Kramp in hand of vingers: oorzaken van vinger- & handkrampen

Kramp in de hand kan zowel optreden in de linkerhand als rechterhand, en zowel overdag als 's nachts tijdens de slaap. Kramp in de hand kan verschillende oorzaken hebben. Handkrampen ontwikkelen zich vaak als gevolg van aandoeningen die de spieren en zenuwen in de hand beïnvloeden. Een trauma of letsel aan een zenuw in je hand kan ook kramp in de hand veroorzaken. Zelfs te snel ademen (hyperventilatie) kan leiden tot kramp in de hand, omdat het koolstofdioxidegehalte in het bloed te laag wordt. Elke dag kunnen relatief eenvoudige oorzaken, zoals vermoeidheid door overbelasting, leiden tot tijdelijke, acute krampen in de hand. Wat te doen aan krampen in de hand? De behandeling is afhankelijk van de oorzaak, maar er zijn meerdere mogelijke maatregelen die je kunt nemen om de klachten te verlichten.

• Kramp in de hand
• Soms ernstig en pijnlijk
• Acuut of chronisch
• Bijkomende symptomen
• Oorzaak van acute en chronische handkramp
• Courante oorzaken van kramp in de hand
• Schrijfkramp (beroepskramp)
• Magnesiumtekort
• Uitdroging
• Slechte bloedcirculatie
• Carpaal tunnel syndroom
• Stijve hand syndroom
• Reumatoïde artritis
• Nieraandoeningen
• Behandeling van handkrampen
• Prognose
• Complicaties
• Chronische pijn en stijfheid
• Verlies van kracht en functionaliteit
• Beperkte beweging en verminderde coördinatie
• Verergering van onderliggende medische aandoeningen
• Stress en angst
• Preventie

Kramp in de hand

Soms ernstig en pijnlijk

Handkrampen duren meestal kort, maar ze kunnen ernstig en pijnlijk zijn en soms gepaard gaan met een tintelend of branderig gevoel. Dit staat bekend als paresthesie, een stoornis in de gevoelswaarneming. Dit komt vaak voor bij diabetespatiënten en andere mensen die schade hebben geleden aan de perifere zenuwen. Uitdroging is een veel voorkomende oorzaak van kramp als gevolg van lage hoeveelheden calcium, magnesium en vocht in het lichaam. Hitte-uitputting of oververhitting kan leiden tot uitdroging en krampen in de spieren van de hand en andere ledematen zoals je benen.

Acuut of chronisch

Handkrampen kunnen acuut optreden, zoals bij letsel of spiervermoeidheid, of zich ontwikkelen in de loop van de tijd (chronisch), als gevolg van aandoeningen zoals nierziekten. In sommige situaties kunnen handkrampen optreden als gevolg van chronische medische aandoeningen die van invloed zijn op je hele lichaam, zoals schildklieraandoeningen, dystonie (een stoornis in de spierspanning) of diabetes.

Bijkomende symptomen

Handkrampen kunnen gepaard gaan met andere symptomen, afhankelijk van de oorzaak en de aanwezigheid van eventuele onderliggende aandoeningen. Sommige aandoeningen die de hand treffen, zoals perifeer vaatlijden of spiervermoeidheid, kunnen symptomen veroorzaken in andere lichaamsdelen.

Kramp in de hand kan gepaard gaan met andere symptomen in de hand, waaronder:

• Brandend of tintelend gevoel (paresthesie);
• Moeite om de hand, pols of vingers te bewegen;
• Gewrichtspijn
• Stijfheid;
• Zwelling (oedeem) van de hand of gewrichten.

Andere symptomen die kunnen optreden samen met handkrampen in andere lichaamsdelen, zijn onder meer:

• Vermoeidheid;
• Pijn in armen of benen;
• Spiertrekkingen, spasmen in andere delen van het lichaam;
• Spierzwakte;
• Pijn, zwelling of stijfheid van andere gewrichten;
• Prikkend gevoel in andere lichaamsdelen;
• Ongecontroleerde, doelloze, snelle bewegingen.

Schakel direct medische hulp in bij één van de volgende symptomen heeft, waaronder veranderingen in het bewustzijn, spierzwakte, spiertrekkingen, spasmen of epileptische aanvallen, of verwardheid.

Oorzaak van acute en chronische handkramp

Kramp in de hand kan worden veroorzaakt door acute problemen die de spieren en zenuwen van de hand beïnvloeden, waaronder:

• Angst of paniek als gevolg van hyperventilatie;
• Schade aan een enkele zenuw of zenuwgroep (mononeuropathie) of aan meerdere zenuwen (polyneuropathie) die zijn verbonden met spieren in de hand;
• Uitdroging (verlies van lichaamsvloeistoffen en elektrolyten);
• Verhoogde niveaus van fosfaat in het lichaam
• Magnesiumtekort of calciumtekort;
• Medicijnen
• Overbelasting;
• Zwangerschap.

