Exostose, symptomen en klachten

Exostose is een uitsteeksel van een botdeel. Goedaardige bottumor is een andere veelgebruikte benaming. De oorzaak is vaak te vinden in een groeistoornis, een trauma of druk van buitenaf. De symptomen en klachten zijn niet bij elk soort exostose gelijk. Zo is er verschil in een hielexostose (Haglundse exostose), exostose aan de hand, de pols, de knie, de elleboog onder de nagel. Daarnaast kennen we ook nog het zwemmersoor. Deze geeft weer heel andere klachten.

Wat is exostose?

Een exostose is een uitsteeksel van het bot. Dit kan op veel verschillende plaatsen voorkomen. We spreken bij een exostose ook wel van een botzwelling. De benaming goedaardige bottumor wordt minder vaak gebruikt, omdat mensen bij het woord tumor vaak aan kanker denken. Een exostose is in ieder geval geen botkanker of andere vorm van kanker (kwaadaardige tumor).

Over het algemeen hebben de meeste mensen één exostose. In bepaalde gevallen vormen zich meerdere uitsteeksels. We spreken dan van HMO (Hereditaire multipele exostosen). Dit is een zeldzame aandoening waarbij exostosen ontstaan aan de rand van verschillende groeischijven. Vaak zien we deze op het bekken, de schouders en de ruggenwervels.

Symptomen en klachten

Omdat een exostose op verschillende plaatsen in het lichaam kan voorkomen, zijn de klachten vaak ook verschillend. Een vergroeiing of een duidelijk zichtbare uitsteeksel zijn veel gehoorde klachten. Soms doet een exostose pijn. Hierdoor kan beweging belemmerd worden.

Klachten bij HMO (Hereditaire multipele exostosen)

Mensen met HMO hebben nogal eens last van groeistoornissen. Hierdoor groeien gewrichten scheef. HMO begint meestal in de kinderjaren, soms in de puberjaren. Dit zijn ook de jaren waarin het lichaam, waaronder de gewrichten en botten, nog groeien. De exostosen oefenen soms druk uit op bepaalde zenuwen. Hierdoor kan een zenuw afgekneld worden. Dit geeft gevoelsvermindering of soms zelfs uitval van een bepaald lichaamsdeel. In andere gevallen ontstaan er tintelingen aan het lichaamsdeel.

Symptomen van hielexostose of Haglundse exostose

Deze vorm van exostose komt het meest voor. Het ontstaat in de meeste gevallen door het dragen van verkeerd zittende of knellende schoenen. Bij druk op het hielbeen door knellende schoenen ontstaat er een botuitsteeksel op de achterkant van de voet (de hiel of hak genoemd). Tussen de achillespees en de exostose ontstaat soms een slijmbeurs, die weer voor extra wrijving en irritatie kan zorgen. De meest gehoorde klacht bij Haglundse exostose is zwelling aan de hiel, soms roodheid als gevolg van een slijmbeursontsteking en veelal pijn. De pijn wordt verergerd wanneer dichte schoenen worden gedragen. De pijn neemt af ij het dragen van schoenen zonder achterzijde zoals slippers, of bij het lopen op blote of kousenvoeten.

Exostose aan de elleboog of knie

De elleboog en de knie zijn gewrichten die ervoor zorgen dat de ledematen (armen en benen) kunnen buigen. Vaak ontstaat exostose hieraan door een groeistoornis. Mensen die veel knielend werk doen, waarbij ze op de knie steunen, hebben vaker last van een exostose aan de knie. Bij een exostose aan de knie of elleboog kan er sprake zijn van een vergroeiing. Aan de knie kan een duidelijke bult zichtbaar zijn van buitenaf, vooral bij mensen die knielend werk doen. Er is vaak sprake van pijn. Het bewegen van de knie of elleboog kan pijnlijk zijn.

Symptomen bij een zwemmersoor

Hoewel een zwemmersoor vaker voorkomt bij mensen die veel zwemmen, kan niet met zekerheid gezegd worden dat dit ook de (enige) oorzaak is. De gehoorgang bevat een benig gedeelte, van waaruit de exostose zal ontstaan. Als gevolg hiervan kan het oorsmeer soms niet goed worden afgevoerd. Er ontstaat dan een oorsmeerprop die de gehoorgang afsluit. Hierdoor kan het gehoor achteruit gaan. In sommige gevallen kan er een oorontsteking optreden.

Een uitsteeksel onder de nagel herkennen

Exostose komt soms ook onder de nagel voor. Hierbij groeit er overmatig bot onder de nagel. Vaak komt dit aan de teennagel voor, vooral bij de grote teen. Soms is er voorafgaande een ongeval geweest, waardoor een exostose is ontstaan. Mogelijk speelt verkeerde schoeisel ook een rol. Exostose onder de nagel geeft vooral pijnklachten, doordat er druk op de nagel zelf komt te staan.

Klachten bij botwoekering aan de handrug

Vaak is de oorzaak te vinden bij de handwortelbeentjes, waardoor er een uitsteeksel ontstaat. In andere gevallen is er sprake van een uitsteeksel dat uitgaat van het gewrichtskapsel. Vaak gaat het om een kraakbeenwoekering die kan verbenen. Niet altijd geeft deze exostose klachten, omdat er vrij weinig druk op de handrug komt. Wel is een exostose vaak zichtbaar. Bij draaiing van de hand of buiging van de vingers kan er pijn optreden. Dit is mede afhankelijk van de plaats van exostose.

Exostose aan de pols

Door een groeistoornis kan exostose aan de pols ontstaan. Soms is een ongeval de oorzaak. De pols kan door een exostose vergroeien en scheef gaan staan. Soms zijn er pijnklachten, vooral bij buiging van de pols. Er kan ook een slijmbeursontsteking rondom een exostose ontstaan. Vaak geeft dit roodheid, zwelling en pijnklachten als gevolg. Iemand met een exostose aan de pols kan ook geheel klachtenvrij zijn.