Het vrijleggen van een ingesloten (hoek)tand

Het vrijleggen van een tand kan nodig zijn, wanneer deze nog ingesloten ligt in de kaak. Vaak gaat het om de hoektanden in de boven- of onderkaak. Deze tand is dan wel ontwikkeld, maar kan door verschillende oorzaken nog te ver in de kaak liggen. Wanneer dit doorbraakproces niet spoedig verloopt, kan dit schadelijk zijn voor de wortels van de tand, maar het kan ook gevolgen hebben voor de stand van het hele gebit. De tand zal door een kaakchirurg worden vrijgelegd, door het tandvlees opzij te schuiven en zo de tand zichtbaar te maken. Indien nodig, zal de kaakchirurg wat tandvlees en/of kaakbot wegnemen om het doorkomen van de tand te vergemakkelijken.

• Wat is het vrijleggen van een tand?
• Hoe gaat het vrijleggen van een tand?
• Vooraf aan de ingreep
• De ingreep zelf
• Het aanligeren van de tand
• Afronden van de ingreep
• Hoe gaat het verder na het vrijleggen van de tand?
• Tips om wond zo snel mogelijk te genezen
• Vervolgafspraak bij de orthodontist

Wat is het vrijleggen van een tand?

Het vrijleggen van een tand is een poliklinische ingreep die wordt uitgevoerd door een kaakchirurg van de afdeling Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie in een ziekenhuis. Deze ingreep vindt plaats onder lokale verdoving en duurt gemiddeld een half uur. Vaak gaat het om het vrijleggen van een hoektand die normaal doorbreekt tussen het tiende en dertiende levensjaar, gemiddeld genomen bij meisjes een half jaar eerder dan bij jongens. Maar ook andere tanden en kiezen kunnen ingesloten liggen en dienen soms te worden vrijgelegd. Door verschillende oorzaken kan deze doorbraak moeizaam verlopen. Erfelijkheid kan een rol spelen of ruimtegebrek in de mond. Ook kan er sprake zijn van letsel of de vorming van een cyste. Het is vaak de tandarts die via een röntgenfoto vaststelt of en hoe de tand ingesloten ligt. Deze verwijst de cliënt dan door naar de orthodontist. De orthodontist zal verder onderzoek verrichten en een plan van aanpak opstellen. Onderdeel van dit plan van aanpak is doorgaans het versnellen van de doorbraak van de tand, door de tand vrij te leggen. Hiervoor is een doorverwijzing naar de kaakchirurg nodig. De kaakchirurg zal de tand vrij leggen door het tandvlees opzij te schuiven en indien nodig wat tandvlees en/of een stukje kaakbot weg te nemen.

Hoe gaat het vrijleggen van een tand?

Vooraf aan de ingreep

Bij het kennismakingsgesprek zal de medische geschiedenis van de cliënt besproken worden. Er vindt uitleg plaats over de ingreep en indien nodig maakt de chirurg een extra röntgenfoto of een computerscan om de ligging van de tand zo nauwkeurig mogelijk vast te stellen en te kijken in hoeverre de tand nog door bot is bedekt.

De ingreep zelf

Via een flexibele dunne naald wordt er verdoving aangebracht in de buurt van de tand. Het gezicht van de patiënt zal bedekt worden met steriele doeken, met uitzondering van mond en neus, om de kans op infectie te verkleinen. Als de tand aan de binnenkant van het gehemelte is gelegen, zal er een stukje slijmvlies van het gehemelte worden verwijderd en soms is het nodig om ook een stukje kaakbot weg te nemen. Hiervoor gebruikt de kaakchirurg een klein boortje. Als de tand aan de wangkant is gelegen, zal het tandvlees worden ingesneden en wordt er een soort venster gemaakt om de tand zichtbaar te maken. Indien nodig neemt de kaakchirurg nog een stukje tandvlees en/of kaakbot weg.

Het aanligeren van de tand

Soms is het voldoende om de tand alleen maar vrij te leggen, maar in veel gevallen zal de orthodontist aan de kaakchirurg vragen om de tand aan te ligeren. Aanligeren is het vastplakken van een bracket aan de tand, dit is een soort slotje dat voorzien wordt van een kettinkje van ijzerdraad. Via dit kettinkje kan de orthodontist, door middel van een beugel, de tand uit de kaak naar beneden trekken en vervolgens deze begeleiden naar de juiste plek in het gebit.

Afronden van de ingreep

Nadat de tand is vrijgelegd, zal de kaakchirurg de wond hoog inhechten, zodat de kroon van de tand goed zichtbaar blijft. Ook kan de chirurg een wondverband aanleggen. Dit is een zachte substantie die in de wond wordt gedrukt en hier zal uitharden. Hierdoor blijft de wond open, zodat het kettinkje vrij blijft voor de vervolgbehandeling van de orthodontist. Dit wondverband valt er meestal na enkele weken vanzelf uit. Mocht dit niet zo zijn, wordt deze verwijderd door de orthodontist.

Hoe gaat het verder na het vrijleggen van de tand?

Kort na de behandeling zal de wond nog wat nabloeden. Om dit bloed op te vangen en het de kans te geven te stollen, is het goed om een half uurtje op een verbandgaasje te bijten. Twee tot vier uur na de behandeling is de verdoving uitgewerkt en kunnen er pijnklachten optreden. Vaak zal de chirurg pijnstillers hebben voorgeschreven, maar er kan ook paracetamol worden ingenomen om de pijn te verzachten. Een aspirine is ongeschikt in verband met de grotere kans op een nabloeding. Het is normaal dat na een ingreep aan de mond, de mond wat moeizamer open gaat. Eten kan hierdoor in het begin wat moeilijker gaan. Ook kan er een zwelling van de wang optreden, deze kan gekoeld worden met een koelelement of zakje met ijsklontjes. Na enkele dagen zal de zwelling afnemen. Verder kan er sprake zijn van een lichte temperatuursverhoging. Het is raadzaam om contact met de polikliniek op te nemen wanneer: de lichaamstemperatuur boven de 39 graden komt, de pijnklachten na 3 of 4 dagen toenemen in plaats van afnemen of er een nabloeding komt die, na 30 minuten bijten op een gaasje, niet te stelpen is.

Tips om wond zo snel mogelijk te genezen

Om de wondgenezing zo spoedig mogelijk te laten verlopen is het belangrijk om:

• de eerste 24 uur de mond niet te spoelen, zodat het bloed rondom de wond goed kan stollen, na 24 uur kan er gespoeld worden met lauw water, eventueel met zout, of een speciale mondspoeling
• om het gebit goed schoon te houden en hierbij de wond te ontzien
• de eerste paar dagen na de behandeling niet te roken en geen alcohol te drinken
• te wachten met eten nadat de verdoving is uitgewerkt en de eerste paar dagen zacht en lauw eten te nuttigen om beschadiging van de wond te voorkomen

Vervolgafspraak bij de orthodontist

Nadat de kaakchirurg de tand heeft vrijgelegd, zal de tand zelf spoedig doorbreken. Wanneer de chirurg de tand heeft aangeligeerd, zal er spoedig na de ingreep een vervolgafspraak plaatsvinden bij de orthodontist. Via het aangelegde slotje wordt door middel van een beugel de tand langzaam naar beneden getrokken en naar de juiste plek in het gebit begeleid.