Chronische klachten kunnen worden veroorzaakt door:

• Chronische nierziekten;
• Diabetes;
• Dystonie (abnormale langdurige spiercontracties), waaronder schrijfkramp en muziekkramp (een focale dystonie);
• Perifere neuropathie; en
• Schildklieraandoeningen.

Courante oorzaken van kramp in de hand

Er zijn meerdere mogelijke oorzaken van kramp in de hand, onder andere:

Schrijfkramp (beroepskramp)

Schrijfkramp is, net als andere vormen van beroepskramp, een focale taakspecifieke dystonie. Dystonie is de naam voor de afwijkende stand waarin een lichaamsdeel gaat staan.[1] Dit wordt vaak omschreven als kramp. Focaal betekent dat het in een bepaald lichaamsdeel aanwezig is. Bij schrijverskramp wordt het schrijven verstoord door het ontstaan van een abnormale houding van de vingers, de hand en de arm. Het komt niet alleen bij schrijvers voor. Bij musici kan de bewegingsstoornis optreden tijdens het bespelen van een instrument.

Magnesiumtekort

Magnesium helpt om sterke botten te behouden en spieren te ontspannen. Dit mineraal kan helpen bij het voorkomen van spierkrampen, waaronder handkrampen. Een magnesiumtekort kan leiden tot onder meer de volgende klachten:

• Vermoeidheid;
• Hoofdpijn;
• Slapeloosheid; en
• Duizeligheid.

In extreme gevallen kun je last krijgen van hartritmestoornissen.

Uitdroging

Als je niet genoeg water drinkt, kun je uitgedroogd raken. Uitdroging treedt op als het lichaam te weinig water heeft om goed te kunnen functioneren. Uitdroging beïnvloedt de werking van de spieren en zorgt voor spierkrampen. Hoewel uitdroging vaker voorkomt bij hoge temperaturen, kun je ook last krijgen van uitdroging bij lage temperaturen als je niet genoeg drinkt.

Slechte bloedcirculatie

Slechte circulatie treedt op wanneer je lichaam onvoldoende bloedtoevoer heeft. Bloed stroomt voortdurend om zuurstof en voedingsstoffen naar organen en weefsels te transporteren. Bij een slechte bloedcirculatie kun je klachten krijgen in je handen, armen en benen. Je kunt ook een van de volgende symptomen ervaren:

• Pijn;
• Tintelingen;
• Doof gevoel;
• Stekende of kloppende pijn.

Carpaal tunnel syndroom

Carpaal tunnel syndroom treedt op wanneer de middelste handzenuw (nervus medianus) in de pols bekneld is geraakt. Symptomen die kunnen optreden zijn:

• Brandend of tintelend in de handpalm en vingers;
• Zwelling;
• Verminderde grijpkracht, waardoor je gemakkelijk dingen uit de hand laat vallen;
• 's Nachts nemen de klachten vaak toe.

Stijve hand syndroom

Stijve hand syndroom, ook bekend als het diabetische stijve hand syndroom, is een complicatie van diabetes. Dit wordt ook wel diabetische cheiroarthropathie genoemd. Alle gewrichten en pezen van de vingers zijn hierbij betrokken en worden langzaamaan stijver. Het weefsel onder de huid wordt ook strakker en harder.

Reumatoïde artritis

Reumatoïde artritis (RA) kan handkrampen veroorzaken, evenals kramp in andere delen van het lichaam. Deze auto-immuunziekte valt de gewrichten aan en veroorzaakt ontstekingen waardoor het gewrichtsweefsel dikker wordt. Na verloop van tijd kunnen de gewrichten hun mobiliteit verliezen. Als je last hebt van reuma, voel je niet alleen krampen in de handen, maar ook in de voeten, enkels, knieën, polsen en ellebogen. Gewrichtsontsteking door reumatoïde artritis is meestal symmetrisch, wat betekent dat als de ene hand wordt aangetast, de andere meestal ook betrokken is.

