Hoge rugpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in bovenrug

De bovenrug is het gebied tussen de basis van de nek en de onderkant van de ribbenkast. De thoracale wervelkolom bestaat uit twaalf botten die de bovenrug vormen. Het eerste bot van de hogere rug begint aan de basis van de nek en het twaalfde bot eindigt net onder de ribbenkast. Hoge rugpijn kan overal tussen deze botten optreden. Pijn in de bovenrug is meestal te wijten aan een slechte houding, overmatig gebruik van spieren of een letsel, al zijn ook andere oorzaken bekend. Vaak zijn huismiddeltjes inzetbaar om de pijn te verlichten. Soms is medisch advies, een medische behandeling en een verwijzing naar een fysiotherapeut nodig.

• Epidemiologie van pijn in de bovenrug
• Aandoeningen en hoge rugpijn
• Artrose
• Beknelde zenuw
• Discushernia
• Fibromyalgie
• Galblaasaandoening
• Longkanker
• Myofasciale pijn
• Osteoporose
• Spinale infectie
• Traumatisch letsel
• Andere aandoeningen
• Omgevingsfactoren en hoge rugklachten
• Onjuiste tiltechniek
• Slechte houding
• Stress
• Symptomen van pijn in de bovenrug
• Alarmsymptomen bij pijn in de bovenrug
• Diagnose van pijn in de bovenrug
• Anamnese
• Lichamelijk Onderzoek
• Beeldvorming
• Behandeling van pijn in de bovenrug
• Zelfzorg en huismiddeltjes
• Medische behandeling
• Prognose van pijn in de bovenrug
• Complicaties van pijn in de bovenrug
• Preventie van pijn in de bovenrug

Epidemiologie van pijn in de bovenrug

Circa 1 op de 10 mannen en 1 op de 5 vrouwen heeft af en toe of regelmatig last van hoge rugpijn.

Aandoeningen en hoge rugpijn

Artrose

Het kraakbeen dat de botten beschermt, is aan slijtage onderhevig bij het verouderen. De patiënt kampt dan met artrose, de meest voorkomende vorm van artritis (gewrichtsontsteking) bij ouderen. Artrose leidt uiteindelijk tot kraakbeenslijtage tussen de botten, waardoor de botten tegen elkaar gaan wrijven. Dit oefent druk uit op de zenuwen in de wervelkolom (zenuwcompressie), waardoor een verdoofd gevoel of tintelingen in de armen en benen ontstaan. De behandeling richt zich meestal op het beheersen van pijn en het zorgen voor een goede gewrichtsgezondheid.

Beknelde zenuw

Een hernia zorgt soms voor de samendrukking van een nabijgelegen zenuw. Een beknelde zenuw in de middelste rug leidt tot:

• gevoelloosheid en pijn in de armen of benen
• problemen met het beheersen van het urineren (urine-incontinentie)
• zwakte of een verlies van controle in de benen

Wanneer een beknelde zenuw afkomstig is van een hernia, behandelt de arts de hernia. Een operatie is meestal niet nodig, maar soms krijgt een patiënt wel spinale steroïde-injecties.

Discushernia

Discushernia’s komen vaker voor in de lage rug (lage rugpijn), maar ze treffen soms ook de hoge rug. Wervelschijven zijn de zachte, rubberachtige kussens tussen elke wervel. Een discushernia komt tot stand wanneer een deel van dit kussen doorschuift en druk op de wervelkolom uitoefent. Zelfs een kleine hoeveelheid druk leidt mogelijk tot aanzienlijke pijn in het midden van de rug, evenals andere symptomen, zoals gevoelloosheid of zwakte in de armen of benen. De meeste patiënten hebben geen operatie nodig voor een discushernia en herstellen met rust of door het nemen van ontstekingsremmende medicijnen.

Fibromyalgie

De chronische aandoening fibromyalgie veroorzaakt vaak lichaamspijn en vermoeidheid, maar ook pijn in de bovenrug is mogelijk.

Galblaasaandoening

De galblaas is een peervormig orgaan onder de lever dat gal in de dunne darm afgeeft, waardoor het lichaam vet kan verteren. Soms verzamelt de gal zich in de kanalen die naar de dunne darm leiden. Deze verharden waardoor galstenen ontstaan. De patiënt kampt dan met galkoliek die pijn veroorzaakt in de bovenste wervelkolom, precies tussen de schouderbladen. Deze pijn staat bekend als ‘uitstralingspijn’ (gerefereerde pijn).

