Spider naevi: oorzaken & rode spinnetjes op huid verwijderen

Spider naevi (of 'rode spinnetjes op de huid') is het meervoud van spider naevus, een veel voorkomende goedaardige vasculaire afwijking. De Latijnse benaming van deze rode spinnetjes op de huid, is 'naevus araneus'. Een spider naevus wordt gekenmerkt door een centraal rood vaatbultje met uitwaaierende klein bloedvaatjes waardoor het geheel wat weg heeft van een spinnetje (zie foto). De wijze waarop het ontstaat is nog steeds niet duidelijk. Een verhoogd oestrogeengehalte in het plasma draagt vermoedelijk bij aan het ontstaan ervan. De plekjes zijn volkomen onschuldig. Vanuit medisch oogpunt is behandeling niet nodig.

• Wat zij spider naevi?
• Vasculaire huidafwijking
• Grootte en locatie
• Goedaardig
• Synoniemen
• Oorzaken spider naevus
• Risicofactoren van spider naevi
• Symptomen: rode spinnetjes op de huid
• Beloop
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling: verwijderen van rode spinnetjes
• Prognose
• Preventie

Wat zij spider naevi?

Vasculaire huidafwijking

Een spider naevus is een courante goedaardige asymptomatische vasculaire huidafwijking, die bij ongeveer 10-15% van alle gezonde volwassenen en kinderen aanwezig is. Er kan sprake zijn van één spider naevi, maar er kunnen ook meerdere plekken aanwezig zijn. De naam spider naevus komt voort uit de fysieke verschijning, die wordt gekenmerkt door een centraal rood vaatbultje met uitwaaierende klein bloedvaatjes waardoor het geheel wat weg heeft van een spinnetje (zie afbeelding).

Grootte en locatie

De laesies variëren in grootte van 0,5 tot 1,5 centimeter in diameter. De roodheid is wegdrukbaar: door op de centrale arteriole te drukken, wordt het bloed uit de vaatjes geduwd. Bij loslaten vullen de vaatjes zich weer onmiddellijk van binnen naar buiten. De voorkeurslocaties voor spinnenkopjes bij volwassenen zijn de blootgestelde delen van het lichaam, zoals het gezicht, de nek, het bovenste deel van de romp (boven de tepellijn), en de armen. Bij kinderen worden ze vaak gezien op de ruggen van de handen en de vingers.

Goedaardig

Spider naevi zijn meestal goedaardig, maar kunnen vaak wijzen op een onderliggende systemische ziekte zoals levercirrose, reumatoïde artritis of thyrotoxicose. Solitaire spinnetjes komen voor bij 15% van de jongvolwassenen die meestal minder dan 3 laesies hebben. De laesies kunnen ook voorkomen in andere fysiologische aandoeningen zoals zwangerschap of ernstige ondervoeding. Multiple spider angiomen zijn kenmerkend voor chronische leverziekte met een specificiteit van 95%.

Synoniemen

Spider naevi staan ook bekend onder de volgende synoniemen:

• étoile vasculaire
• naevus arachnoidius
• naevus araneus
• oppervlakkige adertjes
• spider angioma
• spider angiomen
• spider nevus
• spider telangiectasia
• spider teleangiëctasieën
• spinadertje
• spinnenkop
• spinnenkopjes
• tache stellaire

Oorzaken spider naevus

De wijze waarop het ontstaat is anno 2022 nog steeds niet duidelijk. Een verhoogd oestrogeengehalte in het plasma draagt vermoedelijk bij aan het ontstaan ervan. Het blijkt dat vooral zwangeren en vrouwen die orale anticonceptie gebruiken één of meerdere spider naevi hebben, welke vaak verdwijnen in de periode na de bevalling of na het stoppen met orale anticonceptie. Vermoedelijk is de afwijking eerder een verwijding van pre-existente bloedvaten, dan een nieuwgroei van kleine bloedvaten (neovascularisatie).¹ Spider naevi worden ook in verband gebracht met thyreotoxicose (een toestand waarbij er een teveel aan schildklierhormoon circuleert) en levercirrose.

Risicofactoren van spider naevi

Hoewel de oorzaken van spider naevi anno 2022 nog niet volledig worden begrepen, loop je door verschillende factoren een hoger risico om rode spinnetjes op de huid te krijgen:

• Leeftijd: Hoe ouder je bent, hoe groter de kans dat je spider naevi krijgt. Door veroudering kunnen de kleppen in je bloedvaten verzwakken.
• Hormonale veranderingen: het doorlopen van de puberteit, zwangerschap en overgang of menopauze, evenals het nemen van hormonale anticonceptiva, kunnen leiden tot spider naevi.
• Blootstelling aan de zon: In de zon vertoeven, vooral als je een lichte of blanke huid hebt, kan spider naevi op je gezicht vormen.
• Familiegeschiedenis: Zwakke vaatkleppen kunnen in bepaalde gezinnen voorkomen. Als leden van je gezin spider nevi hebben, is de kans groter dat jij ze ook krijgt.
• Obesitas: Overgewicht kan druk uitoefenen op de bloedvaten.
• Lange tijd zitten of staan: Immobiel zijn kan de gezonde bloedcirculatie verhinderen.

