Penispijn: Oorzaken van pijn aan de penis (pijnlijke penis)
De meeste mannen willen het onderwerp liever vermijden, maar het is niet ongebruikelijk dat zij in de loop van hun leven pijn aan de penis ervaren. Penispijn kan optreden door verwondingen, infecties of ziekten. Hoewel milde pijn vaak niet ernstig is en relatief gemakkelijk behandeld kan worden, kunnen sommige oorzaken van penispijn spoedeisende medische hulp vereisen om permanente schade of andere complicaties te voorkomen. Bij ernstige pijn, bijkomende symptomen, of wanneer de pijn aanhoudt of verergert, is het cruciaal om snel medische hulp te zoeken.
Anatomie penis en relatie tot penispijn
De anatomie van de penis is complex en bestaat uit verschillende structuren die essentieel zijn voor zijn functie. Penispijn kan optreden als gevolg van beschadiging, ontsteking of andere aandoeningen van een of meerdere van deze structuren. De anatomie van de penis omvat de schacht, de eikel, de urethra, de bloedvaten en zenuwen die allemaal bijdragen aan de normale werking en gevoelservaringen in het gebied.
Schacht van de penis
De schacht van de penis is het grootste gedeelte van het orgaan en bevat drie cilindrische lichamen van weefsel: twee corpora cavernosa aan de bovenzijde en één corpus spongiosum aan de onderzijde. Het corpus spongiosum omhult de urethra, de buis die urine en sperma afvoert. Deze structuren kunnen ontstoken raken door infecties of verwondingen, wat leidt tot pijn. Wanneer het corpus cavernosa gewond raakt of niet goed doorbloed wordt, kan dit ook penispijn veroorzaken, zoals bij een priapisme, een pijnlijke erectie.
Eikel en voorhuid
De eikel is het meest gevoelige gedeelte van de penis en kan pijnlijk worden door infecties, zoals een schimmelinfectie, of door letsel. De voorhuid is de huid die de eikel bedekt en kan ontstoken raken door een aandoening zoals balanitis, een ontsteking van de eikel. Dit kan leiden tot pijn, zwelling en roodheid.
Urethra
De urethra loopt door de penis en is verantwoordelijk voor de afvoer van urine en sperma. Een ontsteking van de urethra (urethritis) kan leiden tot pijn bij het plassen, wat een belangrijk symptoom is van penispijn. Deze ontsteking kan door een infectie of als gevolg van mechanische irritatie optreden.
Bloedvaten en zenuwen
De bloedvaten in de penis zijn essentieel voor erecties, maar kunnen ook een bron van pijn zijn als ze beschadigd raken door een verwonding of medische aandoening. De zenuwen in de penis zijn betrokken bij de gevoeligheid en kunnen, bij beschadiging of compressie, pijn veroorzaken. Dit kan het gevolg zijn van een blessure of een neurologische aandoening.
Epidemiologie
Penispijn is een veelvoorkomend probleem bij mannen van alle leeftijden. De prevalentie varieert afhankelijk van de onderliggende oorzaak, de leeftijd en de gezondheidstoestand van de patiënt. Er zijn verschillende aandoeningen die penispijn kunnen veroorzaken, variërend van infecties tot trauma, en de epidemiologie kan sterk variëren op basis van geografische locatie, seksuele gezondheid en andere risicofactoren.
Prevalentie van penispijn
De prevalentie van penispijn is moeilijk exact vast te stellen vanwege de verschillende oorzaken die de aandoening kunnen veroorzaken. Studies wijzen erop dat penispijn een significant aantal mannen treft, met schattingen die variëren van 3% tot 8% van de mannelijke populatie. Het komt vaker voor bij mannen tussen de 20 en 40 jaar, hoewel ook ouderen getroffen kunnen worden, vooral door aandoeningen zoals balanitis of prostaatproblemen.
Infecties als oorzaak
Infecties zijn een van de meest voorkomende oorzaken van penispijn. Bacteriële infecties zoals urethritis komen vaak voor, evenals schimmelinfecties zoals candidiasis. De prevalentie van deze infecties is wereldwijd variabel, maar seksueel actieve mannen lopen een verhoogd risico op infecties die pijn kunnen veroorzaken, zoals gonorroe en chlamydia.
