Jeukende penis: Oorzaken penisjeuk (jeuk aan penis)

Mannen kunnen soms last hebben van een jeukende penis, een uiterst vervelend symptoom dat vaak leidt tot oncontroleerbaar krabben in het genitale gebied. Jeuk in de penis kan veel verschillende oorzaken hebben. Meestal is het een gevolg van een bacteriële of schimmelinfectie, maar andere oorzaken zijn ook mogelijk. De behandeling van jeuk aan de penis is gericht op het aanpakken van de onderliggende oorzaak. De jeuk kan verschillende delen van de penis aantasten en gaat vaak gepaard met huiduitslag of een rode huid. Afhankelijk van de oorzaak en de ernst kan de jeuk mild tot ernstig zijn. Patiënten hoeven niet bang te zijn om een arts te raadplegen. Vaak verdwijnt de jeuk vanzelf of met behulp van huismiddeltjes, hoewel soms medicatie nodig kan zijn.

• Allergische reacties en jeuk aan de penis
• Balanitis en jeukende penis
• Candidiasis en penisjeuk
• Genitale wratten
• Lichen planus
• Lichen sclerosus
• Lichen simplex chronicus
• Liesschimmel
• Penisirritatie
• Psoriasis aan de penis
• Rode scrotum syndroom
• Schurft
• Scrotale dermatitis
• Waterpokken
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Allergische reacties en jeuk aan de penis

Jeuk in de geslachtsdelen kan soms het gevolg zijn van een allergische reactie op kleding of het gebruik van condooms. Huidallergieën of allergische contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk) zijn vormen van allergieën die ontstaan door contact met een allergeen (uitlokkende stof). Veel mannen zijn bijvoorbeeld allergisch voor latex. Latexcondooms kunnen sneller leiden tot penisdermatitis, een huidaandoening gekenmerkt door jeuk, zwelling en rode plekken op de huid. Mannen kunnen ook allergisch zijn voor anticonceptieve vloeistoffen of gels, wat een allergische reactie op de voorhuid of de penis zelf kan veroorzaken. Het verminderen van penisjeuk door allergieën omvat het identificeren en vermijden van de uitlokkende factor. Daarnaast is het belangrijk om de liesstreek zo droog mogelijk te houden en het gebruik van harde zepen te vermijden, omdat deze de gevoelige huid van de geslachtsdelen kunnen beschadigen.

Balanitis en jeukende penis

Ernstige jeuk, pijn (ook bij het plassen), irritatie, en roodheid rond de voorhuid en de eikel kunnen wijzen op balanitis. Deze aandoening is het gevolg van een schimmelinfectie, een bacteriële infectie, of andere huidirritatie. Balanitis tast een deel van de eikel of de gehele eikel aan. Het schoon houden van de genitaliën, met name onder de voorhuid, is essentieel voor zowel de behandeling als preventie van balanitis. Een onderliggende infectie wordt medicamenteus behandeld door de arts.

Candidiasis en penisjeuk

De schimmelinfectie candidiasis (ook wel spruw genoemd) veroorzaakt ernstige jeuk rond de geslachtsorganen. Hoewel genitale candidiasis vaak de vagina van een vrouw aantast, kan ook de penis worden getroffen, wat leidt tot jeuk en huiduitslag op de penis. Omdat de symptomen kunnen lijken op die van een soa (seksueel overdraagbare aandoening), is het belangrijk om een arts te raadplegen. Regelmatig wassen van de geslachtsdelen en het vermijden van harde zepen zijn enkele van de behandelingsopties. Verder draagt de patiënt het beste ruim zittend katoenen ondergoed om te voorkomen dat vocht zich ophoopt in de lies, wat de groei van gist kan bevorderen.

Genitale wratten

Genitale wratten zijn een seksueel overdraagbare aandoening die veroorzaakt wordt door het humaan papillomavirus (HPV). Een knobbeltje op de penis, een verdikking van de huid en penisjeuk zijn veel voorkomende symptomen. Meestal verdwijnen genitale wratten vanzelf binnen enkele weken. Andere behandelingen bestaan vaak uit topische middelen (op de huid aangebrachte behandelingen). In sommige gevallen kan chirurgie nodig zijn om de wratten te verwijderen.

