Groeipijnen: Spierpijn & spierkrampen aan benen bij kinderen
Een kleuter of jong kind met groeipijnen ervaart spierkrampen en pijnlijke spieren in beide benen. De pijn doet zich meestal voor in de late namiddag of ’s avonds, maar de pijnen veroorzaken soms ook slaapstoornissen. Groeipijnen gaan vaak vanzelf voorbij en veroorzaken geen schade aan botten of spieren. Diverse tips zijn voorhanden om de pijnklachten te verminderen. Het is echter wel belangrijk om de aandoening eerst goed te laten diagnosticeren door de arts om andere aandoeningen uit te kunnen sluiten. De aandoening leidt niet tot ernstige complicaties en verdwijnt bij de meeste kinderen vanzelf.
Epidemiologie
Prevalentie van groeipijnen
Het komt vaak voor dat kinderen minstens één keer in hun jeugd last hebben van groeipijnen, waarbij schattingen variëren van 25% tot 40% van alle kinderen. Groeipijnen zijn meestal tijdelijk en verdwijnen vanzelf, maar sommige kinderen ervaren deze pijnen meerdere keren per week of gedurende langere periodes.
Oorzaken van groeipijnen
Groeipijnen worden vaak toegeschreven aan de snelle groei van botten en spieren, wat leidt tot spanning in de omliggende spieren. Het is echter niet helemaal duidelijk wat de precieze oorzaak van deze pijn is. Andere factoren zoals overbelasting door activiteit, slechte houding of onvoldoende rekken en strekken van de spieren kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van groeipijn.
Regionale verschillen
Er zijn weinig gegevens over regionale verschillen in de prevalentie van groeipijnen, maar het lijkt erop dat groeipijnen een wereldwijd fenomeen zijn. Het komt voor in zowel ontwikkelde als ontwikkelingslanden, hoewel de zorg en het bewustzijn over deze aandoening in sommige regio’s meer ontwikkeld zijn dan in andere.
Mechanisme
Het mechanisme achter groeipijnen is niet volledig begrepen, maar verschillende factoren spelen waarschijnlijk een rol. Deze pijnen worden vaak in verband gebracht met de snelle bot- en spiergroei tijdens de groeifasen van kinderen.
Versnelling van de botgroei
Tijdens periodes van snelle groei kunnen de botten sneller groeien dan de omliggende spieren en weefsels, wat leidt tot spanning en pijn in de benen. De spieren kunnen zich niet snel genoeg aanpassen aan de lengteverandering van de botten, wat pijnklachten veroorzaakt.
Spiervermoeidheid en overbelasting
Groeipijnen kunnen ook ontstaan door overbelasting van de spieren, vooral na intensieve fysieke activiteit. Kinderen die veel rennen, springen of andere fysieke activiteiten uitvoeren, kunnen spiervermoeidheid ontwikkelen, wat kan bijdragen aan de pijn.
Slaapgewoonten en houding
Slecht slapen of het aannemen van een verkeerde houding tijdens het slapen kan ook bijdragen aan het ontstaan van groeipijnen. Dit kan spanning veroorzaken in de spieren van de benen, wat de pijn verergert.
Oorzaken van groeipijn
De exacte oorzaak van groeipijnen is onbekend, maar ze worden vaak toegeschreven aan de normale groei en ontwikkeling van de spieren en botten bij kinderen. De pijn wordt soms gezien in verband met de snelle groei van botten die mogelijk spanning op de omliggende spieren en pezen veroorzaakt. Hoewel groeipijnen niet direct worden veroorzaakt door de groei zelf, kunnen ze worden verergerd door fysieke activiteit of een verhoogde belasting van de benen. Andere mogelijke oorzaken kunnen spiervermoeidheid of een onbalans in spierkracht zijn.
Risicofactoren
Er zijn verschillende risicofactoren die het risico op het ontwikkelen van groeipijnen kunnen verhogen bij kinderen. Deze kunnen zowel genetisch als omgevingsgebonden zijn.
Snelle groei in de kindertijd
Kinderen die snel groeien, vooral tijdens de periodes van intensieve lichamelijke ontwikkeling, lopen een groter risico op groeipijnen. Groeipijnen komen vaak voor bij kinderen in de zogenaamde groeispurten, wanneer het lichaam in korte tijd snel verandert.
Hoge lichamelijke activiteit
Kinderen die veel fysiek actief zijn, zoals sporters of kinderen die veel rennen of springen, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van groeipijnen. De herhaalde belasting van de spieren kan bijdragen aan spiervermoeidheid en pijn.
Familiegeschiedenis
Er is enige aanwijzing dat genetische factoren een rol spelen bij de aanleg voor groeipijnen. Kinderen van wie de ouders groeipijnen hadden, kunnen zelf ook eerder deze klachten ontwikkelen.
Risicogroepen
Hoewel groeipijnen bij veel kinderen voorkomen, zijn er bepaalde groepen die meer kans hebben om ze te ervaren.
