Pijn aan teelbal: oorzaken pijn aan zaadbal (lies/onderrug)

Pijn aan de teelbal of pijn in de balzak wijst op pijn of ongemak die wordt gevoeld in één of beide teelballen; je kunt pijn voelen in alleen de linker teelbal of rechter teelbal, maar ook in beide teelballen. Deze pijn kan sterk variëren qua intensiteit van mild tot hevig en qua duur van kortdurend tot chronisch. Je kunt lichte pijn in de teelbal ervaren of juist een hevige pijn. De pijn aan de teelbal kan zeurend zijn of juist stekend van aard. Er zijn tal van aandoeningen die pijn aan de teelbal kunnen veroorzaken, en een paar daarvan vormen medische noodgevallen. Niet altijd kan er een oorzaak worden gevonden. Veel (jong)volwassen mannen hebben chronisch last van gevoelige ballen, zonder dat daar een aanwijsbare reden voor is te vinden.

Pijn in de teelbal / pijn aan de zaadbal

• Oorzaken pijn in de teelbal: linker teelbal en/of rechter teelbal
• Blessure aan de ballen
• Blauwe ballen
• Teelbaltorsie: draaiing van de testikel
• Ontsteking van de teelbal en/of bijbal
• Teelbalkanker
• Goedaardige zwellingen: hydrocele en spermatocele
• Hydrocele: zwelling en soms pijn
• Spermatocele: vaak geen klachten
• Varicocèle of zakaderbreuk
• Teelbalpijn door niersteen
• Chronic pelvic pain syndrome
• Gevoelige teelballen
• Hoge spanning in de bekkenbodemspieren
• Teelbalpijn door liesklachten
• Liesblessure
• Liesbreuk
• Pijn na sterilisatie of post-vasectomie pijn (PVP)
• Andere oorzaken pijn aan de teelbal
• Onderzoek en diagnose
• Het verhaal achter de pijn (Anamnese)
• Onder de loep (Fysiek onderzoek)
• Verdachte factoren (Diagnostische tests)
• Diagnose: Het mysterie ontrafeld
• Behandelplan: De oplossing

Oorzaken pijn in de teelbal: linker teelbal en/of rechter teelbal

In de teelbal wordt niet alleen het mannelijk geslachtshormoon, testosteron, gemaakt, maar ook miljoenen zaadcellen per dag. Er zijn tal van aandoeningen die pijn aan de teelbal kunnen veroorzaken. Slechts een paar van deze aandoeningen zijn ernstig. Vele oorzaken van pijn in de teelbal zijn niet gelegen in de testikel zelf, terwijl je de pijn wél daar voelt. Naast pijn, kun je last hebben van zwelling, roodheid en gevoeligheid van de teelbal bij aanraking. Dit kan gepaard gaan met misselijkheid, braken, koorts of andere klachten. De behandeling van testiculaire pijn varieert en is afhankelijk van de onderliggende oorzaak, en kan bestaan uit pijnstillers, antibiotica en het ondergaan van een chirurgische ingreep.

Blessure aan de ballen

Een slag op de teelballen kan een zeer pijnlijke ervaring zijn. Het veroorzaakt vaak buikpijn en een wee gevoel. Een teelbalblessure komt vaak door een klap in je kruis, bijvoorbeeld bij contact- en balsporten, een trap in het kruis of een ongelukkige val (bijvoorbeeld tegen de middenstang van je fiets). Door je ballen af te koelen kan je meestal de pijn verlichten. Bij aanhoudende pijn is het verstandig je huisarts te raadplegen.

Blauwe ballen

Blauwe ballen verwijst naar pijn of een gevoel van zwaarte in de balzak of scrotum na aanhoudende seksuele opwinding zonder orgasme en ejaculatie (zaadlozing). De symptomen van blauwe ballen zijn milde pijn, ongemak, trekkerig gevoel, gevoel van zwaarte en soms een vage blauwachtige kleur in je teelballen. Vandaar de benaming.