Longkanker

Zeer zelden is rugpijn het gevolg van longkanker. Bij circa 30 tot 40 procent van de patiënten met niet-kleincellige longkanker verspreidt de kanker zich naar de botten (botmetastasen) en dan ervaart de patiënt mogelijk hogere rugpijn.

Myofasciale pijn

Pijn in de bovenrug is soms het resultaat van myofasciale pijn. Dit soort pijn start na een blessure of overmatig gebruik, maar chronische myofasciale pijn houdt om onbekende redenen lang aan na de eerste verwonding. Fysiotherapie is aanbevolen om de pijn te verlichten.

Osteoporose

Osteoporose is een aandoening die de botten aantast. Osteoporose doet de botten geleidelijk verzwakken, waardoor ze sneller breken en minder goed gewicht kunnen dragen. Bij osteoporose in de thoracale wervelkolom ervaart een patiënt pijn in de bovenrug. Verzwakte wervels ondersteunen het gewicht van het lichaam niet, dus de spieren, ligamenten en pezen moeten harder werken om de wervels goed te ondersteunen. Dat leidt tot spierstijfheid en spiervermoeidheid. Een patiënt met een wervelfractuur door osteoporose krijgt sneller te maken met een afgeronde rug, hetgeen een slechte houding is en ook sneller leidt tot hoge rugpijn.

Spinale infectie

In zeldzame gevallen ligt een infectie aan de basis van hoge rugpijn. Een spinaal epiduraal abces is een verzameling van kiemen en pus die zich vormt tussen het ruggenmerg en de botten van de wervelkolom. Het abces gaat groeien en opzwellen, wat leidt tot pijn. Een vroegtijdige diagnose is van cruciaal belang, want een snelle behandeling voorkomt ernstige complicaties. Antibiotica en chirurgie om het abces te verwijderen zijn vaak nodig. Het duurt vaak lang om deze aandoening te diagnosticeren en daarom komen 2 tot 25 procent van de patiënten met spinale epidurale abcessen hieraan te overlijden.

Traumatisch letsel

Een traumatische verwonding leidt ook tot bovenrugklachten. Dit is dan het gevolg van:

• een arbeidsongeval
• een auto-ongeluk
• te hard werken
• uitglijden en vallen
• verkeerd optillen

De pijn in de bovenrug ontstaat meteen of pas later die dag of de volgende dag. De verwondingen zijn potentieel ernstig en leiden soms tot blijvende complicaties, waaronder chronische pijn, zenuwbeschadiging en verlamming. Een arts moet alle mogelijke rugblessures bekijken, omdat deze correct moeten genezen om pijnklachten op de lange termijn te voorkomen. Een verwijzing naar een fysiotherapeut is vaak nodig om spierletsels te helpen genezen. Ernstige verwondingen vereisen een operatie.

Andere aandoeningen

Specifieke aandoeningen die de wervelkolom of spieren aantasten, leiden ook tot hoge rugpijn waaronder:

• problematische kyfose (achterwaartse kromming van de wervelkolom)
• scoliose (zijdelingse kromming van de wervelkolom)
• spinale misvorming

De behandeling voor elke aandoening varieert en heeft een wisselend succes.

Omgevingsfactoren en hoge rugklachten

Onjuiste tiltechniek

Een zwaar voorwerp optillen zonder de wervelkolom op één lijn te houden, resulteert in een onnodige druk op de bovenrug. Vooral het optillen of vasthouden van zware voorwerpen boven schouderhoogte leidt tot een grotere kans op letsel in de rug. Krachttraining zonder correcte technieken leidt ook tot hogere rugklachten.

Slechte houding

Een slechte houding zoals voorovergebogen zitten voor een computer of het rijden in een voertuig zonder de juiste rugsteun kan leiden tot pijn in de bovenrug. Het continu zitten of staan in een ongezonde houding verergert deze klachten.

Stress

Emotionele stress leidt tot de spanning van spieren in de bovenrug, wat kan resulteren in chronische pijn. Stress kan ook bijdragen aan andere oorzaken van pijn, zoals spiervermoeidheid.