Kinderen in de groeifase
De meeste gevallen van groeipijnen komen voor bij kinderen tussen de 3 en 12 jaar oud, wat overeenkomt met periodes van snelle groei. In deze leeftijdsgroep is het lichaam actief bezig met de ontwikkeling van botten en spieren, wat de kans op spanning en pijn vergroot.
Sportieve kinderen
Kinderen die intensief sporten of regelmatig fysiek actieve bezigheden uitvoeren, hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van groeipijnen. Dit komt door de fysieke belasting die de spieren en gewrichten ervaren tijdens het sporten.
Kinderen met overgewicht
Overgewicht kan de belasting op de botten en spieren van een kind verhogen, wat de kans op het ontwikkelen van groeipijnen vergroot. Extra gewicht kan leiden tot overbelasting van het bewegingsapparaat en verhoogde spanning in de spieren.
Symptomen: Spierpijn en spierkrampen in beide benen
Groeipijn ervaart elk kind anders. De aandoening kenmerkt zich door
spierpijn en
spierkrampen in beide benen, vooral aan de voorkant van de dijen, de achterkant van de benen (kuiten) of achter de knieën. Sommige kinderen hebben veel pijnklachten, terwijl anderen weinig problemen ervaren. Bij de meeste kinderen komen de pijnklachten niet dagelijks tot stand. De
pijn en spierkrampen zijn meestal voelbaar in de late namiddag en avond, vlak voor het eten en voor het slapen gaan. De pijnaanvallen houden gemiddeld vijf tot twintig minuten aan. Soms veroorzaken de groeipijnen ook
slaapproblemen voor het kind door de ernstige
beenpijn. Groeipijn verdwijnt in de ochtend.
Wandelen en spelen zijn nog goed mogelijk voor het kind, en zwakte komt in principe ook niet voor. De pijn verergert niet bij het bewegen of sporten, hoewel de pijn bij een aantal kinderen wel verergert als ze erg veel gesport hebben.
Alarmsymptomen bij groeipijnen
Groeipijnen die in één been optreden, wijzen mogelijk op een ander, ernstiger probleem. Verder tasten de groeipijnen de spieren aan en net de gewrichten. Hinken of
koorts komen in principe niet voor bij groeipijn dus wanneer dit wel gebeurt, is medisch advies nodig. Beenpijn in combinatie met één of meer van volgende symptomen vereist ook een bezoek aan de arts:
Diagnose en onderzoeken
Een arts diagnosticeert groeipijn door het kind te onderzoeken en vragen te stellen over de
medische geschiedenis en de klachten. Het is belangrijk om andere mogelijke oorzaken van de pijn uit te sluiten. Als het kind groeipijnen heeft, onthult het lichamelijk onderzoek geen afwijkingen. De ledematen zijn immers niet pijnlijk bij aanraking en vertonen geen zichtbare afwijkingen. Een
bloedonderzoek en
röntgenfoto’s zijn meestal niet nodig.
Behandeling
De behandeling van groeipijnen hangt af van de ernst van de pijn:
- de beenspieren strekken (voor jongere kinderen is dit wel lastig)
- de benen masseren
- een warme doek of een verwarmingskussen op het pijnlijke been leggen (de huid mag niet verbranden en dit is niet bruikbaar tijdens de slaap)
- vrij verkrijgbare pijnstillers, zoals paracetamol of ibuprofen: De arts moet hiervoor de toestemming geven alsook informatie geven inzake de dosis. Aspirine is afgeraden omdat dit mogelijk het Reye-syndroom veroorzaakt, een levensbedreigende ziekte waarbij een zwelling van de hersenen en lever optreedt
Prognose van aandoening bij kinderen
De prognose voor kinderen met groeipijnen is over het algemeen goed, aangezien de pijn meestal tijdelijk is en vanzelf verdwijnt. In de meeste gevallen is er geen blijvende schade aan het bewegingsapparaat, en verdwijnen de klachten zodra het kind de groeifase heeft doorgemaakt.
Zelfbehandeling en verlichting
De meeste kinderen zullen merken dat de pijn na verloop van tijd vanzelf afneemt. In de tussentijd kunnen ouders pijnstillers zoals paracetamol geven, of een warme of koude kompres gebruiken om de pijn te verlichten. Rekken en stretchen kan ook helpen om de spanning in de spieren te verminderen.
Langdurige klachten
In sommige gevallen kunnen groeipijnen langer aanhouden, vooral als het kind erg actief is of snel groeit. Als de pijn langer dan verwacht aanhoudt, kan een medische evaluatie nodig zijn om andere oorzaken uit te sluiten.
Complicaties
Er zijn doorgaans geen complicaties verbonden aan groeipijnen, aangezien ze een normale fase van de kinderlijke ontwikkeling vertegenwoordigen. Bij een juiste diagnose en adequate behandeling verdwijnen de symptomen meestal zonder blijvende effecten.
Preventie
Hoewel het moeilijk is om groeipijnen volledig te voorkomen, zijn er verschillende manieren om de kans op het ontwikkelen van pijn te verkleinen.
