Jeuk aan de penis: oorzaken en symptomen van jeukende penis

Jeuk aan de penis of jeukende penis kan verschillende oorzaken hebben, van relatief onschuldig tot ernstig. Een jeukende penis kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door huidirritatie, (contact)allergieën of een seksueel overdraagbare aandoening (soa). In veel gevallen wordt jeuk aan de penis veroorzaakt door irritatie en door de oorzaak weg te nemen, zal de jeuk verdwijnen. Andere oorzaken van jeuk aan de penis hebben vaak intensievere behandeling nodig. Als je je zorgen maakt over genitale jeuk die niet weggaat, maak dan een afspraak met je huisarts. Er zijn veel natuurlijke manieren om jeuk aan de penis te behandelen. Heel vaak is een betere persoonlijke hygiëne de eerste stap om een jeukende penis tegen te gaan. Als de jeuk aan de penis echter wordt veroorzaakt door schimmels, schimmelinfecties of een inflammatoire huidaandoening, dan kan de huisarts ter behandeling een zalf of ander geneesmiddel voorschrijven. Het is verstandig om tijdig je huisarts te raadplegen.

• Jeuk aan de penis
• Epidemiologie
• Pathofysiologie en ontstaansmechanisme van jeuk aan de penis
• Oorzaken van een jeukende penis
• Rode, pijnlijke en jeukende penis door balanitis
• Jeuk aan de penis door candida albicans
• Allergisch contacteczeem
• Erythroplasie van Queyrat
• Jeukende penis door een soa
• Plasbuisontsteking
• Syndroom van Reiter
• Jeukende penis door waterwratjes
• Rode scrotum syndroom
• Genitale lichen planus
• Lichen sclerosus
• Lichen simplex chronicus
• Irritatie aan de penis
• Psoriasis aan de penis
• Jeukende penis door schurft
• Folliculitis: Ontsteking van de haarzakjes
• Dermatofytose
• Seborroïsch eczeem
• Contactirritatie
• Atopisch eczeem
• Huidwrijving
• Smetplekken
• Fimosis (vernauwing van de voorhuid)
• Diabetes mellitus
• Hormoonschommelingen
• Risicofactoren van jeukende penis
• Risicogroepen voor jeuk aan de penis
• Bijkomende symptomen en wanneer de huisarts raadplegen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een jeukende penis
• Zelfzorg bij een jeukende penis
• Prognose

Jeuk aan de penis

Het gebeurde tijdens een vergadering op werk. Jan, een 34-jarige kantoormedewerker, voelde plotseling een intense jeuk in zijn kruis. Hij probeerde het te negeren, maar de jeuk werd alleen maar erger. Hij verschoof ongemakkelijk op zijn stoel, probeerde subtiel zijn positie aan te passen, maar niets hielp. De jeuk werd zijn volledige focus, en hij voelde zich steeds ongemakkelijker worden in de aanwezigheid van zijn collega's. Dit soort situaties zijn helaas voor veel mannen herkenbaar – een vervelende, soms ondraaglijke jeuk aan de penis kan op de meest ongelegen momenten opkomen en zorgen voor ongemakkelijke momenten.

Jeuk aan de penis is een veelvoorkomende klacht die verschillende oorzaken kan hebben. Het kan variëren van relatief onschuldige irritaties tot ernstigere onderliggende medische aandoeningen. Hoewel het in de meeste gevallen niet ernstig is, kan het wel veel ongemak en schaamte veroorzaken. In dit artikel bespreken we de mogelijke oorzaken van jeuk aan de penis, zodat je beter kunt begrijpen wat de jeuk veroorzaakt en wat je eraan kunt doen.

Epidemiologie

Jeuk aan de penis is een veelvoorkomende klacht die wereldwijd mannen van alle leeftijden treft, hoewel de frequentie en onderliggende oorzaken sterk kunnen variëren per demografische en geografische groep. In deze uitgebreide beschrijving gaan we in op de epidemiologie van jeuk aan de penis met een onderscheid tussen mannen en vrouwen (waarbij vrouwen mogelijk indirect betrokken zijn door partnergerelateerde oorzaken), kinderen en volwassenen, evenals de invloed van klimaat, voeding, leefstijl, genetische factoren en regionale verschillen in Nederland, de Nederlandse overzeese gebiedsdelen, België en wereldwijd.

Mannen versus vrouwen
Ofschoon jeuk aan de penis vanzelfsprekend een klacht is die specifiek betrekking heeft op mannen, is het belangrijk om de context van partners en seksuele transmissie mee te nemen. Vrouwen kunnen bijvoorbeeld indirect een rol spelen in de epidemiologie van genitale jeuk bij mannen door seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's), zoals Candida albicans en Trichomonas vaginalis. Ongeveer 75% van de mannen met een vrouwelijke partner die een actieve vaginale candidiasis heeft, rapporteert enige mate van jeuk aan de penis. Het is daarom essentieel om beide partners te betrekken bij de behandeling om herbesmetting te voorkomen.

Kinderen versus volwassenen
Jeuk aan de penis komt niet alleen voor bij volwassenen, maar kan ook voorkomen bij kinderen, zij het om verschillende redenen. Bij jongens kan jeuk aan de penis het gevolg zijn van slechte hygiëne, irritatie door het dragen van strakke luiers of ondergoed, of het ontstaan van phimosis (vernauwing van de voorhuid). De incidentie van jeuk bij jongens ligt lager dan bij volwassenen, maar is zeker niet te verwaarlozen. Bij jongens tussen de 5 en 12 jaar wordt een incidentie van ongeveer 5% gerapporteerd, terwijl dit percentage bij volwassen mannen tussen de 20 en 50 jaar kan oplopen tot 25%, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Voor volwassenen spelen naast hygiëne en irritatie ook seksuele activiteit en onderliggende medische aandoeningen een belangrijke rol.

Klimaat en geografische verschillen
Het klimaat speelt een cruciale rol bij het vóórkomen van jeuk aan de penis. In warme, vochtige klimaten, zoals in de Nederlandse overzeese gebiedsdelen (bijvoorbeeld Curaçao en Aruba), zien we een hogere incidentie van schimmelinfecties zoals tinea cruris (ook bekend als 'jock itch'). Dermatofyten gedijen goed in een warme, vochtige omgeving, wat leidt tot een verhoogde incidentie van schimmelinfecties die jeuk veroorzaken. Onderzoek wijst uit dat in tropische regio's tot 30% van de mannen te maken krijgt met een dergelijke infectie, terwijl dit percentage in gematigde klimaten zoals Nederland en België rond de 10-15% ligt.

In Nederland zelf wordt vaak een verschil waargenomen tussen stedelijke en landelijke gebieden. In stedelijke gebieden is de incidentie van contactdermatitis, veroorzaakt door bijvoorbeeld agressieve schoonmaakmiddelen of irriterende kledingstoffen, hoger. In landelijke gebieden daarentegen zijn schimmelinfecties iets vaker te zien, mede door een grotere blootstelling aan dieren en landbouwwerk. In België zijn deze trends vergelijkbaar, hoewel het aantal meldingen van schimmelinfecties daar iets lager ligt dan in Nederland, mogelijk door verschillen in zorgtoegankelijkheid en voorlichting.