Teelbaltorsie: draaiing van de testikel

Als de pijn plotseling optreedt, kan er sprake zijn van een teelbaltorsie, dat is een draaiing van de teelbal. Bij een teelbaltorsie is de zaadstreng om de teelbal gedraaid, waardoor de bloedtoevoer naar de teelbal wordt afgeknepen. Dit is een urologische noodgeval, aangezien de teelbal kan afsterven als gevolg van een gebrek aan zuurstof en voedingsstoffen. De pijn wordt bij een teelbaltorsie gevoeld in de bal, die vaak hoog opgetrokken zit in de balzak. De pijn in de teelbal straalt uit naar de lies en onderbuik. Het is een zeer hevige pijn, waarbij je last kunt hebben van misselijkheid en braken. Medisch ingrijpen is direct nodig. De arts moet de teelbal terugdraaien. Dit moet binnen 6 uur, zodat zuurstof het weefsel weer kan bereiken en de teelbal niet beschadigd raakt.

Ontsteking van de teelbal en/of bijbal

Een teelbalontsteking en/of bijbalontsteking is meestal het gevolg van bacteriën die het weefsel ziek maken. De meeste gevallen van deze aandoening zijn het gevolg van een urineweginfectie (in de blaas, urinebuis, urineleiders of prostaat), waarbij de bacterie Escherichia coli veelal de boosdoener is. Niet zelden is er een seksueel overdraagbare aandoening (soa) in het spel. Een teelbalontsteking kan zwelling en pijn veroorzaken en de aangedane teelbal kan rood verkleuren en warm aanvoelen. De pijn ontstaat meestal geleidelijk. De klachten kunnen gepaard gaan met algehele malaise en koorts. Behandeling bestaat vooral uit rust, koelen (met een kompres), pijnstillers en eventueel antibiotica.

Teelbalkanker

Bij teelbankanker is de pijn meestal niet het belangrijkste symptoom; teelbalkanker geeft vrijwel nooit pijnklachten. Wel is er een vormverandering en (pijnloze) zwelling van de zaadbal. Soms kun je een harde pijnloze knobbel ter grootte van een erwt in de betreffende teelbal voelen. Ook kan het normale gevoel in de teelbal kan verdwijnen; je bal voelt dan aan als een steen. Behandeling bestaat uit het verwijderen van de zaadbal. Daarna is vaak een vervolgbehandeling nodig, welke kan bestaan uit bestraling, chemotherapie en een operatie om de (regionale) lymfeklieren te verwijderen.

Goedaardige zwellingen: hydrocele en spermatocele

Hydrocele: zwelling en soms pijn

Hydrocele is een zwelling van de balzak aan één of beide kanten door een toename van dat vocht rondom de bal. Het is niet kwaadaardig en een zwelling door een hydrocele is vaak klein en voelt zacht aan. Een enkele keer kan de zwelling wel 15 cm in doorsnee worden. Dat kan zeer hinderlijk zijn. Ook kan een hydrocele soms pijn geven, vooral als er veel spanning op de huid staat. Vaak is de oorzaak van hydrocele onbekend, maar een bijbalontsteking, een ongeluk of eerdere ingreep kan aanleiding geven tot de zwelling.

Spermatocele: vaak geen klachten

Bij een spermatocele is er sprake van een met vocht gevulde holte in de bijbal. Veel mannen hebben één of meerdere spermatoceles in één of beide bijballen. Vaak zijn ze klein en geven ze geen klachten, tenzij ze zo groot worden dat ze hinderlijk worden. Ze kunnen ontstaan door een ongeluk, bijvoorbeeld een harde klap of een tik tegen de ballen, of door een infectie. In de meeste gevallen is er echter geen aanwijsbare oorzaak.

Varicocèle of zakaderbreuk

Een varicocèle is een verzameling van verwijde bloedvaten in de balzak, ook wel scrotum genoemd. Het geeft vaak geen klachten en de meeste varicocèles worden dan ook vaak bij toeval ontdekt tijdens lichamelijk onderzoek. Als iemand wel klachten heeft, dan bestaan deze vaak uit een 'trekkend' gevoel of zeurderige pijn en de aangedane kant van het scrotum kan wat lager hangen dan normaal. Deze zwelling verdwijnt als je op je rug ligt, doordat de aders zich dan legen. Maar zodra je weer opstaat, trekt de zwaartekracht het bloed weer terug in de aderen en zal de zwelling terugkeren. Een grote zakaderbreuk kan eruit zien en aanvoelen als een zak wormen in het scrotum.

