Herpangina: Milde virusinfectie met blaasjes in mond en keel

Herpangina is een acute, goedaardige virusinfectie die voornamelijk voorkomt bij kinderen. Deze aandoening veroorzaakt pijnlijke blaasjes en zweren in de mond en keel. De diagnose van deze veelvoorkomende infectieziekte is eenvoudig met het blote oog te stellen. Hydratatie en voeding zijn essentieel bij de behandeling. De meeste patiënten met deze milde aandoening genezen spontaan, hoewel enkele medicijnen beschikbaar zijn om het genezingsproces te versnellen.

• Synoniemen herpangina
• Oorzaken: Besmetting door virus
• Symptomen: Blaasjes in mond en keel
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling met medicijnen
• Complicaties van virale infectie
• Prognose van milde virusinfectie is goed
• Preventie van herpangina

Synoniemen herpangina

Herpangina staat ook bekend onder de volgende synoniemen:

• pharyngitis aphthosa
• pharyngitis vesicularis

Oorzaken: Besmetting door virus

Virus

Herpangina treedt voornamelijk op in de zomer en vroege herfst, en ontwikkelt zich meestal bij kinderen tussen de drie en tien jaar, hoewel het soms ook voorkomt bij pasgeborenen, adolescenten en jongvolwassenen. Deze virale infectie wordt veroorzaakt door verschillende Coxsackievirussen (A1-10, 12, 16 en 22). Minder vaak voorkomende oorzaken zijn:

• Adenovirus (symptomen aan luchtwegen en ogen)
• Coxsackievirus B 1-5
• Echovirus 3, 6, 9, 11, 16, 17, 22, 25 en 30
• Enterovirus 71
• Herpes simplex virus
• Parechovirus 1

Deze enterovirussen zijn zeer besmettelijk. Een kind kan snel herpangina oplopen wanneer iemand in de omgeving, bijvoorbeeld op school of thuis, besmet is.

Overdracht

Een kind met herpangina is het meest besmettelijk tijdens de eerste week van de infectie, maar kan het virus nog enkele weken verspreiden. Het virus wordt overgedragen via contact met besmette ontlasting (fecaal-orale overdracht) en via de lucht door hoesten of niezen. Het virus kan ook overleven op oppervlakken en voorwerpen, zoals speelgoed, waardoor snelle verspreiding naar andere personen mogelijk is.

Symptomen: Blaasjes in mond en keel

Algemene symptomen

De incubatietijd van het virus bedraagt drie tot zes dagen. Daarna verschijnen de symptomen plotseling. Het kind kan algemene klachten hebben zoals verlies van eetlust, hoofdpijn en koorts. Oudere kinderen melden vaak ook hoofdpijn en rugpijn.

Blaasjes in de mond en keel

Kenmerkende symptomen van herpangina zijn keelpijn, slikproblemen, kwijlen en meerdere (2-12) zweertjes of blaasjes in de mond en keel, ongeveer één à twee millimeter groot. Wanneer deze blaasjes ook verschijnen op de voeten, handen en billen (luiergebied), is er sprake van de hand-, voet- en mondziekte (niet te verwarren met mond- en klauwzeer bij vee). De zeer pijnlijke zweren hebben meestal een witte of witgrijze basis met een rode rand en bevinden zich voornamelijk achter in de keel, op het gehemelte, de amandelen, de huig, binnen in de wangen of op de tong.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De diagnose van herpangina wordt gesteld door middel van een lichamelijk onderzoek. De typische symptomen met letsels aan de achterkant van de mond en keel bij een kind in de zomer of het najaar zijn voldoende om de diagnose te bevestigen. Verdere diagnostische onderzoeken zijn meestal niet nodig.

Differentiële diagnose

Bij de volgende aandoeningen kan een vergelijkbaar klinisch beeld als bij herpangina aanwezig zijn, wat soms tot verwarring leidt:

• Aften stomatitis (pijnlijke mondzweren, een vorm van mondslijmvliesontsteking)
• Bacteriële faryngitis
• Hand-voet-mondziekte
• Herpes simplex
• Klierkoorts (virale infectie met keelpijn, gezwollen lymfeklieren, vermoeidheid en lichte koorts, vooral bij adolescenten en jongvolwassenen)
• Virale faryngitis
• Vroege symptomatische hiv-infectie

Behandeling met medicijnen

Er is geen specifieke behandeling voor herpangina, maar de symptomen kunnen wel behandeld worden. De patiënt kan paracetamol of ibuprofen innemen tegen koorts en ongemak. Het is belangrijk om de vochtinname te verhogen om uitdroging te voorkomen. Koude melkproducten, gorgelen met koud water of een ijslolly kunnen verlichting bieden. Warme dranken en citrusvruchten worden afgeraden. Voeding moet niet-irriterend zijn; vruchtensappen, kruidig, gebakken of warm voedsel zijn niet geschikt. Voldoende calorieën zijn essentieel. Sommige patiënten hebben baat bij lokale (op de huid aangebrachte) anesthetica (pijnstillers) voor de mond.

Complicaties van virale infectie

Uitdroging is de meest voorkomende complicatie van herpangina. Soms weigert een kind te drinken, maar met een ijslolly krijgen ze meestal wel voldoende vocht binnen. Andere complicaties zijn zeer zeldzaam.

Prognose van milde virusinfectie is goed

Herpangina is meestal een milde ziekte. Hoewel de meeste kinderen binnen een week à tien dagen herstellen, kunnen sommige patiënten neurologische problemen, hartfalen en longfalen ontwikkelen. Zeer sporadisch overlijden patiënten, meestal zuigelingen tussen zes en elf maanden, aan herpangina. Herpangina kan ook leiden tot minder gunstige zwangerschapsuitkomsten, zoals een laag geboortegewicht, vroeggeboorte en vertraagde ontwikkeling.

Preventie van herpangina

Herpangina is een virale infectie die voornamelijk kinderen treft. Het wordt veroorzaakt door een groep enterovirussen. Omdat het een virale infectie is, zijn er geen specifieke medicijnen om het te voorkomen.

Echter, algemene hygiënemaatregelen kunnen helpen het risico op besmetting te verminderen:

• Goede handhygiëne: Frequent handen wassen met water en zeep, vooral na het verschonen van luiers, het aanraken van neus, mond of ogen, en voor het bereiden van voedsel.
• Oppervlaktehygiëne: Regelmatig reinigen en desinfecteren van oppervlakken en speelgoed.
• Dropletbesmetting voorkomen: Bedek mond en neus bij hoesten en niezen met een papieren zakdoekje.
• Vermijd nauw contact: Tijdens uitbraken is het verstandig om nauw contact met zieke kinderen te vermijden.

Deze maatregelen kunnen het risico verminderen, maar bieden geen volledige bescherming.