Spider naevi (spinnenkopjes): Verwijde rode vaatjes op huid

Een spinnenkop (spider naevus) is een meestal pijnloos, goedaardig vaataandoening waarbij kleine verwijde bloedvaatjes zichtbaar zijn op de huid. Deze laesie heeft een centrale rode vlek met uitstralende, roodachtige vaatjes, waardoor het uiterlijk doet denken aan een spinnenweb. Meestal verschijnen er één of meerdere van deze laesies. Wanneer meerdere spider naevi op de huid verschijnen, kan dit wijzen op levercirrose en leverfalen. In zeldzame gevallen kan een spider naevus wijzen op een vermomd basaalcelcarcinoom, en is een biopsie nodig om dit te bevestigen of uit te sluiten. De behandeling van de onderliggende oorzaak leidt meestal tot het verdwijnen van de spinnenkoppen. In sommige gevallen kan cosmetische chirurgie nuttig zijn.

• Synoniemen van spider naevi
• Epidemiologie en risicofactoren van spinadertjes
• Mechanisme
• Oorzaken van verwijde rode vaatjes op de huid
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Geassocieerde aandoeningen bij spinnenkoppen
• Symptomen op gezicht, nek en romp
• Locatie
• Uiterlijk
• Andere tekenen
• Bijkomende tekenen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van spider angiomen
• Prognose van spinnenkopjes
• Complicaties van spider naevi
• Preventie van spider naevi
• Praktische tips voor het omgaan met spider naevi
• Controleer regelmatig je huid
• Vermijd alcoholgebruik
• Raadpleeg een arts voor bloedonderzoek
• Zorg voor een gezond dieet
• Let op veranderingen in je huid
• Overweeg medische behandelingen
• Monitor je gezondheid bij risicofactoren
• Misvattingen rond spider naevi (spinnenkopjes)
• Spider naevi zijn altijd een teken van leverproblemen
• Spider naevi kunnen alleen op de buik voorkomen
• Spider naevi kunnen snel worden behandeld met crèmes of zalven
• Spider naevi wijzen altijd op een onderliggende medische aandoening
• Spider naevi kunnen leiden tot ernstige gezondheidsproblemen
• Spider naevi kunnen worden voorkomen door het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen
• Spider naevi kunnen niet worden geëlimineerd zonder chirurgie

Synoniemen van spider naevi

Spider naevi (meervoud van ‘spider naevus’) staan ook bekend onder de volgende namen:

• étoile vasculaire
• naevus arachnoidius
• naevus araneus
• oppervlakkige adertjes
• spider angioma
• spider angiomen
• spider telangiectasia
• spider teleangiëctasieën
• spinadertje
• spinnenkop
• spinnenkopjes
• tache stellaire

Epidemiologie en risicofactoren van spinadertjes

De prevalentie van spinadertjes is het hoogst bij patiënten met levercirrose, alcoholische hepatitis (leverontsteking veroorzaakt door alcoholmisbruik) en het hepatopulmonaal syndroom (longcomplicatie veroorzaakt door een leverziekte). De prevalentie van spider angiomen bij cirrose bedraagt circa 33%. Bij zwangere vrouwen komen spider angiomen voor in ongeveer 60% van de gevallen. Vrouwen die hormonale anticonceptie gebruiken, hebben eveneens vaker spinnenkopjes. Daarnaast worden ze waargenomen bij 10-15% van de gezonde volwassenen en jonge kinderen. Spider angiomen zijn onafhankelijk van ras, maar zijn beter zichtbaar bij patiënten met een lichte huidskleur. Ook komen spinadertjes vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, waarschijnlijk door hormonale factoren.

Mechanisme

Spider naevi ontstaan door de dilatatie van oppervlakkige bloedvaten, wat resulteert in de karakteristieke 'spinnenkop'-vorm. Dit mechanisme wordt beïnvloed door een aantal fysiologische en pathologische factoren, waaronder hormonale invloeden en vaatverwijding.