Teelbalpijn door niersteen

Een niersteen kan zorgen voor flankpijn, welke soms uitstraalt naar de lies en de balzak. Flankpijn is een klassiek symptoom van een niersteen en wijst op het plotseling ontstaan van een krampachtige pijn in één van beide flanken. Deze hevige pijnen (kolieken) worden veroorzaakt doordat een niersteen is afgedaald in de urineleider (verbinding tussen de nier en de blaas).

Chronic pelvic pain syndrome

Gevoelige teelballen

Veel jongvolwassen en volwassen mannen hebben chronisch last van gevoelige ballen, waarbij (iedere) aanraking zeer pijnlijk kan zijn en als hinderlijk wordt ervaren. Niet altijd is hier een goede verklaring voor, maar soms wordt het veroorzaakt door chronische prostatitis (prostaatontsteking). Je kunt dan last hebben van een zeer gevoelige bal of ballen, een continu zeurende pijn in bal of ballen, en bij aanraking hoeven de klachten niet te verergeren. De klachten variëren sterk van periode op periode. Soms heb je weken geen last en dan weer een paar weken wel. Een chronische en sluimerende ontsteking van de prostaat is soms moeilijk te onderscheiden van chronische bekkenpijn. De huisarts of uroloog zal bij een prostaatontsteking een antibioticakuur voorschrijven.

Hoge spanning in de bekkenbodemspieren

Een andere mogelijke oorzaak is een hoge spanning in de bekkenbodemspieren. Door de chronisch overmatige spanning op de bekkenspieren kunnen allerlei klachten ontstaan, zoals:

• plasklachten;
• bemoeilijkte ontlasting (obstipatie);
• buikpijn (pijn in onderbuik) en/of rugpijn (pijn in onderrug);
• chronisch overgevoelige testikels.

Behandeling bij een bekkenfysiotherapeut kan verlichting van de klachten geven.

Teelbalpijn door liesklachten

Vermeende teelbalpijn kan afkomstig zijn vanuit de liesregio.

Liesblessure

Irritatie van de peesaanhechtingen in de lies (een 'liesblessure' die vaak gezien word bij voetballers en dansers), kan pijnklachten geven in de liesregio. Dit kan de indruk van pijn rondom de testikel geven.

Liesbreuk

Een liesbreuk of hernia inguinalis is een uitstulping van het buikvlies in de liesstreek. Een liesbreuk ontstaat door een zwakke plek of een opening in de buikwand. Een liesbreuk kan prikkeling van de zenuwen langs de zaadleider geven waardoor je de pijn voelt in de testikel. Een liesbreukoperatie kan uitkomst bieden.

Pijn na sterilisatie of post-vasectomie pijn (PVP)

De meeste mannen die een vasectomie (= sterilisatie van de man) hebben ondergaan ervaren geen problemen, doch ongeveer vijf procent van de patiënten houdt na een sterilisatie door middel van een vasectomie pijnklachten, wat 'post-vasectomie pijn' (PVP) wordt genoemd. Veelal heb je dan last van aanhoudende of wisselende pijn ter hoogte van teelbal of de bijbal, waarbij de pijn verergert door lichamelijke activiteit, geslachtsgemeenschap of een zaadlozing. De bijbal kan daarbij wat gevoelig en gezwollen zijn. Vooral de pijn die gevoeld wordt tijdens een orgasme of na de seks bij een patiënt met PVP is typisch.

Andere oorzaken pijn aan de teelbal

Het komt regelmatig voor dat een man gedurende zeer korte tijd wat stekende pijn ervaart in een teelbal. Hier is niet altijd een goede verklaring voor te vinden. Pijn in de teelballen kan ook het gevolg van een contractie van de spier rond de teelbal of lichte prostaatstuwing. Ook kan de pijn in sommige gevallen van psychosomatische aard zijn als gevolg van stress. Dit kan snel in en rondom de balzak worden ervaren, omdat dit nu eenmaal een gevoelige plek is. Vooral jongens in de puberteit kunnen hier erg van schrikken, omdat ze uitgaan van het ergste.

