Rode klaver: gezondheidsvoordelen & geneeskracht rode klaver

Rode klaver (Trifolium pratense) kent een lange geschiedenis, niet alleen van medicinaal gebruik maar ook als veevoeder. Rode klaver is een bloeiende plant, waarbij bloesems, bladeren en stengels als geneesmiddel kunnen worden gebruikt. Mensen hebben bloesems in zalven gestopt of gekookt om schimmelinfecties, brandwonden, wonden, jicht en oogziekten te behandelen. Rode klaverthee werd in de volksgeneeskunde gebruikt bij de behandeling van koorts, kinkhoest, mazelen, astma en andere ziekten. Anno 2023 wordt rode klaver gebruikt voor symptomen van de overgang, zoals opvliegers en slaapproblemen. Rode klaver vermindert niet alleen overgangsklachten, maar het helpt ook de botsterkte te behouden, het verbetert de cardiovasculaire gezondheid, het verlaagt het risico op bepaalde vormen van kanker, het behandelt huidontsteking en rode klaver bestrijdt luchtweginfecties. Zowel de bloemen als de bladeren van rode klaver zijn eetbaar. Je kan het bijvoorbeeld verwerken in een salade.

• Wat is rode klaver?
• Rode klaver herkennen
• Werkzame stoffen in rode klaver
• Vitaminen, mineralen en andere stoffen
• Fyto-oestrogenen (isoflavonen)
• Gezondheidsvoordelen en geneeskracht van rode klaver
• Rode klaver vermindert overgangsklachten
• Rode klaver voor sterke botten
• Rode klaver verbetert de cardiovasculaire gezondheid
• Rode klaver verlaagt het risico op bepaalde vormen van kanker
• Rode klaver ter behandeling van huidontsteking
• Rode klaver bestrijdt luchtweginfecties
• Bereiding van rode klaverthee
• Zelf rode klaver plukken of kant-en-klare thee
• Bereiding
• Mogelijke toepassingen
• Bijwerkingen van rode klaver
• Geneesmiddelinteracties
• Rode klaver is eetbaar
• Tot slot

Wat is rode klaver?

Rode klaver (Trifolium pratense) is een overblijvend kruid uit de vlinderbloemenfamilie (Leguminosae ofwel Fabaceae) en de plant wordt beschouwd als een geneeskrachtige plant. Vanwege de ingrediënten zou het verschillende gezondheidsbevorderende effecten hebben. Rode klaver bevat veel verschillende isoflavonen (daidzein, genisteïne, formononetine en biochanine A), wat plantaardige proteïnen zijn die een vergelijkbare werking hebben als het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen. De bladeren hebben de hoogste concentratie formononetine en biochanine A. Omgevingsfactoren, zoals UV-licht, ozon en pathogenen, kunnen de polyfenolconcentratie in de plant veranderen. Behalve isoflavonen bevat rode klaver ook calcium, chroom, magnesium, vitamine B3 (niacine), fosfor, kalium, vitamine B1 (thiamine) en vitamine C.

Rode klaver herkennen

Rode klaver heeft een samengesteld, drietallig blad. Als je goed kijkt, zie je dat de bladeren een licht v-markeringspatroon hebben. Rode klaverbloemen zijn roze en hebben ronde koppen. De plant komt oorspronkelijk uit Europa, West-Azië, Noordwest-Afrika en is geïntroduceerd in Noord-Amerika en Zuid-Amerika. Hij groeit vaak op gazons, velden en langs bermen. Rode klaver bloeit van mei tot september/oktober.

Werkzame stoffen in rode klaver

Vitaminen, mineralen en andere stoffen

De klaver bevat vitamines (vitamine B1 en B3 en vitamine C) en mineralen (magnesium, calcium en kalium), die een belangrijke rol spelen in je algehele welzijn en allerlei lichamelijke processen. De rode klaver bevat ook andere gezondheidsgerelateerde stoffen. Deze bestaan uit:

• Eiwitten die belangrijk zijn voor celgroei en spieren.
• Flavonoïden, die een antioxidatieve, antivirale en antibacteriële werking hebben in het lichaam.
• Salicylaten, waarvan is aangetoond dat ze ontstekingsremmende effecten hebben.
• Coumarines, die een positieve invloed hebben op de bloedstroom in het lichaam.
• Glycosiden die de hartactiviteit ondersteunen.
  Bloeiwijze van de rode klaver / Bron: Rasbak, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• Fytohormonen die de symptomen van de menopauze of overgang kunnen verlichten
• Essentiële oliën.

