Fruitallergie: Allergische reactie op vruchten

Sommige patiënten reageren allergisch op bepaalde allergenen (stoffen), zoals bijvoorbeeld pollen, schimmels, voedingsmiddelen, schilfers van huisdieren en medicijnen. Het immuunsysteem reageert hierbij op een onschadelijke stof wanneer deze in of met het lichaam in contact komt. Een fruitallergie is een soort voedselallergie. Ongeveer tien procent van alle voedselgerelateerde allergieën zijn fruitallergieën. Allergische reacties op fruit zijn vaak relatief mild waarbij de symptomen beperkt zijn tot de mond en keel. Bij een aantal patiënten zijn de symptomen ernstiger en is sprake van een anafylactische reactie. Patiënten vermijden het best de uitlokkende fruitsoorten, al is het ook mogelijk om de vruchten anders te bereiden. Medicijnen behandelen allergische reacties op fruit.

• Inleiding tot fruitallergie
• Kruisreactiviteit bij fruitallergie
• Verschillende soorten allergenen in vruchten
• Aanwezig in fruitsoorten
• Toegevoegd aan fruitsoorten
• Veel voorkomende allergische reactie op fruit
• Appels
• Kiwi's
• Perziken
• Symptomen
• Gewone tekenen
• Ernstige tekenen (anafylaxie)
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Levensstijl en voedingspatroon bij fruitallergie
• Psychosociale impact van fruitallergie
• Complicaties
• Preventieve maatregelen bij fruitallergie

Inleiding tot fruitallergie

Fruitallergie is een type voedselallergie dat voorkomt bij individuen die een abnormale immunologische reactie vertonen op bepaalde eiwitten in fruit. Deze allergieën kunnen variëren van milde symptomen zoals jeuk en huiduitslag tot ernstige reacties, waaronder anafylaxie. Het is essentieel om de mechanismen van fruitallergieën te begrijpen om de juiste preventie en behandeling te waarborgen.

Achtergrondinformatie
Fruitallergie komt relatief vaak voor, vooral bij mensen die ook allergisch zijn voor pollen, een aandoening die bekend staat als kruisreactiviteit. Dit houdt in dat de eiwitten in bepaalde vruchten lijken op de eiwitten in allergenen zoals graspollen, berkenpollen of ambrosia, wat leidt tot een immuunrespons. Het herkennen van de symptomen en de triggers van fruitallergieën is cruciaal voor een effectieve aanpak.

Epidemiologie van fruitallergie
De prevalentie van fruitallergieën verschilt per regio en populatie. Studies tonen aan dat fruitallergieën vaak voorkomen in gebieden waar bepaalde fruitsoorten veelvuldig worden geconsumeerd. Ook genetische factoren kunnen een rol spelen in de ontwikkeling van deze allergieën. In sommige gevallen zijn fruitallergieën meer uitgesproken bij kinderen, maar ze kunnen ook op latere leeftijd ontstaan.

Kruisreactiviteit bij fruitallergie

Kruisreactiviteit speelt een significante rol bij fruitallergieën, waarbij een persoon allergisch is voor zowel fruit als andere stoffen zoals pollen of latex.

Wat is kruisreactiviteit?
Kruisreactiviteit vindt plaats wanneer het immuunsysteem reageert op eiwitten die in verschillende allergenen voorkomen. Bij fruitallergieën is dit vaak het geval met pollenallergieën. Bijvoorbeeld, een persoon die allergisch is voor berkenpollen kan ook symptomen ervaren bij het eten van bepaalde soorten fruit, zoals appels en peren, die vergelijkbare eiwitten bevatten.

Voorbeelden van kruisreactieve allergieën
Verschillende fruitsoorten kunnen kruisreactiviteit vertonen, wat betekent dat iemand die allergisch is voor een bepaald fruit ook allergisch kan zijn voor een ander fruit. Voorbeelden zijn onder meer:

• Appels: Vaak geassocieerd met allergieën voor berkenpollen.
• Kiwi: Kan kruisreacties vertonen met latexallergieën.
• Perziken: Kunnen reageren bij mensen met een allergie voor ambrosiapollen.

Het is belangrijk voor patiënten om zich bewust te zijn van deze kruisreactiviteitsrelaties, vooral als ze al bekend zijn met andere allergieën.

