Witte vlekken op tandvlees of wit tandvlees: Oorzaken

Een aantal patiënten kampt met witte vlekken op het normaal gesproken volledig roze uitziende tandvlees. Bij andere patiënten is het tandvlees zelfs helemaal wit. Deze afwijkingen aan het tandvlees kennen meerdere milde maar ook enkele ernstige oorzaken. Daarnaast gaat de tandvleesafwijking mogelijk gepaard met andere symptomen, zoals pijn of ongemak. Verder komt soms één vlek voor of zijn meerdere vlekken in groepjes aanwezig op het tandvlees. Deze variëren in grootte, vorm en textuur. Patiënten met tandvleesverkleuringen bezoeken het best de (tand)arts voor een grondige controle. De arts behandelt indien nodig het onderliggende probleem van de tandvleesvlekken of andere tandvleesverkleuring nadat hij de diagnose gesteld heeft. Het naleven van een gezonde levensstijl en het uitoefenen van een goede mondhygiëne zijn tot slot enkele sleutelpunten voor het verminderen van het risico op tandvleesproblemen, zoals wit uitziende vlekken op het tandvlees en wit tandvlees.

• Oorzaken van witte vlekken op het tandvlees
• Aften
• Anemie
• Gingivitis
• Leukoplakie
• Mondkanker
• Orale lichen planus
• Spruw
• Tandbehandeling
• Diagnose en onderzoeken
• Prognose van witte tandvleesvlekken en witte tandvleesverkleuring
• Preventie van witte vlekken op het tandvlees
• Levensstijl
• Mondhygiëne

Oorzaken van witte vlekken op het tandvlees

Aften

Aften ontwikkelen zich op de zachte weefsels van de mond en rondom het tandvlees. De oorzaak is onduidelijk, maar enkele risicofactoren spelen wel een rol, zoals een bacteriële infectie, een verwonding of irritatie van het mondweefsel, stress en voedingstekorten. Voordat de mondzweertjes verschijnen, heeft de patiënt mogelijk al tintelingen of een brandend gevoel in de mond. Aften zijn ovaal of rond van vorm en hebben rode randen. Doorgaans hebben ze een wit tot lichtgeel centrum. Ze veroorzaken stekende pijn, vooral bij het eten of praten. Wanneer de patiënt milde aften heeft, zijn deze relatief wijdverspreid en genezen ze meestal binnen één à twee weken. Grotere aften zijn meestal dieper en pijnlijker. De hersteltijd is bij deze grote zweren langer, namelijk tot zes weken. Wanneer aften langer dan veertien dagen aanhouden, raadpleegt men een (tand)arts voor professioneel medisch advies. De arts schrijft dan een mondspoeling, zalf, gel en/of pijnstillers voor. Ook krijgt de patiënt het advies om de mond te spoelen met zout water. Kampt de patiënt met ernstige aften, dan zet de arts orale (via de mond ingenomen) steroïden in. Lasertherapie vermindert eveneens de pijn en bevordert het genezingsproces.

Anemie

Bloedarmoede (anemie) is een aandoening waarbij de patiënt een tekort aan rode bloedcellen heeft. Hierdoor krijgen weefsels en organen onvoldoende zuurstof. De aandoening kent diverse oorzaken zoals een ijzertekort of een vitamine B-tekort. Ook de ziekte van Crohn (aandoening met diarree en buikpijn) en andere ontstekingsziekten resulteren mogelijk in anemie. De bloedziekte kenmerkt zich in onder andere volgende symptomen:

• ademloosheid
• bleekheid van de huid (pallor: zuurstofgebrek door bloedarmoede)
• duizeligheid
• een onregelmatige hartslag
• extreme vermoeidheid
• hoofdpijn
• koude handen en voeten
• pijn op de borst
• zwakte

Veranderingen in de voeding, supplementen, en de behandeling van onderliggende ziekten zijn mogelijke behandelingen van anemie.

