Actieve kool: toepassingen, werking en bijwerkingen

Actieve kool of geactiveerde houtskool is overal. Het wordt toegevoegd aan gezichtsmaskers, blekende tandpasta's en verkocht om te worden geconsumeerd in tablet-, capsule- en poedervorm. Geactiveerde houtskool zou je kunnen reinigen van gifstoffen, je verlossen van een opgeblazen gevoel en het zou zelfs een kater verlichten. Geactiveerde houtskool wordt meestal gemaakt van koolstofhoudend materiaal, zoals hout, dat wordt verwarmd bij hoge temperaturen om er houtskool van te maken en vervolgens wordt het geoxideerd. Geactiveerde houtskool heeft veel kleine gaatjes in het oppervlak, waardoor het oppervlak groter en poreuzer wordt. Sommige koolsoorten hebben een inwendig oppervlak van 500 tot 2000 m2/g. Het is deze sponsachtige eigenschap die actieve kool in staat stelt om een verscheidenheid aan stoffen en chemicaliën te absorberen en daarom kun je het gebruiken voor filterproducten, waaronder waterfilters.

• Werking van actieve kool
• Geactiveerde houtskool bij intoxicaties
• Toepassingen van actieve kool
• Nieren
• Gasvorming
• Waterfiltratie
• Diarree
• Tanden bleken en mondgezondheid
• Bepaalde vormen van jeuk
• Huidverzorging
• Deodorant
• Bijwerkingen

Werking van actieve kool

Geactiveerde houtskool werkt door giftige stoffen en chemicaliën in de darmen op te vangen, waarmee wordt voorkomen dat ze geabsorbeerd worden. De poreuze textuur van de houtskool heeft een negatieve elektrische lading, waardoor deze positief geladen moleculen aantrekt, zoals gifstoffen en gassen. Dit helpt het toxines en chemicaliën in de darm op te vangen. Omdat actieve kool niet door je lichaam wordt opgenomen, kunnen de gifstoffen die het aan zich heeft gebonden via de ontlasting worden uitgescheiden.

Geactiveerde houtskool bij intoxicaties

Dankzij de toxine-bindende eigenschappen heeft actieve kool een verscheidenheid aan medische toepassingen. Bij intoxicaties kan geactiveerde of actieve kool in voldoende hoge doseringen worden aangewend om de actieve bestanddelen (de gifstoffen en toxines) uit de darm te adsorberen. Actieve kool kan een breed scala aan geneesmiddelen aan zich binden, waardoor de effecten ervan verminderen. Het kan worden gebruikt om overdoses van geneesmiddelen op doktersvoorschrift te behandelen, evenals overdoses van vrij verkrijgbare medicijnen zoals aspirine en paracetamol. Wanneer een enkele dosis van 50 - 100 gram actieve kool binnen vijf minuten na inname van het geneesmiddel wordt ingenomen, vermindert dit de absorptie van geneesmiddelen bij volwassenen met maximaal 74%. Dit effect neemt af tot ongeveer 50% als de houtskool 30 minuten na inname van het geneesmiddel wordt ingenomen en 20% als het drie uur na de overdosis wordt ingenomen. Actieve kool werkt evenwel niet bij alle giftige stoffen. Het is niet werkzaam bij vergiftigingen met agressieve schoonmaakmiddelen of oplosmiddelen. Waarschuw bij (mogelijke) vergiftigingen te allen tijde een arts of ga direct naar het ziekenhuis.

Toepassingen van actieve kool

Enkele van de toepassingen van actieve kool zijn de volgende.

Nieren

Actieve kool kan mogelijk de nierfunctie ondersteunen door onverteerde gifstoffen en geneesmiddelen te absorberen. Geactiveerde kool lijkt vooral effectief te zijn bij het verwijderen van toxines afgeleid van ureum, het belangrijkste bijproduct van de spijsvertering van eiwitten. Actieve kool kan mogelijk de nierfunctie helpen verbeteren en gastro-intestinale schade en ontsteking verminderen bij mensen met chronische nieraandoeningen.

Gasvorming

Vloeistoffen en gassen die vastzitten in de darm kunnen gemakkelijk passeren door de miljoenen gaatjes in actieve kool en dit proces kan ze neutraliseren. Je hebt hierdoor minder last van darmgassen en een ​​opgeblazen gevoel.

Waterfiltratie

Mensen gebruiken al heel lang actieve kool als een natuurlijk waterfilter. Net zoals in de darmen en de maag, kan geactiveerde kool een interactie aangaan met en een waaier aan toxines, medicijnen, virussen, bacteriën, schimmels en chemicaliën die in water worden aangetroffen door ze te absorberen.

Diarree

Actieve kool werd vroeger vroeger gebruikt bij diarree, maar daartegen werkt het evenwel niet.

Tanden bleken en mondgezondheid

Tientallen producten voor het bleken van tanden bevatten actieve kool. Veel mondgezondheidsproducten met actieve kool claimen verschillende voordelen, zoals antivirale, antibacteriële, antischimmel en ontgiftende voordelen. Er is anno 2024 echter nog onvoldoende bewijs om de veiligheid of effectiviteit van actieve kool voor het bleken van tanden of de mondgezondheid te bepalen.

Bepaalde vormen van jeuk

Jeuk kan worden veroorzaakt door leveraandoeningen of nierproblemen, waarbij stoffen zich ophopen in het lichaam wat tot jeuk leidt. Actieve kool kan in deze specifieke situatie de stoffen die de jeuk veroorzaken wegvangen.

Huidverzorging

Actieve kool kan microdeeltjes, zoals vuil, stof, chemicaliën, gifstoffen en bacteriën, naar de oppervlakte van de huid trekken, om ze gemakkelijker te kunnen verwijderen. Er zijn beautyproducten die je huid diep zuiveren met actieve kool als ingrediënt.

Deodorant

Er zijn deodorants met actieve kool op de markt. Houtskool kan geuren en schadelijke gassen opnemen, waardoor het ideaal is als deodorant voor de oksel (bij stinkende oksels), je schoenen (bij stinkende schoenen) en de koelkast. Geactiveerde kool is naar verluid ook in staat om overtollig vocht te absorberen en om vochtigheidsniveaus op microniveau te regelen.

Bijwerkingen

Gemelde bijwerkingen zijn:

• braken
• obstipatie
• buikpijn
• diarree
• misselijkheid
• aandrang om te poepen
• anale irritatie

Na meerdere hoge doses zijn volgens het Farmacotherapeutisch Kompas de volgende bijwerkingen gemeld:

• (pseudo) verstopping van de dunne darm
• harde massa's van houtskool-ontlasting (sterkoliet)
• perforatie van het sigmoïd colon door harde massa's