Peniskanker: Symptomen aan huid en knobbeltjes op penis

Peniskanker, ook gekend als peniscarcinoom, is kanker die begint in de penis, een orgaan dat deel uitmaakt van het mannelijke voortplantingssysteem. Deze aandoening komt om onbekende redenen tot stand bij vooral zestigplussers. Bij deze vorm van kanker ontstaan knobbeltjes op de penis en tevens is sprake van veranderingen aan de penishuid. De tekenen van peniskanker zijn ook mogelijk bij tal van andere aandoeningen, maar een vroege diagnose is wel belangrijk zodat de arts een snelle behandeling kan inzetten. Deze bestaat uit een combinatie van chirurgie om de tumor te verwijderen en radiotherapie en chemotherapie om de kankercellen te doden. De vooruitzichten van peniskanker zijn goed wanneer de diagnose en behandeling snel gebeuren.

• Oorzaken en risicofactoren
• Symptomen aan de huid en aanwezigheid van knobbeltjes
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Tumor verwijderen via chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie
• Prognose kanker aan de penis
• Complicaties peniskanker
• Preventie

Oorzaken en risicofactoren

De precieze oorzaak van peniskanker is onbekend, maar wel zijn enkele risicofactoren voor een paniscarcinoom gekend.

Aandoeningen

Genitale wratten
Patiënten met een voorgeschiedenis van genitale wratten of het humaan papillomavirus (HPV) lopen een hoger risico op deze zeldzame aandoening.

Terugkerende infecties
Terugkerende infecties zijn eveneens gekoppeld aan een verhoogd risico op bepaalde soorten peniskanker omdat ze het immuunsysteem verzwakken. Hiertoe behoort balanitis (ontsteking van de eikel), wat vaak het gevolg is van fimose (vernauwing van de opening van de voorhuid van de penis).

Omgevingsfactoren

Roken
Roken vormt eveneens een risicofactor. Chemische stoffen in sigaretten beschadigen cellen in de penis, waardoor het risico op het krijgen van de aandoening toeneemt.

Smegma
Smegma (sebum preputii) verhoogt in bepaalde omstandigheden het risico op kanker van de penis. Smegma is een kaasachtige, stinkende stof die zich onder de voorhuid van de penis bevindt. Dit is een epitheliaal afschilferingsproduct van de eikel en voorhuid van de penis en van de clitoris. Onbesneden mannen die het gebied niet schoonhouden, krijgen vaker te maken met kanker aan de penis.

Symptomen aan de huid en aanwezigheid van knobbeltjes

Veranderingen van de huid

Meestal is het eerste teken van peniskanker een verandering in de penishuid. Dit gebeurt het vaakst op de eikel van de penis of op de voorhuid (bij onbesneden mannen), maar het is overal op de penis mogelijk. Volgende huidwijzigingen zijn mogelijk. De huidskleur van de penishuid of voorhuid verandert en de huid wordt dikker. Soms is een roodachtige, fluweelzachte huiduitslag te zien. Een zwelling op het einde van de penis, vooral wanneer de voorhuid vernauwd is, is een ander mogelijk teken van peniskanker. Onder de voorhuid is tot slot soms sprake van en stinkende afscheiding (vocht).

Knobbeltjes

Daarnaast heeft patiënt knobbeltjes of zweren op de penis wat zich uit in verschillende mogelijke presentaties. Zo ontstaan soms kleine knobbeltjes (met korstvorming) op de penis, of platte, blauwgroene gezwellen. Een al dan niet pijnlijke en/of bloedende zweer die niet geneest (slechte wondgenezing), behoort ook tot de mogelijkheden. Zweren of knobbeltjes als gevolg van peniskanker zijn meestal niet pijnlijk, maar andere mannen ervaren hierdoor wel pijn. Vooral in een gevorderd stadium van de kanker komen pijn (penispijn) en bloedingen wel voor.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Bij tekenen van peniskanker is het belangrijk om niet te schromen en een arts te raadplegen. Vaak zijn de symptomen namelijk gerelateerd aan een goedaardige aandoening. Maar in het andere geval is een snelle diagnose essentieel om de kans op slagen van de behandeling te verhogen. Bij een lichamelijk onderzoek bemerkt de arts een vaak niet-gevoelig letsel op de penis, wat het uiterlijk heeft van een puistje of een wrat. Dit gezwelletje bevindt zich veelal aan het einde van de penis. Ook komen gezwollen lymfeklieren in de lies voor, vooral wanneer de kanker zich verspreidt heeft.