Voeding en leefstijl
Voeding en leefstijl zijn eveneens belangrijke factoren die van invloed kunnen zijn op het ontstaan van jeuk aan de penis. Een voedingspatroon dat rijk is aan suikers kan bijdragen aan schimmelinfecties zoals candidiasis, aangezien schimmels gedijen op suikers. In Nederland wordt geschat dat ongeveer 8% van de volwassen mannen met een ongezond dieet te maken krijgt met terugkerende jeuk veroorzaakt door schimmelinfecties. Een verhoogde consumptie van alcohol is ook in verband gebracht met jeukende genitale klachten, vooral omdat alcohol het immuunsysteem kan verzwakken en de bloedsuikerspiegel kan verhogen.

Leefstijlkeuzes zoals het dragen van strakke synthetische kleding of het niet goed afdrogen van het genitale gebied na het douchen kunnen eveneens bijdragen aan jeuk. Sporters, met name wielrenners en hardlopers, hebben vaker last van wrijving en overmatig zweten in het genitale gebied. Uit een studie onder wielrenners bleek dat ongeveer 35% van de mannen regelmatig jeuk aan de penis ervoer door wrijving en onvoldoende ventilatie.

Genetische factoren
Hoewel genetische factoren een minder prominente rol spelen bij het ontstaan van jeuk aan de penis, zijn er wel enkele aandoeningen met een genetische component die hieraan kunnen bijdragen. Bijvoorbeeld, mannen met een familiaire aanleg voor atopisch eczeem hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van eczeem in het genitale gebied, wat kan leiden tot jeuk. Atopisch eczeem treft ongeveer 10% van de mannen wereldwijd, en studies suggereren dat genetische predispositie een rol speelt in ongeveer 70% van de gevallen. Daarnaast kunnen auto-immuunaandoeningen zoals psoriasis, die ook een genetische component hebben, jeuk aan de penis veroorzaken bij mannen met een aanleg voor deze aandoeningen.

Internationale verschillen
Wereldwijd zijn er grote verschillen in het voorkomen van jeuk aan de penis, afhankelijk van culturele, economische en gezondheidsgerelateerde factoren. In ontwikkelingslanden, waar toegang tot schoon water en goede hygiëne vaak beperkt is, komen infecties zoals schurft en schimmelinfecties die jeuk veroorzaken veel vaker voor. In sommige Afrikaanse landen wordt de prevalentie van genitale schimmelinfecties geschat op meer dan 40%, terwijl dit in West-Europese landen doorgaans onder de 15% ligt.

In de Nederlandse overzeese gebiedsdelen, waar zowel het klimaat als de toegang tot medische zorg verschilt van Nederland zelf, zijn schimmelinfecties zoals tinea cruris en candida-infecties relatief gangbaar. Dit komt niet alleen door het warme klimaat, maar ook door culturele kledinggewoonten en een hogere blootstelling aan vocht. In Nederland en België zijn de oorzaken van jeuk aan de penis vaak geassocieerd met leefstijlfactoren zoals voeding, hygiëne en seksuele gezondheid, terwijl in tropische regio's infectieuze oorzaken vaker de boventoon voeren.

Pathofysiologie en ontstaansmechanisme van jeuk aan de penis

Activering van pruriceptoren
Jeuk aan de penis kan worden veroorzaakt door een complex samenspel van verschillende fysiologische en biochemische processen. Het is een beschermende sensatie die de drager aanmoedigt om te krabben of te wrijven, vaak met als doel een onderliggende prikkel te elimineren. Het ontstaansmechanisme van jeuk begint met de activering van perifere zenuwvezels, die bekend staan als pruriceptoren. Deze speciale zenuwuiteinden bevinden zich in de huid en reageren op diverse prikkels, zoals chemische stoffen, mechanische druk, en temperatuurveranderingen.

Vrijgave van ontstekingsmediatoren
Wanneer de huid van de penis wordt blootgesteld aan een irriterende stof, zoals een allergeen, schimmel of bacterie, worden er ontstekingsmediatoren vrijgegeven, zoals histamine, prostaglandinen en cytokinen. Histamine, dat vrijkomt uit mestcellen, speelt een prominente rol in het veroorzaken van jeuk. Het bindt aan specifieke receptoren op de zenuwvezels, wat leidt tot een elektrische prikkel die via de zenuwbanen naar de hersenen wordt gestuurd. Dit signaal wordt door de hersenen geïnterpreteerd als jeuk, wat een krabreactie uitlokt.

De rol van de huidbarrière
Een belangrijk aspect van de pathofysiologie van jeuk aan de penis is de rol van de huidbarrière. Een verzwakte of beschadigde huidbarrière, bijvoorbeeld door een droge huid of wrijving, kan gemakkelijker pruriceptoren activeren en leiden tot jeuk. De huid van de penis is bijzonder gevoelig en dun, waardoor de kans groter is dat irriterende stoffen of micro-organismen binnendringen en een ontstekingsreactie veroorzaken. Daarnaast speelt ook het autonome zenuwstelsel een rol bij het versterken van de jeukervaring, vooral in stressvolle situaties waarin de prikkelbaarheid van de zenuwen verhoogd kan zijn.

Infecties en immuunrespons
Bij sommige vormen van jeuk, zoals die veroorzaakt door schimmelinfecties of bacteriële infecties, kunnen toxines die door de micro-organismen worden geproduceerd de huid irriteren en direct de zenuwuiteinden prikkelen. Ook kunnen immuuncellen zoals T-cellen en macrofagen worden geactiveerd, wat leidt tot de productie van cytokinen en verdere activering van het ontstekingsproces. Dit leidt tot een vicieuze cirkel van jeuk en krabben, wat op zijn beurt de huid verder kan beschadigen en de gevoeligheid voor nieuwe prikkels vergroot.

Neuropeptiden en ontstekingsreactie
Een ander mechanisme dat kan bijdragen aan jeuk is de aanwezigheid van neuropeptiden, zoals substance P, die vrijkomen bij zenuwactiviteit. Deze neuropeptiden versterken de ontstekingsreactie en verhogen de doorlaatbaarheid van de bloedvaten, wat leidt tot zwelling en verdere prikkeling van de zenuwvezels. Dit verklaart waarom jeuk vaak gepaard gaat met roodheid en zwelling van de huid.

Psychogene factoren
Ten slotte spelen psychogene factoren ook een rol in het ontstaan en de intensiteit van jeuk aan de penis. Stress en angst kunnen de perceptie van jeuk verergeren door verhoogde activiteit van de hypothalamus-hypofyse-bijnier-as, wat resulteert in de vrijgave van cortisol en andere stressgerelateerde hormonen. Deze hormonen kunnen de huidgevoeligheid vergroten en de drempel voor het ervaren van jeuk verlagen.

