Spider naevi (spinnenkopjes): Verwijde rode vaatjes op huid

Een spinnenkop (spider naevus) is een meestal pijnloze vaataandoening waarbij kleine verwijde vaatjes zichtbaar zijn op de huid. Dit vaak goedaardig letsel bevat een centrale, rode vlek en roodachtige uiteinden die uitstralen zoals een spinnenweb. Voorts zijn één of meer letsels aanwezig. Wanneer meerdere spider naevi op de huid verschijnen, duidt dit meestal op de aanwezigheid van levercirrose en leverfalen. In zeldzame gevallen wijst een spider naevi op een vermomd basaalcelcarcinoom en is een biopsie nodig om dit te bevestigen of uit te sluiten. De behandeling van onderliggende oorzaak leidt meestal tot het verdwijnen van de spinnenkoppen. Cosmetische chirurgie is in sommige situaties nuttig.

• Synoniemen van spider naevi
• Epidemiologie en risicofactoren van spinadertjes
• Oorzaken van verwijde rode vaatjes op huid
• Geassocieerde aandoeningen bij spinnenkop
• Symptomen op gezicht, nek en romp
• Locatie
• Uiterlijk
• Andere tekenen
• Bijkomende tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van spider angiomen
• Prognose van spinnenkopjes

Synoniemen van spider naevi

Spider naevi (meervoud van ‘spider naevus’) zijn ook bekend als:

• étoile vasculaire
• naevus arachnoidius
• naevus araneus
• oppervlakkige adertjes
• spider angioma
• spider angiomen
• spider telangiectasia
• spider teleangiëctasieën
• spinadertje
• spinnenkop
• spinnenkopjes
• tache stellaire

Epidemiologie en risicofactoren van spinadertjes

De prevalentie van spinadertjes is het hoogst bij patiënten met levercirrose, alcoholische hepatitis (leverontsteking veroorzaakt door alcoholmisbruik) en het hepatopulmonaal syndroom (longcomplicatie veroorzaakt door een leverziekte). De prevalentie van spider angiomen bij cirrose bedraagt circa 33%. Ze zijn ook zichtbaar bij ongeveer 60% van de zwangere vrouwen. Ook vrouwen die de pil nemen, hebben vaker te maken met een spinnenkop. Verder komen ze voor bij 10-15% van de gezonde volwassenen en jonge kinderen. Er is geen raciale voorliefde voor spider angiomen, maar de vaatletsels zijn duidelijker bij patiënten met een lichte huidskleur. Spinadertjes komen voorts vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Wellicht spelen hierbij hormonale factoren een rol.

Oorzaken van verwijde rode vaatjes op huid

Spider angiomen zijn een abnormale verzameling bloedvaten in de buurt van het huidoppervlak. Deze soort teleangiëctasieën (huidaandoening met verwijde bloedvaten) ontstaan door het falen van de sluitspier rondom een klein centraal vaatbultje. Spider angiomen treden dus op als gevolg van de verwijding van reeds bestaande bloedvaten. De exacte oorzaak van het ontstaan van deze oppervlakkige adertjes is onbekend anno oktober 2020, maar enkele geassocieerde aandoeningen en andere risicofactoren zijn wel bekend.

Geassocieerde aandoeningen bij spinnenkop

Spider angiomen zijn meestal goedaardig en komen dan voor zonder de aanwezigheid van een onderliggende ziekte. Ze zijn soms ook fysiologisch aanwezig bij bijvoorbeeld een zwangerschap. Soms wijzen de spinadertjes echter wel op een onderliggende systemische ziekte zoals progressieve leverfibrose (littekens in lever door herhaalde verwonding), levercirrose, leverfalen, portale hypertensie, het CREST-syndroom, reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen) of thyrotoxicose (levensbedreigende complicatie van een overactieve schildklier met veel te hoge schildklierhormoonspiegels). De letsels duiden mogelijk ook op ernstige ondervoeding.

Symptomen op gezicht, nek en romp

Locatie

Deze meestal pijnloze vaatletsels komen meestal tot stand in het gezicht, de nek, de bovenborst (bovenste deel van de romp) en de armen bij volwassenen. Dit komt overeen met de verdeling van de vena cava superior (bovenste holle ader = doet het bloed terugvloeien naar het hart). Bij kinderen komen letsels vaak voor op de bovenste ledematen. Ze verschijnen soms ook op de rug van de handen en vingers. Mogelijk zijn de vaatletsels ook op andere locaties dan de huid aanwezig, zoals het slijmvlies van de mondholte en het maagdarmkanaal.