Diagnostisch onderzoek

De arts neemt een stukje weefsel weg van het knobbeltje (biopsie) en laat dit dan verder onderzoeken. Zo komt hij te weten of dit knobbeltje een teken is van peniskanker of niet.

Behandeling: Tumor verwijderen via chirurgie, radiotherapie en/of chemotherapie

De behandeling van peniskanker is afhankelijk van de grootte en de locatie van de tumor en de eventuele verspreiding van de tumor. Meestal krijgt de patiënt een gecombineerde van behandeling van chemotherapie (medicijnen om kankercellen te doden), radiotherapie (bestraling om kankercellen te doden) en/of chirurgie (operatie om kankercellen weg te snijden en zo te verwijderen). In een vroege fase van de kanker is het vaak mogelijk om de kanker te verwijderen met weinig of zonder schade aan de penis. In een latere fase zijn meer invasieve behandelingen nodig.

Operatie

Kleine tumor
Als de tumor klein is of zich dichtbij het uiteinde van de penis bevindt, is vaak enkel een operatie nodig om het gedeelte van de penis te verwijderen waar zich de kankercellen bevinden. Afhankelijk van de exacte locatie, is deze chirurgische ingreep gekend als een glansectomie of een gedeeltelijke penectomie. Bij sommige tumoren zet de arts laserchirurgie in.

Grote tumor
Bij grotere tumoren is het vaak noodzakelijk om de penis volledig te verwijderen (totale penectomie). De arts maakt bij deze ingreep – gekend als een uretrostomie – een nieuwe opening in de liesstreek zodat urine hierlangs het lichaam kan verlaten.

Chemotherapie

Chemotherapie is inzetbaar in combinatie met chirurgie. Cisplatine, ifosfamide en paclitaxel zijn de vaakst gebruikte medicijnen voor de behandeling van kanker van de penis.

Radiotherapie

Radiotherapie is vaak aanbevolen in combinatie met chirurgie. Bij uitwendige bestralingstherapie stuurt een machine van buiten het lichaam straling naar de penis. Uitwendige bestraling gebeurt meestal vijf dagen per week gedurende zes tot acht weken.

Prognose kanker aan de penis

Het resultaat van peniskanker is goed bij een vroege diagnose en behandeling. De vijfjaarsoverleving voor kanker aan de penis bedraagt 65%. Het urineren en het seksueel functioneren blijft vaak intact, zelfs wanneer de arts een groot deel van de penis verwijderd heeft.

Complicaties peniskanker

Peniskanker verspreidt zich soms naar andere lichaamsdelen. Deze uitzaaiingen die gekend zijn als 'metastasen', gebeuren meestal reeds vroeg in het verloop van de ziekte.

Preventie

Een besnijdenis vermindert het risico op kanker aan de penis. Mannen die niet besneden zijn op jonge leeftijd, moeten het gebied onder de voorhuid reinigen. Daarnaast is veilige seks aanbevolen zoals een beperkt aantal seksuele partners en condoomgebruik om een HPV-infectie te voorkomen.

Lees verder

• Kankerpijn: Oorzaken & types pijn en soorten pijnmedicatie
• Penisafscheiding: Afscheiding van vloeistof uit penis
• Penispijn: Oorzaken van pijn aan de penis (pijnlijke penis)
• Herhaling kanker (recidief): Soorten, risicofactoren en tips