Oorzaken van een jeukende penis

Rode, pijnlijke en jeukende penis door balanitis

Als je eikel of glanspenis is ontstoken, is er sprake van balanitis. Balanitis ziet er meestal verontrustender uit dan het is.

Onvoldoende hygiëne
Een ontstoken glanspenis kan gewoon een hygiëneprobleem zijn. Als je de voorhuid van de penis niet regelmatig schoonmaakt, hoopt zich smegma (talgafscheiding) op. Vaak blijft er na het plassen ook wat urine onder de voorhuid achter. Samen met smegma kan dit leiden tot een onwelriekende geur, jeuk, roodheid, irritatie en uiteindelijk tot een ontsteking. De oplossing is om je penis bij voorkeur twee keer per dag te wassen met handwarm water. Trek de voorhuid helemaal naar achteren en spoel de eikel goed schoon, ook de huidplooi. Gebruik bij voorkeur geen zeep. Dat kan voor uitdroging en irritatie zorgen.

Andere oorzaken
Balanitis kan ook worden veroorzaakt door een schimmel als candida. Balanitis kan voorts worden veroorzaakt door een huidziekte als psoriasis. Psoriasis kan zich voordoen op de penis zonder dat je elders op het lichaam plekken hebt. Op de eikel ziet psoriasis er rood en glanzend uit (in tegenstelling tot andere delen van het lichaam waar het zilverachtig en schilferig is).

Jeuk aan de penis door candida albicans

Candida albicans is een veel voorkomende gistsoort die van nature voorkomt in en op het menselijk lichaam. Een warme en vochtige omgeving is prettig voor de gist. Candida komt voor op de huid, vooral in huidplooien, maar ook op de slijmvliezen zoals in de mond, slokdarm, darmen en in de vagina. Bij gezonde mensen veroorzaakt dit in principe geen klachten, doch als je seks hebt met een vrouw met een vaginale schimmelinfectie, krijg je veel meer candida op je penis. Wanneer je eikel wat geïrriteerd of geschaafd is, kan de schimmelinfectie aan je worden overgedragen.

Allergisch contacteczeem

Er kan ook sprake zijn van bijvoorbeeld allergisch contacteczeem ten gevolge van het gebruik van een condoom (rubber/zaaddodend middel) of door bepaalde stoffen in shampoos of douchegels. Vaak treedt er roodheid van de eikel op, soms met rode puntjes. Bacteriën en/of schimmels kunnen de situatie verergeren.

Erythroplasie van Queyrat

Erythroplasie van Queyrat (EQ) is een voorloper van het plaveiselcelcarcinoom van de penis. Symptomen zijn onder andere een felrode vlek op eikel en/of voorhuid, korstvorming en verzwering. De plek kan bloeden. Er kan pijn optreden en soms ook jeuk.

Jeukende penis door een soa

Een seksueel overdraagbare aandoening (soa) kan een jeukende penis tot gevolg hebben.

Genitale wratten
Genitale wratten, een seksueel overdraagbare aandoening (soa), zijn zachte, wratachtige gezwellen op de geslachtsdelen en rond de anus, veroorzaakt door het Humaan Papilloma Virus (HPV). Je loopt het virus op door contact met geslachtsdelen, met je geslachtsorgaan of via vingers of een gebruikte handdoek. Er ontstaan bij genitale wratten groepjes rozerode tot grijswitte wratten rond de penis. Dit kan gepaard gaan met jeuk, pijn of een brandend gevoel.

Trichomonas
Trichomonas is een veel voorkomende seksueel overdraagbare aandoening (soa) die wordt veroorzaakt door infectie met een parasiet genaamd Trichomonas vaginalis. De parasiet wordt doorgegeven tijdens seksuele gemeenschap middels contact van slijmvliezen van de geslachtsorganen, door afscheiding, voorvocht en sperma. Bij vrouwen is het meest geïnfecteerde deel van het lichaam de lagere genitale tractus (vulva, vagina of urethra), en bij mannen is het meest geïnfecteerde lichaamsdeel de binnenkant van de penis (urethra).

Niet iedereen krijg last van klachten als ze geïnfecteerd zijn met deze lastpak. Het is onduidelijk waarom sommige mensen wel symptomen krijgen, terwijl anderen nergens last van (lijken te) hebben. Waarschijnlijk is dat afhankelijk van factoren zoals leeftijd van de persoon en de algehele gezondheid. Besmette mensen zonder symptomen kunnen wel anderen infecteren. Mannen hebben vaak geen symptomen. Een enkele keer kan een man last hebben van een beetje afscheiding 's ochtends. Daarnaast kan de uitgang van de plasbuis wat geïrriteerd zijn of een beetje jeuken, wat bij het plassen een branderig gevoel kan geven.

Plasbuisontsteking

Een plasbuisontsteking (urethritis) is een ontsteking van het slijmvlies aan de binnenkant van de urinebuis. Plasbuisontsteking geeft in veel gevallen milde klachten. Er komt 's ochtends wat vochtige afscheiding uit je penis en bij het urineren voel je irritatie of jeuk. Je kunt ook pijn bij het plassen ervaren.

Syndroom van Reiter

Het syndroom van Reiter behoort tot de groep reumatische ziekten en wordt ook 'reactieve artritis' genoemd. Bij dit syndroom treden een aantal klachten tegelijk op. Bij grofweg een kwart van de betrokken mannen treedt uitslag op (balanitis circinata), in de vorm van kleine, rode zweertjes rond de eikel en voorhuid.

Jeukende penis door waterwratjes

Waterwratjes (mollusca contagiosa) ontstaan door een virusinfectie. Het is een besmettelijke aandoening. Vooral kinderen zijn de klos. Waterwratjes zijn te herkennen als huidkleurige pukkeltjes verspreid over het lichaam. Ze kunnen zich op allerlei plekken van het lichaam voordoen, waaronder de penis. Voorkeurslocaties voor waterwratjes zijn echter de romp, in de hals en rond de oksels. De plekjes kunnen jeuken.

Rode scrotum syndroom

Het rode scrotum syndroom, in de Angelsaksische literatuur aangeduid als red scrotum syndrome, afgekort RSS) is een chronische aandoening die wordt gekenmerkt door aanhoudende scrotale roodheid dat gepaard gaat met jeuk en/of een branderig gevoel en een verhoogde gevoeligheid voor pijn. Het gaat altijd om de voorste helft van het scrotum, en het kan zich uitstrekken tot het achterste deel, en zelfs tot aan de basis van de penis.

Genitale lichen planus

Lichen planus is een niet-besmettelijke ontsteking van de huid en slijmvliezen, waarbij er kleine, jeukende, rood tot licht paarse, vlakke bultjes ontstaan. Lichen planus kan ook op de penis voorkomen.

Lichen sclerosus

Lichen sclerosus is een huidaandoening waarbij de huid dunner of dikker en daarnaast wit en glanzend wordt. Meestal ontstaat eerst er bij deze aandoening een ontsteking van de voorhuid van de penis, waardoor deze kan vernauwen en niet meer goed over de eikel kan worden teruggeschoven (fimosis).