Fyto-oestrogenen (isoflavonen)

Rode klaver staat vooral bekend als een natuurlijk alternatief voor hormoontherapie tijdens de overgang. Vrouwen ouder dan 50 jaar hebben vaak last van hormonale veranderingen in het lichaam. Deze omvatten zweten en opvliegers, maar ook depressieve stemmingen en slaapstoornissen. De rode klaver bevat isoflavonen, die tot de fytochemicaliën behoren. Ze werken als een fytohormoon, of meer specifiek als een fyto-oestrogeen. Dit betekent dat ze erg lijken op de structuur van het hormoon oestrogeen. Als het natuurlijke oestrogeengehalte tijdens de overgang daalt, kunnen de isoflavonen het in evenwicht brengen en zo de lichamelijke en psychische klachten verminderen. Hetzelfde principe werkt ook bij menstruatiekrampen.

Gezondheidsvoordelen en geneeskracht van rode klaver

Rode klaver heeft diverse gezondheidsvoordelen.

Rode klaver vermindert overgangsklachten

Wanneer bij een vrouw de oestrogeenspiegels dalen, vooral tijdens de overgang of menopauze, kunnen isoflavonen een positief effect hebben op het verminderen van symptomen gerelateerd aan oestrogeenverlies, de zogenaamde overgangsklachten, zoals opvliegers, slaapproblemen, gewichtstoename, botverlies, botbreuken of osteoporose (botontkalking), cardiovasculaire problemen en ontsteking van de gewrichten. Naar schatting heeft ongeveer tweederde van alle vrouwen in en na de overgang te kampen met dergelijke klachten en traditionele behandeling biedt vaak maar weinig soelaas. Onderzoeksresultaten tonen de effecten van rode klaver bij vrouwen in de overgang of na de overgang. Veel vrouwen hebben verbeteringen ervaren wat betreft de overgangsklachten binnen enkele maanden, zonder veel ongewenste bijwerkingen.

Een dubbelblind, gerandomiseerd onderzoek evalueerde de effecten van fyto-oestrogenen, waaronder isoflavonen uit extracten van rode klaver (80 milligram per dag), op overgangsklachten bij 53 vrouwen in de leeftijd van 40 jaar en ouder in vergelijking met een placebo gedurende 90 dagen.[1] Nadat de eerste groepen de behandeling hadden voltooid, werden de vrouwen omgewisseld om nog eens 90 dagen de tegenovergestelde behandeling te krijgen teneinde de resultaten met elkaar te vergelijken. De resultaten toonden aan dat het gewicht van de vrouwen gemiddeld niet veranderde (er was geen significant effect op de body mass index) gedurende de 180 dagen van het onderzoek, maar supplementen met rode klaver isoflavonen verminderden wel de frequentie van vele andere overgangsklachten en hadden bovendien een positief effect op de vaginale cytologie, het gemiddelde totaalcholesterol, lage dichtheid lipoproteïne-cholesterol en triglycerideniveaus. Cholesterol en triglyceriden waren slechts iets lager in vergelijking met placebo, maar de symptomen werden voldoende verlaagd om de kwaliteit van leven van de vrouw te beïnvloeden.

Rode klaver voor sterke botten

Onderzoek heeft aangetoond dat het meest voorkomende type osteoporose (botontkalking) botverlies betreft dat geassocieerd wordt met ovariële hormoondeficiëntie tijdens de overgang. Er zijn aanwijzingen dat een dieet die hoge niveaus van fyto-oestrogene isoflavonen bevat, het risico verminderen van osteoporose en andere menopauzale complicaties. Het nemen van rode klaver is dus een geweldige manier om osteoporose tegen te gaan.