Nieraandoeningen

Nieraandoeningen kunnen krampen in de hand en elders in het lichaam veroorzaken als gevolg van een verstoorde vocht- en elektrolytenbalans of zenuwbeschadiging. Krampen - vooral krampen in de benen - komen vaak voor bij mensen met een nieraandoening. Er wordt gedacht dat ze worden veroorzaakt door onbalans in vloeistof en elektrolyten, of door zenuwbeschadiging of problemen met de bloedstroom. Nieraandoeningen kunnen ook leiden tot de volgende klachten:

• Misselijkheid en braken;
• Vermoeidheid en gevoel van zwakte;
• Verlies van eetlust
• zwelling van enkels en voeten;
• Slaapproblemen;
• Verwardheid;
• Aanhoudende jeuk.

Behandeling van handkrampen

Afhankelijk van de oorzaak kan kramp in de hand als volgt worden behandeld:

• Spieren strekken: Rek de spieren in de hand en vingers voorzichtig om spanning te verlichten.
• Spieren masseren: Een zachte massage kan helpen om de spieren te ontspannen en de doorbloeding te verbeteren.
• Meer drinken: Voldoende hydratatie is essentieel om krampen te voorkomen, vooral als uitdroging een oorzaak is.
• Tekort aan bepaalde vitaminen en mineralen aanvullen: Het aanvullen van tekorten, zoals aan magnesium, calcium en kalium, kan helpen om krampen te verminderen.
• Een magnesiumtekort kun je opheffen door meer bladgroenten, peulvruchten en volle granen te eten: Magnesium speelt een belangrijke rol bij spierontspanning. Zorg ervoor dat je voldoende binnenkrijgt via je dieet.
• Neem een bad of warme douche: Warmte helpt de spieren te ontspannen en kan verlichting bieden bij krampen.
• Neem bij milde uitdroging ORS: ORS (orale rehydratiezouten) kan helpen bij milde uitdroging door de elektrolytenbalans te herstellen. Bij ernstige uitdroging moet je direct medische hulp inroepen.

Prognose

Kramp in de hand is meestal niet ernstig als je er af en te last van hebt. Als je er echter vaak last van hebt of als de klachten aanhouden, is het verstandig een afspraak te maken met de huisarts. In veel gevallen kan de arts een behandeling instellen die de klachten doet verminderen.

Complicaties

Handkrampen zijn vaak onschuldig en verdwijnen meestal snel. In sommige gevallen kunnen ze echter complicaties veroorzaken, vooral wanneer de onderliggende oorzaak onbehandeld blijft. Mogelijke complicaties zijn:

Chronische pijn en stijfheid

Frequent optredende handkrampen zonder behandeling kunnen leiden tot stijve spieren en chronische pijn. Dit kan je dagelijkse activiteiten, zoals schrijven of typen, beperken en de mobiliteit van je handen verminderen.

Verlies van kracht en functionaliteit

Herhaalde krampen kunnen de spierkracht in de handen verzwakken en de functionaliteit verminderen. Dit vormt een probleem voor mensen die afhankelijk zijn van handmatige arbeid of fijne motoriek, zoals muzikanten of kunstenaars.

Beperkte beweging en verminderde coördinatie

Langdurige of onbehandelde krampen kunnen leiden tot een beperkte bewegingsvrijheid en verminderde coördinatie van de handen, wat alledaagse taken, zoals het vasthouden van voorwerpen, bemoeilijkt.

Verergering van onderliggende medische aandoeningen

Wanneer handkrampen worden veroorzaakt door een onderliggende aandoening, zoals diabetes, nierproblemen of een neurologische aandoening, kan het negeren van de krampen de ziekte verergeren, wat resulteert in ernstigere symptomen en complicaties.

Stress en angst

Herhaaldelijke krampen kunnen ook psychologische effecten hebben. Mensen die vaak krampen ervaren, kunnen last krijgen van stress of angst over hun gezondheid, vooral wanneer de oorzaak onduidelijk blijft.

Preventie

Enkele manieren om krampen in je hand te voorkomen zijn onder meer:

• het juiste handgereedschap gebruiken om te voorkomen dat je te veel kracht uitoefent
• hulpmiddelen gebruiken, bijvoorbeeld een potopener
• activiteiten met een lage impact doen, zoals fietsen, zwemmen of wandelen
• spierversterkende oefeningen uitvoeren, vooral belangrijk als bepaalde spieren te zwak zijn in verhouding met anderen spieren en pezen
• uitdroging vermijden door voldoende te drinken
• voldoende uitrekken (rekoefeningen)

Noten:

1. Ned Tijdschr Geneeskd. 1998;142:1768-71

Lees verder

• Teenkrampen: oorzaken van kramp in de tenen of teenkramp
• Kramp in voet of voetkramp: oorzaken van voetkrampen
• Spierkrampen: krampen in handen, armen, benen, kuiten en rug
• Spiertrekkingen: oorzaken en behandeling trillende spieren