Lichen simplex chronicus

Lichen simplex chronicus is een sterk jeukende huidaandoening, welke wordt veroorzaakt door herhaaldelijk krabben aan de huid. Het herhaaldelijk krabben aan je penis kan een jeuk-krab-jeukcyclus teweegbrengen en het wordt dan steeds moeilijker om weerstand te bieden aan de drang om te krabben. De oorzaak van de jeuk kan beginnen als een huidziekte of irritatie zoals eczeem, zweten of stress. Hoewel het scrotum vaak wordt aangetast, kan ook lichen simplex ook van invloed zijn op de penis.

Irritatie aan de penis

Irritatie en ontsteking rond de penis en testikels kunnen worden veroorzaakt doordat de gevoelige huid in deze gebieden in contact komt met:

• latex condooms
• smeermiddelen en spermiciden
• zepen, douchegels en shampoos
• deodorants of sprays voor vrouwelijke hygiëne
• ontsmettingsmiddelen, antiseptica en zalven
• waspoeders of wasverzachters, als ondergoed niet goed wordt gespoeld
• nieuw ondergoed (vooral als het niet van katoen is gemaakt).
• Irritatie kan ook te wijten zijn aan een opeenhoping van zweet en urine door niet goed te wassen onder je voorhuid, of door schrobben of overmatig wassen van de penis.

Psoriasis aan de penis

Psoriasis kan zich naast andere locaties op het lichaam ook aan de penis voorkomen, zowel op de schacht als op de eikel. Op de eikel of glanspenis is er scherp begrensde wat verheven roodheid, met soms wat schilfering.Genitale psoriasis is een vorm van psoriasis inversa.

Jeukende penis door schurft

Schurft is een erg besmettelijke huidaandoening die wordt veroorzaakt door de schurftmijt en hierbij heb je heftige jeuk, vooral 's nachts. Bij mannen zijn de penis en de balzak (het scrotum) vaak aangedaan, wat kan leiden tot een hevig jeukende penis.

Folliculitis: Ontsteking van de haarzakjes

Folliculitis is een ontsteking van de haarzakjes die vaak wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie, zoals door de Staphylococcus aureus. Deze ontsteking kan zich voordoen in het schaamhaargebied en zich manifesteren als rode, pijnlijke bultjes die ook behoorlijk kunnen jeuken. Folliculitis komt vaak voor door het scheren van de schaamstreek; tot wel 60% van de mannen die regelmatig hun schaamhaar scheren, ervaart dit weleens. Folliculitis is een veelvoorkomende oorzaak van jeuk, vooral wanneer de infectie zich uitbreidt naar het omliggende gebied. Behandelingen zoals antibacteriële zeep en in sommige gevallen antibiotica zijn vaak effectief om de jeuk en ontsteking te verminderen.

Dermatofytose

Een schimmelinfectie, veroorzaakt door dermatofyten zoals Trichophyton rubrum, kan leiden tot een jeukende huiduitslag in het genitale gebied. Deze infectie, ook wel tinea cruris genoemd, is berucht vanwege de ringvormige uitslag die vaak gepaard gaat met hevige jeuk. Dermatofytose komt vooral voor in warme en vochtige omstandigheden, wat verklaart waarom de incidentie van tinea cruris in tropische regio's wel 20% hoger ligt dan in gematigde klimaten. Ook mannen die regelmatig sporten en veel transpireren lopen een verhoogd risico. Lokale antischimmelcrèmes bieden vaak verlichting.

Seborroïsch eczeem

Seborroïsch eczeem, een aandoening die geassocieerd wordt met een overproductie van talg, kan ook de geslachtsdelen treffen. Hoewel de aandoening vaak voorkomt op de hoofdhuid en het gezicht, wordt tot wel 3% van de volwassen mannen geconfronteerd met seborroïsch eczeem in het genitale gebied. Het uit zich door schilferige, rode plekken die ook jeuk kunnen veroorzaken. De precieze oorzaak van seborroïsch eczeem is nog onbekend, maar een overgroei van de gist Malassezia lijkt een rol te spelen. Een goede huidverzorging en het gebruik van antischimmelmiddelen kunnen helpen om de jeuk te verlichten.

Contactirritatie

Contactirritatie kan ontstaan door agressieve schoonmaakmiddelen, zeep, of andere persoonlijke verzorgingsproducten. In tegenstelling tot een allergische reactie, die direct een immuunrespons oproept, veroorzaakt irritatie vaak een sluimerende jeuk die erger wordt door herhaald contact. Een studie toont aan dat ongeveer 20% van de mannen weleens last heeft gehad van irritatie door het gebruik van geparfumeerde zeep in de genitale regio. Het vermijden van irriterende producten en het kiezen voor hypoallergene opties kan veel verlichting bieden.

Atopisch eczeem

Mannen die last hebben van atopische dermatitis, ook wel atopisch eczeem genoemd, kunnen ook symptomen ervaren in de genitale regio. Atopisch eczeem komt naar schatting voor bij ongeveer 10% van de volwassen bevolking. De jeuk kan verergeren door zweten, stress of contact met bepaalde stoffen, zoals wol. Bij mannen die vatbaar zijn voor atopisch eczeem, kan het optreden van jeukende plekken in het genitale gebied gepaard gaan met een droge huid en schilfering. Het gebruik van hydraterende crèmes en het vermijden van bekende triggers kan helpen om deze symptomen te beheersen.

Huidwrijving

Wrijving is een veelvoorkomende oorzaak van irritatie en jeuk aan de penis, vooral bij mannen die strakke kleding dragen of sporten waarbij veel beweging van het onderlichaam plaatsvindt, zoals wielrennen. In een onderzoek onder wielrenners gaf ongeveer 35% van de deelnemers aan dat ze regelmatig jeuk in het genitale gebied ervoeren als gevolg van wrijving en druk. Het dragen van goed passende, ademende kleding kan de kans op irritatie en jeuk aanzienlijk verminderen.

Smetplekken

Smetplekken of smetten, ook bekend als intertrigo, ontstaat door wrijving en vocht tussen huidplooien. In het genitale gebied kan dit leiden tot een rode, schilferige huid die vaak jeukt en brandt. Bij mannen met overgewicht, waarbij meer huidplooien aanwezig zijn, is de kans op plooiekzeem in de liesstreek en rondom de penis aanzienlijk hoger. Goede hygiëne en het drooghouden van deze huidplooien zijn essentieel om plooiekzeem te voorkomen.

Fimosis (vernauwing van de voorhuid)

Fimosis of voorhuidsvernauwing, een vernauwing van de voorhuid die voorkomt dat deze volledig kan worden teruggetrokken over de eikel, kan zorgen voor irritatie en jeuk. Door een ophoping van smegma onder de voorhuid kan er een ontsteking ontstaan, die tot klachten zoals jeuk en pijn leidt. Fimosis komt voor bij ongeveer 1% van de volwassen mannen. Het goed schoonhouden van de voorhuid en, indien nodig, behandeling door een arts kunnen de klachten aanzienlijk verminderen.

