Plasbuisvernauwing: symptomen & behandeling urethrastrictuur

Plasbuisvernauwing symptomen zijn onder meer verminderde urinestraal en vaak plassen. Een plasbuisvernauwing is een vernauwing van de plasbuis, ook wel urethra (of pisbuis) genoemd. Deze vernauwing ontstaat wanneer een deel van de urethra versmald. Elk deel van de urethra kan hierdoor getroffen worden. Er is meestal sprake van littekenweefsel rond het aangetaste deel van de urethra waar de vernauwing aanwezig is. De lengte van vernauwingen variëren van minder dan 1 cm tot de volledige lengte van de urethra. Bij een plasbuisvernauwing is er vaak sprake van een complicatie bij een ontsteking of verwonding, respectievelijk postinfectieuze urethrastrictuur en posttraumatische urethrastrictuur genoemd. Na behandeling van de plasbuisvernauwing zijn de klachten veelal verholpen. De prognose is gunstig.

• Plasbuis of urethra
• Plasbuis bij mannen
• Plasbuis bij vrouwen
• Wat is een plasbuisvernauwing?
• Oorzaak van een plasbuisvernauwing
• Posttraumatische urethrastrictuur
• Postinfectieuze urethrastrictuur
• Risicofactoren
• Symptomen van een plasbuisvernauwing
• Gevolgen van een urethrastrictuur
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een plasbuisvernauwing
• Operatie
• Medicijnen op de dag van de operatie
• Zelfkatheterisatie
• Complicaties
• Preventie
• Prognose

Plasbuis of urethra

De urethra -ook wel plasbuis of urinebuis genoemd- is de buis waardoor de urine stroomt vanuit de blaas.

Plasbuis bij mannen

Bij mannen loopt de urethra van de blaas tot aan het uiterste puntje van je geslachtsdeel. De plasbuis begint als een opening in de blaas, gaat vervolgens door de prostaat heen gaat, waarna het de bekkenbodem passeert. In de bekkenbodem ligt de externe sphincter (sluitspier) en wanneer deze wordt beschadigd ontstaat er (ongewild) urineverlies. Daarna buigt de plasbuis onder het schaambeen door om deel uit te gaan maken van je geslachtsdeel. De plasbuis eindigt op de top van de eikel.

Plasbuis bij vrouwen

Bij vrouwen loopt de plasbuis vanuit de blaas (blaashals) naar de vulva. Bij vrouwen is de plasbuis slechts 2,5 tot 4 cm lang. Het plasgaatje bevindt zich in de vulva en wel tussen de clitoris en de vaginaopening. Deze korte lengte van de plasbuis maakt dat meisjes en vrouwen vatbaarder zijn voor besmettingen en infecties van de blaas en de urinestreek.

Wat is een plasbuisvernauwing?

De medische benaming van een plasbuisvernauwing is 'urethrastrictuur'. Vaak ontstaat het omdat er littekens zijn gevormd als gevolg van beschadiging aan de binnenzijde van de plasbuis. Hierdoor kan er een vernauwing van de plasbuis ontstaan, waardoor het plassen bemoeilijkt wordt.

Oorzaak van een plasbuisvernauwing

Een plasbuisvernauwing ontstaat door beschadiging van het slijmvlies waarmee de binnenkant van de plasbuis is bekleed. Deze beschadiging kan op allerlei manieren plaatsvinden. Er wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen:

• posttraumatische urethrastrictuur; en
• postinfectieuze urethrastrictuur.

Posttraumatische urethrastrictuur

Veelal wordt een posttraumatische urethrastrictuur veroorzaakt ten gevolge van een verkeersongeluk of een val. Bijvoorbeeld als je als kind keihard op de stang van je fiets bent gevallen. Ook kunnen medische ingrepen als het plaatsen van een katheter voor een operatie en endoscopie de plasbuis beschadigen. Aldus kan er een beschadiging aan het slijmvlies optreden, waarna zich littekenweefsel door ischemie (verminderde bloedtoevoer) vormt. De plasbuis vernauwt zich er er vormt zich een zogeheten 'strictuur'.

Postinfectieuze urethrastrictuur

Men spreekt van een postinfectieuze urethrastrictuur als er een plasbuisvernauwing optreedt als gevolg van een niet (adequaat) behandelde infectieziekte van de voortplantingsorganen, zoals gonorroe, chlamydia en syfilis. De plasbuis kan te dientengevolge geïnfecteerd en ontstoken raken, waarna littekenvorming ontstaat met eventueel een vernauwing in de urethra. Overigens is lang niet altijd de oorzaak van een plasbuisvernauwing bekend.