Verwondingen en trauma
Penispijn als gevolg van verwondingen of trauma is een veelvoorkomende oorzaak van acuut ongemak bij mannen. Verwondingen kunnen optreden door seksuele activiteit, ongeval of een medische ingreep zoals een katheterisatie. In de meeste gevallen zijn deze gevallen tijdelijk, maar bij ernstige verwondingen kan de pijn langer aanhouden of kan het leiden tot complicaties zoals priapisme.
Chronische aandoeningen en penispijn
Mannen met chronische aandoeningen zoals diabetes, vasculaire ziektes of neurologische aandoeningen kunnen vatbaarder zijn voor langdurige penispijn. Bij deze aandoeningen is de doorbloeding en zenuwfunctie vaak aangetast, wat kan leiden tot langdurige pijn of gevoelloosheid in de penis. Deze gevallen vereisen vaak een uitgebreide medische aanpak.
Mechanisme
Penispijn ontstaat door een combinatie van lichamelijke processen die kunnen leiden tot schade of irritatie van de structuren in de penis. Dit kan variëren van inflammatie van de weefsels tot beschadiging van de zenuwen, bloedvaten of de huid. Het begrijpen van het mechanisme van penispijn is essentieel voor het effectief behandelen en beheersen van de aandoening.
Inflammatie van de weefsels
Een van de belangrijkste mechanismen van penispijn is inflammatie, wat kan optreden als reactie op infecties, allergieën of trauma. Inflammatie veroorzaakt zwelling en verhoogde gevoeligheid in het aangetaste gebied. Bijvoorbeeld, balanitis is een ontsteking van de eikel die vaak optreedt door een schimmelinfectie of bacteriële infectie, en dit kan aanzienlijke pijn veroorzaken.
Beschadiging van zenuwen en bloedvaten
De zenuwen in de penis spelen een cruciale rol in het waarnemen van pijn, en beschadiging van deze zenuwen kan ernstige pijn veroorzaken. Neurologische schade kan het gevolg zijn van trauma, chirurgie, of aandoeningen zoals diabetes. Bovendien kunnen bloedvaten in de penis ook beschadigd raken door trauma of door aandoeningen zoals vasculitis, wat kan leiden tot pijn door verminderde bloedtoevoer naar het gebied.
Verhoogde gevoeligheid door infecties
Infecties kunnen de gevoeligheid van de penis verhogen, waardoor zelfs lichte aanrakingen pijn kunnen veroorzaken. Bijvoorbeeld, infecties die de urethra aantasten kunnen leiden tot branderigheid of pijn bij het plassen, wat een veelvoorkomend symptoom is van penispijn. De infectie veroorzaakt een ontsteking, die de zenuwen in de penis activeert en pijnsignalen versterkt.
Oorzaken van penispijn
Allergieën
Sommige mannen ervaren een
allergische reactie op zeep, zaaddodende middelen of detergenten. Het is ook mogelijk dat ze allergisch reageren op het aanraken van bepaalde planten, zoals poison ivy (
gifsumak). Dit is een Noord-Amerikaanse klimplant van de cashew-familie die een irriterende olie uit zijn bladeren afscheidt, wat mogelijk een
ontsteking van de huid veroorzaakt.
Balanitis
Bij
balanitis ontstaat een ontsteking van de binnenzijde van de voorhuid en/of de eikel. Meestal spelen irriterende stoffen, infecties,
soa’s,
huidaandoeningen en een slechte hygiëne een rol bij de totstandkoming van de ziekte. Deze goedaardige penisaandoening gaat gepaard met een afscheiding, penispijn, een
huiduitslag, jeuk,
pijn bij het plassen, roodheid en een zwelling. De arts schrijft meestal een combinatiecrème voor (bevat
corticosteroïden en
antibiotica).
Beten
Wanneer een mug, teek of spin een man bijt in de geslachtsdelen, resulteert dit in penispijn. Menselijke beten tijdens de seksuele activiteit veroorzaken eveneens
pijn aan de penis.
