Kuitpijn: Oorzaken van pijnlijke kuit

De kuit bevindt zich aan de achterkant van het been, net onder de knie. De kuit bestaat uit drie spieren: de gastrocnemius, de soleus en de plantaris. Letsels en aandoeningen kunnen leiden tot pijn in de kuit. Hoewel de meeste oorzaken goedaardig zijn en slechts tijdelijke pijn veroorzaken, kunnen ernstigere oorzaken, zoals een bloedstolsel, ook pijn in de kuit veroorzaken. Het is belangrijk voor artsen om de aard en intensiteit van de pijn te begrijpen, evenals eventuele andere symptomen zoals zwelling, warmte, een bleke kleur of tintelingen. De behandeling hangt af van de onderliggende diagnose, maar vaak verlichten rust, ijsapplicatie en ontstekingsremmende medicijnen de meeste oorzaken van kuitpijn.

• Oorzaken van kuitpijn
• Achilles tendinitis / ruptuur
• Baker's cyste
• Beknelde zenuw
• Bloedstolsels
• Botinfectie
• Breuk van onderbeenbot
• Claudicatio intermittens
• Compartimentsyndroom
• Diabetische neuropathie
• Ingesloten knieholteader
• Ischias
• Kuitspieren
• Peesplaatontsteking
• Spataders
• Tendinitis van de knieholte
• Geassocieerde symptomen
• Alarmsymptomen bij pijnlijke kuit
• Diagnose en onderzoeken
• Alarmsymptomen bij pijnlijke kuit
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Preventie bij kuitpijn

Oorzaken van kuitpijn

Achilles tendinitis / ruptuur

De achillespees, de grootste pees in het lichaam, verbindt de kuitspieren met het hielbeen. Wanneer deze pees geïrriteerd raakt, meestal door overbelasting, kan dit leiden tot branderige pijn aan de achterkant van het been, meestal net boven de hiel. Bij achillespeesontsteking kunnen zowel kuitpijn als stijfheid optreden. Bij een gescheurde achillespees ervaart de patiënt meestal ernstige, plotselinge pijn in de achterkant van het been en kan hij moeilijk gewicht op het getroffen been dragen. Sommige patiënten kunnen een ‘knallend’ geluid gewrichtsgeluiden horen bij het ontstaan van een peesruptuur.

Baker's cyste

Een Baker’s cyste is geen echte cyste, maar een ophoping van kniegewrichtsvloeistof die zich achter de knie verzamelt. Deze ophoping ontstaat vaak door artritis (gewrichtsontsteking). Als de Baker’s cyste scheurt, lekt de vloeistof naar beneden in het kuitgebied, wat leidt tot pijn en zwelling in de kuit.

Beknelde zenuw

Wanneer de kuit vergroot of gezwollen is, kan dit druk uitoefenen op de zenuwen. Een beknelde zenuw kan leiden tot spierzwakte, gevoelloosheid, tintelingen en/of scherpe pijn.

Bloedstolsels

Als bloedstolsels zich vormen in de diepe aderen van het been, een aandoening die bekendstaat als diepe veneuze trombose, kunnen symptomen optreden zoals zwelling, roodheid, warmte en krampachtige pijn in de kuit.

Factoren die het risico op bloedstolsels verhogen zijn onder andere:

• Veroudering
• Zwangerschap
• Immobilisatie
• Kanker
• Roken
• Overgewicht

Een bloedstolsel is een ernstige oorzaak van kuitpijn, omdat het onbehandeld naar de longen kan reizen en een longembolie kan veroorzaken, wat leidt tot ademhalingsproblemen.

Botinfectie

Hoewel zeldzaam, kan een botinfectie in het onderbeen leiden tot constante kuitpijn, roodheid en zwelling.

Breuk van onderbeenbot

Een botbreuk in een van de beenderen van het onderbeen (de tibia of fibula) kan (constante) kuitpijn veroorzaken, soms vergezeld van beenmisvorming en zwelling.

Claudicatio intermittens

Claudicatio intermittens is een aandoening waarbij de bloedstroom in de slagaders van de onderbenen verminderd is. Dit veroorzaakt pijn in de bil, heup, dij, kuit en/of voet tijdens het wandelen. De pijn verdwijnt meestal binnen tien minuten na rust. De krampachtige kuitpijn is het gevolg van een vernauwing van de slagaders in de dij of knie.

Compartimentsyndroom

Het onderbeen is verdeeld in verschillende compartimenten met spieren, zenuwen, bloedvaten en pezen die door bindweefsel (fascia) worden omgeven. Een compartimentsyndroom ontstaat wanneer de druk in een of meer van deze compartimenten toeneemt, waardoor spieren, bloedvaten of zenuwen worden samengedrukt. Dit kan pijn, functieverlies en een strak gevoel veroorzaken. Hardlopers zijn vaak getroffen door de herhaalde belasting tijdens het hardlopen. De pijn, vaak in beide benen, komt op met voorspelbare intervallen en kan gepaard gaan met krampen en gevoelloosheid bij de grote teen. In sommige gevallen ontstaan knobbeltjes of bultjes in het weefsel door kleine hernia's.

