Vitamine E-deficiëntie: Tekort aan vitamine E

Vitamine E-deficiëntie is een aandoening die vooral optreedt door onvoldoende vitamine E op te nemen uit de voeding, maar ook bij enkele ziekten komt dit sneller tot stand. Vitamine E is belangrijk voor heel wat organen en structuren in het lichaam, zoals onder andere de ogen, de huid, het hart, het haar, het immuunsysteem en de spieren. De symptomen zijn bijgevolg zeer variabel zoals bijvoorbeeld beenkrampen, nachtblindheid en onvruchtbaarheid. Vitamine E-supplementen of een extra inname van deze vitamine is nodig. Ernstige complicaties treden op wanneer de patiënt langdurig onbehandeld blijft.

• Voeding
• Functie
• Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid
• Oorzaken gebrek van vitamine E
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Complicaties van tekort aan vitamine E
• Preventie van vitamine E-deficiëntie

Voeding

Vitamine E komt vooral voor in volgende voedingsmiddelen:

• amandelnoten
• eieren
• groene (blad)groenten zoals waterkers, kikkererwten, spinazie en broccoli
• hazelnoten
• maïsolie
• margarine
• noten
• pinda's
• plantaardige oliën
• saffraan
• sojabonen
• volle granen
• zaden
• zonnebloempitten

Dierlijke producten zijn slechte bronnen van de vitamine.

Functie

Vitamine E is belangrijk voor vele lichaamsstructuren.

• Bloed: Vitamine E is essentieel voor een goede bloedcirculatie.
• Cellen: Vitamine E is een antioxidant en voorkomt oxidatie. Het beschermt cellulaire structuren met andere woorden tegen schade van een aantal zeer reactieve zuurstofsoorten, waaronder waterstofperoxide, superoxide en andere zuurstofradicalen. Vitamine E is tevens belangrijk voor de celgroei. Vitamine E helpt bij het vertragen van het verouderingsproces van het lichaam.
• Haar: Een goede bloedcirculatie voedt de hoofdhuid en de haarfollikels en houdt dit alles gezond.
• Hersenen: Daarnaast is de vitamine belangrijk voor een goede functie van het zenuwstelsel.
• Huid: Het fungeert als een natuurlijk diureticum (vochtafdrijvend middel) en is nodig voor een goed behoud van de huid en een snel herstel van littekens en wonden.
• Immuunsysteem: Vitamine E is belangrijk voor een gezond immuunsysteem.
• Spieren: Het behoud van gezonde spieren is mogelijk met vitamine E.
• Voortplanting: Vitamine E handhaaft de gezondheid van het voortplantingssysteem.
• Ziekten voorkomen: Vitamine E vermindert het risico op prostaatkanker, hart- en vaatziekten, de ziekte van Alzheimer en cataract (staar: troebele ooglens).

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid

De vereiste dagelijkse inname van vitamine E is afhankelijk van de inname van meervoudig onverzadigde vetzuren (PUFA's: polyunsaturated fatty acids). Dit is sterk afhankelijk, maar gemiddeld genomen bedraagt de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid 7-10 mg per dag voor volwassenen, maar vrouwen die borstvoeding geven, hebben meer vitamine E nodig in de voeding. Kinderen hebben 3-6 mg vitamine E per dag nodig. Gemiddelde diëten bevatten veel meer vitamine E. Als PUFA's in grote hoeveelheden worden opgenomen, is meer vitamine E nodig.

Oorzaken gebrek van vitamine E

Een gebrek aan vitamine E komt uitsluitend voor bij patiënten met:

• abetalipoproteïnemie
• afwijkingen aan de lever, het pancreas (alvleesklier) of de galblaas
• langdurige parenterale voeding (voeding langs een andere weg dan de slokdarm)
• mucoviscidose (taaislijmziekte met verstopping van organen)
• het korte darmsyndroom (slechte opname van voedingsstoffen)
• het geïsoleerde vitamine E-deficiëntiesyndroom

Premature baby’s lopen eveneens een verhoogd risico om vitamine E-deficiëntie te ontwikkelen door een voeding met onvoldoende vitamine E.

Symptomen

Afweer

Een gebrek aan deze vitamine veroorzaakt infectieziekten, en tevens is de hersteltijd van een ziekte langer.

Bloed

Anemie (bloedarmoede) is een bloedaandoening waarbij er een tekort is aan rode bloedcellen in het bloed. Rode bloedcellen zijn nodig voor hemoglobine, de ijzerhoudende kleurstof van de rode bloedcellen. Hiermee is hemoglobine namelijk in staat om zuurstof naar andere lichaamsdelen te vervoeren. Zuurstof is essentieel voor de celgroei. Door vitamine E-deficiëntie ontstaat een voortijdige afbraak van rode bloedcellen (hemolytische anemie). Dit gaat gepaard met diverse klachten zoals onder andere donkere urine, een vergrote lever (hepatomegalie), een vergrote milt (splenomegalie), een verhoogde hartslag (tachycardie), geelzucht, hoofdpijn, koorts, kortademigheid en verwardheid.