Onderzoek en diagnose

Pijn aan de teelbal is niet iets om lichtzinnig op te vatten. Het kan variëren van een lichte zeurende pijn tot een intense, stekende sensatie. En hoewel je eerste reflex misschien is om het te negeren en hopen dat het weggaat, is het slim om even pas op de plaats te maken en professionele hulp in te schakelen. De arts zal als een detective te werk gaan om de oorzaak van je pijn te achterhalen, en dat begint met een grondig onderzoek en een slimme diagnose.

Het verhaal achter de pijn (Anamnese)

De arts begint met vragen over je klachten, alsof hij een mysterie probeert op te lossen. Hoe lang heb je al pijn? Is het plotseling begonnen of kwam het langzaam op? Voel je de pijn constant, of komt en gaat het? Zijn er andere verdachte symptomen zoals zwelling, misselijkheid of koorts? Deze vragen zijn de sleutels tot het ontgrendelen van het raadsel rond je pijn.

Onder de loep (Fysiek onderzoek)

Nu volgt de echte speurtocht. De arts onderzoekt je teelballen zorgvuldig, op zoek naar aanwijzingen. Hij of zij let op zwelling, gevoeligheid, verkleuring of een abnormale massa. Door de teelballen en omliggende structuren voorzichtig te palperen, kan de arts vaststellen waar de pijn vandaan komt en of er sprake is van een verdraaiing of ontsteking. Hier begint het mysterie op te klaren.

Verdachte factoren (Diagnostische tests)

Als de puzzel nog niet compleet is, kan de arts verdere tests inzetten om het plaatje helder te krijgen:

• Echografie: Een echo is als een sonar die helpt om de interne structuren van je teelbal in beeld te brengen. Hiermee kan de arts zien of er iets mis is met de bloedtoevoer, zoals bij een torsie (teelbaldraaiing), of dat er misschien een infectie of cyste aanwezig is.
• Urineonderzoek: Door een klein potje urine te onderzoeken, kunnen mogelijke infecties, zoals een urineweginfectie of een SOA, worden opgespoord. Soms liggen deze onder de oppervlakte van de pijn.
• Bloedonderzoek: Als de arts vermoedt dat er een infectie of een ontsteking in het spel is, kan bloedonderzoek verdere aanwijzingen geven over je gezondheidstoestand.

Diagnose: Het mysterie ontrafeld

Na het verzamelen van al deze aanwijzingen kan de arts eindelijk de diagnose stellen. Mogelijke boosdoeners zijn:

• Teelbaltorsie: Een spoedgeval waarbij de teelbal verdraaid is, waardoor de bloedtoevoer wordt afgesneden. Dit vereist onmiddellijke behandeling.
• Epididymitis: Een ontsteking van de bijbal, vaak veroorzaakt door een infectie, zoals een SOA of bacteriële infectie.
• Hydrocele of spermatocèle: Vloeistofophoping rond de teelbal, wat ongemak kan veroorzaken maar meestal onschuldig is.
• Trauma: Een harde klap op de teelbal kan ook de oorzaak zijn van de pijn, wat leidt tot zwelling en blauwe plekken.

Behandelplan: De oplossing

Nadat het mysterie is opgelost, stelt de arts een behandelplan op maat op. Dit kan variëren van pijnstilling en antibiotica bij een infectie tot een spoedoperatie bij teelbaltorsie. Wat je ook nodig hebt, de arts zorgt ervoor dat je snel weer comfortabel en pijnvrij bent.

Het onderzoek naar teelbalpijn is een speurtocht naar antwoorden, en met het juiste onderzoek en de juiste diagnose kun je de oorzaak aanpakken en weer opgelucht ademhalen.

Lees verder

• Symptomen aandoeningen/pijn/klachten teelbal/zaadbal/scrotum
• Zaadbalontsteking, orchitis: symptomen & behandeling
• Teelbalkanker: symptomen zaadbalkanker, tumoren teelballen
• Pijn aan testikel: zeurende pijn linker of rechter teelbal
• Bijbalontsteking en teelbalontsteking: symptomen en oorzaak