Herpangina: Milde virusinfectie met blaasjes in mond en keel

Herpagina is een acute, goedaardige virusinfectie die voornamelijk optreedt bij kinderen. Het kind ontwikkelt bij deze aandoening pijnlijke blaasjes en zweertjes in vooral de mond en keel. De diagnose van deze zeer vaak voorkomende infectieziekte is erg eenvoudig op het blote oog te stellen. Drinken en eten zijn belangrijk bij de behandeling van deze ziekte. De meeste patiënten met deze milde aandoening genezen spontaan, al zijn wel enkele medicijnen beschikbaar om het genezingsproces te versnellen.

• Synoniemen herpangina
• Oorzaken: Besmetting door virus
• Symptomen: Blaasjes in mond en keel
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling met medicijnen
• Complicaties van virale infectie
• Prognose van milde virusinfectie is goed
• Preventie van ziekte bij kind: Hygiëne

Synoniemen herpangina

Herpangina is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• pharyngitis aphthosa
• pharyngitis vesicularis

Oorzaken: Besmetting door virus

Virus

Herpangina treedt meestal op in de zomer en vroege herfst, en ontwikkelt zich meestal bij kinderen (meestal tussen de drie en tien jaar) soms bij pasgeborenen, adolescenten en jongvolwassenen. Deze veel voorkomende virale infectie is het gevolg van een besmetting door een Coxsackievirus A1-10, 12, 16 en 22. Minder vaak voorkomende oorzaken van herpangina zijn onder meer volgende virussen:

• Adenovirus (symptomen aan luchtwegen en ogen)
• Coxsackievirus B 1-5
• Echovirus 3, 6, 9, 11, 16, 17, 22, 25 en 30
• Enterovirus 71 (zie Pathofysiologie)
• Herpes simplex virus
• Parechovirus 1

Deze enterovirussen (virussen die het maagdarmkanaal infecteren) zijn besmettelijk. Een kind loopt met andere woorden zeer snel herpangina op wanneer iemand op school of thuis de ziekte heeft.

Overdracht

Een kind met herpangina is het meest besmettelijk tijdens de eerste week van de infectie. Toch is een kind in staat om het virus gedurende enkele weken te verspreiden. Het virus verspreidt zich wanneer een kind besmette ontlasting aanraakt en dit via de hand in de mond plaatst (fecaal-orale overdracht). Het virus verspreidt zich eveneens via de longen door hoesten of niezen. Het virus overleeft daarnaast op oppervlakken en voorwerpen, zoals speelgoed, waardoor een verspreiding naar andere personen snel kan gebeuren.

Symptomen: Blaasjes in mond en keel

Algemene symptomen

De incubatietijd van dit virus bedraagt drie tot zes dagen. Na deze periode komen met andere woorden de symptomen plots tot uiting. Het kind heeft algemene klachten zoals een verlies van eetlust, hoofdpijn en koorts. Oudere kinderen rapporteren vaak hoofdpijn en rugpijn.

Blaasjes in de mond en keel

Kenmerkende symptomen van herpangina zijn keelpijn, slikproblemen, kwijlen en enkele (2-12) zweertjes of blaasjes in de mond en keel van ongeveer één à twee millimeter groot. Wanneer deze daarnaast verschijnen op de voeten, handen en billen (luiergebied), is sprake van de hand-, voet- en mondziekte (niet te verwarren met mond- en klauwzeer wat een veeziekte is en het gevolg is van het aphtovirus). De zeer pijnlijke zweren hebben meestal een wit tot witgrijze basis en een rode rand en bevinden zich voornamelijk in de achterkant van de keel, het gehemelte, de amandelen, de huig, binnen de wangen of op de tong.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts stelt de diagnose van herpangina aan de hand van een lichamelijk onderzoek. De typische symptomen met letsels aan de achterkant van de mond en keel bij een kind in de zomer of het najaar zijn voldoende om de diagnose te stellen. Normaal gesproken zijn verdere diagnostische onderzoeken of laboratoriumonderzoeken niet vereist.

Differentiële diagnose

Bij volgende aandoeningen is eens gelijkaardig klinisch beeld van herpangina aanwezig en daarom verwart de arts deze ziekten wel eens met herpangina:

• aften stomatitis (pijnlijke mondzweren, een vorm van een mondslijmvliesontsteking)
• bacteriële faryngitis
• hand-voet-mondziekte
• herpes simplex
• klierkoorts (virale infectie met keelpijn, gezwollen lymfeklieren, vermoeidheid en lichte koorts die vooral bij adolescenten en jongvolwassenen voorkomt)
• virale faryngitis
• vroege symptomatische hiv-infectie

Behandeling met medicijnen

Een specifieke behandeling voor herpangina is niet beschikbaar, maar de arts behandelt wel de symptomen. De patiënt neemt paracetamol of ibuprofen via de mond tegen koorts en ongemak. Verder verhoogt hij de vochtinname om uitdroging (dehydratie) te voorkomen. Vooral koude melkproducten, gorgelen met koud water of een ijslolly eten zijn nuttige tips. Warme dranken en citrusvruchten zijn niet aanbevolen. Verder eet de patiënt een niet-irriterende voeding. Vruchtensappen zijn te zuur en veroorzaken zweertjes in de mond. Ook kruidig, gebakken, of warm voedsel is niet aan te raden. Het is voorts belangrijk om voldoende calorieën in te nemen bij deze ziekte. Sommige patiënten zijn gebaat met lokale (op de huid aangebracht) anesthetica (pijnstillers) voor de mond.

Complicaties van virale infectie

Uitdroging is de meest voorkomende complicatie van herpangina. Soms weigert een kind om te drinken maar met een ijslolly krijgen ze meestal wel voldoende vocht binnen. Andere complicaties zijn zeer zeldzaam.

Prognose van milde virusinfectie is goed

Herpangina is meestal een milde ziekte. Hoewel de meeste kinderen vlot binnen de week à tien dagen herstellen van herpangina, ontwikkelen sommige patiënten neurologische problemen en hart- en longfalen. Zeer sporadisch komen patiënten (meestal zuigelingen tussen zes en elf maanden) te overlijden door herpangina. Daarnaast is herpangina gerelateerd met minder gunstige zwangerschapsresultaten. Baby’s van vrouwen met herpangina hebben een hoger risico op een laag geboortegewicht, een vroeggeboorte, en een vertraagde ontwikkeling.

Preventie van ziekte bij kind: Hygiëne

Het is belangrijk om goed te handen te wassen (goede handhygiëne) om de verspreiding van de ziekte af te remmen. Dit gebeurt na het afvegen van de neus van het kind, na het verwisselen van een luier, na het gebruik van het toilet en voor het bereiden van voedsel.