Flebitis (ontstoken ader): symptomen, oorzaak en behandeling

Flebitis is een ontstoken ader (of spatader) aan het huidoppervlak Flebitis staat ook bekend als aderontsteking. Aders zijn brede bloedvaten met slappe wanden die zorgen voor de terugvoer van het bloed vanuit de organen richting het hart. Als een bloedstolsel de ontsteking veroorzaakt, wordt het tromboflebitis genoemd. Wanneer het bloedstolsel zich in een diepe ader bevindt, wordt dit diep-veneuze trombose of DVT genoemd, ook bekend als trombosebeen. Diepe veneuze trombose kan ernstige complicaties veroorzaken en vereist onmiddellijke behandeling met bloedverdunners. Flebitis verwijst naar een ontsteking van een ader en dit kan worden veroorzaakt door elke beschadiging van de bloedvatwand, verminderde veneuze bloedstroom of stollingsafwijking. Pijn, zwelling, roodheid en gevoeligheid zijn enkele veelvoorkomende symptomen van flebitis. Eenvoudige maatregelen kunnen worden genomen om flebitis te voorkomen.

• Wat is flebitis?
• Soorten flebitis
• Oppervlakkige flebitis
• Diepe flebitis
• Oppervlakkige tromboflebitis
• Diep-veneuze trombose
• Symptomen van flebitis
• Oorzaak van flebitis
• Risicofactoren ontstoken ader
• Trauma of verwonding
• Langdurige immobiliteit
• Hormonen
• Roken
• Obesitas en overgewicht
• Bepaalde kankers
• Recente operatie
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van flebitis
• Prognose en herstel

Wat is flebitis?

De eenvoudige definitie van flebitis is een ontstoken ader oftewel aderontsteking. Flebitis komt het meest voor in de beenaders en verdwijnt vaak spontaan na enkele dagen tot weken.

Soorten flebitis

Er worden verschillende soorten flebitis onderscheiden.

Oppervlakkige flebitis

Bij oppervlakkige flebitis is er sprake van een ontstoken ader (of spatader) aan het huidoppervlak. Er is ontsteking en stolselvorming in een oppervlakkig gelegen ader en het treft meestal de oppervlakkig gelegen aders in de benen, maar soms ook die in de lies. Deze ontsteking is meestal niet ernstig en geneest snel.

Diepe flebitis

Diepveneuze flebitis is van invloed op een diepere, grotere ader. Dit gebeurt meestal in de benen, maar kan ook in de armen optreden.

Oppervlakkige tromboflebitis

Een oppervlakkige veneuze trombose (OVT) is een bloedstolsel plus aderzwelling in een ader nabij het huidoppervlak. Er is sprake van een verstopping door gestold bloed van de oppervlakkige afvoerende aderen in het been.

Diep-veneuze trombose

Diep-veneuze trombose of DVT duidt op een bloedstolsel plus aderzwelling in een diepe ader, meestal in het been. Diep-veneuze trombose is het meest ernstige type flebitis. Als het bloedstolsel loskomt van zijn locatie in de arm of het been en naar de longen reist, kan het een dodelijke aandoening veroorzaken die longembolie wordt genoemd.

Symptomen van flebitis

De symptomen van flebitis bestaan uit:

• pijn, roodheid en zwelling
• de vene voelt als een koord of een streng aan
• zichtbare rode 'strepen' op je arm of been
• jeuk en irritatie
• kloppend of brandend gevoel
• klontjes of een gezwollen plek op je huid
• (soms) lichte koorts

Verergering van de symptomen treedt op wanneer je uit bed komt, de dichtstbijzijnde gewrichten buigt of je been laat zakken in plaats van omhoog te leggen. Meestal ontwikkelen deze symptomen zich langzaam. Sommige mensen merken echter dat ze deze symptomen snel krijgen nadat ze een naald of een infuus in hun arm kregen.

Oorzaak van flebitis

Flebitis heeft vele oorzaken. Enkele veelvoorkomende oorzaken van flebitis zijn:

• lokaal trauma of letsel aan de ader (door een infuus, wonde of operatie)
• langdurige inactiviteit of immobilisatie, bijvoorbeeld tijdens lange autoritten of vliegreis, gips
• inbrengen van intraveneuze katheters of een perifeer infuus
  Spataderen / Bron: Zlikovec/Shutterstock.com
• periode na een operatie (postoperatieve periode), met name orthopedische procedures
• langdurige immobiliteit, zoals bij gehospitaliseerde of bedlegerige patiënten
• spataderen
• onderliggende kankers of stollingsstoornissen
• verstoring van de afvoer van het normale veneuze systeem door verwijdering van lymfeklieren, bijvoorbeeld na borstamputatie bij borstkanker
• intraveneus drugsgebruik
• patiënten met brandwonden

Er zijn grofweg drie mogelijke omstandigheden die tot flebitis kunnen leiden:

• een vertraagde bloedstroom als gevolg van spataderlijden of langdurige immobilisatie
• een beschadigde aderwand door een lokaal trauma
• verhoogde stollingsneiging (wat wordt gezien bij roken, obesitas, erfelijke stollingsstoornissen, gebruik van de pil, obesitas en kanker, etc.).[1]

Risicofactoren ontstoken ader

Er zijn meerdere mogelijke risicofactoren voor felebitis.

Trauma of verwonding

Een van de meest voorkomende risicofactoren voor flebitis is een trauma. Een trauma of een verwonding aan de arm of het been kan bijvoorbeeld een verwonding van de onderliggende ader veroorzaken, resulterend in ontsteking of flebitis.

