Lipodermatosclerose: Pijn & verkleuring huid aan onderbenen

Lipodermatosclerose is een ontstekingsaandoening waarbij veranderingen in de huid van de onderbenen tot stand komen door een ontstoken vetlaag onder de opperhuid. Belangrijke symptomen zijn onder meer pijn en een verhardring van de huid. De behandeling bestaat uit het dragen van compressiekousen en andere zelfzorgmaatregelen, al zijn ook professionele behandelingen beschikbaar.

• Synoniemen van lipodermatosclerose
• Epidemiologie
• Oorzaken: Ontsteking van vetlaag onder opperhuid van onderbenen
• Risicofactoren van ontstekingsaandoening
• Symptomen: Pijn en verkleuring van huid aan onderbenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties

Synoniemen van lipodermatosclerose

Bekende synoniemen van lipodermatoscerlose omvatten:

• hypodermitis sclerodermiformis
• lipodermatosclerosis
• scleroserende panniculitis

Epidemiologie

De meeste patiënten met de diagnose lipodermatosclerose zijn vrouwen van middelbare leeftijd. Exacte informatie inzake de prevalentie en incidentie van deze aandoening zijn niet gevonden in de geraadpleegde bronnen anno oktober 2020.

Oorzaken: Ontsteking van vetlaag onder opperhuid van onderbenen

Lipodermatosclerose is een chronische ziekte waarbij een ontsteking van de vetlaag onder de opperhuid van de onderbenen optreedt. Dit is het gevolg van slecht werkende veneuze kleppen, een blokkade van de veneuze uitstroom van het bloed in de benen of van een slechte werking van de kuitspierpomp. De exacte onderliggende oorzaak van lipodermatosclerose is echter onbekend anno oktober 2020. De huid- en bindweefselziekte houdt echter mogelijk verband met bepaalde aderafwijkingen en/of obesitas (overgewicht).

Risicofactoren van ontstekingsaandoening

Lipodermatosclerose komt vaak voor bij patiënten met veneuze insufficiëntie. Ongeveer twee derde van de getroffen patiënten kampt met overgewicht.

Symptomen: Pijn en verkleuring van huid aan onderbenen

De ziekte treedt acuut op of is chronisch van aard. De patiënt krijgt vaak te maken volgende mogelijke veranderingen aan de onderbenen:

• andere beenvorm; deze lijkt namelijk op een ondersteboven champagnefles (chronische fase)
• beenzweren
• een verharding en verdikking van de huid
• een zwelling van de onderbenen
• jeuk
• kleine witte littekens (atrophie blanche)
• pijn aan de onderbenen
• spataderen
• veranderingen in de huidskleur (roodheid van de huid)

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

De diagnose gebeurt klinisch en is gebaseerd op een vraaggesprek, de medische geschiedenis en een lichamelijk onderzoek. De arts stelt de diagnose van de huid- en bindweefselziekte meestal op basis van de aanwezigheid van karakteristieke tekenen. Een huidbiopsie en/of bloedonderzoek zijn meestal niet nodig om een diagnose te bevestigen, maar zijn af en toe wel nodig. Wel moet de arts zeer voorzichtig zijn bij het uitvoeren van een biopsie omwille van de kans op een slechte wondgenezing. Een echografie en/of MRI-scan bieden meer informatie over de ernst van de aandoening. Bovendien zijn deze beeldvormende onderzoeken nuttig voor het opstellen van een behandelplan.

Differentiële diagnose

Enkele aandoeningen hebben een symptomenreeks die doet denken aan lipodermatosclerose:

• andere oorzaken van panniculitis (ontsteking van het onderhuidse vetweefsel met bultjes)
• cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid)
• cutane vasculitis (bloedvatontsteking)
• erythema nodosum (huidinfectie met pijnlijke knobbeltjes)
• morphoea (gelokaliseerde sclerodermie)
• necrobiosis lipoidica (huidziekte met letsels en zweervorming)

Behandeling

Zelfzorg

Patiënten moeten regelmatig bewegen, zoals wandelen, om de functionaliteit van de kuitspierpomp te vergroten. Andere tips voor het behandelen van veneuze insufficiëntie omvatten de benen omhooghouden, niet langdurig op één plaats zitten of staan en gewichtsverlies bij overgewicht of obesitas.

Professionele medische zorg

Lipodermatosclerose behandelt de arts voornamelijk met compressietherapie (elastische compressiekousen dragen) om veneuze insufficiëntie te verbeteren. Sommige patiënten hebben medicijnen nodig om bloedstolling te voorkomen, pijn en ontsteking te verminderen en/of de bloeddoorstroming te verbeteren. Veneuze ablatie verbetert eveneens de bloedsomloop bij patiënten met lipodermatosclerose. Afhankelijk van de ernst van de aandoening en de reactie op initiële behandelingen, is af en toe een aderoperatie nodig.

Prognose

Veneuze insufficiëntie is een progressieve ziekte. Hoewel de behandeling de symptomen of de langzame progressie doet verbeteren, zijn de bijbehorende aandoeningen zoals lipodermatosclerose meestal chronisch en terugkerend van aard.

Complicaties

Lipodermatosclerose is geassocieerd met een slechte wondgenezing als gevolg van de chronische ontstekingstoestand en fibrose. Daarnaast treden vaak veneuze zweren op die moeilijk te behandelen zijn.

Lees verder

• Chronische veneuze insufficiëntie: Pijn en zwelling aan been
• Veneuze beenzweren: Chronische wonden aan been
• Beenpijn: Oorzaken van pijnlijk been of pijnlijke benen
• Jeukende benen: Oorzaken van jeuk aan been of benen
• Slechte bloedcirculatie (bloedsomloop) verbeteren