Blaasstenen
Blaasstenen zijn harde ophopingen van mineralen die zich in de blaas bevinden. Wanneer deze openbreken, veroorzaken penispijn als ze door de urethra (plasbuis) gaan.
Fimose
Fimose is een aandoening waarbij de voorhuid te nauw is. Het is dan voor de man niet mogelijk om de voorhuid over de eikel te schuiven. Deze aandoening veroorzaakt pijn bij de erectie. De arts beveelt een circumcisie (
besnijdenis) aan of schrijft corticosteroïd crème voor.
Huidaandoeningen
Wanneer
besmettelijke huidziekten of huidaandoeningen die het gevolg zijn van een
auto-immuunziekte zich verspreiden naar de geslachtsdelen, ontstaat een pijnlijke penis. De arts behandelt de aandoeningen met
medicijnen om de symptomen aan de penis eveneens te verlichten.
Letsel
Een letsel aan de penis komt voor in tal van situaties zoals bijvoorbeeld:
- een arbeidsongeval
- een auto-ongeluk
- een slag met een voorwerp (bijvoorbeeld een honkbal)
- een sportblessure
- het berijden van een paard, fiets of motorfiets
- het moeilijk inbrengen of verwijderen van een blaaskatheter
- …
Lichen sclerosus
Lichen sclerosus is een chronische ontstekingsziekte met een onbekende oorzaak. De aandoening presenteert zich meestal op het genitale gebied bij onbesneden mannen. Penispijn, een jeukende penis, een
droge huid op de penis en pijn bij het urineren zijn de bekendste symptomen van deze ziekte. De patiënt krijgt een lichamelijk onderzoek en een
biopsie bij de arts wat de diagnose bevestigt. De arts schrijft
lokale (op de huid aangebrachte) steroïden voor.
Littekenweefsel
Wanneer in de penisschacht littekenweefsel ontstaat, leidt dit mogelijk tot een gebogen positie van de penis of een pijnlijke erectie. Dit littekenweefsel ontstaat door een herhaald letsel en/of een infectie.
Parafimose
Parafimose is een aandoening waarbij de voorhuid is teruggetrokken en niet kan worden teruggezet naar de normale positie. Dit resulteert in zwelling, pijn en een verstoorde bloedtoevoer naar de penis (de eikel heeft een rood, blauw tot zwart uiterlijk). De insnoering van de penis komt sneller tot uiting door complicaties van een besnijdenis of diabetes mellitus (
suikerziekte), een infectie, een
insectenbeet en een katheterisatie. De behandeling bestaat uit manipulatie (handmatig de voorhuid terugtrekken), een punctie (penis met een naald aanprikken waardoor vloeistof vrijkomt), een incisie of eventueel een besnijdenis.
Penisbreuk
Een penisfractuur (gebroken penis, penisfractuur) verschijnt tijdens een agressieve of verkeerd gecoördineerde seksuele activiteit en is meestal het resultaat van een partner die per ongeluk valt op de penis in erectie. Het erectiele weefsel onder de huid scheurt soms, waardoor schade, pijn, een zwelling (
gezwollen penis) en ernstige
blauwe plekken ontstaan. Mannen gaan met dit letsel meteen naar de spoedeisende hulp want vaak is meteen een chirurgische ingreep nodig.
Peniskanker
Mannen met
peniskanker ervaren mogelijk irritatie, penispijn, een niet genezende zweer,
een penisafscheiding, een penisbloeding of een
knobbeltje op de penis. Een oorzaak is niet bekend voor dit type
kanker, maar het
humaan papillomavirus is wel een risicofactor. De arts verwijdert de tumor via chirurgie en zet voorts
radiotherapie en/of
chemotherapie in.
Penisprothese
Bij sommige mannen zijn medicijnen niet effectief voor de behandeling van
erectiestoornissen. Zij opteren voor een speciaal implantaat om weer een erectie te kunnen krijgen. Wanneer een penisimplantaat geïnfecteerd geraakt, moet de arts dit mogelijk verwijderen.