Vaatverwijding en Hormonale Invloeden
De belangrijkste oorzaak van spider naevi is vaatverwijding, waarbij de bloedvaten onder de huid breder worden dan normaal. Hormonale veranderingen, zoals die tijdens de zwangerschap, kunnen deze verwijding bevorderen. Ook aandoeningen die de hormonale balans verstoren, zoals bepaalde vormen van cirrose, kunnen leiden tot de ontwikkeling van spinnenkopjes.

Onderliggende Gezondheidsproblemen
Spider naevi kunnen soms wijzen op onderliggende medische aandoeningen, zoals levercirrose, chronisch alcoholisme of andere leverziekten. De aanwezigheid van meerdere spider naevi kan een aanwijzing zijn voor een ernstiger medische toestand, vooral als ze gepaard gaan met andere symptomen zoals gele verkleuring van de huid (icterus).

Oorzaken van verwijde rode vaatjes op de huid

Spider angiomen ontstaan door een abnormale verzameling bloedvaatjes dicht bij het huidoppervlak. Deze teleangiëctasieën (huidaandoening met verwijde bloedvaten) ontstaan doordat de sluitspier rondom een klein centraal vaatbultje faalt. Hierdoor verwijden bestaande bloedvaten zich. De exacte oorzaak van het ontstaan van deze oppervlakkige adertjes is onbekend anno augustus 2024, maar enkele geassocieerde aandoeningen en risicofactoren zijn wel bekend.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die bijdragen aan de ontwikkeling van spider naevi. Deze omvatten genetische factoren, hormonale invloeden en onderliggende gezondheidsproblemen.

Hormonale Veranderingen
Een van de grootste risicofactoren voor het ontwikkelen van spider naevi is een hormonale verandering, zoals die tijdens de zwangerschap of bij het gebruik van hormonale anticonceptie. Deze veranderingen kunnen de bloedvaten beïnvloeden en bijdragen aan de ontwikkeling van spinnenkopjes.

Leveraandoeningen
Mensen met leverziekten, met name levercirrose, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van spider naevi. De verminderde leverfunctie kan de hormonale balans verstoren en leiden tot vaatverwijding.

Alcoholgebruik
Chronisch alcoholgebruik is een andere belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van spider naevi. Alcoholmisbruik kan leiden tot leverbeschadiging en andere gezondheidsproblemen die de ontwikkeling van spinnenkopjes bevorderen.

Risicogroepen

Bepaalde groepen mensen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van spider naevi. Dit zijn onder andere zwangere vrouwen, mensen met leveraandoeningen, en degenen die chronisch alcohol gebruiken.

Zwangere Vrouwen
Zwangere vrouwen hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van spider naevi door de hormonale veranderingen die tijdens de zwangerschap plaatsvinden. Dit is vaak tijdelijk, en de spinnenkopjes verdwijnen vaak na de bevalling.

Patiënten met Leveraandoeningen
Mensen met chronische leveraandoeningen, zoals cirrose, hebben meer kans om spider naevi te ontwikkelen. Dit is vaak een teken van een ernstigere aandoening die de leverfunctie beïnvloedt.

Mensen met Chronisch Alcoholgebruik
Langdurig en excessief alcoholgebruik kan leiden tot leverbeschadiging en is daarom een belangrijke risicofactor voor het ontwikkelen van spider naevi. Mensen met alcoholgerelateerde leverziekten moeten extra alert zijn op de ontwikkeling van deze huidaandoening.

Geassocieerde aandoeningen bij spinnenkoppen

Spider angiomen zijn meestal goedaardig en komen vaak voor zonder de aanwezigheid van een onderliggende ziekte. Ze kunnen fysiologisch aanwezig zijn, bijvoorbeeld tijdens een zwangerschap. Soms wijzen spinadertjes echter wel op een onderliggende systemische ziekte zoals progressieve leverfibrose (littekenvorming in de lever door herhaalde schade), levercirrose, leverfalen, portale hypertensie, het CREST-syndroom, reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen) of thyrotoxicose (een levensbedreigende complicatie van een overactieve schildklier met extreem hoge schildklierhormoonspiegels). De laesies kunnen ook wijzen op ernstige ondervoeding.