Verschillende soorten allergenen in vruchten

Allergenen zijn stoffen waarop het lichaam mogelijk allergisch gaat reageren, omdat het lichaam deze stoffen aanziet als 'lichaamsvreemd'. Het lichaam gaat deze stoffen aanvallen. Hierdoor geeft het immuunsysteem histamine vrij zodat het allergeen opgeruimd kan worden. Histamine is verantwoordelijk voor de tekenen van een allergie.

Aanwezig in fruitsoorten

Omdat fruit vaak allergenen uit verschillende klassen voedselallergenen bevat, vertonen patiënten met een fruitallergie verschillende reacties op hetzelfde fruit. Steenvruchten die tot de Rosaceae-familie behoren (abrikozen, perziken, nectarines, kersen, …) bevatten het LTP-allergeen (thaumatin-like protein) voor lipidenoverdracht, zowel in de pulp als in de schil van de vruchten. Andere allergenen die mogelijk problemen veroorzaken, zijn de PR-5 thaumatine-achtige eiwitten TLP, profilines en diverse enzymen (β1,3 glucanase, chitinase). Steenvruchten bestaan echter uit een andere bron van belangrijke allergenen in de fruitpit, namelijk de cupin- en 2S-albumine-allergenen.

Toegevoegd aan fruitsoorten

Een allergie op fruit is mogelijk eveneens te wijten aan toegevoegde chemische sprays die de allergenen verhogen. Sommige chemicaliën die bijvoorbeeld worden gebruikt voor het rijpen van bananen induceren allergenen waardoor er meer allergenen zijn waarop mensen allergisch kunnen reageren.

Veel voorkomende allergische reactie op fruit

Er zijn veel verschillende soorten fruit die een allergische reactie veroorzaken, maar de meest voorkomende zijn reacties op appel, perzik en kiwi's.

Appels

Allergische reacties op appel presenteren zich mogelijk in twee verschillende vormen, afhankelijk van het betrokken appelallergeen. Patiënten die gevoelig zijn voor berkenpollen, reageren vaak op een hittelabiel (na het verhitten zijn ze wel te verdragen voor patiënten) appelallergeen dat meestal een aantal mildere lokale symptomen in de mondholte veroorzaakt (oraal allergiesyndroom). Deze allergieën zijn voornamelijk te vinden in gebieden waar berk kan groeien. Andere patiënten reageren allergisch op een ander, hittestabiel (na hitte zijn ze nog steeds niet te verdragen) allergeen dat zich onder de schil van de appel bevindt en een kruisreactie veroorzaakt met perzikallergenen, ernstige reacties veroorzaakt en vooral aanwezig is in het Middellandse Zeegebied.

Kiwi's

Een allergie voor kiwi's verschijnt door directe sensibilisatie voor kiwi-allergenen of door kruisreactie op andere allergenen (zoals berkenpollen of latex). Een kiwi-allergie (direct of geassocieerd met latexallergie) leidt mogelijk tot ernstige huid-, maag- en systemische reacties.

Perziken

Een perzikallergie komt het vaakst tot uiting in mediterrane landen en gaat vaak gepaard met allergieën voor andere Rosacaïsche vruchten (zoals appels, abrikozen, pruimen, kersen), hazelnoten en walnoten). Het belangrijkste perzikallergeen is hittestabiel en sterk geconcentreerd onder de vruchtschil en daarom is het vermijden van vers en verwerkt fruit noodzakelijk voor patiënten die allergisch reageren op perziken.

Symptomen

De tekenen van dit type voedselallergie zijn variabel en afhankelijk van de patiënt, de ernst van de allergie en het soort fruit. Patiënten die allergisch op één of meer vruchten reageren, ervaren niet altijd tekenen wanneer ze een andere vruchtsoort opeten. De meeste fruitallergieën zijn orale syndroomallergieën omdat ze worden geconsumeerd, maar soms is ook sprake van een externe allergie als het fruit de huid raakt. De symptomen treden meestal binnen enkele minuten tot uren op. De duur van de symptomen varieert van vier uur tot zeven dagen.

