Fimose: Te strakke voorhuid van penis, vaak met ontstekingen

Fimose is een aandoening waarbij de voorhuid van de penis te strak is om gemakkelijk over de eikel teruggetrokken te worden. Dit kan leiden tot ongemak, pijn en andere symptomen. Fimose ontstaat vaak bij de geboorte, maar kan ook later in het leven optreden door infecties of ontstekingen. De behandeling varieert van zelfzorgmaatregelen tot medicatie en operaties. In de meeste gevallen is de prognose positief.

• Synoniemen voor fimose
• Epidemiologie
• Soorten van te strakke voorhuid
• Fysiologische fimose (aangeboren)
• Pathologische fimose (verworven)
• Risicofactoren
• Symptomen: Groter risico op ontstekingen
• Door de vernauwing
• Ontstekingen
• Wanneer medische hulp inroepen?
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Zelfzorg
• Medicatie
• Operatie
• Alternatieve behandelopties
• Prognose
• Complicaties
• Preventie via goede hygiëne

Synoniemen voor fimose

Fimose is de Nederlandse vertaling van de Griekse term ‘phimosis’. Een ander synoniem is ‘capistratio’. In het Nederlands worden ook de termen ‘voorhuidvernauwing’ of ‘voorhuidsvernauwing’ gebruikt.

Epidemiologie

Fimose komt voor bij onbesneden mannen en is vooral een probleem bij jonge jongens. De meeste onbesneden baby’s en peuters hebben fimose. Bij hen blijft de eikel gedurende de eerste levensjaren verbonden met de voorhuid. Tussen de leeftijd van twee en zes jaar (en soms tot tien jaar) kan deze verbinding loskomen. Bij tieners tussen de zestien en achttien jaar komt fimose voor bij minder dan één procent.

Soorten van te strakke voorhuid

Fimose kan worden onderverdeeld in twee vormen: fysiologische en pathologische.

Fysiologische fimose (aangeboren)

Fysiologische fimose is aangeboren en komt voor bij baby’s die met een strakke voorhuid ter wereld komen. Deze vorm van fimose is normaal bij onbesneden zuigelingen en verdwijnt meestal spontaan tussen de leeftijd van twee en tien jaar.

Pathologische fimose (verworven)

Pathologische fimose ontstaat als gevolg van littekens, infecties of ontstekingen en wordt vaak verworven. Deze vorm kan op latere leeftijd optreden door bijvoorbeeld infecties of chronische irritatie.

Risicofactoren

Fimose kan worden beïnvloed door verschillende risicofactoren. De aandoening komt vaak voor bij oudere jongens met:

• een herhaaldelijke ruwe behandeling van de voorhuid
• een infectie van de voorhuid
• trauma aan de voorhuid
• herhaalde urineweginfecties

Bij volwassenen kan fimose ook ontstaan door een seksueel overdraagbare aandoening.

Andere huidaandoeningen die in verband zijn gebracht met fimose zijn:

• eczeem: Een chronische huidaandoening gekenmerkt door jeuk, rode, droge en gebarsten huid.
• lichen planus: Een niet-besmettelijke ziekte die jeukende huiduitslag veroorzaakt op verschillende lichaamsdelen, waaronder de geslachtsorganen.
• lichen sclerosus: Deze aandoening veroorzaakt littekens op de voorhuid die tot fimose kunnen leiden. Het kan het gevolg zijn van irritatie van de urinewegen.
• psoriasis: Een chronische huidaandoening met rode, schilferige en korstige vlekken op de huid.

Symptomen: Groter risico op ontstekingen

Door de vernauwing

Fimose leidt niet altijd tot symptomen. Wanneer symptomen aanwezig zijn, kunnen deze omvatten:

• roodheid
• pijn (penispijn)
• zwelling
• problemen met urineren, zoals urineretentie (het niet volledig kunnen ledigen van de blaas)

Ontstekingen

Fimose kan leiden tot ontstekingen zoals:

• Posthitis: Ontsteking of infectie van de voorhuid.
• Balanitis: Ontsteking van de eikel.
• Balanoposthitis: Ontsteking van zowel de eikel als de voorhuid.

