Sepsis, een vergiftiging van het bloed

Iedereen wordt in zijn leven weleens ziek door een bacterie. Dan gaan we naar de arts voor antibiotica om ons weer beter te voelen. Toch kan het uitzonderlijk misgaan en werkt de antibiotica niet. Zo krijgt de bacterie de kans om zich in grote hoeveelheden te vermenigvuldigen. Bij een sepsis of bloedvergiftiging heeft de patiënt zoveel bacteriën in zijn bloed dat het bloed letterlijk vergiftigd is. Wanneer er bij een sepsis niet wordt ingegrepen kan je lichaam aangetast worden. Je lichaam zal in shock gaan om zichzelf te beschermen. Wanneer dit niet onmiddellijk wordt gestopt kunnen de hersenen beschadigd raken en kan de patiënt sterven.

• Wat is een sepsis?
• Symptomen
• Oorzaken van een sepsis
• Wie krijgt een sepsis?
• Behandeling
• Na de behandeling
• Verder onderzoek

Wat is een sepsis?

Bij een sepsis of bloedvergiftiging is het bloed letterlijk vergiftigd. Dit komt door bacteriën. Dit gebeurt heel uitzonderlijk. Van de meeste bacteriën zullen we dus geen sepsis krijgen. Bij een normaal ziekteproces zal de afweer op gang komen en wordt de bacterie overwonnen. Wanneer de bacterie te sterk is of wanneer de bacterie de afweer te slim af is, kan het zich snel vermenigvuldigen. Als de bacterie voldoende vermenigvuldigd is, verspreidt het zich via de bloedbaan over heel het lichaam. Het gif dat in de bloedbaan komt zijn de afvalstoffen van deze bacteriën. Ook maakt de bacterie zelf toxines aan om het bloed aan te vallen. Doordat er zoveel bacteriën zijn in het lichaam, is de hoeveelheid gif zo groot dat het lichaam het moeilijk heeft om dit te verwerken.

Een bloedvergiftiging treedt op in die stadia. Eest heb je de ongecompliceerde sepsis. Daarna volgt de ernstige sepsis. Als laatste en ook het gevaarlijkste stadium is er de septische shock.

Ongecompliceerde bloedvergiftiging

Bij een ongecompliceerde bloedvergiftiging wordt de vergiftiging meestal veroorzaakt door een griep, maagbacteriën, darmbacteriën of een tandabces. Vaak is de vergiftiging niet zo erg en kan met extra antibiotica de vergiftiging opgelost worden. De patiënt hoeft hier ook niet voor naar het ziekenhuis.

Ernstige bloedvergiftiging

Bij een ernstige bloedvergiftiging heeft de patiënt ook last van zijn vitale organen. Dit zijn voornamelijk de longen, nieren, lever en het hart. De patiënt kon ook al een ziekte hebben aan een van deze organen voor de bloedvergiftiging. Daardoor is het orgaan al extra kwetsbaar. Alle patiënten met een ernstige bloedvergiftiging moeten zo snel mogelijk in het ziekenhuis worden opgenomen voor een behandeling. Ook worden de vitale organen in de gaten gehouden in het ziekenhuis. Bij een ernstige bloedvergiftiging heb je tot vijfendertig procent meer kans om te sterven dan bij een ongecompliceerde bloedvergiftiging.

Septische shock

Bij een septische shock is de patiënt het bewustzijn verloren. Een septische shock komt voor als de bloeddruk zo laag is dat niet alle vitale organen voldoende voorzien worden van bloed. Door het weinige bloed dat de organen nog maar krijgen, ontstaat ook een zuurstoftekort. Vaak wordt er door de arts een medicament toegediend dat de aders zal doen verwijden zodat er meer bloed door de aders kan en dus ook meer bloed tot aan de organen komen. Alle patiënten met een septische shock worden onmiddellijk behandeld en verblijven op de dienst intensieve zorgen. Ondanks alle goede zorgen overlijdt gemiddeld een op twee patiënten met een septische shock.

Symptomen

Een bloedvergiftiging komt met zeer duidelijke symptomen op gang. Als je niet het gevoel hebt dat er iets ernstig mis is, hoef je je ook geen zorgen te maken. De symptomen van een sepsis zijn:

• Een verhoogde hartslag
• Een lagere bloeddruk
• Een verhoogde ademhaling
• Koorts
• Erge hoofdpijn
• Donkere urine of niet meer kunnen plassen
• Oncontroleerbare rillingen
• Verwardheid
• Paarse of rode vlekjes op de huid die je normaal niet hebt
• Spontane bloedingen
• Een zeer ziek gevoel hebben

Oorzaken van een sepsis

Een bloedvergiftiging ontstaat bijna altijd uit een grote hoeveelheid bacteriën. Welke bacterie juist voor een sepsis kan zorgen is niet bekend. Wel is er algemeen geweten dat de meningococcen sneller voor een bloedvergiftiging zorgen. Meningococcen zijn de bacteriën waarvan je een hersenvliesontsteking kan krijgen.

Je kan een sepsis in het ziekenhuis krijgen, maar ook zonder in contact te komen met een ziekenhuis kan je een sepsis ontwikkelen. Over het algemeen is het moeilijker om een bloedvergiftiging te behandelen als het om een vergiftiging gaat die in het ziekenhuis zelf is opgelopen. Dit komt omdat de patiënt dan al erg ziek was voor hij de vergiftiging kreeg. Bovendien zijn er in een ziekenhuis altijd resistente bacteriën aanwezig. Als je met een resistente bacterie besmet wordt, is het heel moeilijk om je te behandelen. Daar komt dan nog eens bovenop dat je in het ziekenhuis meestal een infuus hebt. Het infuus is voor bacteriën een ideale manier om in de bloedbaan te komen.