Priapisme
Priapisme staat voor een erectie die langer dan vier uur aanhoudt en vaak pijn en schade veroorzaakt. Dit leidt tot
gangreen (afsterven van weefsel met wijzigingen aan de huid) omdat het bloed vastzit in de penis, waardoor de weefsels onvoldoende zuurstof krijgen.
Sikkelcelanemie is één van de mogelijke oorzaken van priapisme.
Prostatitis
Prostatitis is een ontsteking van de prostaatklier, gelegen onder de blaas en nabij het rectum. Symptomen zijn pijn aan de penis,
koorts, koude
rillingen, urineveranderingen,
testikelpijn, frequent urineren (
pollakisurie), veranderingen in de urinestroom en pijn bij het plassen (dysurie). Behandeling omvat vaak antibiotica voor bacteriële infecties, en indien nodig kan een
abces worden afgedraineerd.
Reiter-syndroom (reactieve artritis)
Het
syndroom van Reiter veroorzaakt ontstekingen in de gewrichten (
artritis), urogenitale problemen, en vaak
plasproblemen. Penisproblemen zoals afscheiding en pijn komen voor, naast symptomen zoals
oogbindvliesontsteking en maag- of darmproblemen. Behandeling omvat antibiotica en niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (
NSAID’s), drainage van gezwollen gewrichten en corticosteroïdeninjecties. Bedrust en mobiliteitsoefeningen zijn ook belangrijk.
Seksueel overdraagbare aandoeningen
Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s) zoals gonorroe (
druiper), chlamydia, syfilis (
vroege syfilis), herpes (genitale herpes), en
trichomoniasis kunnen leiden tot pijn aan de penis door ontstekingen, zweren of uitslag. Behandeling kan bestaan uit antibiotica of antivirale medicijnen.
Genitale herpes
Genitale herpes is een seksueel overdraagbare aandoening, veroorzaakt door een virus. Dit virus blijft maanden na de blootstelling inactief, waardoor blaren, jeuk en uitslag op de binnenkant van de dijen of geslachtsorganen ontstaan. Daarnaast ontwikkelt een man mogelijk nog andere symptomen, zoals
vermoeidheid,
spierpijn, koorts, penispijn en pijn bij het plassen. Sommige mannen dragen het virus met zich mee, maar hebben levenslang geen symptomen. De arts schrijft mogelijk
antivirale geneesmiddelen voor.
Uretritis
Uretritis is de medische term voor een ontsteking van de urethra, de buis die de urine wegvoert van de blaas (urinebuis, plasbuis). Pijn bij het urineren, penispijn, een afscheiding, roze of rood getinte urine (
bloed in de urine) en
troebele urine zijn enkele symptomen van uretritis. De patiënt bezoekt best de arts met deze symptomen omdat hij een antibioticabehandeling nodig heeft.
Urineweginfectie
Urineweginfecties zijn bacteriële infecties van de buis die de urine uit de nier haalt. Plasproblemen, koorts, pijn aan de penis, een plotselinge plotsdrang en pijnlijk urineren zijn enkele symptomen van een urineweginfectie. De arts behandelt een urineweginfectie met antibiotica.
Ziekte van Mondor
De ziekte van Mondor is een zeldzame en zelflimiterende aandoening waarbij de patiënt acuut te maken krijgt met een
bloedklonter in de penis. De oppervlakkige ader van de penis is meestal hard (voelt aan als een touw) en soms heeft de man ook penispijn. Daarnaast ontstaat soms ook een bloedklonter in de
borstkas, de buikwand, de bovenarm en andere lichaamsdelen. Een trauma is een mogelijke risicofactor voor de aandoening. De diagnose gebeurt meestal door middel van een lichamelijk onderzoek en een kleur
Doppler-echografie (beeldvormend onderzoek van bloedvaten). Bij de meeste patiënten verdwijnen de klachten vanzelf binnen de vier tot zes weken. In de acute fase van de ziekte mag de man geen seksuele activiteit uitvoeren. Daarnaast neemt de patiënt
bloedverdunners. Crèmes met heparine en ontstekingsremmende geneesmiddelen zijn inzetbaar in de subacute en chronische stadia. Tijdens deze stadia moet de patiënt zijn seksuele activiteit eveneens beperken totdat de ernstige pijn verdwijnt. In zeer zeldzame gevallen is chirurgie vereist. Complicaties op de lange termijn komen bij de goedaardige aandoening niet voor.
