Bacterie in bloed, symptomen en behandeling

Bijna iedereen krijgt wel eens te maken met een bacterie in het bloed. Deze komt via een infectie of een ontstoken wond de bloedbaan binnen, bijvoorbeeld na een operatie of een blaasontsteking. Onder normale omstandigheden ruimt het lichaam de bacterie op. Door diverse omstandigheden kan er bloedvergiftiging ontstaan. Bij een baby, kind of oudere komt dit vaker voor dan bij gezonde volwassenen. De symptomen treden snel op, waardoor behandeling direct noodzakelijk is.

Bloedvergiftiging

Wanneer een bacterie zich in het bloed bevindt spreken we ook wel van een bloedvergiftiging. Een andere benaming is sepsis. Een bloedvergiftiging wordt altijd veroorzaakt door bacteriën of het gif dat de bacteriën produceren. Dit gif noemen we toxinen. Vaak gaat het hier om bepaalde eiwitten die de bacteriën uitscheiden. Deze noemen we ook wel exotoxinen.

Specifieke bacteriën

Er is niet één specifieke bacterie die een bloedvergiftiging veroorzaakt. In principe kan elke bacterie in de bloedbaan terecht komen. In de meeste gevallen worden bacteriën in de bloedbaan door het lichaam zelf opgeruimd. Wanneer de bacteriën zich snel weten te vermenigvuldigen lopen zij voor op het afweersysteem. Het afweersysteem is dan niet meer in staat alle bacteriën op te ruimen. In dit geval treden er ziekteverschijnselen op en spreken we van bloedvergiftiging.

De volgende bacteriën komen het vaakst voor bij een bloedvergiftiging:

• Salmonella typhi: een bacterie die onder andere buiktyfus veroorzaakt. Verspreiding via ontlasting en voedsel of besmet drinkwater.
• Stafylokokken: veroorzaken verschillende infecties en worden vaak in een ziekenhuis verspreid. Wordt via de huid of via hoesten en niezen verspreidt.
• Pneumokokken: bacteriën die vaak achter in de keel zitten. Verspreiding vindt plaats via hoesten en niezen.
• Meningokokken: bevinden zich vaak in de neus en veroorzaken onder andere hersenvliesontsteking (nekkramp). Verspreiding via niezen, hoesten of zoenen.
• Haemophilus influenzae: veroorzaakt vooral hersenvliesontsteking. Verspreiding vindt plaats via hoesten en niezen.

De bacteriën dringen de bloedbaan binnen via een wond die ontstoken is of via een infectie met bacteriën, Niet iedereen met een infectie of een ontstoken wond krijgt ook te maken met een bloedvergiftiging.

Wie krijgt het?

In veel gevallen komen bacteriën in de bloedbaan terecht, maar is het lichaam zelf in staat deze snel op te ruimen. Pas wanneer de bacteriën de kans krijgen zich snel te vermenigvuldigen is een bloedvergiftiging heel dichtbij. Dit zien we bijvoorbeeld bij mensen met een lage weerstand. Een onderliggende ziekte kan ervoor zorgen dat het afweersysteem niet optimaal werkt. daardoor worden bacteriën niet snel genoeg opgeruimd en vermenigvuldigen zij zich snel in de bloedbaan.

Mensen die behandeld worden middels chemotherapie hebben ook een verlaagde weerstand. Dit komt omdat niet alleen schadelijke (kanker)cellen met chemotherapie worden aangepakt, maar ook lichaamseigen cellen. Dit vergt veel van het afweersysteem. Een verlaagd afweersysteem zien we ook bij mensen met aids.

Oude mensen en jonge kinderen hebben ook last van een verlaagd afweersysteem. Bij jonge kinderen moet het gehele afweersysteem nog vorm aannemen. Bij ouderen neemt de werking van het afweersysteem af door ouderdom, slijtage, ziekte etc.

Grote wonden dragen bij aan een bloedvergiftiging. Dit komt omdat er veel bacteriën naar binnen kunnen dringen. Vooral wanneer de wond in aanraking is geweest met (straat)vuil is het risico hoog. We spreken hier over snijwonden, steekwonden, brandwonden etc; alle typen wonden waarbij bacteriën de kans hebben om via de huid binnen te dringen.

Een verblijf in het ziekenhuis verhoogt ook de kans op bloedvergiftiging. Sommige bacteriën circuleren in een ziekenhuis meer dan anderen. Deze worden dan ook wel ziekenhuisbacterie genoemd. Door het aanleggen van een infuus wordt de kans nog eens verhoogd: via het infuus kunnen bacteriën in de bloedbaan terecht komen.

Symptomen

Voorafgaande aan een bloedvergiftiging is er sprake van een infectie met een bacterie. Bijvoorbeeld door een (brand)wond, longontsteking, hersenvliesontsteking, darminfectie of een andere infectie of ontsteking. In alle gevallen van ziekte moet worden gelet op de volgende symptomen, die kunnen wijzen op een bloedvergiftiging:

• Het uitbreken van hoge koorts, vaak loopt deze op tot boven de 39 graden Celsius.
• Misselijkheid en overgeven.
• Dunne of waterige ontlasting oftewel diarree.
• Het hebben van koude rillingen, vaak afgewisseld met zweten.
• Hartkloppingen, onregelmatig slaan van het hart.
• Een snelle en oppervlakkige ademhaling, een onregelmatige ademhaling.
• Suf worden, later treedt bewustzijnsverlies op.

Behandeling

Een bloedvergiftiging moet altijd behandeld worden. Zonder behandeling raken organen beschadigd en kunnen uiteindelijk helemaal uitgeschakeld worden. Vaak treedt er sterfte van weefsel op. Dit is te zien aan zwarte tenen en vingers: hier sterft het weefsel als eerste af. De bloeddruk kan zodanig dalen dat er een shock optreedt.

Het is belangrijk om de behandeling tijdig te starten. Vaak wordt via een infuus antibiotica toegediend. Dit zal in eerste instantie een breedspectrum-antibioticum zijn. Middels onderzoek wordt gezocht naar de bacterie die de veroorzaker is. Wanneer dit bekend is zal er gericht antibiotica worden toegediend. Daarnaast zal de bloeddruk weer genormaliseerd worden middels medicijnen. Ook de hartslag moet weer normaal worden. Soms is het nodig om de patiënt aan de beademing te leggen. Hoe eerder er wordt ingegrepen, hoe groter de kans op herstel. Eenmaal afgestorven weefsel of beschadigde organen kunnen niet meer hersteld worden. Wanneer er schade aan de nieren optreedt, is soms tijdelijke dialyse nodig. Bij blijvende schade zijn de gevolgen groter.