Deze ontstekingen ontstaan vaak door slechte hygiëne, waardoor smegma en urine zich ophopen. Symptomen van balanitis zijn onder andere een stinkende afscheiding, jeuk, pijn bij het urineren (dysurie), roodheid en zwelling. Tijdens de geslachtsgemeenschap kan fimose leiden tot pijn of verminderde gevoeligheid. Het gebruik van condooms en glijmiddelen kan de gemeenschap vergemakkelijken.

Wanneer medische hulp inroepen?

Raadpleeg een arts als je symptomen van fimose ervaart die de normale functie van de penis beïnvloeden of pijn en ongemak veroorzaken. Regelmatige controles en tijdige behandeling kunnen verdere complicaties voorkomen en de symptomen verlichten.

Diagnose en onderzoeken

Bij de diagnose van fimose zal de arts vragen naar eerdere penisinfecties of verwondingen aan het geslachtsdeel. De arts onderzoekt de penis en de voorhuid en beoordeelt of de klachten invloed hebben op seksuele activiteit. Een urineonderzoek kan nodig zijn om urineweginfecties op te sporen. Mogelijk neemt de arts ook een uitstrijkje van de voorhuid om te controleren op bacteriën. Omdat fimose een risicofactor kan zijn voor diabetes mellitus type 2, controleert de arts mogelijk ook de bloedsuikerspiegel via een bloedonderzoek en urineonderzoek.

Behandeling

Niet alle gevallen van fimose vereisen medische behandeling. Behandeling is nodig bij symptomen zoals plasproblemen, erectiestoornissen, pijn of andere ongemakken. De behandeling hangt af van de onderliggende oorzaak van fimose.

Zelfzorg

Zelfzorgmaatregelen kunnen de symptomen vaak verlichten. Het is belangrijk om de penis dagelijks met lauw water schoon te maken en voorzichtig af te drogen. Gebruik geen zeep, shampoo, deodorant of talkpoeder. Na het urineren moet het gebied onder de voorhuid goed worden afgedroogd.

Medicatie

Bij balanitis kan de arts crèmes of zalven voorschrijven en adviezen geven over goede hygiëne. Corticosteroïde crèmes kunnen helpen bij irritatie, terwijl antibiotica nodig zijn als de balanoposthitis door bacteriën is veroorzaakt. Antimycotica kunnen worden voorgeschreven voor schimmelinfecties. Bij ernstige of herhaalde balanitis of balanoposthitis kan een steroïde crème helpen om de voorhuid te verzachten en de retractie te vergemakkelijken.

Operatie

In sommige gevallen is een operatie nodig, zoals een besnijdenis. Deze ingreep kan echter leiden tot complicaties zoals bloedingen of infecties. Een alternatieve operatietechniek omvat het vrijmaken van de gebieden waar de voorhuid vastzit aan de eikel, maar dit kan leiden tot terugkerende fimose.

Alternatieve behandelopties

Naast conventionele behandelingen kunnen alternatieve therapieën zoals natuurlijke remedies en fysiotherapie overwegen, hoewel het belangrijk is om deze altijd in overleg met een arts te gebruiken.

Prognose

Hoewel fimose ongemakkelijk kan zijn, is de aandoening niet levensbedreigend. De meeste gevallen van fimose kunnen succesvol worden behandeld zonder blijvende effecten.

Complicaties

Patiënten met fimose hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van peniskanker, voornamelijk door verminderde hygiëne en chronische ontstekingen die soms tot kanker kunnen leiden.

Preventie via goede hygiëne

Een goede hygiëne kan fimose helpen voorkomen. Het is belangrijk om de penis en het gebied onder de voorhuid dagelijks voorzichtig met warm water te reinigen. Dit bevordert een gezonde huid en voorkomt infecties.

Lees verder

• Balanitis en balanoposthitis: Ontsteking eikel en voorhuid
• Posthitis: Voorhuidontsteking van penis met roodheid en pijn