Ziekte van Peyronie
De
ziekte van Peyronie is een aandoening waarbij de penis als het ware verdikt en verhardt, waardoor deze in een kromme stand komt te staan bij een pijnlijke erectie. De aandoening resulteert uit littekenweefsel (plaque) die gevormd is in de penis als gevolg van een trauma. Soms ontstaat de ziekte echter ook zonder een verwonding aan de penis. De penis is bij de ziekte van Peyronie niet meer in staat om naar boven of opzij te buigen wanneer deze in een stijve stand vertoeft. Mannen zijn meestal nog wel in staat om geslachtsgemeenschap uit te oefenen, maar dit is soms wel pijnlijk of moeilijk (dyspareunie). Bij een deel van de mannen verdwijnt de ziekte vanzelf.
Risicofactoren van een pijnlijke penis
Volgende mannen lijden sneller aan penispijn:
- mannen die medicijnen voor erectiestoornissen gebruiken en meer nemen dan de aanbevolen dosis.
- onbesneden mannen.
- seksueel actieve mannen (vooral wanneer ze met meerdere partners hebben)
Risicogroepen
Er zijn bepaalde risicogroepen die vatbaarder zijn voor het ontwikkelen van penispijn. Deze groepen omvatten mannen met bepaalde medische aandoeningen, mannen die seksuele risico's lopen en diegenen die blootgesteld zijn aan mechanisch trauma. Het is belangrijk om de risicofactoren te begrijpen om preventieve maatregelen te kunnen nemen.
Seksueel actieve mannen
Seksueel actieve mannen, vooral diegenen die onbeschermde seks hebben, lopen een verhoogd risico op seksueel overdraagbare infecties (SOA's), die penispijn kunnen veroorzaken. Gonorroe, chlamydia en syfilis zijn enkele van de SOA's die pijn in de penis kunnen veroorzaken.
Mannen met chronische aandoeningen
Mannen met diabetes, hartziekten, nierziekten of neurologische aandoeningen lopen een hoger risico op penispijn. Diabetes kan bijvoorbeeld leiden tot neuropathie, wat betekent dat de zenuwen in de penis beschadigd kunnen raken, wat pijn kan veroorzaken. Bovendien kunnen mannen met hart- of vaataandoeningen een verminderde bloedtoevoer naar de penis ervaren, wat pijn of gevoelloosheid kan veroorzaken.
Mannen met een verzwakt immuunsysteem
Mannen met een verzwakt immuunsysteem door aandoeningen zoals hiv/aids of door immunosuppressieve behandelingen, hebben een verhoogd risico op infecties, die kunnen leiden tot penispijn. Deze mannen hebben mogelijk een verminderde capaciteit om infecties te bestrijden, waardoor ze vatbaarder zijn voor aandoeningen die pijn veroorzaken.
Mannen die trauma of verwonding hebben opgelopen
Mannen die trauma of verwonding aan de penis hebben opgelopen, of die risico lopen door het beoefenen van bepaalde sporten of activiteiten, lopen een groter risico op acute penispijn. Dit kan variëren van een fractuur van de penis tot letsel door mechanisch trauma tijdens seksuele activiteit of andere ongevallen.
Geassocieerde symptomen bij pijn aan de penis
Soort pijn
Een pijnlijke penis is te wijten aan een acuut letsel, zoals een auto-ongeluk of een klap tijdens het sporten. Soms ontstaat ook
chronische pijn die geleidelijk begint, maar nooit verdwijnt. De pijn is verder scherp, dof, kloppend of brandend.