Symptomen op gezicht, nek en romp

Locatie

Deze meestal pijnloze vaatlaesies komen voornamelijk voor in het gezicht, de nek, de bovenborst (bovenste deel van de romp) en de armen bij volwassenen. Dit komt overeen met de verdeling van de vena cava superior (de bovenste holle ader, die bloed terugvoert naar het hart). Bij kinderen komen laesies vaak voor op de bovenste ledematen. Soms verschijnen de vaatlaesies ook op de rug van de handen en vingers. Daarnaast kunnen de laesies voorkomen op andere locaties dan de huid, zoals het slijmvlies van de mondholte en het maagdarmkanaal.

Uiterlijk

Op de huid zijn één of meerdere kleine tot grote spinnenkopjes zichtbaar. Solitaire (één enkele) spinnenkopjes komen vaak voor bij jongvolwassenen, die meestal minder dan drie laesies hebben. Multiple (meer dan één) spider angiomen zijn kenmerkend voor een chronische leverziekte. Spider angiomen hebben vaak een centrale rode vlek en roodachtige uiteinden die uitstralen als een spinnenweb. Bij het indrukken van de centrale rode vlek is het mogelijk om het bloed in de vaatjes weg te drukken, waardoor de roodheid verdwijnt. Bij het loslaten keert de roodheid terug.

Andere tekenen

De huidtemperatuur boven een spider naevus is meestal hoger dan de omliggende huid. Een jeukende huid en pijn komen meestal niet voor. Dit vaatletsel veroorzaakt bij de meeste patiënten dan ook geen andere klachten.

Bijkomende tekenen

Patiënten met leverfalen vertonen vaak symptomen zoals geelzucht, vochtretentie (het vasthouden van vocht) en verwardheid.

Alarmsymptomen

Spider naevi zijn vaak goedaardig en vereisen geen medische behandeling, maar in sommige gevallen kunnen ze wijzen op een onderliggende aandoening. Het is belangrijk om op bepaalde symptomen te letten die de aanwezigheid van een ernstiger gezondheidsprobleem kunnen aangeven.

Toename in Aantal of Grootte
Als het aantal of de grootte van de spider naevi toeneemt, kan dit wijzen op een onderliggende aandoening, zoals leverziekte. Patiënten die meerdere spinnenkopjes ontwikkelen, vooral in combinatie met andere symptomen zoals icterus, moeten medische hulp zoeken.

Andere Symptomen van Leverziekte
Spider naevi kunnen gepaard gaan met andere tekenen van leverziekte, zoals geelzucht, vermoeidheid en buikpijn. Het ontwikkelen van spider naevi in combinatie met deze symptomen vereist een grondige evaluatie door een arts.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek
Wanneer slechts één spider naevus aanwezig is bij een gezonde persoon of een zwangere vrouw, is verder onderzoek meestal niet nodig. Bij meerdere spinnenkopjes is een gedetailleerde medische geschiedenis en een lichamelijk onderzoek echter wel noodzakelijk, omdat dit mogelijk wijst op een leverprobleem. Het aantal en de grootte van het spiderangioom correleren vaak met de ernst van de leverziekte. Soms kan de medische geschiedenis en het lichamelijk onderzoek verwarrend zijn, waardoor de laesies mogelijk lijken op huidkanker, zoals een basaalcelcarcinoom (een langzaam groeiende vorm van huidkanker). Een huidbiopsie kan in deze gevallen duidelijkheid verschaffen en andere aandoeningen uitsluiten.

