Herpangina: Milde virusinfectie met blaasjes in mond en keel

Herpangina is een acute, goedaardige virusinfectie die voornamelijk voorkomt bij kinderen. Deze aandoening veroorzaakt pijnlijke blaasjes en zweren in de mond en keel. De diagnose van deze veelvoorkomende infectieziekte is eenvoudig met het blote oog te stellen. Hydratatie en voeding zijn essentieel bij de behandeling. De meeste patiënten met deze milde aandoening genezen spontaan, hoewel enkele medicijnen beschikbaar zijn om het genezingsproces te versnellen.

• Synoniemen herpangina
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Besmetting door virus
• Virus
• Overdracht
• Risicofactoren voor herpangina
• Risicogroepen voor herpangina
• Symptomen: Blaasjes in mond en keel
• Alarmsymptomen Herpangina
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling met medicijnen
• Complicaties van virale infectie
• Prognose van milde virusinfectie is goed
• Preventie van herpangina

Synoniemen herpangina

Herpangina staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• pharyngitis aphthosa
• pharyngitis vesicularis

Epidemiologie

Herpangina is een virale infectie die voornamelijk voorkomt bij kinderen en wordt gekenmerkt door koorts en zweren in de keel. Het begrijpen van de epidemiologie van deze aandoening is cruciaal voor het ontwikkelen van preventie- en behandelingsstrategieën.

Prevalentie en incidentie
Herpangina komt voornamelijk voor bij kinderen tussen de 3 en 10 jaar oud. De incidentie is het hoogst tijdens de late zomer en vroege herfst, wanneer het virus zich gemakkelijker verspreidt.

Seizoensgebonden variaties
Er zijn duidelijke seizoensgebonden variaties in de incidentie van herpangina. Uitbraken komen vaker voor in de warmere maanden, wat kan samenhangen met een verhoogde activiteit van enterovirussen.

Geografische verschillen
De prevalentie van herpangina kan ook variëren afhankelijk van geografische locatie. In sommige regio's komen vaker uitbraken voor, wat kan worden beïnvloed door lokale hygiënische omstandigheden en de toegang tot gezondheidszorg.

Demografische factoren
Hoewel herpangina vooral kinderen treft, kunnen ook volwassenen besmet raken, vooral diegenen met een verzwakt immuunsysteem. Er is een toenemende erkenning dat volwassenen ook een rol spelen in de verspreiding van het virus.

Mechanisme

Het mechanisme achter herpangina is voornamelijk gerelateerd aan de infectie door enterovirussen, die de keel en mondholte aantasten.

Virusoverdracht
Herpangina wordt voornamelijk verspreid via direct contact met besmette lichaamsvloeistoffen, zoals speeksel, en via de lucht door hoesten en niezen. Het virus kan ook worden verspreid via besmette oppervlakken.

Infectie van de orale mucosa
Na besmetting dringt het virus binnen in de cellen van de mond- en keelholte. Dit leidt tot ontsteking en de vorming van pijnlijke zweren in de mond.

Immuunrespons
De immuunrespons op de infectie veroorzaakt vaak koorts en algemene malaise, wat typische symptomen van herpangina zijn. Het lichaam probeert de infectie te bestrijden door antilichamen aan te maken.

Oorzaken: Besmetting door virus

Virus

Herpangina treedt voornamelijk op in de zomer en vroege herfst, en ontwikkelt zich meestal bij kinderen tussen de drie en tien jaar, hoewel het soms ook voorkomt bij pasgeborenen, adolescenten en jongvolwassenen. Deze virale infectie wordt veroorzaakt door verschillende Coxsackievirussen (A1-10, 12, 16 en 22). Minder vaak voorkomende oorzaken zijn:

• Adenovirus (symptomen aan luchtwegen en ogen)
• Coxsackievirus B 1-5
• Echovirus 3, 6, 9, 11, 16, 17, 22, 25 en 30
• Enterovirus 71
• Herpes simplex virus
• Parechovirus 1

Deze enterovirussen zijn zeer besmettelijk. Een kind kan snel herpangina oplopen wanneer iemand in de omgeving, bijvoorbeeld op school of thuis, besmet is.

Overdracht

Een kind met herpangina is het meest besmettelijk tijdens de eerste week van de infectie, maar kan het virus nog enkele weken verspreiden. Het virus wordt overgedragen via contact met besmette ontlasting (fecaal-orale overdracht) en via de lucht door hoesten of niezen. Het virus kan ook overleven op oppervlakken en voorwerpen, zoals speelgoed, waardoor snelle verspreiding naar andere personen mogelijk is.

