Pijn in de plasbuis: symptomen en oorzaken van plasbuispijn

Pijn in de plasbuis of urethra kan zowel mannen als vrouwen treffen en kan gepaard gaan met andere symptomen. Plasbuispijn kan voor behoorlijk wat ongemak zorgen en van invloed zijn op het dagelijkse leven. Pijn in de plasbuis heeft verschillende mogelijke oorzaken, die niet altijd met de plasbuis zelf te maken hebben. Stoornissen en ziekten van de omliggende organen kunnen deze aantasten of worden overgedragen. Meestal ontwikkelt zich een klachtencomplex, dat niet alleen wordt gekenmerkt door pijn, maar ook door problemen met het plassen. Urethrale pijn is (bij vrouwen) meestal een symptoom van een ongecompliceerde blaasontsteking. Bijkomende symptomen van pijn in de plasbuis kunnen zijn: moeilijk ledigen van de blaas, pijn bij het urineren en een frequente aandrang om te urineren (bij een blaasontsteking), waarbij steeds slechts kleine hoeveelheden worden geplast.

• Pijn in de plasbuis
• Symptomen van plasbuispijn
• Locatie van de pijn
• Plasklachten
• Symptomen van ontsteking
• Oorzaken van pijn in de urethra
• Ziekteverwekkers
• Prostaatontsteking of nier(bekken)ontsteking
• Verschillende boosdoeners
• Verzwakt immuunsysteem
• Urinekatheters
• Blaasstenen en blaasgruis
• Prostaatvergroting en blaaskanker
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een pijnlijke plasbuis
• Zelfzorgmaatregelen
• Preventie

Pijn in de plasbuis

Pijn in de plasbuis of urethra duidt op pijn die je ervaart in of rond de plasbuis. Als er pijn in de onderbuik optreedt en de urine een uitgesproken rode kleur krijgt, kan worden aangenomen dat er sprake is van een ernstige ontsteking. Als er in plaats daarvan of daarnaast ook koorts of pijn is in de flankregio of in de balzak van de man aanwezig is, moet je huisarts worden geraadpleegd voor verdere diagnostiek en behandeling. Dit kan duiden een nierbekkenontsteking of, bij mannen, een bijbalontsteking die behandeling behoeft.

Symptomen van plasbuispijn

Locatie van de pijn

Pijn in de plasbuis of plasbuispijn is een pijn die vaak wordt omschreven als brandend en/of jeukend. Deze sensatie kan in verschillende delen van het orgaan optreden, afhankelijk van de oorzaak. Voorkeursplekken zijn de uitgang van de blaas of het uiteinde van de plasbuis, bij de man in het topje van de penis en bij de vrouw bevindt het zich in de vulva tussen de clitoris en de vaginale opening. Bij mannen is het gebied rond de prostaat ook een mogelijkheid. Het slijmvlies van de hele plasbuis kan echter zijn aangetast. In bijzonder ernstige gevallen straalt de pijn ook uit naar de bekkenbodem en rug. De pijn kan toenemen bij het urineren omdat het zuur in de urine ook de gevoelige pijnreceptoren irriteert. Bij mannen kan de ejaculatie ook een pijnversterkend effect hebben.

Plasklachten

Gewoonlijk gaat plasbuispijn gepaard met andere symptomen, zoals moeite met plassen en vaak plassen, waarbij je steeds kleine beetjes plast. 's Nachts naar het toilet gaan om te plassen is bijzonder vervelend, omdat het een goede nachtrust verstoort. Soms komt een glazige, troebele of etterende afscheiding vrij met de urine.

Symptomen van ontsteking

Bij infectieuze oorzaken van pijn in de plasbuis treden ook de typische symptomen van ontsteking op, zoals koorts, koude rillingen en algehele malaise. Als de pijn bij het zitten toeneemt, moet je rekening houden met betrokkenheid van de prostaat bij mannen en die van de eierstokken, vagina en eileiders bij vrouwen. De pijnlijke symptomen van een plasbuisontsteking zijn meestal veel minder uitgesproken bij vrouwen dan bij mannen. Ze verschijnen vaak alleen als een ongemakkelijk of brandend gevoel tijdens het urineren. Dit brengt een zeker risico met zich mee, omdat een infectie en de verspreiding ervan naar de eileiders en eierstokken soms pas laat wordt ontdekt.

Oorzaken van pijn in de urethra

Ziekteverwekkers

De plasbuis of urethra wordt gebruikt om urine uit het lichaam te transporteren en creëert zo een open verbinding tussen de uitscheidingsorganen (nieren en blaas) en de buitenwereld. Onder bepaalde omstandigheden kunnen ziektekiemen of pathogenen het gebruiken als toegangspoort tot het lichaam. Omgekeerd kunnen ziekteverwekkers die afkomstig zijn van de nieren of de blaas met de urine in de urethra worden weggespoeld. De infecties die langs deze routes worden veroorzaakt, zijn de meest voorkomende oorzaak van plasbuispijn. Vrouwen krijgen vaker bacteriën, schimmels of virussen van buitenaf dan mannen. Dit heeft te maken met de anatomie: de urethra van de vrouw is relatief kort en eindigt in de directe omgeving van de vagina en de anus, waar zich veel poepbacteriën ophouden. Ziekteverwekkers die daar verblijven of worden ingebracht, kunnen na een stoelgang (als je je billen afveegt en veegt van anus richting vagina) of via geslachtsgemeenschap in de urethrale opening worden overgedragen. Bij mannen is dit risico beduidend lager omdat de uitgang van de 20 centimeter lange urethra ver van de anus verwijderd is.

