Voortijdige (vroegtijdige, premature) menopauze bij vrouwen

De menopauze, of het stoppen van menstruatie, vindt van nature plaats op ongeveer de leeftijd van 45-55 jaar. Door verschillende oorzaken, zoals bijvoorbeeld chirurgie of een ziekte, bereiken sommige vrouwen echter de menopauze vóór de leeftijd van 40 jaar. Een menopauze die optreedt vóór deze leeftijd staat in medische termen bekend als ‘premature menopauze’ (voortijdige menopauze). De symptomen zijn vergelijkbaar met deze van de normale menopauze zoals onder andere opvliegers, vaginale droogheid en emotionele problemen. Hormonale vervangingstherapie behandelt de symptomen van een voortijdige menopauze. Vrouwen met een vervroegde menopauze krijgen wel sneller te maken met enkele mogelijke complicaties.

• Symptomen van normale menopauze
• Oorzaken voortijdige menopauze
• Auto-immuunaandoeningen
• Genetische aandoeningen
• Infecties
• Kanker
• Onbekend
• Operatie
• Symptomen van premature menopauze
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van vroegtijdige menopauze bij vrouwen
• Prognose
• Complicaties van vroege menopauze

Symptomen van normale menopauze

De meeste vrouwen merken onregelmatige en weinig maandstonden op tijdens een variabele periode, hoewel er in sommige gevallen een plotselinge gestopte menstruatie of een erg zware menstruatie optreedt. Kenmerken van een oestrogeentekort zijn opvliegers (die bij de meeste vrouwen optreden en soms invaliditeit kunnen veroorzaken), stemmingswisselingen, vaginale droogheid en het krimpen van de borsten. Sommige vrouwen kampen met vage symptomen zoals een verlies van libido (minder zin in seks), een verlies van zelfrespect, niet-specifieke pijnen en kwalen, prikkelbaarheid, een depressie, geheugenproblemen, concentratieproblemen en een gewichtstoename.

Oorzaken voortijdige menopauze

Meestal is een vroegtijdige menopauze bij vrouwen (vóór de leeftijd van 40 jaar) het gevolg van een slechte werking van de eierstokken. Dit heeft enkele mogelijke oorzaken.

Auto-immuunaandoeningen

Een voortijdige menopauze kent mogelijk een auto-immune oorzaak waarbij het eigen immuunsysteem lichaamsweefsels aanvalt.

Genetische aandoeningen

Sporadisch is een voortijdige menopauze veroorzaakt door identificeerbare genetische oorzaken, zoals de fragiele X-pre-mutatie of het syndroom van Turner.

Infecties

Bepaalde infecties, zoals tuberculose (bacteriële infectie met longproblemen), malaria (infectieziekte met koorts, geelzucht en zwakte) en bof (virale infectie met gezwollen oorspeekselklieren) leiden zelden ook tot een premature menopauze.

Kanker

Een voortijdige menopauze treedt soms operatief op doordat een vrouw radiotherapie of chemotherapie aan de eierstokken krijgt voor de behandeling van eierstokkanker.

Onbekend

In de meeste gevallen heeft de voortijdige menopauze een onbekende etiologie (hoewel dit vaak familiair is). Dit staat in medische termen bekend als ‘primaire ovariuminsufficiëntie’.

Operatie

Het operatief verwijderen van beide eierstokken veroorzaakt ook een vroege menopauze. De eierstokken moeten bijvoorbeeld mogelijk worden verwijderd tijdens een hysterectomie (een operatie om de baarmoeder te verwijderen).

Symptomen van premature menopauze

De symptomen van premature menopauze zijn vaak hetzelfde als die bij vrouwen die een natuurlijke menopauze doormaken en bestaan mogelijk uit:

• maandstonden die zwaarder of lichter zijn dan normaal
• onregelmatige of gemiste menstruatieperioden
• opvliegers (een plotseling gevoel van warmte dat zich over het bovenlichaam verspreidt)

Deze symptomen zijn een teken dat de eierstokken minder oestrogeen produceren.

Samen met de bovenstaande symptomen, ervaren sommige vrouwen:

• blaasirritatie en een groter verlies van blaascontrole (incontinentie)
• een droge huid, droge ogen of een droge mond
• een verminderd libido
• emotionele veranderingen (angst, geïrriteerdheid, stemmingswisselingen, een milde depressie)
• nachtzweten
• slapeloosheid
• vaginale droogheid (de vagina wordt mogelijk eveneens dunner en minder flexibel)

Diagnose en onderzoeken

Om een premature menopauze te diagnosticeren, voert de arts een lichamelijk onderzoek uit. Voorts is een bloedonderzoek nodig om andere mogelijkheden uit te sluiten, zoals een zwangerschap en schildklieraandoeningen. Een bloedtest meet eveneens het follikelstimulerend hormoon (FSH). FSH zorgt ervoor dat de eierstokken oestrogeen produceren. Wanneer de eierstokken de productie van oestrogeen vertragen, neemt het FSH-gehalte toe. Wanneer de FSH-waarden hoger worden dan 40 mIE / ml, betekent dit meestal dat een vrouw in de menopauze is. De arts bestelt mogelijk eveneens een test om de oestradiolspiegels te meten. Lage oestradiolgehalten, een vorm van oestrogeen, wijzen mogelijk op het falen van de eierstokken. Wanneer het oestradiolniveau lager is dan 30, duidt dit vaak op de menopauze.

Behandeling van vroegtijdige menopauze bij vrouwen

De arts moet bijna altijd hormonale vervangingstherapie geven omdat het risico op osteoporose en andere aandoeningen die verband houden met oestrogeendeficiëntie (tekort aan oestrogenen) bijna altijd opweegt tegen de risico's van hormonale vervangingstherapie op deze jongere leeftijd. Hormonale vervangingstherapie is ook nog steeds aanbevolen als de normale menopauze relatief vroeg plaatsvindt (bijvoorbeeld vóór de leeftijd van vijftig jaar).

Prognose

Zodra de menopauze is ingesteld, is het onwaarschijnlijk dat deze kan worden teruggedraaid.

Complicaties van vroege menopauze

Zoals alle vrouwen in de menopauze hebben vrouwen met een premature menopauze verlaagde oestrogeenspiegels doordat de eierstokken het grootste deel van hun productie van dit hormoon stoppen. Lage oestrogeenspiegels leiden mogelijk tot veranderingen in de algemene gezondheid waardoor het risico op bepaalde medische aandoeningen stijgt. Vrouwen vertonen namelijk een snel verlies van de botdichtheid (osteoporose) in de tien jaar die volgen na de menopauze. Andere gezondheidsrisico's die gepaard gaan met het verlies van oestrogeen omvatten een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, darmkanker en eierstokkanker, een tandvleesaandoening, tandverlies en de vorming van cataract (vertroebeling van ooglens).

Lees verder

• Menopauze: Einde van de menstruatieperiode (overgang)