Diabetes mellitus

Mannen met diabetes mellitus hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van genitale jeuk, vaak door een secundaire infectie met de schimmel Candida albicans. Ongeveer 30% van de mannen met diabetes krijgt te maken met schimmelinfecties in het genitale gebied. Dit komt doordat verhoogde bloedsuikerwaarden zorgen voor een gunstige omgeving voor schimmels om te groeien. Het onder controle houden van de bloedsuikerspiegel is dan ook cruciaal voor het verminderen van de jeuk.

Hormoonschommelingen

Ofschoon het minder vaak voorkomt, kunnen hormonale veranderingen ook leiden tot jeuk in het genitale gebied. Dit gebeurt bijvoorbeeld in periodes van stress, wanneer het lichaam meer cortisol aanmaakt, wat kan leiden tot een verstoorde huidbarrière. Studies wijzen uit dat mannen die onder chronische stress staan, vaker last hebben van huidklachten, waaronder jeuk aan de penis. Stressvermindering en goede huidverzorging kunnen helpen om de jeuk onder controle te houden.

Risicofactoren van jeukende penis

Jeuk aan de penis kan door diverse factoren worden veroorzaakt. Sommige van deze risicofactoren zijn goed bekend, terwijl andere vaak worden onderschat. In dit overzicht bespreken we de belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van jeuk aan de penis, ondersteund met voorbeelden en cijfers.

Onvoldoende hygiëne
Het niet goed reinigen van de genitaliën kan leiden tot een ophoping van smegma (een combinatie van huidcellen, talg en vocht) onder de voorhuid. Dit kan irritatie en ontsteking veroorzaken, met als gevolg jeuk. Onvoldoende hygiëne wordt beschouwd als een risicofactor voor balanitis, een ontsteking van de eikel, die tot wel 11% van de mannen op enig moment in hun leven treft. Vooral onbesneden mannen hebben meer kans op het ontwikkelen van smegmaophoping en gerelateerde jeukklachten.

Strakke kleding en synthetische materialen
Het dragen van strakke kleding of synthetische onderbroeken kan bijdragen aan jeuk door het gebrek aan ventilatie en verhoogde wrijving. Strakke kleding zorgt ervoor dat warmte en vocht vastgehouden worden, wat kan leiden tot irritatie en schimmelinfecties, zoals tinea cruris. Onderzoek toont aan dat ongeveer 15-20% van de mannen die regelmatig strakke sportkleding dragen, last hebben van jeukklachten door wrijving en gebrek aan ventilatie.

Allergieën en contactdermatitis
Contact met bepaalde stoffen, zoals geurstoffen in zeep, latex in condooms of wasmiddelresten in kleding, kan leiden tot een allergische reactie of contactdermatitis. Ongeveer 8-10% van de mannen ervaart jeukklachten door allergieën of contactirritatie, en deze klachten kunnen zich manifesteren als roodheid, zwelling en jeuk. Het vermijden van agressieve schoonmaakmiddelen en het kiezen van hypoallergene producten kan de kans op deze klachten verkleinen.

Schimmelinfecties
Schimmelinfecties zoals candidiasis en tinea cruris komen vaak voor in vochtige, warme omstandigheden. Mannen die veel transpireren, zoals sporters, lopen een verhoogd risico. Candidiasis treft naar schatting ongeveer 15% van de mannen op enig moment in hun leven, terwijl tinea cruris bij ongeveer 10-20% van de mannen voorkomt, met een hogere incidentie in warme klimaten. Een goede hygiëne en het dragen van ademende kleding zijn belangrijke maatregelen om het risico op schimmelinfecties te verminderen.

Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's)
Sommige soa's, zoals herpes genitalis, gonorroe en trichomonas, kunnen jeuk aan de penis veroorzaken. Ongeveer 1-2% van de mannen wordt jaarlijks getroffen door een nieuwe soa-diagnose die gepaard gaat met jeukklachten. Het gebruik van beschermende middelen zoals condooms en het regelmatig testen op soa's zijn belangrijke maatregelen om deze risicofactor te beperken.

Overmatige vochtigheid
Vocht in het genitale gebied, veroorzaakt door overmatig zweten of onvoldoende afdrogen na het douchen, kan leiden tot irritatie en jeuk. Vooral mannen die werken in warme en vochtige omgevingen, zoals koks of bouwvakkers, hebben vaker last van vochtgerelateerde huidproblemen. Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 20% van de mannen in beroepen met veel fysieke inspanning last heeft van jeukklachten door overmatige vochtigheid.

Chronische huidaandoeningen
Mannen met chronische huidaandoeningen zoals psoriasis, eczeem of lichen sclerosus hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van jeuk aan de penis. Psoriasis treft naar schatting 2-3% van de bevolking, en bij mannen kan dit zich manifesteren in het genitale gebied, wat veel jeuk en ongemak veroorzaakt. Het behandelen van deze onderliggende aandoeningen kan helpen om de jeukklachten te verminderen.

Seksuele activiteit en wrijving
Intensieve seksuele activiteit of masturbatie kan wrijving en irritatie veroorzaken, wat kan leiden tot tijdelijke jeuk. Ongeveer 5-10% van de mannen ervaart weleens jeuk aan de penis na seksueel contact door wrijving of microtrauma's aan de huid. Het gebruik van glijmiddel kan helpen om deze klachten te voorkomen.

Stress en psychogene factoren
Stress kan een rol spelen bij het verergeren van jeukklachten. Psychogene jeuk komt regelmatig voor, waarbij stress de gevoeligheid van de huid vergroot en het krabben aanmoedigt. Bij ongeveer 10% van de mannen die aanhoudende jeukklachten rapporteren, speelt stress een significante rol. Ontspanningstechnieken en stressmanagement kunnen helpen om deze klachten te verminderen.

Risicogroepen voor jeuk aan de penis

Jeuk aan de penis kan verschillende oorzaken hebben, en bepaalde groepen lopen een verhoogd risico om deze klachten te ontwikkelen. Hieronder bespreken we de belangrijkste risicogroepen, ondersteund met voorbeelden en cijfers, om een beter inzicht te geven in wie gevoeliger is voor deze vervelende klachten.

Onbesneden mannen
Onbesneden mannen lopen een hoger risico op het ontwikkelen van jeuk aan de penis door de ophoping van smegma onder de voorhuid, wat kan leiden tot ontstekingen zoals balanitis. Studies tonen aan dat ongeveer 15% van de onbesneden mannen ten minste eenmaal in hun leven balanitis ontwikkelt, wat vaak gepaard gaat met jeuk. De voorhuid kan een broedplaats vormen voor bacteriën en schimmels, vooral wanneer de hygiëne niet optimaal is.