De binnengedrongen ziekteverwekkers kunnen ontstekingsactiviteiten ontwikkelen. Maar ze kunnen ook door de hele urethra dwalen en hun infectiepotentieel alleen in de blaas ontwikkelen. De kans op infectie is daar groter omdat de urine in de blaas stilstaat. In de urineleider die vanuit het nierbekken naar de blaas loopt, kan de stromende urine ziektekiemen wegspoelen of voorkomen dat ze zich vermenigvuldigen. Er hoeven slechts een paar bacteriën in de blaas terecht te komen om zich te vermenigvuldigen in deze voor hen gunstige omgeving. Een verhoogde suikerspiegel in het bloed, zoals bij een slecht gereguleerde diabetes mellitus, kan dit proces bevorderen. De overtollige suiker die via de urine wordt uitgescheiden, vormt een ideale voedingsstof voor bacteriën.

Prostaatontsteking of nier(bekken)ontsteking

Bij mannen kan bacteriële prostaatontsteking zich snel verspreiden naar de urethra. Dit komt door de nauwe anatomische relatie tussen de twee organen. De prostaat ter grootte van een kastanje omringt de urethra net nadat deze de blaas heeft verlaten. Het communiceert via fijne kanaaltjes met de buitenste laag van de urineleider. Ze kunnen dienen als transmissieweg voor ziekteverwekkers. In sommige gevallen verspreidt nierontsteking zich ook via de blaas naar de urethra.

Verschillende boosdoeners

Bacteriële ontsteking kan worden veroorzaakt door verschillende ziektekiemen. Urethritis of plasbuisontsteking kan ontstaan door chlamydia, urethritis door gonorroe of niet-specifieke urethritis. Bij gonorroe is de bacterie Neisseria gonorrhoeae verantwoordelijk voor de infectie. De niet-specifieke urethritis wordt overgedragen door andere bacteriën. Schimmels en virussen zijn zelden verantwoordelijk voor urethritis.

Verzwakt immuunsysteem

Over het algemeen kan worden gesteld dat een intacte en adequate immuunafweer normaal gesproken in staat is om binnendringende ziekteverwekkers af te weren. Mensen met een verzwakt immuunsysteem lopen een groter risico op het ontwikkelen van urethrale infecties. Deze risicogroep bestaat uit zwangere vrouwen, ouderen, ernstig zieken en mensen met een specifieke immuundeficiëntie.

Urinekatheters

Een andere veel voorkomende oorzaak van ontsteking van de urinewegen kunnen urinekatheters zijn. Ze worden gebruikt wanneer patiënten niet zelfstandig kunnen plassen. Dit komt vaker voor na operaties en bij oudere mensen. De katheter wordt door de urethra (transurethraal) naar de blaas gevoerd om overtollige urine af te voeren en in een zak op te vangen. De slangen zijn gemaakt van kunststof en kunnen de binnenwanden van de urineleiders irriteren. Dit veroorzaakt pijn bij bepaalde bewegingen en bij het plassen. Bovendien zorgen de katheters voor een verhoogd infectierisico omdat bacteriën zich gemakkelijk kunnen vermenigvuldigen in de opgevangen urine en de urethra kunnen binnendringen.

Blaasstenen en blaasgruis

Niet-infectieuze pijn wordt soms veroorzaakt door andere fysieke spanningen: migrerende blaasstenen of blaasgruis veroorzaken onderweg pijnlijke wrijving aan de binnenkant van de plasbuis.

Prostaatvergroting en blaaskanker

Een vergrote prostaat of blaastumoren zijn ruimte-innemende processen die de omgeving onder druk zetten en dus ook pijn in de urethra kunnen veroorzaken. De resulterende externe compressie op de plasbuis kan pijnlijk zijn, vooral als de binnenkomende urine ook tegen de binnenwand drukt.

Onderzoek en diagnose

Ten behoeve van de diagnose voert de arts ene gesprek met je over je klachten, waarbij hij je medische geschiedenis ook in ogenschouw neemt. Door de directe relatie zal de arts ook vragen stellen over je seksleven. Vaak veranderende seksuele partners en onveilige seks verhogen het risico op infectie. Dit wordt gevolgd door het lichamelijk onderzoek. De arts inspecteert de urethrale uitgang aan het uiteinde van de penis of in de vagina op tekenen van ontsteking zoals roodheid en zwelling. Vervolgens wordt een urinemonster gegeven, dat wordt onderzocht op ziekteverwekkers en bloed (urineonderzoek). De arts kan ook een uitstrijkje maken om mogelijke ziekteverwekkers op te sporen. Een echografisch onderzoek is nuttig omdat het snel informatie geeft over de toestand van de blaas, nieren en prostaat en ziekten van deze organen uitsluit of bevestigt. Als dit leidt tot het vermoeden dat er een pathologisch proces aanwezig is, wordt het diagnostische proces in het betreffende gebied voortgezet.