Gingivitis

Gingivitis is de medische term voor ‘ontsteking van het tandvlees’. De bacteriële infectie gaat gepaard met losse tanden, ontstoken of rood tandvlees en bloedend tandvlees bij het poetsen of flossen van de tanden. Meestal resulteert de aandoening uit een slechte mondhygiëne wat leidt tot wit uitziend tandvlees. Een goede poets- en floshygiëne is nodig in combinatie met een halfjaarlijks tandartsbezoek. De tandarts is in staat om gingivitis te behandelen met enkele procedures.

Leukoplakie

Leukoplakie kenmerkt zich door dikke, witte plekken in de mond die niet te verwijderen zijn met een tandenborstel. De aandoening met onbekende oorzaak ontstaat sneller door roken of het gebruik van pruimtabak, het misbruik van alcohol en het dragen van een slecht passend kunstgebit. De bleek uitziende vlekjes verschijnen mogelijk in combinatie met rode letsels (erytroplakie). Ze zijn plat of onregelmatig van vorm. Verder verdikken of verharden ze na verloop van tijd. Ze veroorzaken pijn en ongemak bij het slikken (slikpijn, slikproblemen) in ernstige gevallen, hoewel de meeste patiënten geen pijn ervaren. Leukoplakie is normaal gesproken een goedaardige aandoening, maar bij sommige patiënten zijn de plekken in de mond een voorstadium van mondkanker. Veelal is echter de aanwezigheid van erytroplakie een grotere risicofactor voor kanker in de mond. Stoppen met het gebruik van tabaksproducten is aanbevolen. Verder verwijdert de arts indien nodig de witte tandvleesvlekken met een scalpel, laser of cryotherapie (behandeling via bevriezing). Antivirale geneesmiddelen zijn tot slot inzetbaar voor patiënten met leukoplakie die een zwak immuunsysteem hebben.

Mondkanker

Wit tandvlees is soms een aanwijzing voor mondkanker (mondholtekanker). Deze ernstige aandoening verspreidt zich mogelijk snel (metastasen: uitzaaiingen) en tast dan het tandvlees, de tong en het gehemelte aan. De patiënt ervaart dan kleine, platte en dunne knobbeltjes rond of op deze gebieden. Deze zijn wit, rood of roze gekleurd. Sommige patiënten hebben echter geen symptomen bij mondkanker waardoor de arts de diagnose pas in een laat stadium stelt waarbij reeds uitzaaiingen gebeurt zijn naar andere mondgebieden en ook naar de lymfeklieren (lymfekliermetastasen). De behandeling bestaat meestal uit chemotherapie en een operatie, al hangt dit ook af van het kankerstadium.

Orale lichen planus

Orale lichen planus is een auto-immuunziekte waarbij een ontsteking van de slijmvliezen in de mond ontstaat. De patiënt ontwikkelt hierdoor witte vlekken op het tandvlees. Symptomen van orale lichen planus zijn onder meer:

• bloedingen bij het eten of tandenpoetsen
• brandende pijn
• open wondjes
• roodheid
• gevoeligheid voor heet of zuur voedsel
• zwelling
• witte, kantachtige vlekken in de mond

De aandoening verhoogt het risico op secundaire infecties en mondkanker. Daarnaast ontstaan hierdoor sneller voedingstekorten, omdat sommige patiënten gezonde voedingsmiddelen vermijden omdat de symptomen hierdoor verergeren. Een behandeling bestaat niet voor de ziekte maar voor het verbeteren van de levenskwaliteit schrijft de arts corticosteroïden voor, zodat de ontsteking vermindert. Ook zet hij mogelijk gels in om de pijn te verlichten. De patiënt moet wel regelmatig een controleonderzoek laten doen bij de arts om te kijken of hij niet lijdt aan voedings- en vitaminetekorten. Indien nodig schrijft de arts extra supplementen voor.