Mannen met overgewicht
Mannen met overgewicht hebben vaak meer huidplooien, wat kan leiden tot overmatige transpiratie en wrijving in de liesstreek. Dit verhoogt het risico op het ontwikkelen van schimmelinfecties zoals tinea cruris, ook wel bekend als 'jock itch'. Uit onderzoek blijkt dat tot wel 25% van de mannen met overgewicht regelmatig last heeft van schimmelinfecties in het genitale gebied, wat gepaard gaat met jeuk. Goede hygiëne en het drooghouden van de huidplooien zijn belangrijk om dit risico te verkleinen.

Sporters
Sporters, met name wielrenners, hardlopers en voetballers, lopen een verhoogd risico op jeuk aan de penis door de wrijving van strakke sportkleding en overmatig zweten. Bij intensieve inspanning kan het genitale gebied warm en vochtig worden, wat de ideale omstandigheden creëert voor schimmelinfecties en huidirritatie. Ongeveer 20% van de mannen die regelmatig sporten, heeft weleens te maken gehad met jeukklachten als gevolg van deze factoren. Het dragen van ademende sportkleding en goed afdrogen na het sporten kunnen helpen om deze klachten te voorkomen.

Mannen met allergieën
Mannen die gevoelig zijn voor allergieën, zoals contactdermatitis, lopen een verhoogd risico op jeuk aan de penis door blootstelling aan irriterende stoffen zoals geurstoffen in zeep, latex condooms of bepaalde soorten wasmiddelen. Ongeveer 10% van de mannen meldt allergische reacties die zich manifesteren als jeuk en roodheid in het genitale gebied. Het gebruik van hypoallergene producten en het vermijden van bekende allergenen kan helpen om deze klachten te voorkomen.

Diabetici
Mannen met diabetes hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van schimmelinfecties zoals candidiasis, wat vaak gepaard gaat met jeuk aan de penis. Door de verhoogde bloedsuikerspiegel wordt een gunstig milieu gecreëerd voor de groei van schimmels. Ongeveer 30% van de mannen met diabetes ontwikkelt op enig moment een schimmelinfectie in het genitale gebied. Een goede bloedsuikerregulatie en het vermijden van vochtige omstandigheden zijn cruciaal om dit risico te verminderen.

Mannen met een actieve seksuele levensstijl
Mannen met een actieve seksuele levensstijl lopen een verhoogd risico op jeuk aan de penis door irritatie of door seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's), zoals herpes genitalis, trichomonas of gonorroe. Seksuele activiteit kan leiden tot wrijving en microtrauma's van de huid, wat jeuk en irritatie kan veroorzaken. Ongeveer 5-10% van de mannen met een actieve seksuele levensstijl ervaart jeukklachten door wrijving of een soa. Het gebruik van condooms en voldoende glijmiddel kan helpen om deze klachten te verminderen.

Mannen met chronische huidaandoeningen
Mannen die lijden aan chronische huidaandoeningen zoals psoriasis, atopisch eczeem of lichen sclerosus hebben een verhoogde kans op het ontwikkelen van jeuk in het genitale gebied. Psoriasis, dat ongeveer 2-3% van de bevolking treft, kan zich ook manifesteren op de penis en leiden tot intense jeuk en ongemak. Het onder controle houden van deze huidaandoeningen met behulp van medicatie en goede huidverzorging kan helpen om jeukklachten te verminderen.

Bijkomende symptomen en wanneer de huisarts raadplegen

Jeuk aan de penis kan gepaard gaan met verschillende bijkomende symptomen die kunnen wijzen op een onderliggende medische aandoening. Het is belangrijk om op deze symptomen te letten, aangezien ze aanwijzingen kunnen geven over de ernst en de oorzaak van de jeuk. Hier volgt een overzicht van mogelijke bijkomende symptomen en in welke gevallen het raadzaam is om de huisarts te raadplegen.

Roodheid en zwelling
Roodheid en zwelling van de penis kunnen wijzen op een ontstekingsreactie, vaak veroorzaakt door een infectie of irritatie. Als deze symptomen aanhouden of verergeren, is het verstandig om de huisarts te raadplegen. Dit kan wijzen op een schimmelinfectie, zoals candidiasis, of een bacteriële infectie die behandeling nodig heeft.

Pijn of een branderig gevoel
Pijn of een branderig gevoel tijdens het plassen of bij aanraking kan wijzen op een infectie van de plasbuis (urethritis) of een seksueel overdraagbare aandoening (soa). Wanneer deze symptomen optreden, is het belangrijk om snel medische hulp te zoeken om verdere complicaties te voorkomen en de juiste behandeling te krijgen.

Afscheiding
Afscheiding uit de penis, vooral als deze gepaard gaat met een onaangename geur of een abnormale kleur, kan een teken zijn van een bacteriële infectie of een soa, zoals gonorroe of trichomonas. In dit geval is het absoluut noodzakelijk om de huisarts te raadplegen voor diagnostiek en behandeling.

Blaasjes, zweren of wratten
De aanwezigheid van blaasjes, zweren of wratten op of rond de penis kan wijzen op een virale infectie, zoals herpes genitalis of genitale wratten veroorzaakt door HPV. Deze aandoeningen vereisen medische aandacht voor diagnose, behandeling en om verdere verspreiding te voorkomen.

Schilfering en een droge huid
Schilfering en een droge huid kunnen wijzen op huidaandoeningen zoals psoriasis, eczeem of contactdermatitis. Hoewel deze aandoeningen meestal niet ernstig zijn, kunnen ze veel ongemak veroorzaken. Als zelfzorgmaatregelen, zoals hydraterende crèmes, niet effectief zijn, is het raadzaam om de huisarts te raadplegen voor verdere evaluatie en behandeling.

Langdurige of terugkerende jeuk
Wanneer de jeuk aanhoudt of steeds terugkeert, ondanks goede hygiëne en zelfzorgmaatregelen, kan dit wijzen op een onderliggende chronische aandoening of een allergische reactie. In dergelijke gevallen is het verstandig om de huisarts te raadplegen om de oorzaak te achterhalen en een passende behandeling te starten.

Vergrote lymfeklieren in de lies
Vergrote of pijnlijke lymfeklieren in de lies kunnen duiden op een infectie die zich verspreidt. Dit kan voorkomen bij soa's, maar ook bij andere infecties van de huid. Wanneer dit gepaard gaat met jeuk of andere genitale symptomen, is het noodzakelijk om een arts te raadplegen.

Onderzoek en diagnose

Het vaststellen van de oorzaak van jeuk aan de penis vereist een zorgvuldig onderzoek en diagnose door een arts. Er zijn verschillende onderzoeken die kunnen worden uitgevoerd om de oorzaak te achterhalen, waaronder meer gebruikelijke methoden, maar ook zeldzamere onderzoeken indien de klachten aanhouden of onduidelijk zijn.