Behandeling van een pijnlijke plasbuis

De behandeling van plasbuispijn is primair gebaseerd op de oorzaak. Ontstekingsgerelateerde pijn is vaak van korte duur en vereist geen specifieke therapie. Vaak is meer (water) drinken voldoende om de ziektekiemen weg te spoelen. Geslachtsgemeenschap moet gedurende deze tijd worden vermeden.

De symptomen verdwijnen meestal binnen een paar uur of dagen. Als de symptomen aanhouden of als ze hevig zijn, is het verstandig je huisarts te raadplegen. Dit is belangrijk om de oorzaak te achterhalen, een adequate behandeling in te zetten en om complicaties te voorkomen. Bij bacteriële infecties wordt een antibioticum gegeven. Bij mannen en bij meer voorkomende infecties die ook de blaas, prostaat, bijbal of nieren treffen, zijn vaak uitgebreidere tests nodig om de exacte ziekteverwekker te bepalen. Dit is hoe het specifiek effectieve antibioticum wordt bepaald.

In het geval van urethrale infecties, die zelden worden veroorzaakt door schimmels of virussen, zal de arts respectievelijk antischimmel- en antivirale geneesmiddelen voorschrijven. Het drinken van voldoende water is in ieder geval belangrijk om de werking de urinewegen goed door te spoelen en de ziektekiemen weg te spoelen. Bijzondere aandacht moet worden besteed aan het volledig ledigen van de blaas ondanks de pijn die optreedt bij het urineren. Dit betekent dat er geen urine in de blaas achterblijft, waardoor de ziekteverwekkers hun voedingsbodem wordt ontnomen. Je moet ook zo vaak mogelijk naar het toilet gaan om ophoping van urine te minimaliseren.

Zelfzorgmaatregelen

Zelfzorgmaatregeln kunnen soms soelaas bieden ter ondersteuning, maar nooit in de plaats van een medische behandeling. Zoals hierboven beschreven, is een van de meest geschikte maatregelen veel (water) te drinken zodat je je urinewegen schoon spoelt. Water en thee zijn hiervoor geschikt. Sommige theesoorten hebben ook een diuretisch effect en versterken zo het spoelen van de urinewegen, zoals extracten van berkenblad, heermoes en brandnetel. Guldenroede heeft ook een krampstillend en ontstekingsremmend effect, en berendruifblad desinfecteren. Vier tot vijf kopjes van deze theepreparaten per dag zouden voldoende moeten zijn ter ondersteuning.

Het toepassen van warmte kan ook helpen het ongemak te verlichten. Ze maken de spieren in de bekkenbodem en rug die door de pijn gespannen zijn los en verminderen de activiteit van de pijnreceptoren. Zitbaden met citroenmelisse of lavendel zijn hiervoor zeer geschikt. Een warmwaterkruik, die in een licht vochtige doek is gewikkeld en op de onderbuik wordt geplaatst, of warme kompressen, helpen ook om de spieren te ontspannen.

Preventie

Bepaalde maatregelen kunnen het risico op urineweginfecties helpen verminderen:

• Vermijden van (onbeschermde) geslachtsgemeenschap met wisselende partners, aangezien zelfs een kort contact kan leiden tot de overdracht van ziekteverwekkers.
• Indien mogelijk binnen tien minuten na geslachtsgemeenschap plassen om mogelijke ziektekiemen uit te spoelen. Maak ook het genitale gebied schoon.
• Drink minstens twee liter per dag.
• Voor vrouwen: zorg ervoor dat je na het poepen van voren naar achteren veegt om geen poepbacteriën en andere potentiële ziekteverwekkers van het anale gebied naar de vagina te transporteert.
• Gebruik voor intieme reiniging alleen water of pH-neutrale wasmiddelen. Veel intieme verzorgingsproducten verstoren de vaginale flora aan.
• Vermijd zaaddodende producten (gel, schuim, crèmes).
• Ondergoed mag niet te strak zitten en moet regelmatig op 60 graden worden gewassen. Dit vermindert de vestiging van ziektekiemen en vernietigt degenen die zich er al hebben gevestigd. Katoen wordt aanbevolen als materiaal omdat het meer ademend is dan synthetische materialen.
• Vermijd koude voeten en andere zaken die het immuunsysteem verzwakken.
• Verstek je immuunsysteem door gevarieerde en vitaminerijke voeding, goed slapen, stressvermindering en regelmatige lichaamsbeweging.
• Rook niet en drink geen alcohol.

Lees verder

• Plasbuisvernauwing: symptomen & behandeling urethrastrictuur
• Plasbuisontsteking (urethritis): symptomen en behandeling
• Afscheiding uit de penis of plasbuis bij de man: oorzaken
• Blaasontsteking (cystitis): symptomen, oorzaak & behandeling
• Branderig gevoel bij het plassen: oorzaken branderig gevoel