Uiterlijk

Één of meer kleine tot grote spinnenkopjes zijn aanwezig op de huid. Solitaire (één enkel) spinnenkopjes komen vaak voor bij jongvolwassenen die meestal minder dan drie letsels hebben. Multiple (meer dan één) spider angiomen zijn kenmerkend voor een chronische leverziekte. Spider angiomen hebben vaak een centrale rode vlek en roodachtige uiteinden die uitstralen als een spinnenweb. Bij het indrukken van de centrale rode vlek, is het mogelijk om het bloed in de vaatjes weg te duwen, waardoor de roodheid verdwijnt. Bij het opheffen van de druk keert het rood letsel terug.

Andere tekenen

De huidtemperatuur boven een spider naevus is hoger dan de omliggende huid. Een jeukende huid en pijn komen meestal niet tot stand. Dit vaatletsel veroorzaakt bij de meeste patiënten bijgevolg geen andere klachten.

Bijkomende tekenen

Patiënten met leverfalen hebben meestal symptomen zoals onder andere geelzucht, vochtretentie (het vasthouden van vocht) en verwardheid.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
Wanneer slechts één spider naevus bij een gezonde persoon of zwangere vrouw aanwezig is, is geen verder onderzoek nodig. Een gedetailleerde medische geschiedenis en een lichamelijk onderzoek zijn nodig bij meerdere spinnenkopjes, omdat dit mogelijk wijst op een leverprobleem. Het aantal en de grootte van het spiderangioom hangen meestal samen met de ernst van de leverziekte. Soms wijzen de geschiedenis en het onderzoek niet op spider naevi. De vaatletsels doen dan denken aan een vorm van huidkanker, zoals een basaalcelcarcinoom (langzaam groeiende vorm van huidkanker). Een huidbiopsie brengt duidelijkheid in deze situaties en sluit ook andere aandoeningen uit.

Differentiële diagnose
Enkele aandoeningen bootsen het uiterlijk van spider naevi na:

• angioma serpiginosum
• een basaalcelcarcinoom
• een kersenrood bloedvatgezwel (cherry angioom: pijnloos en onschuldig huidletsel)
• het Osler-Weber-Rendu-syndroom (bloedvataandoening)
• insectenbeten
• rosacea (huidaandoening met roodheid en zwelling in het gezicht)
• uitbarstingen van acne (huidziekte met ontsteking van talgklieren)

Behandeling van spider angiomen

De behandeling van spider naevi is afhankelijk van de oorzaak. Patiënten met een onderliggende systemische ziekte zoals levercirrose krijgen hiervoor een behandeling, al lijden patiënten dan vaak al aan een gevorderd stadium van de leveraandoening. Indien patiënten omwille van cosmetische redenen deze kleine spinnenkopjes wil laten verwijderen, zet de arts mogelijk lasertherapie of elektrocauterisatie (wegbranden) in. De resultaten van de procedure zijn over het algemeen goed, al bestaat steeds een kleine risico op een litteken. Spider angiomen keren na de behandeling mogelijk terug. Spider naevi verdwijnen bij gezonde personen meestal na een paar jaar. Ook zijn de spider angiomen na de bevalling vaak verdwenen. Ook door het stopzetten van de pil, verdwijnen de spinnenkopjes. Bij patiënten met levercirrose verdwijnen de naevi na een levertransplantatie.

Prognose van spinnenkopjes

Spider naevi zijn goedaardige letsels waarvoor over het algemeen geen behandeling nodig is, behalve voor het verbeteren van het uiterlijk. Er zijn verschillende behandelingen beschikbaar om spider naevi, maar alle behandelingen brengen mogelijk littekens met zich mee en daarnaast keren de kleine spinnenkopjes mogelijk ook terug. In veel gevallen verdwijnen spider naevi spontaan binnen enkele maanden of jaren, terwijl ze bij anderen permanent op de huid aanwezig zijn. De prognose voor patiënten met spider naevi is over het algemeen uitstekend. Spider naevi correspondeert wel met een hoger risico op mortaliteit bij patiënten met een alcoholische leverziekte en patiënten met leverfalen. Ze verhogen bovendien de kans op het ontwikkelen van slokdarmspataderen (verwijde bloedvaten in de slokdarm) en zijn een indicatie voor de omvang van leverfibrose.

Lees verder

• Teleangiëctasieën: Huidaandoening met verwijde bloedvaten
• Leverfalen: Lever stopt plots of geleidelijk met werken
• Leverziekte: Symptomen leveraandoening / schade aan lever