Ablutofobie: Angst om zich te wassen, baden of douchen

Ablutio is de Latijnse term voor 'reiniging of afwassing'. Fobie duidt op 'angststoornis'. Ablutofobie is bijgevolg een specifieke angststoornis waarbij mensen extreem en irrationeel bang zijn om zich te (laten) baden of om zich te wassen. Deze aandoening zorgt voor diverse lichamelijke klachten zoals trillen, duizeligheid en een versnelde hartslag. Daarnaast treden mentale en sociale problemen op door de hardnekkige angst, waardoor onder andere isolatie, een depressie en/of gepest worden tot stand komen. Dankzij een behandeling zijn de meeste mensen met ablutofobie in staat om een productief leven te leiden waarbij ze in staat zijn om de angsten onder controle te houden.

• Epidemiologie van angststoornis
• Oorzaken en risicofactoren van angststoornis
• Omgevingsfactoren
• Trauma
• Symptomen: Angst om zich te wassen, baden of douchen
• Lichamelijke klachten
• Mentale klachten
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van ablutofobie
• Zelfzorg
• Professionele medische behandeling
• Prognose van badangst
• Complicaties van de ziekte

Epidemiologie van angststoornis

De angststoornis komt voor bij zowel kinderen als volwassenen. De meeste kinderen ontwikkelen de angststoornis tussen de zeven en elf jaar. Vrouwen zijn vaker dan mannen aangetast door ablutofobie.

Oorzaken en risicofactoren van angststoornis

Artsen kennen anno januari 2020 de oorzaak niet van ablutofobie. Maar enkele risicofactoren zijn wel bekend.

Omgevingsfactoren

Mogelijk spelen wel omgevings- en genetische factoren evenals individuele ontwikkelingservaringen een rol. Het is echter moeilijk om een lijn te trekken tussen de impact van genetica en de opvoeding. Een volwassene met angst voor badwater geeft dit misschien door aan het kind, maar het is ook goed mogelijk dat een kind dit angstig gedragspatroon gezien en overgenomen heeft van de ouder.

Trauma

Verder ontwikkelen sommige mensen ablutofobie na een angstaanjagende of traumatische ervaring met baden of water, zoals een bijna-verdrinkingof een vorm van misbruik waarbij het kind in het water is beland. Het zien of horen over een andere tragische of gevaarlijke gebeurtenis rond het baden, is een andere uitlokkende factor.

Symptomen: Angst om zich te wassen, baden of douchen

Mensen met ablutofobie zijn bang om zich te wassen, te baden of te douchen, en daarom vermijden ze dit. Vaak beseffen mensen met deze angststoornis dat de angst niet realistisch is, maar ze zijn niet in staat om deze aan te pakken. Daarom vermijden ze datgene wat hen bang maakt. Het zich niet durven wassen heeft gevolgen op zowel lichamelijk als (psycho)sociaal vlak.

Lichamelijke klachten

Wanneer mensen het gezicht, de haren, de handen en het lichaam niet regelmatig wassen, vormt dit een uitstekende manier voor de verspreiding van aandoeningen, waaronder chronische diarree en luizen.

Fysieke symptomen geassocieerd met ablutofobie zijn onder andere:

• ademhalingsproblemen
• duizeligheid, flauwvallen of licht in het hoofd
• een droge mond (xerostomie)
• een erg snelle polsslag
• een hoge hartslag (tachycardie)
• hartkloppingen (palpitaties)
• kortademigheid
• misselijkheid
• paniekaanvallen
• plotseling zweten
• trillen of beven
• zich plotseling warm of koud voelen

Mentale klachten

Kinderen reageren snel chagrijnig. Driftbuien, aanhoudend huilen of andere gedragsproblemen komen tot stand wanneer ze een bad moeten nemen. Volwassenen zijn verder niet al te kieskeurig met betrekking tot hun verzorgingsgewoonten. Naast de angst die mensen met ablutofobie ervaren, voelen mensen zich ook losgekoppeld van de realiteit. Mensen hebben bijvoorbeeld angst om een zenuwinzinking te krijgen, flauw te vallen, de controle te verliezen of zelfs dood te gaan.