Diabetische neuropathie

Een complicatie van diabetes mellitus is diabetische neuropathie. Hoge bloedsuikerspiegels kunnen zenuwschade veroorzaken, wat leidt tot gevoelloosheid, tintelingen en pijn, vaak in de handen en voeten, maar soms ook in de kuit.

Ingesloten knieholteader

Een ingesloten knieholteader komt vaker voor bij mannelijke atleten. Deze aandoening ontstaat vermoedelijk door een ontwikkelingsstoornis waarbij de gastrocnemius de knieholteader samenperst wanneer de knie wordt gebogen. Dit leidt tot diepe pijn in de kuit na intense training, zoals fietsen of hardlopen.

Ischias

Ischias betreft problemen met de heupzenuw, wat pijn, gevoelloosheid en tintelingen in de lage rug kan veroorzaken die uitstralen naar het been, de kuit en andere spieren.

Kuitspieren

Druk
Druk op de kuitspieren kan leiden tot pijn, vaak tijdens sporten zoals tennis waarbij plotselinge richtingsveranderingen plaatsvinden. De pijn kan scherp, scheurend of diep zijn. Bij ernstige druk kan de kuit ook gezwollen raken en blauwe plekken vertonen.

Kneuzing
Een kneuzing van de kuitspier kan ontstaan na een directe klap of herhaalde slagen op de kuit. Dit veroorzaakt gezwollen kuit, ernstige scherpe pijn en blauwe plekken. Soms ontwikkelt zich een hematoom (bloedophoping).

Krampen
Spierspasmen of krampen in de kuit zijn onwillekeurige samentrekkingen van één of meer kuitspieren. Spierkrampen zijn intens pijnlijk en gaan vaak gepaard met spierstijfheid en een zichtbare spierknoop. Krampen duren vaak kort, maar de pijn kan enkele dagen aanhouden. Oorzaken zijn onder andere uitdroging, gebrek aan rekoefeningen, langdurige fysieke activiteit, verlies van elektrolyten door zweten en spierzwakte.

Peesplaatontsteking

Peesplaatontsteking (plantaire fasciitis) wordt vaak veroorzaakt door te strakke kuitspieren, wat de voet onvoldoende steun geeft. Dit kan leiden tot voetpijn in de ochtend, moeite met het buigen van de voet en kuitpijn.

Spataders

Spataderen (uitgezette aders) ontstaan wanneer de eenrichtingsventielen in de aderen beschadigd raken. Deze ventielen, die normaal gesproken helpen om het bloed in de richting van het hart te laten stromen, functioneren niet meer naar behoren, waardoor bloed terugstroomt en zich ophoopt in de aderen. Dit fenomeen kan worden verergerd door factoren zoals hormonale schommelingen, zwangerschap, een familiegeschiedenis van spataders, overgewicht, het dragen van hoge hakken en een gebrek aan lichaamsbeweging. Symptomen van spataderen omvatten vaak kloppende pijn en krampen in de benen.

Tendinitis van de knieholte

De knieholtepees, die zich om het kniegewricht wikkelt en het dijbeen met de knieholte verbindt, kan ontstoken raken, een aandoening bekend als peesontsteking. Deze ontsteking veroorzaakt pijn boven de kuit, aan de achterkant en de zijkant van de knie. De pijn kan verergeren tijdens activiteiten zoals lopen of het afdalingen.

Geassocieerde symptomen

Bij pijn in de kuit(en) kunnen de volgende symptomen optreden:

• Blauwe plekken
• Bloedingen
• Koude kuit of bleke kleur van de kuit
• Verminderd gevoel
• Vochtophoping in de kuit
• Zwelling
• Gevoelloosheid
• Koorts
• Problemen met wandelen
• Roodheid
• Spierkrampen
• Spierpijn
• Spierstijfheid
• Spierzwakte
• Tintelingen
• Warmte

Alarmsymptomen bij pijnlijke kuit

Raadpleeg onmiddellijk een arts bij:

• Ongebruikelijke of ernstige symptomen
• Een bleek of koel aanvoelend gezwollen been
• Plotselinge en extreme zwelling van het been
• Onbekende oorzaak van de symptomen
• Verwonding met misvorming van het onderbeen
• Zwelling rond de kuit of het enkelgewricht
• Moeite met wandelen of functioneren met de getroffen zijde
• Kuitpijn die langer dan enkele dagen aanhoudt
• Pijn in de kuit tijdens de nacht of in rust
• Tekenen van infectie, zoals koorts, roodheid en warmte

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Een gedetailleerde medische geschiedenis is cruciaal. De arts zal vragen naar het begin van de pijn, de aard van de pijn en andere symptomen die aanwezig zijn. Tijdens het lichamelijk onderzoek inspecteert de arts het onderbeen, betast de kuit en zoekt naar tekenen van warmte, zwelling, gevoeligheid en verkleuring. Reflexen en de pulsen van been, enkel en voet kunnen ook worden getest. Verder kan de arts de voet, enkel en knie onderzoeken.

