Tromboflebitis: Oppervlakkige aderontsteking met pijn

Tromboflebitis, ook wel oppervlakkige aderontsteking genoemd, ontstaat wanneer zich een bloedstolsel vormt in één of meer oppervlakkige aderen net onder de huid. Dit leidt tot zwelling, pijn, gevoeligheid, warmte en roodheid, vaak in de benen. Belangrijke oorzaken zijn trauma, chirurgie of langdurige immobiliteit. Bij het optreden van symptomen van tromboflebitis is het raadzaam om een arts te raadplegen, aangezien deze aandoening kan uitmonden in diep veneuze trombose, wat ernstige complicaties kan veroorzaken. Er zijn verschillende preventieve maatregelen die het risico op tromboflebitis kunnen verminderen.

• Synoniemen
• Oorzaken van oppervlakkige aderontsteking
• Risicofactoren voor tromboflebitis
• Symptomen
• Pijn, zwelling en roodheid in het been
• Thrombophlebitis migrans
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties: Diep veneuze trombose
• Preventie

Synoniemen

Een ander synoniem voor tromboflebitis is tromboflebose (trombophlebosis), hoewel artsen deze term zelden gebruiken. De term ‘tromboflebitis’ wordt soms ook gespeld als ‘thrombophlebitis’.

Oorzaken van oppervlakkige aderontsteking

Tromboflebitis ontstaat door een ontsteking van de wand van een ader (vena) met de vorming van bloedstolsels. Bloedstolsels ontstaan wanneer de bloedstroom in de aderen vertraagt of verandert, waardoor het bloed niet goed circuleert.

Risicofactoren voor tromboflebitis

Aandoeningen en medische behandelingen
Tromboflebitis kan ontstaan door de volgende aandoeningen en medische behandelingen:

• Auto-immuunziekten, zoals systemische lupus erythematosus
• Bekkenfracturen of botbreuken in de benen
• Chelatietherapie (verwijdering van zware metalen uit het lichaam) in lage doses
• Beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen, wat mentale en fysieke symptomen kan veroorzaken)
• Erfelijke bloedstollingsziekten
• Een pacemakerkatheter die door een ader in de lies is geplaatst
• Een verblijfskatheter in een bloedvat
• Eerdere episodes van tromboflebitis
• Het gebruik van oestrogenen of anticonceptiepillen (het risico is groter bij rokers)
• Kanker en kankerbehandelingen, zoals chemotherapie
• Polycythemia vera (overmatige productie van bloedcellen door het beenmerg, wat het bloed dikker maakt)
• Recente chirurgie, vooral aan de heup, knie of het bekkengebied bij vrouwen
• Spataderen
• Vitaminetekorten, zoals een tekort aan vitamine B, vitamine C en vitamine E
• Ziekte van Behçet (aandoening met symptomen aan ogen, gewrichten en zweren in de mond en op de genitaliën)

Omgevingsfactoren
De volgende omgevingsfactoren verhogen het risico op tromboflebitis:

• Langdurige bedrust of langdurig in één positie zitten, zoals tijdens vliegtuigreizen
• Recent bevallen zijn, tot uiterlijk zes maanden geleden
• Familiegeschiedenis van bloedstolsels
• Zwangerschap
• Roken
• Leeftijd: personen ouder dan zestig jaar hebben een verhoogd risico
• Overgewicht

Symptomen

Pijn, zwelling en roodheid in het been

Bij tromboflebitis zijn de oppervlakkige aderen aangetast. Wanneer diepere, grotere aderen betrokken zijn, spreekt men van (diep veneuze trombose). De symptomen van tromboflebitis lijken vaak op die van een diepe veneuze trombose. Ongeveer één op de vijf patiënten met tromboflebitis ontwikkelt ook een bloedstolsel in het been of het bekkengebied. Symptomen van tromboflebitis omvatten gevoeligheid, pijn (beenpijn), roodheid, warmte en zwelling in het been. Koorts kan ook optreden.

Thrombophlebitis migrans

Bij sommige patiënten verschijnt ‘thrombophlebitis migrans’, waarbij oppervlakkige aderontstekingen optreden op verschillende plekken, vaak in de buurt van eerder genezen ontstekingen. Bij ‘tromboflebitis en fil de fer’ ontstaan zeer harde, getromboseerde aderen zonder duidelijke ontstekingsverschijnselen. Thrombophlebitis migrans kan soms een paraneoplastisch verschijnsel zijn, zoals bij longkanker. Hierbij is tromboflebitis niet direct het gevolg van de tumor of de uitzaaiingen, maar eerder van de endocriene, metabole of tumor-antigene activiteit van kwaadaardige tumoren.