Gewone tekenen

Rauw fruit met of zonder schil veroorzaakt mogelijk een allergische reactie. Allergische reacties op fruit zijn meestal mild. Bij de meeste patiënten is enkel de mond aangetast. Zij kampen met symptomen die ontstaan op de locatie waar het voedsel de lippen en mond heeft aangeraakt. Deze symptomen staan bekend als het oraal allergiesyndroom. Een aantal patiënten die op deze manier reageren op fruit of groenten reageren eveneens op pollen van sommige bomen en onkruid (pollen-voedselallergie). Patiënten die bijvoorbeeld allergisch voor berkenpollen zijn, zijn bijgevolg vaak ook allergisch voor appels. Volgende symptomen komen mogelijk tot uiting:

Een pollen-voedselsyndroom veroorzaakt meestal één of meer van volgende tekenen:

• huid: jeuk, een huiduitslag of blaarvorming
• keel: jeuk en een milde zwelling van de keel waardoor een strak en benauwd gevoel in de keel tot stand komt
• maag en darmen: constipatie, diarree, buikpijn, misselijkheid, braken
• mond: roodheid, een milde zwelling of jeuk van de lippen, de tong, de binnenkant van de mond, het zachte gehemelte
• neus: een loopneus, een verstopte neus
• oogproblemen

De patiënt kampt niet met ademhalingsproblemen dus de symptomen zijn niet levensbedreigend.

Ernstige tekenen (anafylaxie)

Minder vaak lijden patiënten die allergisch zijn voor fruit aan een ander, ernstiger type allergie. In sommige gevallen zijn patiënten ook allergisch voor latex. Verder is soms ook een allergie voor plantaardige eiwitten aanwezig (lipide-overdracht eiwit (LTP) allergie). Deze aandoeningen veroorzaken mogelijk ernstigere symptomen wat het risico op een ernstige allergische reactie (anafylactische shock, anafylaxie) verhoogt.

Sommige patiënten kampen met een ernstige allergische reactie (anafylaxie, anafylactische shock). De symptomen bestaan dan uit:

• bewustzijnsverlies
• duizeligheid
• ernstige ademhalingsproblemen
• snelle en zwakke pols
• ernstige huidreacties zoals zwelling of jeuk van de huid, benauwdheid en roetuitbraken die op andere allergieën kunnen wijzen

Bij dergelijke symptomen is het van belang dat de patiënt onmiddellijk medische hulp krijgt en (in overleg met een arts) een adrenaline-injectie krijgt. Deze moet worden herhaald indien nodig om ernstige symptomen onder controle te krijgen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose wordt doorgaans gesteld op basis van het medisch dossier en de symptomen. Vaak is er sprake van een allergische reactie binnen een paar minuten tot enkele uren na het eten van het fruit. Voor de diagnose worden meestal aanvullende allergologische tests uitgevoerd om andere oorzaken uit te sluiten en om de ernst van de allergie vast te stellen.

• Huidpriktest (priktest) - Hierbij worden kleine hoeveelheden van verschillende allergenen op de huid aangebracht. Een reactie op deze test kan duiden op een allergie voor het allergeen.
• Bloedonderzoek (IgE-test) - Hierbij wordt gezocht naar specifieke allergie-antistoffen (IgE) tegen allergenen in het bloed. Deze test kan helpen bij het bevestigen van een allergie voor een specifiek fruit.
• Eliminatiedieet - Het tijdelijk vermijden van verdachte voedingsmiddelen om te zien of de symptomen verbeteren. Dit kan helpen om te bepalen welk fruit allergische reacties veroorzaakt.
• Provocatietest - Dit is een gecontroleerde test waarbij de patiënt kleine hoeveelheden van het verdachte fruit onder toezicht eet om te bevestigen of het daadwerkelijk de oorzaak van de symptomen is.

Behandeling

De behandeling van een fruitallergie bestaat voornamelijk uit het vermijden van de allergenen die de symptomen veroorzaken. Dit kan inhouden:

• Voedselvermijding - Het vermijden van de fruitsoorten die allergische reacties veroorzaken. Dit is de meest effectieve manier om symptomen te voorkomen.
• Medicatie - Antihistaminica kunnen helpen bij het verlichten van milde allergische symptomen. Bij ernstige reacties kan een arts een adrenaline-injectie aanbevelen.
• Immunotherapie - In sommige gevallen kan immunotherapie (allergie-injecties) worden overwogen om de allergische reactie op de lange termijn te verminderen. Dit wordt meestal alleen toegepast bij patiënten met ernstige allergieën.

Prognose

De prognose voor patiënten met een fruitallergie varieert. Veel patiënten kunnen hun allergieën onder controle houden door het vermijden van het uitlokkende fruit en het gebruik van medicatie indien nodig. Bij sommige patiënten kunnen allergieën in de loop van de tijd veranderen of verminderen, vooral bij kinderen. Regelmatige opvolging bij een allergoloog kan helpen bij het monitoren en beheren van de allergie.