Anamnese en lichamelijk onderzoek
Het diagnostisch proces begint meestal met een uitgebreide anamnese, waarbij de arts vragen stelt over de klachten, zoals de duur en ernst van de jeuk, bijkomende symptomen (zoals afscheiding, pijn, of roodheid), en mogelijke uitlokkende factoren (zoals recent gebruik van nieuwe verzorgingsproducten of onbeschermde seksuele activiteit). Daarnaast wordt een lichamelijk onderzoek uitgevoerd om de huid van de penis te inspecteren op tekenen van ontsteking, uitslag, blaasjes, schilfering of andere afwijkingen.

Microscopisch onderzoek en kweek
Als een infectie wordt vermoed, kan de arts een monster nemen van de huid of afscheiding voor microscopisch onderzoek. Dit kan helpen bij het identificeren van schimmels, bacteriën of parasieten. Bijvoorbeeld, een schimmelinfectie kan worden aangetoond door een KOH-preparaat (kaliumhydroxide) waarbij de schimmelstructuren zichtbaar worden onder de microscoop. Ook kan een kweek worden ingezet om specifieke bacteriële of schimmelinfecties te identificeren, zodat de juiste behandeling kan worden bepaald.

Allergietesten
Indien wordt vermoed dat de jeuk wordt veroorzaakt door een allergische reactie (bijvoorbeeld contactdermatitis), kunnen allergietesten zoals een plaktest worden uitgevoerd. Hierbij worden mogelijke allergenen op de huid aangebracht om te zien of er een allergische reactie optreedt. Dit kan helpen bij het identificeren van stoffen die vermeden moeten worden om de klachten te verminderen.

SOA-testen
Wanneer een seksueel overdraagbare aandoening wordt vermoed, zoals herpes genitalis, gonorroe of trichomonas, kan de arts een soa-test aanraden. Dit kan bestaan uit een uitstrijkje van de plasbuis, een bloedtest of een urinetest, afhankelijk van de vermoedelijke soa. Het vroegtijdig vaststellen en behandelen van een soa kan helpen om verdere complicaties te voorkomen.

Biopsie
In zeldzame gevallen, wanneer de oorzaak van de jeuk onduidelijk blijft of wanneer er sprake is van abnormale huidveranderingen, kan een huidbiopsie worden uitgevoerd. Hierbij wordt een klein stukje huidweefsel verwijderd en onder de microscoop onderzocht. Dit kan helpen om zeldzamere aandoeningen zoals lichen sclerosus, genitale psoriasis of zelfs premaligne veranderingen uit te sluiten.

Dermatoscopie
Een dermatoscoop is een vergrotende lens die wordt gebruikt om de huid gedetailleerd te inspecteren. Dermatoscopie kan worden ingezet om huidlaesies beter te beoordelen, bijvoorbeeld om de aanwezigheid van genitale wratten of andere huidafwijkingen vast te stellen. Dit kan nuttig zijn om onderscheid te maken tussen verschillende oorzaken van huidveranderingen die jeuk kunnen veroorzaken.

PCR-testen
Polymerasekettingreactie (PCR) is een geavanceerde test die wordt gebruikt om genetisch materiaal van pathogenen zoals virussen of bacteriën te detecteren. Een PCR-test kan worden ingezet om virale soa's, zoals herpes simplex, nauwkeurig vast te stellen. Dit type onderzoek is nuttig wanneer andere diagnostische methoden geen duidelijk resultaat hebben opgeleverd.

Bloedonderzoek
Bij vermoeden van systemische aandoeningen, zoals diabetes mellitus, kan bloedonderzoek worden uitgevoerd om de bloedsuikerspiegel te bepalen. Een verhoogde bloedsuikerspiegel kan namelijk een verhoogd risico op schimmelinfecties in het genitale gebied veroorzaken. Ook kan bloedonderzoek worden uitgevoerd om ontstekingswaarden of specifieke markers voor auto-immuunziekten vast te stellen.

Behandeling van een jeukende penis

De behandeling van een jeukende penis hangt af van de onderliggende oorzaak. Het is belangrijk om een juiste diagnose te stellen om gericht en effectief te kunnen behandelen. Hier bespreken we verschillende behandelingsopties die door een arts kunnen worden voorgeschreven voor veelvoorkomende en minder vaak voorkomende oorzaken van jeuk aan de penis.

Antischimmelmiddelen
Wanneer de jeuk wordt veroorzaakt door een schimmelinfectie, zoals candidiasis of tinea cruris, kan de arts een antischimmelmiddel voorschrijven. Deze middelen kunnen in de vorm van een crème of zalf worden aangebracht op de aangedane huid. Veelgebruikte antischimmelcrèmes zijn miconazol en clotrimazol. Bij hardnekkige infecties kan het nodig zijn om orale antischimmelmedicatie te gebruiken. De behandeling duurt vaak één tot twee weken, afhankelijk van de ernst van de infectie.

Antibiotica
Als de jeuk veroorzaakt wordt door een bacteriële infectie, zoals folliculitis of een seksueel overdraagbare aandoening (zoals gonorroe), kan de arts antibiotica voorschrijven. Dit kan in de vorm van een crème zijn, maar bij ernstigere infecties zal vaak een orale kuur nodig zijn. Het is van groot belang om de volledige antibioticakuur af te maken, ook als de symptomen snel verdwijnen, om resistentie te voorkomen.

Antivirale medicatie
Bij een virale infectie, zoals herpes genitalis, kan antivirale medicatie worden voorgeschreven. Medicijnen zoals aciclovir of valaciclovir kunnen helpen om de duur van een uitbraak te verkorten en de symptomen, zoals jeuk en pijn, te verminderen. Hoewel antivirale middelen het virus niet kunnen genezen, helpen ze wel om de klachten beheersbaar te maken en de kans op verdere uitbraken te verminderen.

Corticosteroïden
Bij ontstekingsaandoeningen zoals eczeem of psoriasis kan de arts corticosteroïden voorschrijven om de ontsteking en jeuk te verminderen. Deze crèmes moeten doorgaans met voorzichtigheid worden gebruikt, omdat langdurig gebruik kan leiden tot dunner worden van de huid. Corticosteroïden kunnen echter zeer effectief zijn om acute jeuk en ontsteking snel onder controle te krijgen.

Antihistaminica
Als de jeuk wordt veroorzaakt door een allergische reactie, kan de arts antihistaminica voorschrijven. Deze medicijnen helpen de jeuk te verlichten door de werking van histamine, een stof die vrijkomt bij allergische reacties, te blokkeren. Antihistaminica kunnen in tabletvorm worden ingenomen en zijn vooral effectief wanneer jeuk 's nachts optreedt en slaap verstoort.

Immunomodulatoren
Voor chronische huidaandoeningen zoals lichen planus of lichen sclerosus kan de arts immunomodulerende crèmes, zoals tacrolimus of pimecrolimus, voorschrijven. Deze crèmes werken door de lokale immuunrespons te onderdrukken en kunnen helpen om de jeuk en ontsteking te verminderen, vooral wanneer corticosteroïden niet effectief of wenselijk zijn.