Symptomen van pijn in de bovenrug

• Pijn in de bovenrug kan variëren van mild tot ernstig en komt voor als:
• zeurende pijn
• steekpijn
• doffe pijn
• schietende pijn

De pijn kan in intensiteit variëren en zijn tijdig opgemerkt. De pijn kan:

• afkomen van de schouders en uitstralen naar de armen of benen
• het gevolg zijn van een onbalans in de spieren en zorgen voor onregelmatige bewegingen

Enige symptomen die kunnen optreden samen met pijn in de bovenrug:

• spierpijn
• vermoeidheid
• stijfheid
• zwakte
• spierkrampen
• opgezwollen spieren

Alarmsymptomen bij pijn in de bovenrug

Alarmsymptomen zijn indicaties dat medische hulp nodig is bij pijn in de bovenrug. Deze symptomen omvatten:

• pijn die verergert ondanks rust
• ongemak dat optreedt na een val of ongeluk
• snel toenemende pijn in de bovenrug
• pijn die uitstraalt naar de armen, benen of borst
• problemen met het beheersen van de darmen of blaas
• zwakte, gevoelloosheid of tintelingen in de armen of benen
• onverklaarbare gewichtsverlies of koorts

Diagnose van pijn in de bovenrug

Anamnese

De arts voert een anamnese uit door de patiënt te vragen naar symptomen, medische geschiedenis, levensstijl en activiteiten. Dit geeft informatie over de mogelijke oorzaak van pijn in de bovenrug.

Lichamelijk Onderzoek

Tijdens het lichamelijk onderzoek controleert de arts:

• de mobiliteit van de bovenrug
• de aan- of afwezigheid van zwelling, pijn of gevoeligheid in het gebied
• de kracht en reflexen in de armen en benen
• de houding en beweging tijdens activiteiten

Beeldvorming

Beeldvormende onderzoeken kunnen helpen bij het identificeren van de oorzaak van rugpijn:

• Röntgenfoto's om de botstructuur en eventuele afwijkingen te bekijken
• Magnetische Resonantie Beeldvorming (MRI) voor gedetailleerde beelden van de weefsels, wervelschijven en zenuwen
• Computertomografie (CT-scan) voor gedetailleerde dwarsdoorsneden van de wervelkolom
• Bot-scans bij vermoeden van botmetastasen of osteoporose

Behandeling van pijn in de bovenrug

Zelfzorg en huismiddeltjes

• Rust en het vermijden van activiteiten die pijn verergeren
• Toepassen van warme kompressen of ijskompressen om ontsteking te verminderen en pijn te verlichten
• Het uitvoeren van rek- en strekoefeningen
• Correcte houding en ergonomische aanpassingen in de werkomgeving

Medische behandeling

• Fysiotherapie om de spieren te versterken en de bewegingsvrijheid te verbeteren
• Medicijnen zoals ontstekingsremmers of pijnstillers voor verlichting
• Spinale injecties voor directe pijnverlichting en vermindering van ontsteking
• In zeldzame gevallen kan chirurgie noodzakelijk zijn, bijvoorbeeld bij ernstige hernia's of wervelfracturen

Prognose van pijn in de bovenrug

De prognose van pijn in de bovenrug hangt af van de oorzaak en de tijdigheid van behandeling. De meeste mensen herstellen met rust, fysiotherapie en zelfzorgmaatregelen binnen enkele weken tot maanden. Ernstige oorzaken zoals wervelfracturen of hernia’s kunnen een langere hersteltijd vereisen en mogelijk blijvende symptomen veroorzaken. Vroegtijdige behandeling en aanpassing van levensstijl kunnen de hersteltijd verkorten en toekomstige problemen helpen voorkomen.

Complicaties van pijn in de bovenrug

Bij ernstige of onbehandelde gevallen van pijn in de bovenrug kunnen complicaties optreden zoals:

• Chronische pijn die de kwaliteit van leven beïnvloedt
• Beperkingen in het dagelijkse functioneren
• Verlies van kracht of gevoeligheid in de armen of benen
• Aanpassingen aan een slechte houding die leiden tot verdere rugproblemen
• In zeldzame gevallen kan een ernstig letsel of infectie levensbedreigend zijn en uitgebreide medische behandeling vereisen

Preventie van pijn in de bovenrug

Preventieve maatregelen om pijn in de bovenrug te voorkomen omvatten:

• Het aanhouden van een goede houding tijdens zitten, staan en tillen
• Regelmatige oefeningen om de rugspieren te versterken en flexibiliteit te behouden
• Ergonomische aanpassingen in de werkomgeving en bij het tillen van zware voorwerpen
• Vermijden van overbelasting en het nemen van rustpauzes bij langdurige fysieke activiteiten
• Stressmanagement en ontspanningstechnieken om spierspanning te verminderen

Lees verder

• Rugpijn in ochtend: Oorzaken van ontwaken met rugklachten
• Musculoskeletale pijn: Pijn in o.a. botten, spieren en pezen
• Osteoporose: Verlies van botmassa met risico op botbreuken
• Lage rugpijn: Oorzaken en behandeling van pijn in onderrug
• Rugpijn: Oorzaken, symptomen & behandeling van pijnlijke rug