Levensstijl en voedingspatroon bij fruitallergie

De impact van fruitallergieën op de levensstijl en het voedingspatroon van een persoon kan aanzienlijk zijn, vooral als er sprake is van meerdere allergieën.

Dieetbeperkingen
Mensen met fruitallergieën moeten mogelijk bepaalde fruitsoorten volledig vermijden, afhankelijk van hun allergische reactie. Dit kan leiden tot significante veranderingen in hun voedingspatroon. Het is belangrijk dat deze personen zich richten op het behoud van een evenwichtig voedingspatroon door alternatieve bronnen van vitamines en voedingsstoffen te vinden die normaal gesproken uit fruit worden gehaald.

Voedingssupplementen en alternatieven
Om de voedingsinname te optimaliseren, kunnen patiënten overwegen om voedingssupplementen te nemen die rijk zijn aan de vitamines en mineralen die ze missen door het vermijden van fruit. Voedingsmiddelen zoals groenten, noten en zaden kunnen ook dienen als goede alternatieven. Een diëtist kan helpen bij het opstellen van een dieetplan dat rekening houdt met de allergieën en tegelijkertijd de gezondheid ondersteunt.

Psychosociale impact van fruitallergie

De diagnose van een fruitallergie kan niet alleen lichamelijke symptomen met zich meebrengen, maar ook psychologische en sociale gevolgen.

Emotionele gevolgen
Mensen met fruitallergieën kunnen angst en bezorgdheid ervaren over hun eetgewoonten, vooral in sociale situaties of bij het dineren buiten de deur. De mogelijkheid van een allergische reactie kan leiden tot een constante staat van waakzaamheid, wat mentaal belastend kan zijn.

Sociale implicaties
De noodzaak om bepaalde voedingsmiddelen te vermijden kan sociale activiteiten beïnvloeden, zoals het bijwonen van feesten of bijeenkomsten waar voedsel wordt geserveerd. Dit kan leiden tot gevoelens van isolatie of uitsluiting. Het is belangrijk dat vrienden en familieleden worden geïnformeerd over de allergie, zodat ze kunnen helpen bij het creëren van een veilige omgeving.

Ondersteuning en educatie
Ondersteuning van zorgverleners en peers kan helpen bij het omgaan met de psychosociale gevolgen van fruitallergieën. Educatie over de allergie, evenals de juiste reactie in geval van een allergische reactie, kan het vertrouwen van de patiënt vergroten. Groepen voor mensen met voedselallergieën kunnen ook een nuttige bron van steun zijn.

Complicaties

Hoewel veel fruitallergieën goed te beheersen zijn met vermijding en medicatie, kunnen er complicaties optreden:

• Anafylaxie - Een ernstige en potentieel levensbedreigende allergische reactie die onmiddellijke medische behandeling vereist.
• Kruisreacties - Mensen met een fruitallergie kunnen ook allergisch reageren op andere allergenen, zoals pollen of latex. Dit kan het management van de allergie bemoeilijken.
• Voedingsbeperkingen - Het vermijden van bepaalde vruchten kan leiden tot voedingsgebrek als niet goed wordt gecompenseerd met andere voedingsbronnen.

Preventieve maatregelen bij fruitallergie

Om allergische reacties op fruit te voorkomen, kunnen de volgende maatregelen worden genomen:

• Vermijden van uitlokkend fruit - Het vermijden van alle vruchten waarvan bekend is dat ze allergische reacties veroorzaken.
• Voorlichting en educatie - Het leren herkennen van symptomen en het omgaan met allergieën, inclusief het leren gebruik van een adrenaline-injector indien nodig.
• Etiketten lezen - Het controleren van voedingsetiketten en vragen stellen over ingrediënten bij het eten buitenshuis om te voorkomen dat allergenen worden ingenomen.
• Allergologische opvolging - Regelmatig contact met een allergoloog om de allergie en eventuele veranderingen in symptomen te monitoren en aanpassingen in het behandelplan te maken.

Lees verder

• Antihistaminica: Geneesmiddelen tegen allergische reacties
• Allergieën en allergische reactie: Contact met allergenen
• Anafylaxie: Ernstige allergische reactie
• Oraal allergiesyndroom: Symptomen aan mond na eten voeding
• Voedselallergie en voedselintolerantie: Symptomen