Borstkanker en erfelijkheid, krijg ik borstkanker?

Borstkanker is een kanker die zeer bekend in de oren klinkt. Veel vrouwen in België en Nederland krijgen de ziekte. Toch gaat het niet alleen om vrouwen van middelbare leeftijd. Ook vrouwen onder de dertig krijgen steeds meer borstkanker. Vaak vraagt men zich af hoe dit kan op jonge leeftijd. Het antwoord is hier erfelijkheid. Toch is het voor vrouwen nog steeds gissen of je erfelijk belast bent en dus meer risico hebt op borstkanker.

Borstkanker in cijfers

Wanneer er gekeken wordt naar de cijfers van 2017 zien we dat in Nederland 1 op 11 vrouwen en in België zelfs 1 op 9 vrouwen ooit borstkanker zal krijgen. Wanneer we dit willen stoppen, moeten we ook begrijpen hoe borstkanker ontstaat en inspelen op de erfelijke factor hiervan. Ongeveer vijf tot tien procent van al de borstkankers komen door een genetische afwijking.

Erfelijkheid

BRCA

Erfelijk belast zijn zit in onze genen. Dat wil dus zeggen dat er een fout in een gen van je DNA moet zitten als je erfelijk belast wil zijn. Je kan die genen ook doorgeven. De genen die er voor zorgen dat je meer risico hebt op borstkanker worden BRCA-genen genoemd. BRCA staat voor breast cancer. Met in het bijzonder de genen BRCA-1 en BRCA-2 zijn hier belangrijk. Wanneer je op een van deze twee genen een afwijking hebt, heb je 60 tot 80 procent meer kans om borstkanker te krijgen. Bovendien heb je ook meer risico om met het BRCA-gen eierstokkanker te ontwikkelen. In medische termen worden deze afwijkingen BRCA-mutaties genoemd.

CHEK2

Het CHEk2-gen is ook een gen dat een verhoogd risico geeft op borstkanker. Het verschil met het BRCA-gen is dat het CHEK2-gen geen verhoogd risico geeft op eierstokkanker. Deze mutatie komt relatief weinig voor in België en Nederlands. Slechts 1 procent van de bevolking heeft deze genmutatie. Wanneer er borstkanker aanwezig is in je familie en je drager bent van de CHEK2-genmutatie heb je 35 tot 50 procent meer kans om borstkanker te krijgen. Wanneer je deze afwijking hebt en al een keer borstkanker hebt doorgemaakt heb je ook meer risico om opnieuw borstkanker te krijgen in de andere borst. Bovendien is er bij CHEK2 nog een andere risicofactor. Je kan deze afwijking zowel erven van je moeder als je vader. Dit wil zeggen dat je de afwijking dubbel kan overerven. Dit wordt een homozygote CHEK2-mutatie genoemd. Wanneer je deze mutatie hebt, heb je een verhoogd risico op darmkanker.

Mannen

Ook mannen kunnen borstkanker krijgen. Wanneer je een ouder hebt met borstkanker door een genetische BRCA-genafwijking heb je als man ook vijftig procent kans om dit zelf te krijgen. De meeste borstkankers bij mannen komen ook door een afwijking aan het BRCA-gen. Dit wil zeggen dat ook zij deze afwijking kunnen doorgeven aan hun kinderen. Heel belangrijk is het ook voor de man om te weten dat de BRCA-mutatie niet alleen voor borstkanker kan zorgen, maar ook uitzonderlijk voor prostaatkanker.

Testen

Er zijn twee testen die je kan laten doen om te onderzoeken of je een mutatie aan je gen hebt. Dit is de diagnostische test en de predictieve test.

Diagnostische test

Een diagnostische test is enkel mogelijk bij personen die de diagnose borstkanker hebben. Er wordt dan ook bekeken of andere familieleden borstkanker hebben gehad en op welke leeftijd. Wanneer er verschillende personen aanwezig zijn met borstkanker of personen die op zeer jonge leeftijd, er wordt gekeken naar personen onder de 35 jaar, borstkanker hadden wordt een DNA-staal genomen voor onderzoek. Dit staal is in de vorm van een bloedstaal. Na het afstaan van het staal moet je enkele maanden wachten op het resultaat. Dit komt omdat men de genen tot in detail wil bekijken om fouten op te sporen en dit neemt tijd in beslag.