Lichen planus

Kleine rode bultjes of vlekjes die veel jeuk veroorzaken kunnen een symptoom zijn van lichen planus. Deze aandoening wordt vaak veroorzaakt door een reactie van het immuunsysteem op bepaalde medicijnen, zoals niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's) of bepaalde antibiotica. Lichen planus tast vaak het hoofd of de schacht van de penis aan. Meestal verdwijnt de aandoening spontaan, maar een arts kan soms antijeukmiddelen voorschrijven om de jeuk te verlichten.

Lichen sclerosus

Lichen sclerosus is een chronische ontstekingsziekte met een onbekende oorzaak. De symptomen van deze zeldzame ziekte verschijnen vaak op het genitale gebied bij onbesneden mannen. Penispijn, jeuk aan de penis, pijnlijke geslachtsgemeenschap, een droge huid op de penis, en pijn bij het plassen (dysurie) zijn kenmerkend voor lichen sclerosus. Patiënten met deze symptomen moeten een arts raadplegen. Na een lichamelijk onderzoek kan de arts een biopsie uitvoeren om de diagnose te bevestigen. De behandeling bestaat uit lokale steroïden.

Lichen simplex chronicus

Chronische jeuk aan de penis kan soms worden veroorzaakt door de jeuk zelf. Het krabben van een jeukende plek kan het gebied nog meer laten jeuken, wat een jeuk-krab-jeuk-cyclus creëert. Patiënten met lichen simplex chronicus vinden het vaak moeilijk om de drang om te krabben te weerstaan. De oorzaak van de jeuk begint meestal als een huidziekte of irritatie zoals eczeem (chronische huidziekte met droge huid en jeukende huid), zweten, stress, of schaafwonden van de dijen. Meestal is het scrotum aangetast, maar lichen simplex chronicus kan ook de penis treffen. Om de jeuk-krab-cyclus te doorbreken, wordt het aanbrengen van toverhazelaar aanbevolen. Dit kan op een wattenschijfje worden aangebracht en op het scrotum of de penisschacht worden aangebracht. Het is echter belangrijk om eerst de diagnose van de aandoening te bevestigen bij een arts, voordat zelfbehandeling wordt geprobeerd.

Liesschimmel

Liesschimmel (jock itch, tinea cruris) is een veel voorkomende schimmelinfectie die intense jeuk rond de penis veroorzaakt. De warme, vochtige omstandigheden in de lies en het dragen van strak ondergoed bevorderen de ontwikkeling van verschillende schimmelinfecties. Meestal verdwijnt de jeuk zonder behandeling, maar bij sommige patiënten kunnen de klachten verergeren. Een huiduitslag kan zich ontwikkelen op de dijen. Testikeljeuk is een ander kenmerk van liesschimmel. Indien nodig kan de arts antischimmelmiddelen (antimycotica) voorschrijven. Het is belangrijk om het liesgebied schoon en droog te houden om verdere infecties te voorkomen.

Penisirritatie

Irritatie van de penis kan ontstaan door verschillende goedaardige oorzaken. Dit kan het gevolg zijn van overmatig reinigen van de penis, het gebruik van nieuwe zepen, of door wrijving. Naast jeuk kan ook roodheid aan de penis ontstaan. Het is belangrijk om de penis voorzichtig te reinigen met een vochtige doek, zonder het gebruik van lotions, crèmes of zepen. Vermijd ook hard wrijven. Strak ondergoed of een korte broek is niet aanbevolen wanneer de penis geïrriteerd is. De symptomen hebben tijd nodig om te genezen. Het gebruik van vaseline kan helpen bij het verlichten van de irritatie.

