Tromboflebitis: Oppervlakkige aderontsteking met pijn

Tromboflebitis (oppervlakkige aderontsteking) ontstaat wanneer zich een bloedstolsel vormt in één of meer bloedvaten net onder de huid. Dit kenmerkt zich door zwelling, pijn, gevoeligheid, warmte en roodheid, meestal in de benen. Bekende oorzaken zijn een trauma, een operatie of langdurige immobiliteit. Wanneer de patiënt tekenen bemerkt van tromboflebitis, is een bezoek aan de arts aangewezen. Tromboflebitis resulteert mogelijk in diep veneuze trombose wat heel wat milde tot ernstige complicaties met zich meebrengt. Enkele preventieve tips verminderen het risico op de oppervlakkige aderontsteking.

• Synoniem
• Oorzaken van oppervlakkige aderontsteking
• Risicofactoren voor tromboflebitis
• Symptomen
• Pijn, zwelling en roodheid aan been
• Thrombophlebitis migrans
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Complicaties: Diep veneuze trombose
• Preventie

Synoniem

Tromboflebose (trombophlebosis) is een ander synoniem voor tromboflebitis, al gebruiken artsen deze term erg weinig. Verder noteren artsen de term ‘tromboflebitis soms als ‘thrombophlebitis’.

Oorzaken van oppervlakkige aderontsteking

Bij tromboflebitis ontstaat een haardvormige ontsteking van de wand van een ader (vena) met vorming van bloedstolsels. Bloedstolsels vormen zich wanneer iets de bloedstroom in de aderen vertraagd of veranderd is; het bloed circuleert dan niet zoals het hoort.

Risicofactoren voor tromboflebitis

Aandoeningen en medische behandelingen
Bij volgende aandoeningen komt sneller een oppervlakkige aderontsteking tot stand:

• bepaalde auto-immuunziekten, zoals systemische lupus erythematosus
• breuken in het bekkengebied of de benen
• chelatietherapie (verwijdering van zware metalen uit lichaam) in lage doses
• een beroerte (onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen met mentale en fysieke symptomen)
• een erfelijke bloedstollingsziekte
• een pacemakerkatheter die door de ader in de lies is gepasseerd
• een verblijfskatheter in een bloedvat
• eerdere episodes van tromboflebitis
• het gebruik van oestrogenen of anticonceptiepillen (dit risico is nog groter bij rokers)
• kanker en kankerbehandelingen zoals chemotherapie
• polycythemia vera (overmatige bloedcelproductie door het beenmerg, waardoor het bloed dikker is dan normaal)
• recente chirurgie (meestal aan de heup, knie of het bekkengebied van een vrouw)
• spataders
• vitaminetekort zoals een tekort aan vitamine B, vitamine C en vitamine E
• ziekte van Behçet (aandoening met symptomen aan ogen, gewrichten en zweren in mond en op genitaliën)

Omgevingsfactoren
Volgende omgevingsfactoren verhogen de kans op tromboflebitis:

• bedrust of te lang in één positie zitten, zoals bij vliegtuigreizen
• bevallen zijn tot uiterlijk zes maanden geleden
• een familiegeschiedenis van bloedstolsels
• een zwangerschap
• het roken van sigaretten
• leeftijd: zestigplussers zijn vaker aangetast
• overgewicht

Symptomen

Pijn, zwelling en roodheid aan been

De aderen in de buurt van het huidoppervlak zijn getroffen. Wanneer diepere, grotere aderen aangetast zijn, is sprake van (diep veneuze trombose). De symptomen van tromboflebitis doen wel vaak denken aan deze van een diep veneuze trombose. Circa één op de vijf patiënten met tromboflebitis krijgt eveneens een bloedstolsel in het been of het bekkengebied. Symptomen van tromboflebitis omvatten gevoeligheid, pijn (beenpijn), roodheid, warmte en zwelling in het been. Koorts komt mogelijk ook tot stand.

