Guldenroede: gezondheidsvoordelen, dosering en toepassing

Guldenroede (Solidago virgaurea) is een geslacht van meer dan 100 soorten uit de composietenfamilie en het staat al ongeveer 700 jaar bekend als een medicijn. Guldenroede bevat antibiotische en ontstekingsremmende flavonoïden en glycosiden, die ook de hoeveelheid urine verhogen. Dit maakt dat guldenroede geschikt is om te gebruiken bij (milde) blaasontsteking. De guldenroede stelt geen bijzondere eisen aan de ligging. De plant houdt van losse en lichte grond en dan vooral op matig voedselarme, eerder droge, zandige tot lemige grond met een matig verterende strooisellaag, en gedijt zowel bij veel zonlicht als halfschaduw. De vermeerdering kan in de winter worden gedaan door de wortelstok te delen.

• Wat is guldenroede?
• Kenmerken
• Medicinale plantendelen en inhoudsstoffen
• Stoffen
• Werking
• Gezondheidsvoordelen van de guldenroede
• Dosering en toepassing
• Thee
• Tinctuur
• Wondverband
• Waarschuwingen

Wat is guldenroede?

Guldenroede of echte guldenroede (Solidago virgaurea) wordt zo genoemd vanwege de rechte stengel (roede) en de (in de meeste gevallen) goudgele (gulden) bloemen. De Latijnse naam Solidago betekent zoiets als ‘gezond’ en verwijst naar de betekenis van medicinale plant. Germaanse stammen zouden guldenroede als wondkruid hebben gebruikt. De plant staat al meer dan 700 jaar bekend als middel tegen urineweginfecties.

Kenmerken

Guldenroede kan een hoogte van één meter bereiken en vormt pluimvormige trossen met kleine zijtakken waarop de hoofdjes met gele lint- en buisbloemen of schijfbloemen (waarbij de kroon vergroeid is tot een buis) staan ingeplant. De bladeren zijn vrij donkergroen en de onderste zijn eirond tot langwerpig en boven het midden het breedst. De vrucht is drie tot vier millimeter groot en heeft een pappus (haarring).

De late guldenroede (Solidago gigantea) groeit tot wel 2,5 meter hoog en heeft kleinere bloemhoofdjes. Beide soorten behoren tot composietenfamilie en bloeien van juli tot oktober. De echte guldenroede (Solidago virgaurea) komt uit Europa, terwijl de late guldenroede van oorsprong afkomstig is uit Noord-Amerika. Beide soorten groeien zowel aan de randen van paden en bossen als op open plekken. Echte guldenroede staat op vrij droge tot vrij vochtige bodems die zwak zuur zijn.

Medicinale plantendelen en inhoudsstoffen

Stoffen

Alle delen van de plant behalve de wortel worden gebruikt voor medicinale toepassingen. Echte guldenroede bevat ongeveer 1,4 procent flavonoïden, vooral de stof rutine (dat ook voorkomt in boekweit, rabarber, appels, uien, thee en asperges). Triterpeensaponinen zijn ook aanwezig in de plant. De late guldenroede heeft een hoger gehalte aan flavonoïden, ongeveer 3,8 procent. De secundaire plantenstof quercitirine komt vooral bij deze soort voor. De concentratie triterpeensaponinen ligt 0,8 tot 1,9 procent hoger dan die van de echte guldenroede. De plant bevat ook fenolglycosiden.

Werking

Vermoedelijk is niet één enkele stof verantwoordelijk voor het medicinale effect van de plant, maar draait het om de interactie van flavonoïden, triterpeensaponinen en fenolglycosiden. Flavonoïden stimuleren de nieren om meer water uit te scheiden. Hierdoor worden de urinewegen (dat wil zeggen urineleider, blaas en plasbuis) beter gespoeld en worden mogelijke ziektekiemen weggespoeld. Het is daarbij belangrijk om veel (water) te drinken. Bovendien is guldenroede ontstekingsremmend, licht krampstillend en voorkomt het waarschijnlijk blaasstenen. Beide soorten – echte guldenroede en late guldenroede – kunnen helpen bij milde urineweginfecties. Bij een blaasontsteking is het medicinale kruid geschikt als thee of in tabletvorm. In theesoorten worden beide soorten guldenroede vaak gecombineerd, net als andere kruiden, waaronder berkenbladeren en paardenstaart (Equisetum). De werkzame stoffen zijn geconcentreerd in afgewerkte preparaten. Belangrijk: als de symptomen van een blaasontsteking na korte tijd niet verbeteren, is een bezoek aan je huisarts belangrijk.

Gezondheidsvoordelen van de guldenroede

De guldenroede wordt voornamelijk gebruikt als diureticum in theevorm. Een diureticum is een middel dat de afgifte van water door de nieren bevordert. Het heeft ook een samentrekkend, bloedzuiverend en licht antipyretisch (koortswerend) effect en kent binnen de plantengeneeskunde de volgende (inwendige en uitwendige) toepassingen:

• stimulatie van de stofwisseling
• artritis (gewrichtsontsteking)
• winderigheid
• blaasontsteking
• darmontsteking
• diabetes
• diarree
• mondontsteking en keelontsteking
• jicht
• urineweginfecties
• schaafwonden
• insectenbeten
• maagkrampen
• buikkrampen
• nierontsteking
• niergruis en nierstenen
• oedeem (afvoeren van overtollig vocht)
• reuma
• urinewegaandoeningen
• veneuze aandoeningen
• wondgenezing

Dosering en toepassing

De guldenroede kan worden gebruikt als thee, tinctuur of als wondverband.

Thee

Giet ¼ liter heet water over 2 theelepels guldenroedethee en zeef het na 10 minuten. Drink driemaal daags 1 kopje tussen de maaltijden door.

Tinctuur

Bereid 20 g kruiden met 150 ml alcohol van 70% in een donkere fles, zeef na 10 dagen en bewaar in een donkere fles. Neem driemaal daags 10 druppels verdund met water. Je kunt het natuurlijk ook een kant-en-klaar preparaat kopen bij de drogist.

Wondverband

Neem hiervoor verse, gewassen bladeren en leg ze op de wond die niet meer bloedt.

Waarschuwingen

Neem de volgende waarschuwingen in acht:

• Gebruik geen guldenroede tijdens zwangerschap of borstvoeding zonder eerst medisch advies in te winnen.
• Zorg voor voldoende hydratatie tijdens de behandeling. Guldenroede kan alleen helpen bij een (milde) blaasontsteking als je voldoende vocht drinkt. Dan treedt het spoeleffect op. Drinken is sowieso belangrijk als je een urineweginfectie hebt.
• Gebruik guldenroede niet voor oedeem veroorzaakt door hart- of nierziekte of voor oedeem van onbekende oorsprong. Schakel in dergelijke gevallen medische hulp in.
• Raadpleeg je huisarts als de symptomen aanhouden, bij koorts, bloed in de urine of terugkerende symptomen.
• Niet gebruiken bij overgevoeligheid voor guldenroede of andere planten uit de composietenfamilie.

Lees verder

• Echte heemst: gezondheidsvoordelen, toepassingen & oorsprong
• Meidoorn: gezondheidsvoordelen en inhoudsstoffen meidoorn
• Heermoes: gezondheid & voedingswaarde van akkerpaardenstaart
• Anijs: gezondheidsvoordelen, toepassingen en bijwerkingen
• Ylang ylang: gezondheidsvoordelen & toepassingen van de olie