Psoriasis aan de penis

Psoriasis is een chronische huidaandoening waarbij de huid ontstoken is. Deze ziekte kan af en toe de eikel of de penisschacht aantasten. De exacte oorzaak van psoriasis aan de penis is onbekend, maar patiënten met algemene psoriasis hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van psoriasis van de penis. Genitale psoriasis veroorzaakt plaques en kleine bultjes op de eikel. Bij besneden mannen kan een schilferige penis ontstaan met letsels die jeuken en pijn doen. De eikelhuid is bijzonder gevoelig en dun. De arts schrijft vaak corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) voor bij psoriasis aan de penis. Langdurig gebruik van corticosteroïden kan echter de dunne huid op de eikel beschadigen.

Rode scrotum syndroom

Sommige mannen van middelbare leeftijd ontwikkelen het zogenaamde 'rode scrotum syndroom'. Hierbij wordt de balzak rood en deze roodheid kan soms uitbreiden naar de basis van de penis, wat jeuk en een branderig gevoel kan veroorzaken.

Schurft

Schurft (scabies) is een zeer besmettelijke huidinfectie veroorzaakt door mijten, die een jeukende uitslag op het lichaam veroorzaken. Andere symptomen zijn tintelingen, jeuk aan de balzak, jeuk aan de penis, roodheid van de penis, en jeuk in de lies. Zowel de patiënt als de personen met wie hij contact heeft gehad, moeten zich binnen 24 uur naar een huisarts begeven voor eerstelijnszorg. Na de diagnose volgt een behandeling met medicinale crèmes die de mijten en hun eieren doden. Het is belangrijk om contact met anderen te vermijden tijdens deze periode.

Scrotale dermatitis

Dermatitis (huidontsteking) kan ook het scrotum aantasten en zich vervolgens naar de penis verspreiden. Een ontsteking van de huid kan jeuk, roodheid en verdikking van de huid veroorzaken. Stress kan de jeuk aan de penis en het genitale gebied verergeren. Het masseren van de jeukende huid met zachte kokosolie of zoete amandelolie kan de klachten verlichten.

Waterpokken

Soms verspreiden systemische ziekten zoals waterpokken zich naar de genitale gebieden, wat resulteert in penisjeuk. De meeste patiënten herstellen binnen een week spontaan van de symptomen. Sommige patiënten krijgen echter antivirale geneesmiddelen toegediend om de symptomen te verlichten.

Diagnose en onderzoeken

Het diagnosticeren van jeuk aan de penis begint met een grondige anamnese en lichamelijk onderzoek. De arts zal vragen stellen over de aard, duur en ernst van de jeuk, evenals over eventuele bijkomende symptomen en medische geschiedenis. Een gedetailleerd lichamelijk onderzoek is essentieel om visuele aanwijzingen van huiduitslag, zwelling of andere afwijkingen te identificeren.

Verdere diagnostische stappen kunnen omvatten

• Laboratoriumtesten: Bloed- en urinetests kunnen helpen bij het uitsluiten van systemische infecties of inflammatoire aandoeningen.
• Monsters en culturen: Een monster van de huid of afscheiding kan worden genomen voor laboratoriumonderzoek om bacteriële of schimmelinfecties te identificeren.
• Biopsie: In sommige gevallen kan een huidbiopsie nodig zijn om te bevestigen of een bepaalde huidaandoening aanwezig is, zoals lichen sclerosus of psoriasis.
• Allergietesten: Indien allergische reacties worden vermoed, kunnen allergietests worden uitgevoerd om specifieke allergenen te identificeren.

Behandeling

De behandeling van jeuk aan de penis is afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Enkele algemene benaderingen zijn hieronder opgesomd.

Medicatie

• Antibiotica: Voor bacteriële infecties zoals balanitis.
• Antischimmelmiddelen: Voor schimmelinfecties zoals candidiasis of liesschimmel.
• Antihistaminica: Voor allergische reacties om de jeuk te verlichten.
• Steroïden: Lokale steroïden kunnen worden voorgeschreven voor ontstekingsgerelateerde aandoeningen zoals psoriasis of lichen sclerosus.