Ook is het zo dat anno 2017 een bloedvergiftiging vaker voorkomt dan daarvoor. Dit is te wijten aan het medicatiegebruik over heel de wereld. Doordat er te snel medicatie wordt voorgeschreven door artsen, raken de bacteriën na een tijd gewend aan deze antibiotica. De bacteriën worden sterker en zijn moeilijk te bestrijden. Zo ontstaan de resistente bacteriën die bijna niet behandelbaar zijn.

Er zijn een aantal ziektes waarbij gemerkt wordt dat deze sneller kunnen omslaan in een bloedvergiftiging dan andere. Deze ziektes zijn:

• Een longontsteking
• Een ontsteking van het buikvlies, ook wel peritonitis genoemd
• Een urineweginfectie, vooral als je lijdt aan diabetes
• Hersenvliesontsteking

Wie krijgt een sepsis?

Iedereen, jong en oud heeft risico op het ontwikkelen van een bloedvergiftiging. Er is ook geen verschil tussen mannen en vrouwen. Toch zijn er bepaalde risicogroepen. Als je tot deze groep behoort, heb je meer kans op het ontwikkelen van een bloedvergiftiging. Deze groepen zijn:

• Kleine kinderen of hoogbejaarden.
• Patiënten met een lage weerstand zoals kankerpatiënten of personen die corticosteroïden krijgen.
• Mensen die een zwaar ongeluk hebben meegemaakt. Er moeten grote wonden of schotwonden aanwezig zijn.
• Alcoholverslaafden en drugsverslaafden.
• Patiënten die lichaamsvreemde materialen dragen zoals een infuus, poortkatheter of blaaskatheter.
• Personen waarvan geweten is dat bloedvergiftigingen in de familie voorkomen.

Behandeling

Medicatie

Wanneer de bloedvergiftiging ernstig is, ligt de patiënt op de intensieve zorgen. Daar worden een aantal maatregelen genomen om de vergiftiging tegen te gaan. Zo zal er onmiddellijk antibiotica gestart worden om de infectie tegen te gaan. Er wordt meestal gekozen voor breedspectrum antibiotica omdat men meer kans heeft dat de bacterie gedood wordt. Verder zal medicatie gegeven worden om de bloeddruk te doen stijgen. Dit zal er voor zorgen dat de organen voldoende bevloeid zijn en er genoeg zuurstof tot bij de organen komt.

Infuustherapie

Elke patiënt die aan een bloedvergiftiging lijdt krijgt een infuus. Via dit infuus kan heel snel medicatie toegediend worden. Ook wordt het infuus gebruikt om veel vocht toe te dienen. Op die manier verdunt het bloed en dus ook het gif in het bloed. Ook kunnen elektrolyten en voedingssupplementen gegeven worden als dit nodig is.

Chirurgie

In geval van een abces zal de arts via een kleine chirurgische ingreep het abces laten leeglopen. Door het vocht in het abces weg te nemen, neem je ook een hele hoop bacteriën en gif mee.

Ondersteuning

Er worden apparaten ingezet zoals beademing wanneer een patiënt dit niet zelf of niet voldoende kan. Ook kan de patiënt een nierdialyse krijgen als dit het gif helpt verwijderen.

Infectiebron vinden

De arts moet er zo snel mogelijk achter zien te komen wat de bron van de infectie is. Alleen als hij zeker weet welke bacterie de oorzaak is, kan je er zeker van zijn dat de bloedvergiftiging niet zal terugkeren. Ook kan de antibiotica dan afgesteld worden op de bacterie. Op die manier is er minder risico dat je resistent wordt voor andere bacteriën door een breedspectrum antibiotica. Wanneer de sepsis ernstig is, zal de antibiotica de eerste dagen via een infuus gegeven worden.

Om de juiste bacterie te kunnen aanwijzen moeten er een heel aantal onderzoeken gebeuren. Zo zal er eerst een bloedafname en een klinisch onderzoek gebeuren. Verder kunnen er enkele echo's en foto's genomen worden van de vitale organen. Als de bacterie gevonden is wordt een kweek gedaan zodat de arts weet voor welke antibiotica de bacterie gevoelig is.

Na de behandeling

Als de behandeling succesvol was en de patiënt de sepsis overwonnen heeft, zal hij hier meestal nog klachten van hebben. Dit komt vooral voor als tijdens de sepsis vitale organen zijn beschadigd. Zo kan een patiënt na de sepsis een nier hebben die niet meer werkt. De mogelijkheid bestaat dan dat de patiënt dialyse moet volgen. Bij problemen aan de longen wordt na de behandeling nog kortademigheid gemerkt. Ook is het mogelijk dat je weefselverlies hebt aan je vingers en tenen. Dit omdat ze te weinig bloed hebben gehad tijdens de sepsis.

Verder onderzoek

Wetenschappers doen nog elke dag onderzoek om het ideale geneesmiddel te vinden dat een bloedvergiftiging bestrijdt. Ze zijn hier nog niet in geslaagd. Wel hebben ze al enkele nieuwe therapieën ontdekt die een positief effect kunnen hebben zoals steroïden en het reguleren van de bloedsuikerspiegel.