Wat is een katheter?

De katheter is een medisch hulpmiddel dat zeer regelmatig voorkomt binnen de gezondheidszorg. Er bestaan verschillende katheters, maar wat is eigenlijk een katheter en wanneer wordt er een katheter ingebracht? Er zijn verschillende korte termijn indicaties en lange termijn indicaties die bepalend zijn voor het inbrengen van een katheter.

Wat is een katheter?

Een katheter is een hol en soepel slangetje, waardoor de urine uit de blaas naar buiten wordt afgevoerd. Aan het uiteinde van de katheterslang in de blaas, zit een ballonnetje. Dit ballonnetje wordt gevuld met water. Op deze manier blijft de katheter in de blaas zitten.

De verschillende katheters

Er zijn verschillende katheters te onderscheiden. Zo zijn er verblijfskatheters, eenmalige katheters voor mannen en vrouwen en de suprapubische katheter (katheter die via de buikwand naar de blaas gaat).

De verblijfskatheter

Er zijn verschillende soorten verblijfskatheters. Er zit verschil in katheters tussen vrouwen en mannen. Zo is er een verschil in lengte van de katheterslang. De katheter voor de vrouw is namelijk korter dan die voor de man. De reden waarom deze korter is, is dat de urinebuis van de vrouw korter is dan de urinebuis van de man. Zo is de urinebuis van de vrouw tussen de 3 en de 4 cm lang. Er zit ook een verschil in de diameter. Deze wordt ook wel de Charrière genoemd. Op de katheter wordt deze maat aangeduid met Ch. Verder is er ook nog een verschil in materialen. Er zijn katheters van latex, siliconen en latex katheters met siliconen elastomeer. Welke maat er gebruikt wordt, is door de arts vooraf bepaald.

Katheter voor eenmalig gebruik

Als er besloten is dat de blaas regelmatig geleegd moet worden, bijvoorbeeld in verband met blaasretentie, dan betreft het een eenmalige katheterisatie. De katheter die hiervoor gebruikt wordt heeft geen ballon en heeft één buis in de slang. Via deze buis wordt de urine afgevoerd. In dit geval wordt direct na het opvangen van de urine de katheter er weer uit gehaald.

De suprapubische katheter

Een suprapubische katheter is een dun hard slangetje. Deze katheter wordt via een opening in de buikwand in de blaas ingebracht. Aan deze katheter zit net als bij de verblijfskatheter aan het uiteinde een ballonnetje. Deze wordt gevuld met water. Door middel van het ballonnetje wordt de katheter in de blaas gefixeerd om te voorkomen dat de katheter uit de blaas glijdt.

De katheterzak

Als de blaas zich vult, dan voert de katheter de urine af. De urine die via de katheter wordt afgevoerd, komt terecht in de aangekoppelde katheterzak. Een katheterzak is een zak, met daaraan een toevoerslang. Bij het uiteinde van de katheterzak zit vaak een aftapkraantje. Deze heeft als functie de urine af te laten lopen. Zo kan je de katheterzak op elk gewenst moment legen. Er is ook een verschil tussen de katheterzakken. Zo heb je beenzakken. Deze kunnen overdag aan het been bevestigd worden. Deze zakken hebben vaak een kortere afvoerslang. Daarnaast zijn er ook bedzak, Deze kunnen gedurende de nacht aangekoppeld blijven, de zak kan men dan aan de speciale katheter bedhanger bevestigen. De bedzakken hebben over het algemeen een langere afvoerslang.

De flip-flow

Soms wordt er gekozen om in plaats van een katheterzak een flip-flow aan te sluiten. Een flipflow is een kraantje, dat wordt bevestigd aan het uiteinde van de katheter. Deze moet men open zetten als men aandrang voelt. Voelt men geen aandrang, dan moet de flip-flow minimaal iedere 4 uur worden opgezet. Een flip-flow is echter niet geschikt voor iedereen. In sommige gevallen kan dit zelfs gevaarlijk zijn. Een flip-flow wordt gebruikt in overleg met de arts en/of specialist.

Indicaties voor het inbrengen van een katheter

Er zijn zowel lange termijn indicaties als korte termijn indicaties. Een aantal korte termijn indicaties zijn;

• Blaas retenties (achterhouden van urine in blaas).
• Voor het afnemen van urine bij incontinente patiënten, voor bijvoorbeeld onderzoek bij verdenking van een urineweg infectie of andere indicaties. Dit gebeurt door middel van eenmalige katheterisatie. Dit houdt in dat de katheter na het legen van de blaas, gelijk wordt verwijderd.
• Als iemand blaasspoeling krijgt in verband met hematurie (bloedverlies) in de blaas.

Een aantal lange termijn indicaties zijn;

• Acute blaas retentie door neurologene atone blaas, bijvoorbeeld ten gevolge van MS of een CVA.
• Incontinentie bij terminale, (en) bedlegerige patiënten.

Complicaties

Bij katheterisatie kunnen verschillende complicaties optreden, zoals urineweginfecties, blaasbloedingen, pijn en het voelen van weerstand tijdens het inbrengen van de katheter en beschadiging van het slijmvlies van de urinebuis.