Risicofactoren voor herpangina

Er zijn verschillende risicofactoren die de kans op het ontwikkelen van herpangina verhogen. Het is belangrijk om deze factoren te begrijpen voor effectieve preventie.

Leeftijd
Kinderen tussen de 3 en 10 jaar zijn de meest kwetsbare groep. Hun immuunsysteem is vaak nog niet volledig ontwikkeld, wat hen vatbaar maakt voor virale infecties zoals herpangina.

Verzwakt immuunsysteem
Kinderen met een verzwakt immuunsysteem, bijvoorbeeld door bestaande medische aandoeningen of therapieën, lopen een groter risico op ernstige infecties en complicaties.

Hygiënische omstandigheden
Slechte hygiënische omstandigheden en overbevolking, zoals in kinderdagverblijven en scholen, verhogen de kans op het verspreiden van het virus.

Seizoensgebonden factoren
De seizoensgebonden pieken in gevallen van herpangina zijn vaak gerelateerd aan temperatuur en vochtigheid, wat kan bijdragen aan de verspreiding van het virus.

Risicogroepen voor herpangina

Bepaalde groepen mensen lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van herpangina. Het is belangrijk om deze groepen te identificeren voor gerichte preventie.

Kinderen
Kinderen, vooral die in groepssettings zoals scholen en kinderdagverblijven, vormen de grootste risicogroep. De hoge mate van sociale interactie bevordert de verspreiding van het virus.

Personen met chronische ziekten
Patiënten met chronische ziekten of immunosuppressieve aandoeningen zijn ook kwetsbaar. Deze patiënten kunnen ernstigere symptomen ervaren en een verhoogd risico op complicaties hebben.

Volwassenen met een verzwakt immuunsysteem
Hoewel herpangina voornamelijk kinderen treft, kunnen volwassenen met een verzwakt immuunsysteem ook besmet raken. Dit kan leiden tot een ernstigere ziekte.

Familieleden van geïnfecteerde personen
Familieleden of verzorgers van kinderen met herpangina hebben een verhoogd risico op blootstelling aan het virus, vooral als de hygiëne niet goed wordt nageleefd.

Symptomen: Blaasjes in mond en keel

Algemene symptomen
De incubatietijd van het virus bedraagt drie tot zes dagen. Daarna verschijnen de symptomen plotseling. Het kind kan algemene klachten hebben zoals verlies van eetlust, hoofdpijn en koorts. Oudere kinderen melden vaak ook hoofdpijn en rugpijn.

Blaasjes in de mond en keel
Kenmerkende symptomen van herpangina zijn keelpijn, slikproblemen, kwijlen en meerdere (2-12) zweertjes of blaasjes in de mond en keel, ongeveer één à twee millimeter groot. Wanneer deze blaasjes ook verschijnen op de voeten, handen en billen (luiergebied), is er sprake van de hand-, voet- en mondziekte (niet te verwarren met mond- en klauwzeer bij vee). De zeer pijnlijke zweren hebben meestal een witte of witgrijze basis met een rode rand en bevinden zich voornamelijk achter in de keel, op het gehemelte, de amandelen, de huig, binnen in de wangen of op de tong.

Alarmsymptomen Herpangina

Herpangina is een virale infectie die vooral bij kinderen voorkomt en wordt gekenmerkt door pijnlijke blaren in de mond en keel. Hoewel herpangina meestal mild verloopt, zijn er enkele alarmsymptomen die op ernstigere complicaties kunnen wijzen. Het is belangrijk om deze symptomen te herkennen en gepaste medische hulp te zoeken.

Hoge koorts
Een hoge koorts, meestal boven de 39°C, kan een symptoom zijn van herpangina. Koorts kan duiden op een ernstigere infectie of een immuunreactie van het lichaam op het virus. Als de koorts aanhoudt of niet reageert op koortsverlagende middelen, is het raadzaam om een arts te raadplegen.

Extreme keelpijn
Bij herpangina kunnen patiënten last hebben van een ernstige keelpijn die het slikken bemoeilijkt. Wanneer de keelpijn extreem wordt en de patiënt niet in staat is om te eten of te drinken, is het belangrijk om medische hulp te zoeken. Dit kan wijzen op een ernstigere infectie die behandeling vereist.

Dehydratatie
Door pijn en ongemak kunnen kinderen tijdens een episode van herpangina minder eten en drinken. Dit vergroot het risico op dehydratatie. Symptomen van dehydratatie zijn onder andere een droge mond, duizeligheid, vermoeidheid en een verminderde urineproductie. Bij tekenen van dehydratatie is het cruciaal om onmiddellijk een arts te raadplegen.