Topische (op de huid aangebrachte) behandelingen

• Zalven en crèmes: Corticosteroïden of andere kalmerende crèmes kunnen helpen bij ontsteking en jeuk.
• Antischimmelcrèmes: Bij schimmelinfecties kunnen lokale antischimmelmiddelen effectief zijn.

Huismiddeltjes

• Vaseline of kokosolie: Kan helpen bij het verzachten van de huid en het verminderen van irritatie.
• Toverhazelaar: Kan worden gebruikt om jeuk te verlichten bij lichen simplex chronicus.

Levensstijlaanpassingen

• Vermijden van irriterende stoffen: Het vermijden van producten die huidirritatie veroorzaken, zoals harde zepen of latexcondooms.
• Stoppen met krabben: Het doorbreken van de jeuk-krabcyclus kan bijdragen aan de verlichting van de symptomen.

Prognose

De prognose voor jeuk aan de penis hangt sterk af van de oorzaak en de effectiviteit van de behandeling. In veel gevallen verdwijnen de symptomen volledig met de juiste behandeling. Bij sommige chronische aandoeningen zoals psoriasis of lichen sclerosus kan de aandoening echter terugkeren en langdurige behandeling vereisen.

• Acute oorzaken: Zoals een allergische reactie of een eenvoudige huidirritatie, reageren meestal goed op behandeling en verdwijnen vaak volledig.
• Chronische aandoeningen: Zoals psoriasis of lichen sclerosus, kunnen een levenslange beheer en continue behandeling vereisen om symptomen onder controle te houden.

Complicaties

Complicaties kunnen optreden als de onderliggende oorzaak niet tijdig wordt behandeld of als de behandeling niet effectief is. Mogelijke complicaties zijn onder andere:

• Secundaire infecties: Door het krabben kan de huid beschadigd raken en kunnen bacteriële infecties optreden.
• Chronische jeuk: Kan leiden tot een aanhoudende jeuk-krabcyclus en verdere huidbeschadiging.
• Vermindering van seksueel comfort: Sommige aandoeningen kunnen pijn en ongemak tijdens seksuele activiteit veroorzaken.
• Psychologische impact: Langdurige jeuk en ongemak kunnen leiden tot stress, angst en verminderde levenskwaliteit.

Preventie

Preventie van jeuk aan de penis kan door verschillende maatregelen worden bevorderd, afhankelijk van de oorzaak

Hygiëne

• Regelmatig en zorgvuldig wassen: Gebruik milde, ongeparfumeerde zeep en zorg ervoor dat het genitale gebied goed wordt gedroogd.
• Vermijden van harde zepen: Deze kunnen de gevoelige huid irriteren.

Kleding

• Ruim zittend ondergoed: Draag katoenen ondergoed dat ademend is om de opbouw van vocht te minimaliseren.
• Vermijden van strak ondergoed: Dit kan wrijving en irritatie veroorzaken.

Allergieën

• Gebruik van latexvrije condooms: Indien allergisch voor latex, kies voor condooms van alternatieve materialen.
• Vermijden van bekende allergenen: Identificeer en vermijd stoffen die allergische reacties veroorzaken.

Preventie van schimmelinfecties

• Droge omstandigheden: Houd de liesstreek droog om de groei van schimmels te voorkomen.
• Vermijden van onhygiënische Omstandigheden: Zoals het delen van handdoeken of zwembaden met andere mensen.

Door deze richtlijnen te volgen, kunnen veel gevallen van jeuk aan de penis worden voorkomen of op zijn minst worden beheerd. Indien symptomen aanhouden of verergeren, is het raadzaam om een arts te raadplegen voor een juiste diagnose en behandeling.

Lees verder

• Penispijn: Oorzaken van pijn aan de penis (pijnlijke penis)
• Rode penis: Oorzaken en behandeling van roodheid van penis
• Huiduitslag op de penis: Oorzaken van uitslag
• Candida balanitis: Schimmelinfectie aan penis bij mannen
• Penisafscheiding: Afscheiding van vloeistof uit penis