Thrombophlebitis migrans

Sommige patiënten lijden aan ‘thrombophlebitis migrans’. Hierbij verschijnt een oppervlakkige aderontsteking op een plek nabij een juist genezen haard. ‘Tromboflebitis en fil de fer’ is hierbij een aanwezig kenmerk. Hierbij ontstaan namelijk zeer hard aanvoelende, getromboseerde venen zonder ontstekingsverschijnselen. Thrombophlebitis migrans is soms ook aanwezig als paraneoplastisch verschijnsel bijvoorbeeld van longkanker. Tromboflebitis is dan niet het gevolg van de tumor zelf of van de uitzaaiingen, maar eerder van endocriene, metabole of tumor-antigene activiteit van maligne (kwaadaardige) tumoren.

Diagnose en onderzoeken

De arts controleert eerst de bloeddruk, de temperatuur, de pols en de conditie van de huid. Voor het diagnosticeren van tromboflebitis spoort de arts de aangetaste aderen in de buurt van het huidoppervlak op. Een bloedonderzoek onthult vrijwel steeds een verhoogde bloedspiegel van D-dimeer. D-dimeer is een afbraakfragment dat ontstaat een bloedstolsel. Dit bloedonderzoek is niet sluitend aangezien niet alle patiënten verhoogde D-dimeren hebben. Voorts voert de arts een Doppler-echografie (beeldvormend onderzoek van bloedvaten) uit waarbij hij met een klein apparaatje (transducer) over het aangetaste deel van het been beweegt. De arts hoort tegelijkertijd geluidsgolven in het been, en bemerkt dan ook op een videoscherm een bewegend beeld van de aderen in het been. Dankzij het bloedonderzoek en de echografie is het voor de arts mogelijk om tromboflebitis te diagnosticeren en een diepe veneuze trombose uit te sluiten.

Behandeling

Zelfzorg
Tromboflebitis is goed zelf te behandelen door volgende tips:

• compressiekousen dragen
• een aangepaste voeding met het eten van vezelrijke producten, groenten en fruit, veel bessen, gember, knoflook, ui en hete peper (voorkomen stolselvorming aangezien ze bloedverdunnend werken)
• een slechte bloedcirculatie verbeteren
• het been omhoog brengen (elevatie van het been)
• voedings- en vitaminesupplementen nemen (verbeteren de aderfunctie)
• vrij verkrijgbare pijnstillers (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen) nemen
• warmte aanbrengen aan het pijnlijke gebied

Professionele medische zorg
Patiënten met diep veneuze trombose krijgen bloedverdunnende medicijnen (bloedverdunners) voorgeschreven door de arts. Ook trombolytica (medicijnen voor het oplossen van een bloedstolsel) zijn eveneens inzetbaar voor een diep veneuze trombose. De arts zet mogelijk ook nog medische compressiekousen in. Chirurgische behandelingen en een behandeling voor spataderen zijn andere behandelingsopties.

Complicaties: Diep veneuze trombose

Een oppervlakkige ontsteking van de ader leidt zelden tot complicaties. Tromboflebitis ontwikkelt zich echter mogelijk in een diep veneuze trombose, wat mogelijk resulteert in een longembolie of het post-flebetisch syndroom (post-trombotisch syndroom) (blijvende pijn, zwelling en een gevoel van zwaarte in aangetaste been).

Preventie

Indien een patiënt lijdt aan één of meer risicofactoren, is het verstandig dat hij op voorhand met de arts een gesprek heeft indien hij een langere vliegtuigreis gaat maken of waarbij de patiënt een operatie moet ondergaan waarbij hij langdurig immobiel zal zijn. De arts schrijft dan mogelijk compressiekousen of bloedverdunners voor. Sommige risicofactoren zijn tevens te elimineren, zoals roken (mensen stoppen best met roken). De benen regelmatig bewegen, gaan wandelen, losse kledij dragen en veel niet-alcoholische dranken drinken om uitdroging te voorkomen, zijn goede tips ter preventie van tromboflebitis.

Lees verder

• Diep veneuze trombose: Pijn en zwelling aan been of bekken