Differentiële diagnose
Enkele aandoeningen kunnen lijken op spider naevi:

• angioma serpiginosum
• basaalcelcarcinoom
• kersenrood bloedvatgezwel (cherry angioom: pijnloos en onschuldig huidletsel)
• Osler-Weber-Rendu-syndroom (bloedvataandoening)
• insectenbeten
• rosacea (huidaandoening met roodheid en zwelling in het gezicht)
• uitbarstingen van acne (huidziekte met ontsteking van talgklieren)

Behandeling van spider angiomen

De behandeling van spider naevi hangt af van de onderliggende oorzaak. Bij patiënten met een systemische ziekte zoals levercirrose wordt eerst de onderliggende aandoening behandeld. Aangezien levercirrose vaak in een gevorderd stadium verkeert, kan de behandeling gericht zijn op het beheersen van de symptomen en het verbeteren van de leverfunctie. Bij patiënten die om cosmetische redenen de spinnenkopjes willen laten verwijderen, kan de arts verschillende methoden overwegen, zoals lasertherapie of elektrocauterisatie (wegbranden).

Lasertherapie is vaak effectief in het verminderen of verwijderen van spider naevi door het richten van een geconcentreerde lichtstraal op de laesie, die de verwijde bloedvaatjes vernietigt. Elektrocauterisatie, waarbij de spinnenkopjes worden weggebrand met behulp van elektrische stroom, is een andere optie. Beide procedures hebben doorgaans goede resultaten, hoewel er altijd een klein risico op littekenvorming bestaat. Het is ook mogelijk dat spider angiomen na behandeling terugkeren.

Bij gezonde personen verdwijnen spider naevi vaak spontaan binnen enkele jaren. Na de bevalling verdwijnen deze vaatletsel vaak vanzelf. Het stoppen met het gebruik van hormonale anticonceptie kan ook leiden tot het verdwijnen van spinnenkopjes. Bij patiënten met levercirrose kunnen de naevi verdwijnen na een levertransplantatie, mits de leverfunctie verbetert.

Prognose van spinnenkopjes

Spider naevi zijn over het algemeen goedaardige letsels waarvoor in de meeste gevallen geen medische behandeling noodzakelijk is, tenzij er cosmetische bezorgdheid is. Er zijn verschillende behandelingsopties beschikbaar, maar alle behandelingen kunnen littekens achterlaten en de spinnenkopjes kunnen mogelijk terugkeren. Vaak verdwijnen spider naevi spontaan binnen enkele maanden tot jaren. Bij sommige mensen blijven ze echter permanent aanwezig. De prognose voor patiënten met spider naevi is doorgaans uitstekend.

Bij patiënten met levercirrose kunnen spider naevi een indicatie zijn voor de ernst van de leverziekte en een hoger risico op mortaliteit. Ze kunnen ook de kans op het ontwikkelen van slokdarmspataderen (verwijde bloedvaten in de slokdarm) verhogen en dienen als een aanwijzing voor de mate van leverfibrose.

Complicaties van spider naevi

Hoewel spider naevi op zichzelf meestal goedaardig zijn, kunnen ze in sommige gevallen wijzen op ernstigere onderliggende aandoeningen, vooral als ze in grote aantallen of in combinatie met andere symptomen optreden. Enkele mogelijke complicaties en risico’s zijn:

• Leverziekten: Grote aantallen spider naevi kunnen een aanwijzing zijn voor levercirrose of leverfalen, wat kan leiden tot ernstige levercomplicaties zoals portale hypertensie of hepatische encefalopathie.
• Verwarring met huidkanker: In zeldzame gevallen kunnen de verschijnselen van spider naevi lijken op andere huidafwijkingen zoals basaalcelcarcinoom, wat kan leiden tot verkeerde diagnose en behandeling.
• Psychosociale impact: Hoewel spider naevi meestal niet pijnlijk zijn, kunnen ze bij sommige mensen cosmetische bezorgdheid en psychosociale stress veroorzaken.
• Risico op terugkeer: Na behandeling kunnen spider naevi terugkeren, vooral als de onderliggende oorzaak niet volledig is aangepakt.