Locatie van penispijn
Penispijn komt voor:
- aan de basis van de penis (inwendig deel)
- in de urethra (plasbuis), die door de penisschacht loopt
- in het hoofd van de penis (eikel)
- onder de huid van de penisschacht van de penis
Tekenen
Heel wat symptomen komen mogelijk nog voor bij penispijn zoals:
- blaaspijn
- bloed in het sperma
- bloed op de eikel
- buikpijn
- een afscheiding uit de plasbuis
- een breuk van de penis
- een erectiestoornis
- een huiduitslag (plekken, vlekken, bultjes, puistjes) of zweren op de penis
- een jeukende penis
- een knallend of krakend geluid horen tijdens een erectie of de geslachtsgemeenschap
- een opeenhoping van een dikke laag irriterende afscheidingen onder de voorhuid bij onbesneden mannen
- een pijnlijke erectie die drie tot vier uur aanhoudt (is mogelijk een teken van priapisme)
- een voortijdige ejaculatie (zaadlozing)
- een zwelling van de penis of omgeving
- harde plekken of knobbeltjes in de liesstreek
- pijn in de onderbuik
- plasproblemen
- priapisme (aanhoudende, vaak pijnlijke erectie van de penis)
- prostaatpijn
- roodheid van de penis
- testikelpijn
- zichtbare blauwe plekken langs de penisschacht
Alarmsymptomen
Alarmsymptomen bij penispijn kunnen wijzen op een ernstigere aandoening die onmiddellijke medische aandacht vereist. Het is belangrijk om te weten welke symptomen kritisch zijn, zodat snel actie ondernomen kan worden om complicaties te voorkomen.
Aanhoudende pijn
Aanhoudende pijn die niet vermindert met rust of over-the-counter medicijnen kan wijzen op een onderliggende infectie of blessure die medische behandeling vereist. Als de pijn langdurig aanhoudt, is het raadzaam een arts te raadplegen voor verder onderzoek.
Bloed in urine of sperma
Het verschijnen van bloed in de urine of sperma kan een ernstige aandoening aanduiden, zoals een infectie, ontsteking of zelfs kanker. Dit moet onmiddellijk onderzocht worden om de oorzaak te achterhalen.
Zwelpen of tumoren
Zwelpen of tumoren in de penis kunnen duiden op een infectie, een cyste, of zelfs een maligne tumor. Het is belangrijk dat zwelling onmiddellijk door een arts wordt geëvalueerd.
Koorts en koude rillingen
Koorts en koude rillingen in combinatie met penispijn kunnen wijzen op een infectie die zich door het lichaam verspreidt, zoals bij een urineweginfectie of een seksueel overdraagbare infectie.
Moeilijkheden met plassen of erecties
Moeilijkheden met het plassen of het verkrijgen van een erectie kunnen ook een ernstig symptoom zijn dat vraagt om medische aandacht. Deze symptomen kunnen wijzen op een blokkade of infectie in de urinewegen of de bloedvaten die verantwoordelijk zijn voor de erectie.
Diagnose en onderzoeken
Penispijn kan veroorzaakt worden door verschillende aandoeningen, en een grondige diagnose is essentieel. De arts zal doorgaans beginnen met een lichamelijk onderzoek en kan aanvullende tests aanvragen, zoals:
- Röntgenfoto's of ultrasound om mogelijke structurele problemen te identificeren.
- Bloedonderzoek om infecties of andere onderliggende medische aandoeningen op te sporen.
- Urineonderzoek voor het identificeren van urineweginfecties of andere gerelateerde problemen.
- In sommige gevallen kan een MRI-scan nodig zijn om gedetailleerdere beelden van weefsels te verkrijgen.
Behandeling
De behandeling van penispijn hangt af van de onderliggende oorzaak. Mogelijke behandelingen zijn:
Prognose
De prognose voor penispijn hangt sterk af van de oorzaak en de tijdigheid van de behandeling. De meeste gevallen verbeteren met de juiste behandeling en indien de oorzaak effectief wordt aangepakt. Chronische of aanhoudende pijn kan wijzen op een ernstigere aandoening en kan meer tijd en gespecialiseerde zorg vereisen.
Complicaties
Onbehandelde penispijn kan leiden tot:
Preventie
Preventie van penispijn kan omvatten:
Lees verder