Pijnstillers en verdovende crèmes
In sommige gevallen, wanneer jeuk gepaard gaat met pijn of een branderig gevoel, kan de arts verdovende crèmes voorschrijven die lidocaïne bevatten. Deze crèmes verdoven de huid tijdelijk en kunnen helpen om het ongemak te verminderen, vooral bij aandoeningen zoals herpes genitalis of bij irritatie door wrijving.

Zelfzorg bij een jeukende penis

Zelfzorgmaatregelen kunnen een belangrijke rol spelen bij het verlichten van jeuk aan de penis en het voorkomen van verdere irritatie of infectie. Hoewel er vaak standaardadviezen worden gegeven, zoals goede hygiëne, zijn er ook minder bekende zelfzorgmaatregelen die kunnen helpen. Hieronder bespreken we zowel veelvoorkomende als minder vaak toegepaste maatregelen om jeuk aan de penis te verlichten.

Goede hygiëne
Een van de belangrijkste maatregelen bij het voorkomen van jeuk aan de penis is goede hygiëne. Was het gebied dagelijks met lauw water en gebruik een milde, ongeparfumeerde zeep om irritatie te voorkomen. Zorg ervoor dat de huid goed wordt afgespoeld en volledig droog is voordat u zich aankleedt, vooral onder de voorhuid. Het vermijden van zeep met geurstoffen kan verdere irritatie voorkomen, vooral bij mensen met een gevoelige huid.

Losse, ademende kleding
Het dragen van loszittende katoenen onderkleding kan helpen om de luchtstroom rond de penis te verbeteren en vochtophoping te verminderen. Strakke kleding en synthetische stoffen kunnen warmte en vocht vasthouden, wat bijdraagt aan schimmelinfecties en irritatie. Ongeveer 20% van de mannen die last hebben van een jeukende penis, ziet verbetering door simpelweg over te stappen op ademende katoenen kleding.

Vermijden van irriterende stoffen
Probeer producten die mogelijk irriterend zijn, zoals geparfumeerde zeep, lotions en wasmiddelen, te vermijden. Dit geldt ook voor condooms die spermiciden of latex bevatten, die een allergische reactie kunnen veroorzaken. Kies indien mogelijk voor hypoallergene producten en latexvrije condooms om irritatie en jeuk te voorkomen.

Gebruik van verzachtende crèmes
Verzachtende crèmes, zoals die met aloë vera of calendula, kunnen helpen bij het verlichten van milde irritatie en jeuk. Deze crèmes hebben een verkoelend en hydraterend effect, wat kan helpen om de huidbarrière te herstellen. Breng de crème voorzichtig aan en vermijd het gebruik van crèmes die alcohol bevatten, omdat deze de huid verder kunnen uitdrogen en irriteren.

Koud kompres
Een minder bekende zelfzorgmaatregel bij jeuk is het gebruik van een koud kompres. Een koud washandje of een ijspak dat in een doek is gewikkeld, kan helpen om de jeuk en ontsteking te verminderen. Houd het kompres enkele minuten tegen de aangedane plek, maar zorg ervoor dat het ijs niet direct in contact komt met de huid om bevriezingsschade te voorkomen.

Verandering van voedingspatroon
In sommige gevallen kan een verandering in het voedingspatroon helpen bij het verminderen van schimmelinfecties en daarmee de jeukklachten. Vermijd voedingsmiddelen die veel suiker bevatten, aangezien suikers de groei van schimmels kunnen bevorderen. Probeer meer probiotische voedingsmiddelen, zoals yoghurt, toe te voegen aan uw dieet om de natuurlijke balans van goede bacteriën in het lichaam te ondersteunen.

Zorg voor voldoende ventilatie
Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat het genitale gebied goed kan ventileren. Als u thuis bent, kan het nuttig zijn om af en toe zonder ondergoed te lopen, zodat het gebied kan ademen en vocht kan verdampen. Vocht en warmte zijn ideale omstandigheden voor schimmels en bacteriën, dus het verminderen van vochtophoping is essentieel bij het bestrijden van jeuk.

Gebruik van glijmiddel bij seksuele activiteit
Wrijving tijdens seksuele activiteit kan irritatie en jeuk veroorzaken. Het gebruik van een glijmiddel op waterbasis kan helpen om wrijving te verminderen en zo irritatie te voorkomen. Vermijd glijmiddelen met geurstoffen of andere irriterende toevoegingen die mogelijk allergische reacties of verdere irritatie kunnen veroorzaken.

Verminderen van stress
Stress kan een rol spelen bij het verergeren van jeukklachten. Psychogene jeuk, waarbij stress de jeuk verergert, komt vaak voor. Ontspanningstechnieken zoals ademhalingsoefeningen, kunnen helpen om stress te verminderen en daarmee de jeukklachten onder controle te krijgen. Ongeveer 10% van de mannen die last hebben van jeuk, merkt een verbetering nadat zij stressverlagende activiteiten in hun routine hebben opgenomen.

Vermijd overmatig krabben
Ofschoon het verleidelijk kan zijn, kan overmatig krabben de huid verder beschadigen en leiden tot secundaire infecties. Probeer de jeuk zoveel mogelijk te weerstaan en gebruik indien nodig een koud kompres of verzachtende crème om de jeuk te verlichten. Het krabben doorbreken kan bijdragen aan het doorbreken van de vicieuze cirkel van jeuk en irritatie.

Prognose

De prognose van jeuk aan de penis hangt sterk af van de onderliggende oorzaak en de tijdigheid van de behandeling. In de meeste gevallen, zoals bij schimmelinfecties, allergieën of irritatie, is de prognose goed wanneer de juiste behandeling en zelfzorgmaatregelen worden toegepast. De symptomen verdwijnen meestal binnen enkele dagen tot weken nadat de oorzaak is aangepakt.

Bij chronische huidaandoeningen, zoals psoriasis of lichen sclerosus, kan de jeuk terugkerend zijn en vereist het regelmatig medisch toezicht en langdurige behandeling. Het leren omgaan met deze aandoeningen en het volgen van een behandelplan kan de klachten echter aanzienlijk verminderen en de kwaliteit van leven verbeteren.

Als jeuk aan de penis het gevolg is van een seksueel overdraagbare aandoening, is de prognose afhankelijk van de tijdigheid en effectiviteit van de behandeling. Veel soa's zijn goed behandelbaar met medicatie, maar tijdige diagnose is cruciaal om complicaties en verspreiding te voorkomen.

Het is belangrijk om bij aanhoudende jeuk of bij bijkomende symptomen zoals pijn, zwelling of afscheiding altijd een arts te raadplegen. Door een juiste diagnose te stellen en de oorzaak gericht aan te pakken, kunnen de klachten doorgaans goed onder controle worden gebracht en herhaling worden voorkomen.

Lees verder

• Penis: aandoeningen, (pijn + jeuk) klachten en afwijkingen
• Peniskanker: symptomen en behandeling kanker aan de penis
• Afscheiding uit de penis of plasbuis bij de man: oorzaken
• Verwonding van de penis: penisbreuk, penisamputatie, letsel
• Plekjes van Fordyce: witte bultjes penis/gele bultjes vulva