Voortijdige (vroegtijdige, premature) menopauze bij vrouwen

De menopauze, het natuurlijke proces waarbij de menstruatie stopt, treedt doorgaans op tussen de leeftijd van 45 en 55 jaar. Bij sommige vrouwen kan de menopauze echter eerder beginnen door factoren zoals chirurgie of ziekte. Wanneer de menopauze optreedt vóór de leeftijd van 40 jaar, wordt dit in medische termen aangeduid als 'premature menopauze' of 'voortijdige menopauze'. De symptomen van een voortijdige menopauze zijn vergelijkbaar met die van een normale menopauze, waaronder opvliegers, vaginale droogheid en emotionele problemen. Hormonale vervangingstherapie is een veelgebruikte behandeling om de symptomen van een voortijdige menopauze te verlichten. Vrouwen met een voortijdige menopauze kunnen echter ook sneller geconfronteerd worden met bepaalde complicaties.

• Symptomen van de normale menopauze
• Oorzaken van premature menopauze
• Auto-immuunaandoeningen
• Genetische aandoeningen
• Infecties
• Kankerbehandelingen
• Onbekende oorzaken
• Chirurgie
• Symptomen van premature menopauze
• Diagnose en Onderzoeken
• Behandeling van premature menopauze bij vrouwen
• Prognose
• Complicaties van premature menopauze

Symptomen van de normale menopauze

Tijdens de overgang naar de menopauze ervaren de meeste vrouwen veranderingen in hun menstruatiepatroon, zoals onregelmatige menstruaties en veranderende menstruatiehoeveelheden. In sommige gevallen kan de menstruatie abrupt stoppen of juist zwaarder worden. Kenmerken van oestrogeentekort kunnen opvliegers zijn, die bij veel vrouwen voorkomen en soms invaliderend kunnen zijn, stemmingswisselingen, vaginale droogheid en een vermindering van de borstvolume. Andere symptomen kunnen zijn een verminderde libido, een verlies van zelfvertrouwen, vage pijnen, prikkelbaarheid, depressieve gevoelens, geheugenproblemen, concentratieproblemen en een gewichtstoename.

Oorzaken van premature menopauze

Een voortijdige menopauze bij vrouwen onder de 40 jaar wordt meestal veroorzaakt door een verminderde werking van de eierstokken, wat verschillende mogelijke oorzaken kan hebben.

Auto-immuunaandoeningen

Een voortijdige menopauze kan ontstaan door een auto-immuunziekte, waarbij het immuunsysteem de eigen lichaamsweefsels aanvalt, inclusief die van de eierstokken.

Genetische aandoeningen

Soms is een voortijdige menopauze te wijten aan genetische aandoeningen, zoals de fragiele X-premutatie of het syndroom van Turner.

Infecties

Zeldzame infecties kunnen bijdragen aan een voortijdige menopauze. Voorbeelden zijn tuberculose, malaria en bof, hoewel deze infecties niet vaak leiden tot een voortijdige menopauze.

Kankerbehandelingen

Een voortijdige menopauze kan ook het gevolg zijn van behandelingen voor eierstokkanker, zoals radiotherapie of chemotherapie, die de eierstokken beschadigen.

Onbekende oorzaken

In veel gevallen blijft de oorzaak van een voortijdige menopauze onbekend, hoewel er vaak sprake is van een familiale aanleg. Dit wordt in medische termen 'primaire ovariuminsufficiëntie' genoemd.

Chirurgie

Het verwijderen van beide eierstokken, bijvoorbeeld tijdens een hysterectomie waarbij ook de baarmoeder wordt verwijderd, leidt tot een voortijdige menopauze.

Symptomen van premature menopauze

De symptomen van een premature menopauze zijn vergelijkbaar met die van een normale menopauze en kunnen bestaan uit:

• Onregelmatige of gemiste menstruaties
• Opvliegers, gekenmerkt door een plotselinge warmte die over het bovenlichaam verspreidt
• Een vermindering van oestrogeenproductie door de eierstokken, wat kan leiden tot symptomen zoals blaasirritatie en incontinentie

Naast deze symptomen kunnen sommige vrouwen ook ervaren:

• Een droge huid, droge ogen en een droge mond
• Verminderd libido
• Emotionele veranderingen, waaronder angst, irritatie, stemmingswisselingen of een milde depressie
• Nachtzweten
• Slapeloosheid
• Vaginale droogheid en een afname van de elasticiteit van de vagina

Diagnose en Onderzoeken

Om premature menopauze te diagnosticeren, voert de arts een lichamelijk onderzoek uit en vraagt informatie over symptomen en medische geschiedenis. Een bloedonderzoek is noodzakelijk om andere mogelijke oorzaken uit te sluiten, zoals zwangerschap en schildklieraandoeningen. Dit bloedonderzoek meet het follikelstimulerend hormoon (FSH), dat een indicatie geeft van de eierstokfunctie. Verhoogde FSH-waarden boven de 40 mIE/ml wijzen vaak op de menopauze. Een test van het oestradiolniveau kan ook worden uitgevoerd. Lage oestradiolgehalten, een vorm van oestrogeen, kunnen duiden op eierstokfalen. Oestradiolspiegels onder de 30 kunnen vaak een teken zijn van de menopauze.

Behandeling van premature menopauze bij vrouwen

Hormonale vervangingstherapie (HRT) wordt bijna altijd aanbevolen voor vrouwen met een premature menopauze, omdat het risico op osteoporose en andere aandoeningen die samenhangen met oestrogeentekort vaak opweegt tegen de risico's van HRT op jongere leeftijd. HRT kan ook nuttig zijn voor vrouwen met een vroege natuurlijke menopauze, bijvoorbeeld vóór de leeftijd van vijftig jaar.

Prognose

Eenmaal gestart, is de menopauze een onomkeerbaar proces. Hoewel de symptomen kunnen worden beheerd en verlicht met behandeling, kan de overgang naar de menopauze zelf niet worden teruggedraaid.

Complicaties van premature menopauze

Vrouwen met een premature menopauze hebben lagere oestrogeenspiegels doordat de eierstokken het grootste deel van hun oestrogeenproductie stoppen. Dit kan leiden tot verschillende gezondheidsproblemen, zoals een versnelde afname van de botdichtheid (osteoporose) binnen tien jaar na de menopauze. Andere risico's zijn een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, darmkanker, eierstokkanker, tandvleesaandoeningen, tandverlies en cataract (vertroebeling van de ooglens).

Lees verder

• Menopauze: Einde van de menstruatieperiode (overgang)