Predictieve test

Een predictieve test is mogelijk bij elk familielid dat geen borstkanker heeft of heeft gehad. Wel moet er eerst een positieve diagnostische test zijn geweest bij een persoon die borstkanker had. Anders heeft een predictieve test geen zin. Je kan dus niet zomaar naar de huisarts gaan en om een predictieve test vragen om zekerheid te hebben. Zowel mannen als vrouwen kunnen een predictieve test krijgen. Een voorwaarde is wel dat je achttien jaar of ouder bent voor het afnemen van de test. Het doel van deze test is om na te gaan of je zelf borstkanker kan krijgen door middel van een genetische afwijking. Bij deze test wordt een bloedstaal genomen. Dit staal wordt uitvoerig onderzocht. Na ongeveer acht weken heb je de resultaten.

Preventie

Zelfcontrole

Wanneer je weet dat je een verhoogd risico hebt op borstkanker is het zeer belangrijk om aan borstcontrole te doen. Al wordt dit aangeraden bij elke vrouw. Hierbij ga met je hand over de borst tot onder de oksel. Je voelt aan het weefsel om te kijken of je knobbels voelt. De eerste keer voelt dit wat onwennig aan, maar na een paar keer oefenen leer je je borsten heel goed kennen. Zo herken je makkelijker wanneer er een kleine knobbel is die er de vorige keer niet was en kan je sneller naar de huisarts. Wanneer dan toch borstkanker wordt vastgesteld gaat het vaak om een heel vroeg stadium dat makkelijker te genezen is. Wanneer je niet goed weet hoe je aan zelfcontrole moet doen kan je huisarts of je gynaecoloog je verder helpen.

Mammografie

Een mammografie is een onderzoek dat vaak wordt gebruikt om borstkanker op te sporen. Zo wordt in België en Nederland preventief gescreend op borstkanker. Elke vrouw van 60 tot 75 jaar krijgt een uitnodiging om gratis elke 2 jaar gescreend te worden door middel van een mammografie. Al werkt dit niet voor iedereen. Zo zal bij een vrouw van onder de 25 jaar een mammografie geen enkele zin hebben. Het weefsel van de borst van een jonge vrouw is nog niet genoeg geëvolueerd. Daardoor kan men het verschil niet goed zien tussen gezond weefsel dat nog aan het ontwikkelen is en een kankergezwel.

Preventief de borsten laten weghalen

Wanneer je als vrouw weet dat je 60 tot 80 procent kans hebt om borstkanker te krijgen wordt meestal aangeraden om de borsten te laten verwijderen als er geen kinderwens meer is. Dit is volledig preventief. Op die manier daalt het risico op het krijgen van borstkanker tot onder het risico van een gemiddelde vrouw in België en Nederland. Let wel op dat je nog steeds een laag risico hebt. Dit kan omdat soms tijdens de operatie een heel klein beetje borstweefsel achter blijft. In dat kleine stukje weefsel kan nog steeds borstkanker ontwikkelen. Om een preventieve borstoperatie te laten doen, moet je voldoen aan enkele voorwaarden. Deze zijn:

• Het DNA-onderzoek laat zien dat je een verhoogde kans op borstkanker hebt
• Borstkanker komt zo vaak voor in de familie dat een preventieve operatie ook een optie is
• Je hebt informatie ontvangen over alle operatiemogelijkheden, zodat je een goede afweging kunt maken
• Je hebt informatie ontvangen over alternatieven voor operatie (screening)
• Je krijgt psychosociale begeleiding bij het beslissingsproces en na de ingreep
• Je krijgt een consult bij een (oncologisch) chirurg
• Je krijgt een consult bij een plastisch chirurg
• Je hebt voldoende bedenktijd om de beslissing voor een preventieve operatie te nemen

Bron: https://brca.nl/nl/borsten