Aanhoudend braken
Braken kan optreden als gevolg van pijn of ongemak bij het slikken. Aanhoudend braken, vooral in combinatie met andere symptomen zoals koorts en keelpijn, kan leiden tot uitdroging en een verslechterde toestand. Dit vereist directe medische evaluatie en interventie.

Veranderingen in bewustzijn
Veranderingen in het bewustzijn, zoals verwardheid, lethargie of een verminderd reactievermogen, zijn zorgwekkende symptomen. Deze kunnen duiden op een ernstigere infectie of andere complicaties. Als er sprake is van veranderingen in bewustzijn, is het van essentieel belang om onmiddellijk medische hulp in te schakelen.

Pijnlijke blaren of zweren
Herpangina gaat vaak gepaard met pijnlijke blaren of zweren in de mond. Als deze blaren zich verspreiden of verergeren, of als er tekenen zijn van secundaire infecties, zoals pus of toenemende roodheid, moet er een arts worden geraadpleegd. Dit kan duiden op een complicatie die verdere behandeling vereist.

Kortademigheid of ademhalingsproblemen
Hoewel dit minder vaak voorkomt, kunnen ademhalingsproblemen optreden als gevolg van zwelling in de keel of andere complicaties. Als de patiënt moeite heeft met ademhalen, is dit een medische noodsituatie die onmiddellijk moet worden behandeld.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De diagnose van herpangina wordt gesteld door middel van een lichamelijk onderzoek. De typische symptomen met letsels aan de achterkant van de mond en keel bij een kind in de zomer of het najaar zijn voldoende om de diagnose te bevestigen. Verdere diagnostische onderzoeken zijn meestal niet nodig.

Differentiële diagnose
Bij de volgende aandoeningen kan een vergelijkbaar klinisch beeld als bij herpangina aanwezig zijn, wat soms tot verwarring leidt:

• Aften stomatitis (pijnlijke mondzweren, een vorm van mondslijmvliesontsteking)
• Bacteriële faryngitis
• Hand-voet-mondziekte
• Herpes simplex
• Klierkoorts (virale infectie met keelpijn, gezwollen lymfeklieren, vermoeidheid en lichte koorts, vooral bij adolescenten en jongvolwassenen)
• Virale faryngitis
• Vroege symptomatische hiv-infectie

Behandeling met medicijnen

Er is geen specifieke behandeling voor herpangina, maar de symptomen kunnen wel behandeld worden. De patiënt kan paracetamol of ibuprofen innemen tegen koorts en ongemak. Het is belangrijk om de vochtinname te verhogen om uitdroging te voorkomen. Koude melkproducten, gorgelen met koud water of een ijslolly kunnen verlichting bieden. Warme dranken en citrusvruchten worden afgeraden. Voeding moet niet-irriterend zijn; vruchtensappen, kruidig, gebakken of warm voedsel zijn niet geschikt. Voldoende calorieën zijn essentieel. Sommige patiënten hebben baat bij lokale (op de huid aangebrachte) anesthetica (pijnstillers) voor de mond.

Complicaties van virale infectie

Uitdroging is de meest voorkomende complicatie van herpangina. Soms weigert een kind te drinken, maar met een ijslolly krijgen ze meestal wel voldoende vocht binnen. Andere complicaties zijn zeer zeldzaam.

Prognose van milde virusinfectie is goed

Herpangina is meestal een milde ziekte. Hoewel de meeste kinderen binnen een week à tien dagen herstellen, kunnen sommige patiënten neurologische problemen, hartfalen en longfalen ontwikkelen. Zeer sporadisch overlijden patiënten, meestal zuigelingen tussen zes en elf maanden, aan herpangina. Herpangina kan ook leiden tot minder gunstige zwangerschapsuitkomsten, zoals een laag geboortegewicht, vroeggeboorte en vertraagde ontwikkeling.

Preventie van herpangina

Herpangina is een virale infectie die voornamelijk kinderen treft. Het wordt veroorzaakt door een groep enterovirussen. Omdat het een virale infectie is, zijn er geen specifieke medicijnen om het te voorkomen.

Echter, algemene hygiënemaatregelen kunnen helpen het risico op besmetting te verminderen:

• Goede handhygiëne: Frequent handen wassen met water en zeep, vooral na het verschonen van luiers, het aanraken van neus, mond of ogen, en voor het bereiden van voedsel.
• Oppervlaktehygiëne: Regelmatig reinigen en desinfecteren van oppervlakken en speelgoed.
• Dropletbesmetting voorkomen: Bedek mond en neus bij hoesten en niezen met een papieren zakdoekje.
• Vermijd nauw contact: Tijdens uitbraken is het verstandig om nauw contact met zieke kinderen te vermijden.

Deze maatregelen kunnen het risico verminderen, maar bieden geen volledige bescherming.