Preventie van spider naevi

Er zijn geen specifieke preventieve maatregelen om het ontstaan van spider naevi volledig te voorkomen. Echter, het aanpakken van de risicofactoren en het handhaven van een gezonde levensstijl kunnen helpen bij het verminderen van het risico:

• Beperk alcoholconsumptie: Overmatig alcoholgebruik is een bekende risicofactor voor leverziekten die kunnen leiden tot spider naevi. Het beperken van alcoholconsumptie kan helpen bij het behoud van een gezonde leverfunctie.
• Gezonde voeding: Een dieet rijk aan vitaminen en mineralen kan bijdragen aan de algehele gezondheid van de lever en het lichaam.
• Regelmatige medische controles: Regelmatige controles kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen en behandelen van leveraandoeningen en andere onderliggende ziekten die kunnen bijdragen aan het ontstaan van spider naevi.
• Hormonale balans: Voor vrouwen kan het monitoren van hormonale veranderingen en het vermijden van overmatig gebruik van hormonale anticonceptiva helpen bij het voorkomen van hormonale disbalans die spider naevi kan verergeren.

Praktische tips voor het omgaan met spider naevi

Spider naevi (ook wel spinnenvaten genoemd) zijn kleine, rode bloedvaten die zich net onder de huid bevinden en eruitzien als een spinnenweb. Ze komen vaak voor bij mensen met leveraandoeningen, maar kunnen ook voorkomen bij gezonde mensen. Hier zijn enkele tips voor het omgaan met spider naevi en het verminderen van de kans op het ontwikkelen ervan.

Controleer regelmatig je huid

Als je merkt dat je vaker spider naevi krijgt, is het belangrijk om je huid regelmatig te controleren. Deze bloedvaten zijn vaak een teken van onderliggende gezondheidsproblemen, zoals leveraandoeningen, dus het kan nuttig zijn om je arts te raadplegen voor verdere evaluatie.

Vermijd alcoholgebruik

Een van de risicofactoren voor het ontwikkelen van spider naevi is overmatig alcoholgebruik. Als je merkt dat je veel van deze vlekken hebt, kan het nuttig zijn om je alcoholconsumptie te verminderen of helemaal te stoppen. Dit kan helpen om je leverfunctie te verbeteren en verdere symptomen te voorkomen.

Raadpleeg een arts voor bloedonderzoek

Als je meerdere spider naevi hebt, kan het nuttig zijn om een bloedonderzoek te laten doen om de onderliggende oorzaak te achterhalen. Dit kan helpen om te controleren op leveraandoeningen of andere gezondheidsproblemen die kunnen bijdragen aan het verschijnen van deze vlekken.

Zorg voor een gezond dieet

Een evenwichtig voedingspatroon is belangrijk voor het ondersteunen van een gezonde leverfunctie. Eet voeding die rijk is aan vitamines, mineralen en antioxidanten, zoals groenten, fruit, volle granen en magere eiwitten. Het ondersteunen van je lever kan helpen bij het verminderen van de kans op het ontwikkelen van spider naevi.

Let op veranderingen in je huid

Als je merkt dat de spider naevi groter worden of veranderen, kan dit wijzen op een verslechtering van je gezondheid. In dat geval is het belangrijk om snel medische hulp te zoeken. Let ook op andere symptomen zoals vermoeidheid, geelzucht of pijn in de buik, wat kan wijzen op een leverprobleem.

Overweeg medische behandelingen

Hoewel spider naevi vaak onschadelijk zijn, kunnen ze soms cosmetisch storend zijn. Als je je zorgen maakt over de esthetiek van deze vlekken, kun je met je arts praten over mogelijke behandelingen zoals lasertherapie of sclerotherapie om de vlekken te verwijderen.

Monitor je gezondheid bij risicofactoren

Als je risicofactoren hebt voor leveraandoeningen, zoals een familiegeschiedenis van leverziekten of overgewicht, is het belangrijk om regelmatig medische controles te ondergaan. Het vroegtijdig opsporen van leverproblemen kan helpen bij het beheren van de aandoening en het voorkomen van verdere complicaties.

Misvattingen rond spider naevi (spinnenkopjes)

Spider naevi, ook wel spinnenkopjes genoemd, zijn kleine, verwijdde bloedvaten die zich vaak op de huid bevinden. Hoewel deze aandoening meestal onschuldig is, zijn er veel misvattingen over de oorzaak, het uiterlijk en de behandeling van spider naevi. In deze tekst worden enkele van deze misvattingen besproken, zodat je een beter begrip krijgt van wat spider naevi zijn en hoe je ermee om kunt gaan.