Soms kunnen spider naevi ontstaan in het kader van chronische leverziekten (levercirrose, alcoholmisbruik) en bij auto-immuunziekten (CREST-syndroom, sclerodermie).

Symptomen: rode spinnetjes op de huid

Een spider naevus zijn rood met een kleine centrale arteriole (vaatbultje), omringd door uitwaaierende arteriolen (kleine bloedvaatjes). Soms kan alleen het centrum aanwezig zijn, zonder de 'poten' van het spin. De afwijking is vaak 0,5 tot 1,5 centimeter in diameter. De gehele leasie kan weggedrukt worden door op de centrale arteriole te drukken en bij loslaten vullen de vaatjes zich weer onmiddellijk van binnen naar buiten. De laesies komen het meest voor in kwetsbare gebieden van de huid, bij volwassenen vooral in het gezicht, de nek, het bovenste deel van de romp en de armen. Bij kinderen komen ze vaak voor op de vingers en handen.

Beloop

Bij kinderen en sommige volwassenen kunnen spider naevi vanzelf verdwijnen, wat enkele jaren kan duren. Behandeling is meestal niet nodig. Als spiderangiomen gerelateerd zijn aan verhoogde oestrogeenhormonen en de waarden vervolgens weer normaal worden (na een zwangerschap of bij het stoppen van een orale anticonceptiepil), kunnen de spiderangiomen binnen ongeveer negen maanden verdwijnen. Een spinangioom kan ook volledig verdwijnen na een behandeling, maar soms kunnen herhaalde behandelingen nodig zijn. Het plekje kan enkele maanden later na de behandeling terugkomen.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De diagnose kan door de huisarts op het blote oog gesteld worden. Wanneer er slechts één spider naevus bij een gezonde persoon of zwangere vrouw aanwezig is, is verder onderzoek niet nodig. De arts zal je medische geschiedenis in ogenschouw nemen en een lichamelijk onderzoek uitvoeren indiende er meerdere spinnetjes op de huid aanwezig zijn, aangezien dit kan wijzen op een leverprobleem. Het aantal en de grootte hangen dikwijls samen met de ernst van de leverziekte. Als de vaatletsels doen dan denken aan een vorm van huidkanker, zoals een basaalcelcarcinoom (langzaam groeiende vorm van huidkanker, dan biedt een huidbiopsie duidelijkheid.

Differentiële diagnose

Soms vertoont een andere aandoening veel gelijkenis met een spider naevus:

• angioma serpiginosum (naevus vasculosus tardus)
• basaalcelcarcinoom
• kersenwratjes (seniele angiomen)
• Osler-Weber-Rendu-syndroom (een erfelijke aandoening van de bloedvaten)
• insectenbeten
• rosacea
• uitbarstingen van acne

Behandeling: verwijderen van rode spinnetjes

De plekjes zijn volkomen onschuldig. Desalniettemin kan om behandeling verzocht worden vanwege cosmetische redenen. Veel spider naevi verdwijnen na verloop van tijd spontaan. Bij vrouwen verdwijnen ze vaak spontaan binnen 6 weken tot 9 maanden na de geboorte van een kind of na het stoppen met orale anticonceptiva. Behandeling kan bestaan uit dunnenaald-elektrocoagulatie of lasercoagulatie, waarbij de centrale arteriole wordt dichtgebrand. Coagulatie kan een klein littekentje in de huid achterlaten, lasertherapie normaal gesproken niet.

Wanneer er sprake is van een achterliggende aandoening, is verder onderzoek en behandeling noodzakelijk.

Prognose

Spider naevi: zijn goedaardige laesies, waar over het algemeen geen behandeling voor nodig is, behalve voor cosmetische doeleinden. Er zijn verschillende behandelingen beschikbaar om spider naevi te behandelen, maar bij alle behandelingen zijn littekens en recidieven een probleem. In veel gevallen nemen spider naevi spontaan af. De prognose voor patiënten met een spinnetje op de huid is over het algemeen uitstekend, tenzij ze een uiting zijn van een onderliggende leverziekte in het eindstadium.

Preventie

Je kunt de vorming van rode spinnetjes op de huid nooit helemaal voorkomen. Dat geldt vooral als je vatbaar bent voor deze laesies vanwege familiegeschiedenis en genetica. Hoewel er anno 2022 geen specifieke preventieve maatregelen bekend zijn, kun je de vorming van nieuwe plekjes voorkomen door:

• overgewicht te voorkomen
• zonnebrandcrème te smeren bij blootstelkling aan de zon, waaronder het gezicht, de nek en de benen
• je alcoholgebruik binnen de perken te houden
• een eventuele leverziekte te behandelen

Noot:

1. M.H. Schuring: Spidernaevus, in: Kleine kwalen in de huisartspraktijk, vijfde geheel herziene druk, tweede oplage, Elsevier Gezondheidszorg, Amsterdam, 2010, p.74.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Rode plekken, vlekken, bultjes of zweertjes penis / eikel
• Geboortevlekken: symptomen, oorzaak en behandeling
• Spider naevus (spinnenkop): kleine adertjes op benen/gezicht
• Huiduitslag met rode vlekken, puntjes en bultjes op de huid