Er zijn aanwijzingen dat rode klaver helpt bij het behouden van sterke botten en het risico op osteoporose vermindert, vooral bij postmenopauzale vrouwen die het grootste risico lopen op botbreuken en botverlies. Het risico van een vrouw voor het ontwikkelen van osteoporose stijgt tijdens de overgang omdat oestrogeen belangrijk is voor botmineralisatie. Premenopauzale vrouwen met lage oestrogeenspiegels of lage botdichtheid (zoals vrouwen met ondergewicht) kunnen ook profiteren van suppletie met rode klaver.[2]

Rode klaver verbetert de cardiovasculaire gezondheid

Lage oestrogeenspiegels verhogen niet alleen de kans op het ontwikkelen van osteoporose, maar verhogen ook het risico van cardiovasculaire aandoeningen.[3] Onderzoek wijst uit dat rode klaver kan helpen de arteriële gezondheid te verbeteren, het risico op atherosclerose (slagaderverkalking) te verminderen, de bloedsomloop te bevorderen, een hoog cholesterolgehalte te beheersen en coronaire hartziekten te helpen voorkomen.

Hoewel anno 2023 de meeste onderzoeken naar de effecten van rode klaver op de gezondheid van het hart zijn uitgevoerd op dieren en niet op mensen, suggereert onderzoek dat rode klaver beschermt tegen hartziekten dankzij de isoflavonen, die het HDL ('goede') cholesterol kunnen verhogen, bloedstolsels kunnen voorkomen en de slagaders flexibeler maken.

Rode klaver verlaagt het risico op bepaalde vormen van kanker

Isoflavonen lijken eraan bij te dragen dat voorkomen wordt dat kankercellen zich vermenigvuldigen of groeien en dat ze mogelijk ook apoptose (zelfvernietiging van kankercellen) kunnen induceren. De soorten kanker waar het gebruik van rode klaver waarschijnlijk een gunstig effect op heeft, zijn de kankervormen die samenhangen met hormonale veranderingen, zoals prostaatkanker, borstkanker en baarmoederkanker.[4]

Rode klaver ter behandeling van huidontsteking

Onderzoek suggereert dat isoflavonen in rode klaver effectief zijn voor het vertragen van tekenen van huidveroudering, zoals rimpels, evenals voor het verminderen van inflammatoire huidaandoeningen zoals psoriasis, eczeem en verschillende vormen van huiduitslag. Onderzoek heeft aangetoond dat de effecten van rode klaver op oestrogeenniveaus het grootste deel van zijn ontstekingsremmende, UV-beschermende, collageenversterkende en wondgenezende werking geven.[5] Bij ouderen vermindert rode klaver de effecten van huidveroudering veroorzaakt door vermindert oestrogeen en kan het de productie van collageen stimuleren. Er is ook aangetoond dat rode klaver de gezondheid van de haarzakjes, de hoofdhuid en de nagels bevordert.

Rode klaver bestrijdt luchtweginfecties

Rode klaver wordt gebruikt voor de preventie en behandeling van luchtwegaandoeningen, zoals kinkhoest, verkoudheid, astma en bronchitis. Het heeft natuurlijke reinigende effecten in het lichaam en het heeft het vermogen om slijm los te maken. Omdat het bronchiale spasmen kan kalmeren, de slaapkwaliteit kan verbeteren en extra slijm en vloeistoffen uit de luchtwegen kan helpen spoelen, is het gunstig om rode klaver te nemen zodra je een ziekte voelt opkomen.

Bereiding van rode klaverthee

Zelf rode klaver plukken of kant-en-klare thee

Je kunt van mei tot juli de bloemen van de rode weideklaver verzamelen om er bijvoorbeeld thee van te maken. Rode klaver komt voor op vochtige weiden, aan de randen van paden en in open plekken in het bos. Je kunt de bloemen het beste op een zonnige ochtend oogsten en naar huis vervoeren in een luchtdoorlatende zak of mand. Verspreid de bloemen op een doek of krant zodat ze kunnen drogen en insecten kunnen vluchten. Vervolgens kun je de bloemen in een pot met schroefdop doen zodat je er het hele jaar door gebruik van kunt maken. Je kunt ook kant-en-klare thee van rode klaver kopen. Rode klaverthee is ontsmettend, bloedzuiverend, en slijmoplossend, weerstandsverhogend en cholesterolverlagend.

Bereiding

Voor een kopje thee heb je zes rode klaverbloemen nodig. Doe het volgende bij het brouwen:

• Doe de bloemen in de beker of in een theezeefje
• Giet er 250 ml kokend water overheen.
• Dek af en laat tien minuten trekken.
• Zeef daarna de thee.