Langdurige immobiliteit

Langdurige immobiliteit is een andere veelvoorkomende risicofactor voor flebitis. Bloed in de aderen van de onderste ledematen wordt normaal gesproken naar het hart gepompt door de samentrekking van de spieren van het onderbeen. Als de spiercontractie beperkt is door langdurige immobiliteit door in een vliegtuig of een auto te zitten, kan het bloed in de aderen stagneren en stolselvorming ontstaan hetgeen kan resulteren in tromboflebitis.

Hormonen

Hormoontherapie, anticonceptiepillen en zwangerschap verhogen allemaal het risico op het ontwikkelen van tromboflebitis. Deze hormonale invloeden zorgen voor een verhoogde stollingsneiging. Een verhoogde stollingsneiging van het bloed wordt trombofilie genoemd.

Roken

Roken is een andere risicofactor voor tromboflebitis. Roken geeft een verhoogde stollingsneiging van het bloed. Roken in combinatie met anticonceptiepillen kan het risico op trombo-embolische aandoeningen (trombose en embolie) aanzienlijk verhogen.

Obesitas en overgewicht

Obesitas is ook een risicofactor voor tromboflebitis. Het zorgt voor een verhoogde stollingsneiging van het bloed. Door een toegenomen lichaamsomvang neemt de productie van stollingsfactoren en de bloedplaatsjesactivatie toe. Tegelijk neemt de fibrinolyse af; dit is het proces waarbij een bloedstolsel langzaam wordt afgebroken. Ook kan er bij obesitas sprake zijn van schade aan de wanden van de aderen, zogeheten endotheelschade, en een vertraagde bloedstroom in de onderste ledematen (veneuze stase).[2]

Bepaalde kankers

Van bepaalde kankers is bekend dat ze het risico op stolselvorming verhogen door afwijkingen in het normale stollingssysteem te veroorzaken. Dit kan leiden tot flebitis of tromboflebitis.

Recente operatie

Recente operaties van welk type dan ook kunnen worden geassocieerd met flebitis. Het grootste risico lijkt te bestaan ​​bij grote orthopedische behandelingen en behandelingen voor kanker.

Onderzoek en diagnose

Flebitis kan worden vastgesteld op basis van de gepresenteerde klachten en een lichamelijk onderzoek. Mogelijk is er geen aanvullend onderzoek nodig. Als een bloedstolsel wordt vermoed als de oorzaak van flebitis, kan de arts verschillende tests en onderzoeken (laten) uitvoeren. De arts kan een echografie van het aangedane ledemaat laten maken. Een echografie maakt gebruik van geluidsgolven om de bloedstroom door je aderen en slagaders in beeld te brengen. Bloedonderzoek kan ook zinvol zijn. Als de echografie geen duidelijk beeld geeft, kan de arts ook een venografie uitvoeren. Bij deze een procedure worden röntgenbeelden of MRI-beelden van de aderen gemaakt, nadat een speciale kleurstof (contrastvloeistof) is geïnjecteerd in het bloed.

Behandeling van flebitis

Behandeling van oppervlakkige flebitis kan bestaan uit het verwijderen of verplaatsen van een katheter of infuus, warme kompressen of antibiotica als een infectie wordt vermoed. Conventionele behandeling van flebitis bestaat uit het toedienen van ontstekingsremmende geneesmiddelen, zoals ibuprofen. Het kan ook bestaan uit één van de volgende behandelingen, afhankelijk van de oorzaak van de flebitis:

• Bloedverdunnende medicijnen zoals aspirine, enoxaparine en/of warfarine kunnen worden gegeven om bloedstolsels af te breken of om het bloed gemakkelijker door de aders te laten stromen. Deze middelen zorgen ervoor dat bloed minder makkelijk samenklontert (antistollingsmedicijn).
• Antibiotica kunnen nodig zijn in geval van een huidinfectie.
• Warme kompressen, been of arm hoog leggen en compressiekousen kunnen worden aanbevolen om symptomen zoals zwelling en pijn te verzachten.
• Chirurgie kan worden gedaan in ernstige of chronische gevallen.

Als je een bloedstolsel hebt, moet je mogelijk een paar dagen in het ziekenhuis blijven. Mensen met oppervlakkige flebitis kunnen meestal na het onderzoek naar huis waarbij ze behandeladvies meekrijgen van de arts.

Prognose en herstel

In gevallen van oppervlakkige ontsteking kan flebitis vaak thuis worden behandeld na onderzoek en beoordeling door een arts. De behandeling duurt meestal één tot twee weken. Als er echter complicaties ontstaan of er is sprake van een ernstigere vorm van flebitis, dan kan het herstel langer duren.

Noten:

1. Doktertomberghmans. Oppervlakkige flebitis. https://www.doktertomberghmans.be/behandelingen/oppervlakkige-flebitis/ (ingezien op 29-11-2021)
2. Pfizer. Profylaxe bij een maagverkleining of gastric bypass. https://www.pfizer.nl/antistolling-trombose/profylaxe-bij-een-maagverkleining-gastric-of-bypass (ingezien op 29-11-2021)

Lees verder

• Aderontsteking: oorzaken en symptomen van een ontstoken ader
• Pijnlijke aders: oorzaken, symptomen, behandeling & zelfzorg
• Atherosclerose (aderverkalking): symptomen en behandeling