Spruw

Mondspruw (orale candidiasis) is een schimmelinfectie veroorzaakt door een overgroei van de Candida albicans-schimmel. De aandoening presenteert zich als licht verhoogde wonden met een roomwit uiterlijk (lijkt op kwark) op het tandvlees. Baby's en ouderen zijn het vaakst getroffen door spruw in het mondgebied, omdat ze veelal een zwak immuunsysteem hebben. Ook patiënten met slecht gecontroleerde diabetes mellitus (suikerziekte) of patiënten die bepaalde antibiotica gebruiken, lopen een verhoogd risico op spruw, al ontstaat de schimmelinfectie bij mogelijk iedereen. De aandoening veroorzaakt mogelijk tal van symptomen zoals:

• barstjes of bloedingen in de mondhoek
• een katoenachtig gevoel in de mond
• een kleine bloeding
• een verlies van smaak
• irritatie of pijn onder een kunstgebit
• pijn
• romige, witte zweren
• roodheid

De arts schrijft een antischimmelmedicijn voor de behandeling van spruw. Aanhoudende of wijdverspreide Candida-infecties vereisen een sterker antischimmelmiddel (antimycoticum).

Tandbehandeling

Het laten trekken van een tand veroorzaakt een trauma in de mond met wit tandvlees tot gevolg. Ook het laten bleken van de tanden is een risicofactor voor tijdelijk wit uitziend tandvlees. Dit is het gevolg van de gebruikte chemicaliën. Na enkele uren verdwijnt de tandvleesverkleuring weer.

Diagnose en onderzoeken

Een arts of tandarts inspecteert het witte vlekje of de witte vlekken op het tandvlees en noteert de eventuele bijkomende symptomen. Om de oorzaak van de wit uitziende vlekjes op het tandvlees op te sporen, zet hij mogelijk nog een uitgebreid bloedonderzoek en/of een biopsie in (stukje weefsel wegnemen en microscopisch laten onderzoeken).

Prognose van witte tandvleesvlekken en witte tandvleesverkleuring

De vooruitzichten voor patiënten met bleke vlekken op het tandvlees zijn afhankelijk van de onderliggende oorzaak, de algehele gezondheid van de patiënt en de snelheid van de behandeling. Een regelmatig tandonderzoek is nuttig omdat dit sneller mondaandoeningen opspoort en de patiënt dan een snelle behandeling kan krijgen. Op deze manier is het mogelijk om het risico op complicaties te verminderen. Zijn de tandvleesvlekken niet verdwenen binnen de twee weken, dan is het aanbevolen om een afspraak te maken bij de arts of tandarts.

Preventie van witte vlekken op het tandvlees

Levensstijl

De patiënt vermindert de aanwezige stress door het gebruik van meditatie, spierontspannende oefeningen en door het uitvoeren van voldoende lichaamsbeweging. Daarnaast eet hij een evenwichtige voeding en beperkt hij de inname van suiker, zout en alcohol. Suikerhoudende dranken zoals frisdrank moet de patiënt eveneens vermijden, omdat het zuur en de suiker schade aan het tandvlees berokkent.

Mondhygiëne

Een goede mondhygiëne voorkomt de meeste tandvleesproblemen, waaronder witte vlekken op het tandvlees. De patiënt bezoekt bijgevolg twee keer per jaar de tandarts voor een controle en voor het laten reinigen van de tanden. Verder poetst hij twee keer per dag de tanden met een fluoride tandpasta en flost hij ook één keer per dag de tanden. De patiënt gebruikt een zachte of halfzachte tandenborstel want harde tandenborstels irriteren het tandvlees en de zachte weefsels in de mond. Het gebruik van een tongschraper is nuttig om tandplak, voedseldeeltjes en bacteriën uit de tong te verwijderen. Bij het gebruik van een mondverzorgingsproduct, gebruikt de patiënt een middel zonder natriumlaurylsulfaat, omdat deze stof bijdraagt aan de ontwikkeling van kanker.

Lees verder

• Tanden: Afwijkende kleuren (tandkleur) en vormen (tandvorm)
• Leukoplakie: Verdikte witte vlekken in mond en wangen
• Mondkanker: Kanker in mond met slikproblemen en gezwel
• Gingivitis: Ontsteking van tandvlees door plaque op tanden
• Afteuze mondzweren: Pijnlijke aften (zweren) in de mond