Haar

Een deficiëntie van vitamine E leidt sneller tot haarverlies of droog haar.

Hart en bloedvaten

Een tekort aan vitamine E is soms gerelateerd aan hart- en vaatziekten, zoals hartritmestoornissen. Een gebrek aan vitamine E leidt tot atherosclerose (slagaderverkalking) bij kinderen.

Hersenen

Door een tekort aan vitamine E in het lichaam, ontstaat een verweking van de hersenen. Door de afbraak van het centrale zenuwstelsel ontstaan slechte of afwezige reflexen, zenuwschade aan de handen en voeten met pijn, tintelingen en een verlies van gevoel (paresthesieën), coördinatieproblemen en een verlies van evenwicht (ataxie).

Huid

Vitamine E zorgt voor voldoende vocht in de huid. Een droge huid is dan ook het logisch gevolg bij een gebrek aan vitamine E. Daarnaast komt een langzame wondgenezing hierbij voor. Baby’s met een gebrek aan vitamine E hebben een glanzende huid. Sommige patiënten krijgen bovendien sneller te maken met ouderdomsvlekken.

Ontwikkeling

Bij baby’s komen volgende klachten tot uiting bij vitamine E-deficiëntie:

• een ontwikkelingsachterstand
• een trage groei
• gewichtsverlies
• slikproblemen
• voedingsproblemen

Ogen
Vitamine E-deficiëntie veroorzaakt tevens problemen met het gezichtsvermogen. Het netvlies (retina) verdunt of sterft af. Symptomen die tot stand komen zijn:

• blindheid
• cataract (staar: troebele ooglens)
• een hangend bovenste ooglid (ptosis)
• een wazig gezichtsvermogen
• nachtblindheid
• nystagmus (wiebelogen)
• oogbewegingsstoornis
• oogspierverlamming (oftalmoplegie)
• wallen onder de ogen

Spieren

Vitamine E-deficiëntie leidt tot zwakke of niet meer werkende spiervezels. Spierzwakte en spierverlies zijn hiervan het gevolg. Ook beenkrampen zijn mogelijk. Dit resulteert uit een plotselinge, pijnlijke en onwillekeurige samentrekking van de spieren. Voet- en beenkrampen komen vaak voor bij mannen en vrouwen, en dan vooral na inspanning of stress. Maar beenkrampen verschijnen eveneens tijdens de nacht, wanneer de spieren in rust zijn.

Vruchtbaarheid

Een vitamine E-tekort veroorzaakt een abortus, een miskraam en onvruchtbaarheid (vrouwelijke onvruchtbaarheid). Mannen ervaren een vergrote prostaat, mannelijke onvruchtbaarheid. Een verminderd libido komt ook voor.

Diagnose en onderzoeken

Een grondig neurologisch onderzoek is noodzakelijk, maar de diagnose zelf gebeurt met behulp van een bloedonderzoek.

Behandeling

Babyvoeding bevat nu vitamine E waardoor dit tekort normaal gezien niet meer optreedt. Ernstige neurologische schade is te voorkomen met vitamine E-supplementen. Een injectie is nodig als het tekort het resultaat is van een lage concentratie galzouten in de dunne darm, omdat deze patiënten geen orale (via de mond ingenomen) preparaten kunnen opnemen. Andere patiënten krijgen de vitaminesupplementen via de mond of parenteraal toegediend. Daarnaast behandelt de arts de onderliggende oorzaak van het tekort aan vitamine E.

Complicaties van tekort aan vitamine E

Vitamine E-deficiëntie is meestal omkeerbaar in de vroege stadia, maar leidt tot ernstige complicaties als de behandeling niet of pas laattijdig plaatsvindt. Patiënten met ernstige, langdurige vitamine E-deficiëntie lijden sneller aan volledige blindheid, hartritmestoornissen en/of dementie.

Preventie van vitamine E-deficiëntie

Een gebrek aan vitamine E valt te voorkomen door voeding die rijk is aan vitamine E te eten.

Lees verder

• Vitaminen en mineralen: Functie, tekort & overmatige inname
• Vitamine A-deficiëntie: Tekort van vitamine A
• Vitamine B-complex: Voedingsbron, functie en tekort
• Vitamine B12-tekort: Symptomen & behandeling van deficiëntie
• Vitamine B1: Functies, voedingsmiddelen, voordelen en tekort