijn en waarvoor medische evaluatie noodzakelijk is.Aanhoudende of verergerende pijn
Wanneer de pijn in de bovenrug langer aanhoudt dan een paar weken of steeds verergert, kan dit duiden op een ernstigere aandoening, zoals een hernia, infectie, of zelfs tumoren in de wervelkolom. Medische beoordeling is dan noodzakelijk.Pijn gepaard met gevoelloosheid of tintelingen
Als hoge rugpijn gepaard gaat met gevoelloosheid, tintelingen of zwakte in de armen of benen, kan dit wijzen op zenuwcompressie of andere neurologische aandoeningen die onmiddellijke medische aandacht vereisen.Pijn na trauma of ongeval
Hoge rugpijn die ontstaat na een trauma, zoals een val of auto-ongeluk, moet serieus worden genomen. Dit kan duiden op fracturen, wervelletsel of andere ernstige beschadigingen van de wervelkolom die behandeld moeten worden.Diagnose van pijn in de bovenrug
AnamneseDe arts voert een anamnese uit door de patiënt te vragen naar symptomen, medische geschiedenis, levensstijl en activiteiten. Dit geeft informatie over de mogelijke oorzaak van pijn in de bovenrug.
Lichamelijk onderzoek
Tijdens het lichamelijk onderzoek controleert de arts:
- de mobiliteit van de bovenrug
- de aan- of afwezigheid van zwelling, pijn of gevoeligheid in het gebied
- de kracht en reflexen in de armen en benen
- de houding en beweging tijdens activiteiten
Beeldvorming
Beeldvormende onderzoeken kunnen helpen bij het identificeren van de oorzaak van rugpijn:
- Röntgenfoto's om de botstructuur en eventuele afwijkingen te bekijken
- Magnetische Resonantie Beeldvorming (MRI) voor gedetailleerde beelden van de weefsels, wervelschijven en zenuwen
- Computertomografie (CT-scan) voor gedetailleerde dwarsdoorsneden van de wervelkolom
- Botscans bij vermoeden van botmetastasen of osteoporose
Behandeling van pijn in de bovenrug
Zelfzorg en huismiddeltjes
- Rust en het vermijden van activiteiten die pijn verergeren
- Toepassen van warme kompressen of ijskompressen om ontsteking te verminderen en pijn te verlichten
- Het uitvoeren van rek- en strekoefeningen
- Correcte houding en ergonomische aanpassingen in de werkomgeving
Medische behandeling
- Fysiotherapie om de spieren te versterken en de bewegingsvrijheid te verbeteren
- Medicijnen zoals ontstekingsremmers of pijnstillers voor verlichting
- Spinale injecties voor directe pijnverlichting en vermindering van ontsteking
- In zeldzame gevallen kan chirurgie noodzakelijk zijn, bijvoorbeeld bij ernstige hernia's of wervelfracturen
Prognose van pijn in de bovenrug
De prognose voor hoge rugpijn hangt sterk af van de onderliggende oorzaak. In veel gevallen is de pijn tijdelijk en kan deze worden verlicht met conservatieve behandelingen zoals fysiotherapie en pijnstillers. Bij ernstigere gevallen kan medische behandeling of chirurgie nodig zijn.Zelfzorg en pijnbeheersing
In de meeste gevallen van hoge rugpijn is de prognose goed, vooral als er vroegtijdig ingegrepen wordt. Het volgen van een goed fysiotherapeutisch programma, regelmatige lichaamsbeweging en het gebruik van pijnstillers kan de pijn verminderen en de mobiliteit verbeteren.Chirurgische interventie
In gevallen waar er ernstige degeneratie van de wervelkolom of een hernia optreedt, kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn. De prognose is in deze gevallen afhankelijk van de ernst van de aandoening en de effectiviteit van de behandeling.Langdurige pijn bij onderliggende aandoeningen
Bij patiënten met chronische aandoeningen zoals artrose of scoliose kan de pijn langduriger zijn. In dit geval moet de behandeling gericht zijn op pijnbeheer en het verbeteren van de kwaliteit van leven.Complicaties van pijn in de bovenrug
Bij ernstige of onbehandelde gevallen van pijn in de bovenrug kunnen complicaties optreden zoals:- Chronische pijn die de kwaliteit van leven beïnvloedt
- Beperkingen in het dagelijkse functioneren
- Verlies van kracht of gevoeligheid in de armen of benen
- Aanpassingen aan een slechte houding die leiden tot verdere rugproblemen
- In zeldzame gevallen kan een ernstig letsel of infectie levensbedreigend zijn en uitgebreide medische behandeling vereisen