Mogelijke toepassingen

Tijdens de menstruatie helpt één tot twee kopjes thee per dag om buikpijn te verminderen. Om schommelingen in de menstruatiecyclus te reguleren, moet de thee regelmatig worden gedronken.

Voor overgangsklachten verbeteren de isoflavonen in rode klaver het algemene welzijn en helpen ze bij opvliegers, stemmingswisselingen, rusteloosheid, slaapstoornissen en zweten. Hiervoor wordt gedurende de dag twee tot drie kopjes thee gedronken.

Na een lange ziekte wordt aangeraden om elke dag vier weken lang rode klaverthee te drinken als kuur.

De gekoelde thee is ook geschikt voor uitwendig gebruik. Kompressen gedrenkt in thee zouden helpen bij borstontsteking. Om de genezing van keelpijn en pijnlijk tandvlees te ondersteunen, wordt rode klaverthee gebruikt om mee te gorgelen.

Bijwerkingen van rode klaver

Rode klaver kan bij sommige vrouwen huiduitslag, spierpijn, hoofdpijn, misselijkheid en vaginaal bloedverlies (spotting) veroorzaken.

Geneesmiddelinteracties

Rode klaver werkt in op het CYP450-gen, dat het eiwit produceert dat geneesmiddelen afbreekt. Supplementen met rode klaver kan een interactie hebben met bloedverdunners en het risico op bloedingen vergroten.

Rode klaver is eetbaar

Zowel de bloemen als de bladeren van rode klaver zijn eetbaar en worden soms gebruikt in salades, op sandwiches en in andere gerechten ter decoratie, als smaakmaker en als bron van voedingsstoffen. Jonge klaverblad kan bijvoorbeeld zowel rauw als gestoofd als spinazie gebruikt worden. Het kan wat bitter smaken. Het is daarom belangrijk om rode klaver in beperkte hoeveelheden te gebruiken en om eerst te proeven voordat je ze aan een groter gerecht toevoegt.

Tot slot

Sommige manieren waarop rode klaver ontstekingen, infecties en hormonale onevenwichtigheden helpt bestrijden, bestaat uit het nabootsen van de effecten van oestrogeen. Rode klaver helpt voorts bij het opruimen van de longen, neusdoorgangen en slijmvliezen van het ademhalingsstelsel, het verbeteren van de bloedsomloop / bloedstroom, het handhaven van de botdichtheid, het verminderen van huidontsteking, het onder controle brengen van het cholesterolgehalte en de slagaders vrijhouden van plaques, alsook het ontgiften van het bloed en het reinigen van de lever.

Noten:

1. Hidalgo LA, Chedraui PA, Morocho N, Ross S, San Miguel G. The effect of red clover isoflavones on menopausal symptoms, lipids and vaginal cytology in menopausal women: a randomized, double-blind, placebo-controlled study. Gynecol Endocrinol. 2005 Nov;21(5):257-64.
2. Occhiuto F, Pasquale RD, Guglielmo G, Palumbo DR, Zangla G, Samperi S, Renzo A, Circosta C. Effects of phytoestrogenic isoflavones from red clover (Trifolium pratense L.) on experimental osteoporosis. Phytother Res. 2007 Feb;21(2):130-4.
3. Matthews Karen A, Meilahn EN, Kuller LH, Kelsey SF,Caggiula AW, Wing RR. Menopause and risk factors for coronary heart disease.N Engl J Med 1989; 321: 641-6.
4. Fritz H, Seely D, Flower G, Skidmore B, Fernandes R, Vadeboncoeur S, Kennedy D, Cooley K, Wong R, Sagar S, Sabri E, Fergusson D. Soy, red clover, and isoflavones and breast cancer: a systematic review. PLoS One. 2013 Nov 28;8(11):e81968. doi: 10.1371/journal.pone.0081968. eCollection 2013.
5. Circosta C, De Pasquale R, Palumbo DR, Samperi S, Occhiuto F. Effects of isoflavones from red clover (Trifolium pratense) on skin changes induced by ovariectomy in rats. Phytother Res. 2006 Dec;20(12):1096-9.

Lees verder

• Hormonale disbalans: symptomen, oorzaken en behandeling