Diagnose en onderzoeken

Bij de diagnose tromboflebitis controleert de arts eerst de bloeddruk, temperatuur, pols en huidconditie. Vervolgens onderzoekt de arts de aangetaste aderen aan het huidoppervlak. Een bloedonderzoek kan een verhoogde concentratie van D-dimeer aantonen, een afbraakproduct dat vrijkomt bij de afbraak van bloedstolsels. Dit bloedonderzoek is echter niet altijd sluitend, omdat niet alle patiënten verhoogde D-dimeren hebben. De arts kan ook een Doppler-echografie uitvoeren, waarbij met een klein apparaat (transducer) over het aangedane deel van het been wordt bewogen. Geluidsgolven worden naar het been gestuurd en het bewegende beeld van de aderen wordt op een scherm getoond. Dankzij bloedonderzoek en echografie kan de arts tromboflebitis diagnosticeren en diep veneuze trombose uitsluiten.

Behandeling

Zelfzorg
Tromboflebitis kan effectief zelf behandeld worden door de volgende maatregelen te treffen:

• Compressiekousen dragen
• Een voedingspatroon met vezelrijke producten, groenten, fruit, veel bessen, gember, knoflook, ui en hete peper, die allemaal bijdragen aan een verbeterde bloedcirculatie en een verminderde kans op stolselvorming
• De bloedcirculatie verbeteren door regelmatig te bewegen
• Het been omhoog leggen (elevatie)
• Voedings- en vitaminesupplementen nemen ter ondersteuning van de aderen
• Vrij verkrijgbare pijnstillers (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen) gebruiken
• Warmte aanbrengen op het pijnlijke gebied

Professionele medische zorg
Bij patiënten met diep veneuze trombose worden bloedverdunnende medicijnen (anticoagulantia) voorgeschreven door de arts. Ook kunnen trombolytica (medicijnen die bloedstolsels oplossen) worden ingezet. De arts kan ook medische compressiekousen aanbevelen. In sommige gevallen kunnen chirurgische behandelingen of behandelingen voor spataderen noodzakelijk zijn.

Prognose

De prognose bij tromboflebitis is over het algemeen gunstig, vooral als de aandoening tijdig wordt behandeld. Bij een snelle en effectieve behandeling zijn de meeste mensen in staat om volledig te herstellen zonder blijvende gevolgen. De symptomen, zoals pijn en zwelling, verminderen vaak binnen enkele weken na het starten van de behandeling.

Echter, als tromboflebitis niet wordt behandeld of als de aandoening zich ontwikkelt tot diep veneuze trombose, kunnen er ernstigere complicaties optreden, zoals een longembolie of post-flebetisch syndroom. Het post-flebetisch syndroom kan leiden tot blijvende symptomen zoals chronische pijn, zwelling en een gevoel van zwaarte in het aangedane been.

Preventieve maatregelen, zoals het vermijden van risicofactoren en het volgen van medisch advies, spelen een belangrijke rol in het voorkomen van herhaling en complicaties. Regelmatige controle door een arts en naleving van het behandelplan kunnen de vooruitzichten verder verbeteren en bijdragen aan een langdurig goede gezondheid.

Complicaties: Diep veneuze trombose

Een oppervlakkige ontsteking van een ader leidt zelden tot ernstige complicaties. Tromboflebitis kan echter evolueren naar diep veneuze trombose, wat kan resulteren in een longembolie of het post-flebetisch syndroom (post-trombotisch syndroom), gekenmerkt door blijvende pijn, zwelling en een gevoel van zwaarte in het aangedane been.

Preventie

Als een patiënt één of meerdere risicofactoren heeft, is het verstandig om voorafgaand aan een lange vliegreis of een geplande operatie met langdurige immobiliteit een arts te raadplegen. De arts kan dan compressiekousen of bloedverdunners voorschrijven. Het vermijden van risicofactoren, zoals stoppen met roken, regelmatig bewegen, wandelen, losse kleding dragen en voldoende niet-alcoholische dranken drinken om uitdroging te voorkomen, kan helpen om tromboflebitis te voorkomen.

Lees verder

• Diep veneuze trombose: Pijn en zwelling aan been of bekken