Gezonde voeding en lichaamsbeweging
Een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging kunnen bijdragen aan de algehele gezondheid van het bewegingsapparaat van een kind. Het versterken van de spieren kan helpen om de belasting tijdens de groeifase beter aan te kunnen.
Voldoende rust en slaap
Het is belangrijk dat kinderen voldoende rust krijgen om hun spieren en gewrichten te herstellen van fysieke activiteit. Een goede nachtrust kan helpen om de spieren te ontspannen en de kans op groeipijn te verkleinen.
Begeleiding bij sportactiviteiten
Voor kinderen die intensief sporten, kunnen goede begeleiding en het gebruik van een juiste techniek helpen om overbelasting van de spieren te voorkomen. Het is belangrijk om kinderen te leren hoe ze hun lichaam kunnen ondersteunen en overbelasting te vermijden.
Praktische tips voor het omgaan met groeipijnen
Groeipijnen komen vaak voor bij kinderen en jongeren, meestal tijdens periodes van snelle groei. Hoewel het een natuurlijk onderdeel is van het groeiproces, kan het ongemakkelijk zijn en invloed hebben op hun dagelijks leven. Gelukkig zijn er manieren om de pijn te verlichten en het herstel te bevorderen.
Zorg voor een comfortabele slaapomgeving
Groeipijnen komen vaak voor tijdens de nacht, wat het slaapcomfort kan verstoren. Zorg ervoor dat het bed van je kind of jongere comfortabel is en de juiste ondersteuning biedt. Gebruik zachte kussens en een matras die geschikt is voor de groeiende lichaamshouding. Het kan ook helpen om de benen van je kind te ondersteunen met een extra kussen om de druk op de spieren te verlichten.
Zorg voor voldoende beweging en rekoefeningen
Lichte oefeningen kunnen helpen om de spieren soepel te houden en de pijn te verminderen. Moedig je kind aan om dagelijks lichte beweging te doen, zoals wandelen, fietsen of zwemmen. Rekoefeningen voor de benen kunnen ook nuttig zijn, vooral voordat ze naar bed gaan. Dit helpt om spanning in de spieren te verlichten en voorkomt dat de pijn verergert tijdens de slaap.
Gebruik warmte- of koudebehandelingen
Warme en koude behandelingen kunnen effectief zijn bij het verlichten van groeipijnen. Een warm bad of een warm kompres kan helpen om gespannen spieren te ontspannen en de pijn te verlichten. Aan de andere kant kan een koud kompres helpen om ontstekingen en zwellingen te verminderen als de pijn gepaard gaat met overbelasting. Het is belangrijk om af te wisselen tussen warmte en kou, afhankelijk van wat het meest comfortabel is voor je kind.
Moedig je kind aan om voldoende rust te nemen
Rust is essentieel voor het herstel van groeipijnen. Zorg ervoor dat je kind voldoende slaapt en ook gedurende de dag momenten van rust heeft. Dit helpt om overbelasting van de spieren te voorkomen en bevordert het herstel. Het is belangrijk om een balans te vinden tussen activiteit en rust, zodat de spieren niet te veel worden belast.
Pas het voedingspatroon aan voor een betere ondersteuning van de groei
Een evenwichtig voedingspatroon is belangrijk voor een gezonde groei en kan helpen bij het verlichten van groeipijnen. Zorg ervoor dat je kind voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt, zoals calcium en vitamine D, die essentieel zijn voor de gezondheid van botten en spieren. Een gezond dieet helpt ook om de energie van je kind op peil te houden en bevordert het herstel. Denk aan voedingsmiddelen zoals melk, yoghurt, groenten en fruit.
Gebruik pijnstillers indien nodig
Als de groeipijnen heviger zijn, kunnen pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen helpen om de pijn tijdelijk te verlichten. Het is belangrijk om de aanbevolen doseringen te volgen en het gebruik van pijnstillers te beperken tot de periode van de hevige pijn. Raadpleeg altijd een arts als je twijfelt over het gebruik van medicatie voor je kind.
Raadpleeg een arts als de pijn aanhoudt of verergert
Hoewel groeipijnen meestal vanzelf verdwijnen, is het belangrijk om een arts te raadplegen als de pijn aanhoudt of verergert. In zeldzame gevallen kunnen groeipijnen een symptoom zijn van een onderliggende aandoening, zoals overbelasting van spieren of gewrichten. Een arts kan de oorzaak van de pijn achterhalen en indien nodig een passend behandelingsplan opstellen.
Wees geduldig en ondersteunend
Groeipijnen kunnen frustrerend zijn voor zowel kinderen als ouders. Het is belangrijk om geduldig te blijven en je kind te ondersteunen in deze periodes. Een geruststellende houding en begrip kunnen helpen om de emotionele impact van de pijn te verminderen, zodat je kind zich ondersteund voelt tijdens dit natuurlijke proces van groei.
Lees verder