Spider naevi zijn altijd een teken van leverproblemen

Een van de meest voorkomende misvattingen is dat spider naevi altijd wijzen op ernstige leverproblemen, zoals leverziekten. Hoewel deze huidafwijkingen inderdaad vaak voorkomen bij mensen met levercirrose, zijn ze niet exclusief voor leveraandoeningen. Spider naevi kunnen ook optreden door andere factoren zoals zwangerschap, hormonale veranderingen of overmatig gebruik van alcohol. Het is dus belangrijk om niet meteen te denken aan een ernstige leveraandoening zonder verder onderzoek door een arts.

Spider naevi kunnen alleen op de buik voorkomen

Veel mensen denken dat spider naevi zich uitsluitend op de buik of de borst kunnen bevinden, maar dit is niet het geval. Ze kunnen op verschillende delen van het lichaam verschijnen, waaronder het gezicht, de handen en de armen. Hoewel de buik een veelvoorkomende plek is, kunnen ze overal op de huid verschijnen, ongeacht het geslacht of de leeftijd.

Spider naevi kunnen snel worden behandeld met crèmes of zalven

Een andere misvatting is dat spider naevi eenvoudig kunnen worden verholpen met crèmes of zalven. In werkelijkheid zijn deze huidafwijkingen vaak onschuldig en verdwijnen ze vaak vanzelf zonder behandeling. Als ze echter cosmetisch storend zijn, kunnen behandelingen zoals lasertherapie of anesthesie worden overwogen, maar dit vereist altijd overleg met een arts of specialist.

Spider naevi wijzen altijd op een onderliggende medische aandoening

Hoewel spider naevi soms kunnen wijzen op een onderliggende medische aandoening, zoals levercirrose of hormonale stoornissen, komen ze ook voor bij gezonde mensen zonder enige andere gezondheidsproblemen. Bijvoorbeeld, vrouwen kunnen tijdens de zwangerschap babytjes vaak spider naevi ontwikkelen door veranderingen in de hormonale balans, wat op zich geen reden tot bezorgdheid hoeft te zijn.

Spider naevi kunnen leiden tot ernstige gezondheidsproblemen

Veel mensen denken dat spider naevi de voorbode zijn van ernstige gezondheidsproblemen, maar in de meeste gevallen zijn ze onschuldig. Ze zijn vaak een cosmetisch probleem en hebben geen invloed op de algehele gezondheid. Alleen als ze in combinatie met andere symptomen verschijnen, zoals geelzucht of bloedingen, moet je verder onderzoek overwegen, maar dit is zeldzaam.

Spider naevi kunnen worden voorkomen door het vermijden van bepaalde voedingsmiddelen

Er is geen bewijs dat het vermijden van specifieke voedingsmiddelen, zoals vet of suiker, spider naevi kan voorkomen. De ontwikkeling van spider naevi heeft vaak meer te maken met genetische factoren of hormonale veranderingen, in plaats van wat je eet. Het is belangrijk om een gezond evenwichtig voedingspatroon te behouden, maar dit heeft geen directe invloed op het voorkomen van spider naevi.

Spider naevi kunnen niet worden geëlimineerd zonder chirurgie

Er wordt vaak gedacht dat spider naevi alleen kunnen worden verwijderd door middel van invasieve chirurgische ingrepen. Hoewel sommige mensen ervoor kiezen om een behandelingsoptie zoals lasertherapie te ondergaan, is chirurgie in de meeste gevallen niet nodig. In veel gevallen verdwijnen de spinnenkopjes vanzelf en veroorzaken ze geen problemen. Het is altijd verstandig om een arts te raadplegen voordat je een behandelingsoptie overweegt.

Lees verder

• Teleangiëctasieën: Huidaandoening met verwijde bloedvaten
• Leverfalen: Lever stopt plots of geleidelijk met werken
• Leverziekte: Symptomen leveraandoening / schade aan lever