Diagnostisch onderzoek
In sommige gevallen is bloedonderzoek noodzakelijk om bijvoorbeeld een bloedstolsel op te sporen. Artsen kunnen ook beeldvormende onderzoeken inzetten, zoals echografie, om de oorzaak van de kuitpijn te identificeren, zoals een kuitpeesblessure, scheuren of een bloedstolsel. Bij vermoeden van een breuk van het onderbeen, de enkel of de knie, kan een röntgenfoto worden aangevraagd. Een MRI-scan kan nuttig zijn voor het visualiseren van meerdere kuitspieren en het diagnosticeren van een beknelde zenuw, een knieholteprobleem of een achillespeesblessure. Een MRA (magnetische resonantie angiografie) is nuttig voor het bevestigen van een insluiting van de knieholteader. Een enkel-brachiale index (een vaatonderzoek) is waardevol voor het diagnosticeren van perifere vaatziekte (claudicatio intermittens).

Alarmsymptomen bij pijnlijke kuit

Raadpleeg onmiddellijk een arts bij:

• Ongebruikelijke of ernstige symptomen
• Een bleek of koel aanvoelend gezwollen been
• Plotselinge en extreme zwelling van het been
• Onbekende oorzaak van de symptomen
• Verwonding met misvorming van het onderbeen
• Zwelling rond de kuit of het enkelgewricht
• Moeite met wandelen of functioneren met de getroffen zijde
• Kuitpijn die langer dan enkele dagen aanhoudt
• Pijn in de kuit tijdens de nacht of in rust
• Tekenen van infectie, zoals koorts, roodheid en warmte

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
Een gedetailleerde medische geschiedenis is cruciaal. De arts zal vragen naar het begin van de pijn, de aard van de pijn en andere symptomen die aanwezig zijn. Tijdens het lichamelijk onderzoek inspecteert de arts het onderbeen, betast de kuit en zoekt naar tekenen van warmte, zwelling, gevoeligheid en verkleuring. Reflexen en de pulsen van been, enkel en voet kunnen ook worden getest. Verder kan de arts de voet, enkel en knie onderzoeken.

Behandeling

De behandeling van kuitpijn is afhankelijk van de oorzaak en kan bestaan uit:

• Bloedverdunners voor het behandelen van bloedstolsels
• Compressiekousen dragen
• Het aanbrengen van een brace of verband
• Een corticosteroïde injectie voor aanhoudende aandoeningen zoals een Baker's cyste of een beknelde zenuw
• Operatieve ingrepen, bijvoorbeeld bij een achillespeesruptuur of ingesloten knieholteader
• Fysiotherapie
• Geschikt schoeisel dragen
• Het been optillen om de bloedsomloop te verbeteren
• Toepassing van koude of warmte
• Rust
• Vrij verkrijgbare pijnstillers, zoals niet-steroïdale ontstekingsremmers (NSAID's)

Preventie bij kuitpijn

Een goede opwarming en rekking voor training kunnen krampen en spierspanningen in de kuit helpen voorkomen. Het is ook belangrijk om na lichaamsbeweging af te koelen door de intensiteit geleidelijk te verminderen (minstens tien minuten). Blijf gehydrateerd en voorkom overmatige training, vooral bij warm weer of in warme omgevingen. Het drinken van een elektrolytische drank of het nemen van supplementen met kalium, magnesium en calcium kan spierkrampen helpen voorkomen. Beperk alcohol en cafeïne om krampen in de kuitspieren te vermijden. Andere nuttige stappen zijn:

• Een gezond gewicht behouden
• Gewicht verliezen bij overgewicht
• Medicijnen innemen zoals voorgeschreven
• Regelmatig screeningsonderzoek laten doen voor diabetes en een te hoog cholesterolgehalte
• Stoppen met roken

Lees verder

• Achillespeesontsteking: Pijn aan de hiel, vooral na rust
• Claudicatio intermittens: Pijn in benen tijdens wandelen
• Compartimentsyndroom: Schade aan spieren en zenuwen
• Beknelde zenuw (zenuwcompressie): Symptomen en behandeling
• Baker’s cyste: Ophoping van gewrichtsvloeistof in knieholte