Plasbuisvernauwing: Oorzaken en behandeling urethrastrictuur

Bij een vernauwde plasbuis (urethrastrictuur) is er een abnormale vernauwing van de urethra aanwezig. De urethra (plasbuis) is de buis die urine uit de blaas haalt waardoor deze het lichaam kan verlaten. Een operatie, ziekte of verwonding ligt vaak aan de basis van de vernauwde plasbuis. Meestal kampen mannen dan met urine- en plasproblemen en symptomen aan de penis. Na grondige beeldvormende onderzoeken en laboratoriumtesten, volgt een individuele behandeling. Mogelijk gebeurt een verbreding van de urinebuis via een cystoscopie, een operatie en/of een katheter. De vooruitzichten van behandelde patiënten zijn doorgaans goed, maar een snelle behandeling is wel nodig om permanente blaas- of nierschade te voorkomen.

• Epidemiologie van aandoening
• Oorzaken van vernauwing van plasbuis
• Risicofactoren
• Symptomen: Plasproblemen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van plasbuisvernauwing
• Cystoscopie
• Operatie
• Katheter
• Appendicovesicostomie
• Prognose van urethrastrictuur
• Complicaties van vernauwing van urinebuis
• Preventie van vernauwde plasbuis

Epidemiologie van aandoening

In de meeste gevallen ontstaat een urethrastrictuur op latere leeftijd; de aandoening is zelden aanwezig bij de geboorte. Een urethrastrictuur komt voorts voor bij maximaal 600 van de 100.000 mannen, waarbij mannen van 65 jaar en ouder het meest lijden aan een plasbuisvernauwing. Vrouwen en kinderen krijgen soms ook te maken met een vernauwde plasbuis, maar dit gebeurt veel minder vaak dan bij volwassen mannen.

Oorzaken van vernauwing van plasbuis

Een vernauwde plasbuis is mogelijk het gevolg van een zwelling of littekenweefsel wat veroorzaakt is door een operatie. Soms treedt de aandoening ook op na een ziekte of verwonding. Zelden ontstaat een urethrastrictuur door druk van een groeiende tumor in de buurt van de urethra. Soms is de oorzaak van de plasbuisvernauwing onbekend.

Risicofactoren

Factoren die het risico op een vernauwing van de plasbuis verhogen zijn:

• een seksueel overdraagbare aandoening (soa)
• goedaardige prostaatvergroting en andere prostaatproblemen
• herhaalde uretritis (ontsteking van urinebuis met pijn bij het plassen)
• procedures die een buis in de urethra plaatsen (zoals een katheter of cystoscoop)
• schade aan het bekkengebied zoals een bekkenbreuk

Symptomen: Plasproblemen

Een plasbuisvernauwing gaat gepaard met diverse plasproblemen en andere klachten zoals:

• bloed in de urine of donkere urine
• bloed in het sperma
• buikpijn
• een afscheiding uit de urethra
• een langzame urinestraal (ontwikkelt zich plotseling of geleidelijk) of spuiten met urine
• een sterke plasdrang (urinaire urgentie) en frequent urineren (pollakisurie)
• een verhoogde frequentie of urgentie om te urineren
• een verlies van blaascontrole (urine-incontinentie)
• een zwelling van de penis
• het onvermogen om blaas te ledigen (urineretentie)
• pijn in de onderbuik en in het bekkengebied (bekkenpijn)
• pijnlijk urineren of moeite met urineren

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
Een lichamelijk onderzoek onthult volgende kenmerken

• een afscheiding uit de urethra
• een vergrote blaas
• een vergrote of gevoelige prostaat
• een verminderde urinestroom
• hardheid op het onderste gebied van de penis
• roodheid van de penis of zwelling van de penis
• vergrote lymfeklieren of gevoelige lymfeklieren in de lies

Soms onthult het lichamelijk onderzoek geen afwijkingen.

Diagnostisch onderzoek
De arts gebruikt diverse onderzoeken om de vernauwde plasbuis te diagnosticeren en de onderliggende oorzaak hiervan op te sporen. Hiervoor gebruikt hij een urineonderzoek, een cystoscopie (inwendig kijkonderzoek van de blaas), een urodynamisch onderzoek en een uroflowmetrie. Hij voert bovendien testen uit om chlamydia en gonorroe op te kunnen sporen.

Behandeling van plasbuisvernauwing

Cystoscopie

Tijdens de cystoscopie verwijdt (verbreedt) de arts de urethra. Hij plaatst net voor de procedure een topisch (op de huid toegepast) verdovend geneesmiddel aan op het gebied. Hij plaatst vervolgens een dun instrument in de urethra om het uit te rekken. De patiënt leert vervolgens aan hoe hij de urethra kan verwijden, zodat hij dit thuis kan bewerkstelligen.

Operatie

Is de plasbuisvernauwing niet te corrigeren met een instrumentje, dan is een operatie nodig. Het type operatie hangt af van de locatie en de lengte van de vernauwing. Als het vernauwde gebied kort is en niet in de buurt ligt van de spieren die de blaasuitstroom regelen, dan is het mogelijk om de vernauwing te repareren. De arts opteert voor een open uretroplastiek voor langere stricturen. Bij deze operatie verwijdert de arts het zieke gebied en vervolgens herstelt hij de urethra. De resultaten variëren, afhankelijk van de grootte en locatie van de strictuur, het aantal behandelingen dat de patiënt heeft gehad en de ervaring van de chirurg.

Katheter

Wanneer de patiënt plots niet kan plassen, is een suprapubische katheter nodig. Dit is een spoedbehandeling waardoor de urine het lichaam kan verlaten via de buik.

Appendicovesicostomie

Als er geen enkele andere behandeling effectief is, is een appendicovesicostomie (Mitrofanoff-procedure) nodig. Hiermee is het mogelijk om de blaas via de buikwand te draineren met behulp van een katheter.

Prognose van urethrastrictuur

Het resultaat van een vernauwde urinebuis is vaak uitstekend dankzij de behandeling. Soms moet de arts de behandeling herhalen om littekenweefsel te verwijderen.

Complicaties van vernauwing van urinebuis

Een vernauwde plasbuis blokkeert de urinestroom mogelijk volledig. Dit leidt tot plotselinge urineretentie, waarbij de patiënt de blaas niet (volledig) kan ledigen. Deze aandoening vereist een snelle behandeling. Een langdurige blokkering heeft permanente blaas- of nierschade tot gevolg.

Preventie van vernauwde plasbuis

Het beoefenen van veilige seks vermindert het risico op een seksueel overdraagbare aandoening en een plasbuisvernauwing verminderen. Het snel behandelen van een plasbuisvernauwing voorkomt nier- of blaascomplicaties.