Risicofactoren

Factoren die het risico op een vernauwing van de plasbuis verhogen zijn:

• seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's)
• een katheter
• cystoscope ondergaan
• urethritis of plasbuisontsteking (zwelling en irritatie in de urethra), mogelijk als gevolg van infectie
• een vergrote prostaat

Symptomen van een plasbuisvernauwing

Aanvankelijk heb je vaak geen last van klachten. Opeen gegeven ogenblik kunnen de volgende klachten ontstaan, die mettertijd kunnen verergeren:

• verminderde urinestraal is vaak het eerste symptoom
• frequent plassen (vaak plassen)
• vervelende aandrang om te plassen
• nadruppelen
• niet leeg kunnen plassen (urineretentie)
• blaasontstekingen
• beetje urineverlies bij drukverhogende momenten, zoals hoesten, lachen en niezen
• problemen met erectie en ejaculatie
• hematurie (bloed in de urine)
• donkere urine
• bloed in het sperma
• buikpijn
• een afscheiding uit de urethra
• een verlies van controle over de blaas (urine-incontinentie)
• een zwelling van de penis (gezwollen penis)
• pijn in de onderbuik en in het bekkengebied (bekkenpijn)
• pijnlijk urineren of moeite met urineren

Gevolgen van een urethrastrictuur

Een vernauwing geeft een verhoogde weerstand in de plasbuis, waardoor de urine er minder gemakkelijk langs stroomt. Teneinde een goede urinestraal te houden, ga je de blaas harder samentrekken wat gepaard gaat met pijnklachten. Ook zal je blaasspier groeien als je deze steeds hard samentrekt bij het plassen en dit wordt een vergrote blaas genoemd. Na enkele jaren wordt de blaas dikker en kunnen er uitstulpingen ontstaan, waarin urine achterblijft wat een verhoogd risico op blaasontstekingen met zich meebrengt. zal de blaas niet meer functioneren en wordt urineren onmogelijk. Het is derhalve van belang om een plasbuisvernauwing tijdig te behandelen.

Onderzoek en diagnose

Een plasbuisvernauwing (en de ernst ervan), kan vastgesteld worden aan de hand van de volgende onderzoeken:

• Straal test (flowmetrie), waarbij je in een trechter plast en een grafiekje de snelheid van de urinestraal toont.
• Kijkonderzoek (cystoscopie), waarbij de uroloog inwendig in de plasbuis kijkt.
• Contrast röntgenfoto van de plasbuis (retrograde urethrografie), waarbij in de plasbuis contrastvloeistof wordt aangebracht waarna met behulp van een röntgenfoto een afbeelding volgt van de plasbuis en de eventuele vernauwing.

Behandeling van een plasbuisvernauwing

Operatie

Een eenvoudige, dat wil zeggen niet te lange en niet te nauwe afwijking, kan vaak verholpen worden door middel van een kijkoperatie, onder anesthesie. Helaas komt na een zo'n behandeling de vernauwing vaak terug en een herhaalde operatie heeft vaak minder succes. Bij uitgebreidere vernauwingen én bij terugkerende vernauwingen wordt vaak gekozen voor een open operatie, waarbij het aangedane nauwe stuk plasbuis wordt verwijderd en de twee gezonde uiteinden weer aan elkaar worden gezet. Het kan zijn dat met stukjes huid of mondslijmvlies de plasbuis wordt hersteld.

Medicijnen op de dag van de operatie

Op de dag dat je geopereerd wordt voor plasbuisvernauwing, krijg je ongeveer 2 uur voor de ingreep medicijnen van de verpleegkundige. Het gaat hierbij om een zetpil om de pijn te verlichten, rustgevende medicatie in de vorm van tabletten en een spuitje om het risico op trombose te verminderen. Deze medicatie kan voor of na de operatie worden toegediend, afhankelijk van het protocol.

Eenmaal op de operatieafdeling zal een infuus worden ingebracht om vocht en medicijnen toe te dienen. Dit is om ervoor te zorgen dat je goed gehydrateerd blijft en om de benodigde medicatie tijdens de operatie gemakkelijk te kunnen toedienen.

Zelfkatheterisatie

Wanneer een operatie niet gewenst of mogelijk is, kan men overgaan tot periodieke oprekking door de uroloog dan wel door de patiënt zelf. Dit laatste wordt 'zelfkatheterisatie' genoemd.

Complicaties

Er is meer druk nodig van de blaasspier om urine door een strictuur te laten gaan (het werkt als een knelpunt). Niet alle urine in de blaas kan worden uitgeplast als je naar het toilet gaat. Er blijft een beetje urine in de blaas achter. Deze resterende urine zal waarschijnlijk geïnfecteerd raken. Dit maakt je vatbaarder voor blaas-, prostaat- en nierontstekingen. Er kan zich een abces boven de strictuur ontwikkelen. Dit kan verdere schade aan de urethra en omringende weefsels veroorzaken. Kanker van de urethra (plasbuiskanker of urethrakanker) is een uiterst zeldzame complicatie van een al lang bestaande strictuur.

Preventie

Het is niet altijd mogelijk om een plasbuisvernauwing te voorkomen. Aangezien soa's een mogelijke oorzaak zijn, kan het gebruik van condooms bij seksuele activiteiten sommige gevallen voorkomen. Letsel en andere medische aandoeningen een plasbuisvernauwing kunnen veroorzaken, zijn echter niet altijd te vermijden.

Prognose

Plasbuisvernauwing kent na behandeling een goede prognose. In een later stadium is soms een vervolgbehandeling nodig om littekenweefsel weg te halen.

Lees verder

• Niet kunnen plassen: oorzaken urineretentie man en vrouw
• Urine: moeilijk urineren (plassen), retentie, incontinentie
• Pijn in de plasbuis: symptomen en oorzaken van plasbuispijn
• Pijn bij plassen: oorzaken branderig gevoel bij het plassen
• Urine of plas: afwijkingen in kleur of hoeveelheid urine