Diagnose en onderzoeken

De angst is bij ablutofobie aanhoudend. Voor het stellen van de diagnose moet de angst gedurende meer dan zes maanden aanwezig zijn. Wanneer de arts vaststelt dat sprake is van een angststoornis, verwijst hij de patiënt door naar een psychiater. Deze specialist bevraagt de patiënt over de klachten en de familiegeschiedenis. Deze informatie is nodig voor het stellen van de definitieve diagnose.

Behandeling van ablutofobie

Een behandeling is nodig voor ablutofobie, vooral bij kinderen. Het is namelijk mogelijk dat de ziekte verergert. Steun van de ouders alleen is niet voldoende. Dankzij professionele hulp zijn kinderen (en anderen) met fobieën echter in staat om op een gezonde manier te leren omgaan met hun angsten. Diverse effectieve behandelingen bestaan voor de aandoening; deze zijn eveneens te combineren.

Zelfzorg

Meditatie, yoga, ademhalingsoefeningen, lichaamsbeweging en het vermijden van cafeïne zijn andere technieken voor het beheersen van de symptomen van ablutofobie. Meestal is echter een professionele behandeling vereist voor het behandelen van de angststoornis.

Professionele medische behandeling

Zowel een therapeutische als medicamenteuze behandeling zijn effectief bij het behandelen van de aandoening.

Cognitieve gedragstherapie
Dankzij cognitieve gedragstherapie (vorm van psychotherapie) veranderen mensen hun gevoelens over dingen in de omgeving, gaan ze hierover nadenken en leren ze hierop te reageren. Het is belangrijk om de emotionele reacties te begrijpen en hiermee te leren omgaan, zodat het leren leven met ablutofobie op termijn mogelijk is. Circa drie op de vier patiënten die cognitieve gedragstherapie krijgt, is hiermee gebaat.

Medicijnen
Medicijnen zijn nuttig het geval wanneer andere therapievormen niet effectief zijn, of wanneer mensen kampen met andere psychiatrische problemen waarvoor een aparte behandeling nodig is. Anti-angstmedicatie, zoals benzodiazepinen en antidepressiva zijn inzetbaar voor het verlichten van de klachten.

Blootstellingstherapie (exposure therapy)
Bij blootstellingstherapie zien mensen de angsten onder ogen, door zich hieraan bloot te stellen. Dit gebeurt gepland en geleidelijk. Met heel veel geduld leren mensen telkens kleine stapjes zetten om dichter bij datgene te komen waarvoor ze angstig zijn. Bij ablutofobie starten mensen bijvoorbeeld met het aanzetten van de douche, of stappen ze in een douche waarbij de kraan nog niet openstaat. Dit bouwen mensen dan op totdat ze weer gecontroleerd kunnen baden.

Prognose van badangst

De meeste mensen zij dankzij de diverse behandelingen in staat om om te leren gaan met hun badangst.

Complicaties van de ziekte

Mensen die baden door ablutofobie vermijden, krijgen op het werk of op school te maken met problemen en geraken zo sociaal geïsoleerd, wat mogelijk leidt tot een depressie. Het zelfbeeld is beschadigd bij de aandoening. Kinderen lopen dan weer een groter risico op pesten, vooral wanneer ze de puberteit naderen. Het risico bestaat dat sommige mensen proberen om een fout copingsmechanisme te zoeken voor het verwerken van deze angst. Zo is het mogelijk dat mensen lijden aan drugsmisbruik of alcoholmisbruik, wat resulteert in chemische afhankelijkheid (verslaving).

Lees verder

• Angst & angstgevoelens: Soorten & symptomen angststoornissen
• Anti-angstmedicatie: Medicijnen voor behandeling van angst
• Fobie: Soorten fobieën (intense en irrationele angst)
• Cognitieve gedragstherapie (CGT): Vorm van psychotherapie